Dünya Tatar Kongresi (Tatarca: Бөтендөнья татар конгрессы, Bötendönya tatar kongressı), DTK, dünyanın her yerindeki Tatarları birleştiren bir kamu kuruluşudur.
Бөтендөнья татар конгрессы, БТК — бөтен дөньядагы татарларны берләштерүче иҗтимагый оешма.
Yöneticiler
Җитәкчеләр
1992-2002 - Indus Rizakovich Tahirov (1936), Dünya Tatar Kongresi Yürütme Komitesi Birinci Başkanı. Seçkin Tatar bilgini, Tarih Bilimleri Doktoru, Profesör, Politikacı.
1992—2002 — Индус Ризак улы Таһиров (1936 елда туган), Бөтендөнья татар конгрессы Башкарма комитетының беренче рәисе, күренекле татар галиме, тарих фәннәре докторы, профессор, сәясәтче.
2002 - Rinat Zinnurovich Zakirov (1948 doğumlu), halk figürü, Tarih Bilimleri Doktoru, Tataristan Cumhuriyeti Devlet Konseyi'nin 3., 4. ve 5. toplantılarının Üyesi.
2002 — Ринат Зиннур улы Закиров (1948 елда туган), җәмәгать эшлеклесе,тарих фәннәре докторы, Татарстан Дәүләт советының 3 нче, 4 нче һәм 5 нче чакырылышлары депутаты.
2017-2020 Dünya Tatar Kongresi Yürütme Komitesi Başkanı.
2017—2020 елларда Бөтендөнья татар конгрессы башкарма комитеты җитәкчесе.
2020 - Danis Shakirov, Tatar Kongresi Yürütme Komitesi Başkanı.
2020 — Татар конгрессы башкарма комитеты җитәкчесе — Данис Шакиров.
2011 yılında Tatar Kongresi'ne referandumda geldi ve kuruluşun Tataristan şubeleriyle çalıştı.
2011 елда Татар конгрессына референт булып килгән, оешманың Татарстан бүлекләре белән эшләгән.
2015 yazından bu yana Birinci Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yapmaktadır. [1] .
2015 елның җәеннән башкарма комитеты җитәкчесенең беренче урынбасары[2].
Resmi site (Tatarca) Resmi site (Rusça) VII Olağanüstü Kongre ve Sonuçları
Рәсми сайт Рәсми сайтның рус телле варианты VII чираттан тыш съезд һәм аның нәтиҗәләре
Ayrıca Bakınız
Моны да карагыз
DTK yayınları
БТК басмалары
"Millet" "Halkım benim" (2010-2019) "Tatarlar" (2019'dan itibaren)
«Милләт» «Халкым минем» (2010-2019) «Татарлар» (2019 елдан)
DTK Ulusal Konseyi Başkanlık Divanı Üyeleri
БТК Милли Шурасы президиумы әгъзалары
Haziran 1992'de Tatar halkının ilk kongresi toplandı.
1992 елның июнендә татар халкының беренче корылтае җыела.
Kongreye Rusya ve Tataristan haricinde uzak ve yakın ülkelerden delegeler katılıyor.
Корылтай эшендә Татарстан, Русия, ерак һәм якын чит илләрдән делегатлар катнаша.
İlk forumda, Dünya Tatar Kongresi Yürütme Komitesi'nin kurulmasına karar verilir.
Әлеге форумда Бөтендөнья татар конгрессы, аның Башкарма комитетын оештыру турында карар кабул ителә.
Nisan 1998'de DTK, Rusya Adalet Bakanlığı'na tescil edildi ve Dünya Tatar Kongresi böylece Uluslararası Kamu Dernekleri Birliği statüsünü aldı. VII.
1998 елның апрелендә БТК Русиянең Юстиция министрлыгында теркәлү үтә һәм “Бөтендөнья татар конгрессы” Иҗтимагый берләшмәләренең халыкара берлеге статусын ала.
Olağanüstü Kongrenin genel oturumunda yeni bir tüzük kabul edildi.
VII чираттан тыш съездның пленар утырышында яңа устав кабул ителә.
25 Temmuz 2018'de, Dünya Tatar Kongresi'nin bu tüzüğü Adalet Bakanlığı'na tescil edildi.
2018 елның 25 июль көнне «Бөтендөнья татар конгрессы»ның әлеге уставы Юстиция министрлыгында теркәлә.
Kimlik Kayıt Numarası: 1612060331.
Таныклыкны исәпкә алу номеры: 1612060331.
Yayın Tarihi: 25 Temmuz 2018.
Бирелү вакыты: 25 июль, 2018 ел.
Tatar halkının birleştirilmesi; Tatar halkının milli-kültürel, sosyo-ekonomik ve manevi gelişimini desteklemek; Kültür, dil ve geleneklerin geliştirilmesi ve korunması.
Татар халкын берләштерү; Татар халкының милли-мәдәни, социаль-икътисадый һәм рухи үсешенә ярдәм күрсәтү; Мәдәниятне, телне, традицияләрне торгызу һәм саклау.
DTK kapsamındaki STK'lar [1]
БТК каршындагы иҗтимагый оешмалар[1]
Rusya kamu kuruluşu "Rusya'nın Tatar köyleri" Ak Kalfak Tatar Kadın Cumhuriyet Kamu Kurumu Rusya Kamu Vakfı "Tatar Ailesi" Rusya kamu kuruluşu "Ulusal güreş federasyonu" Tatar güreşi " Dünya Tatar Girişimcilerini Destekleme Derneği Tatar Gençlik Dünya Forumu Bütün Tatarlar Bölgesel Tarih Topluluğu
"Русиянең татар авыллары" Бөтенрусия иҗтимагый оешмасы “Ак калфак” татар хатын-кызлары республика иҗтимагый оешмасы “Татар гаиләсе” Бөтенрусия иҗтимагый фонды “Татарча көрәш” милли спорт федерациясе” Бөтенрусия иҗтимагый оешмасы Бөтендөнья татар эшмәкәрләренә ярдәм итү ассоциациясе Бөтендөнья татар яшьләре форумы Гомумтатар төбәк тарихын өйрәнүчеләр җәмгыяте
II. Kongresi - Kazan, 28-29.08.1997 III. Kongresi - Kazan, Mayıs 2002 IV.
I съезд — Казан, 1992 ел.
Kongresi - Kazan, 12-15.12.2007 V. Kongresi - Kazan, Aralık, 2012 VI. Kongresi - Kazan, 2-6 Ağustos 2017 VII. Olağanüstü Kongresi - Kazan, 19-22 Temmuz 2018
II съезд — Казан, 28-29.08.1997 ел I II съезд — Казан, май 2002 ел IV съезд — Казан, 12-15.12.2007 ел V съезд — Казан, декабрь, 2012 ел VI съезд — Казан, 2-6 август, 2017 ел VII чираттан тыш съезд — Казан, 19-22 июль, 2018 ел
2002 nüfus sayımına göre Tataristan'ın nüfusu 3.779.265'tir 3.779.265'tir [1] .
Татарстан халык саны 2002 ел җанисәбе буенча 3 779 265 кешене тәшкил итә [1].
Haziran 2010 itibariyle bu rakam 3.780.400 olarak kaydedilmiştir.
2010 елның июнь аена фараз — 3,780,400 кеше.
Yerleşim Yerleri
Торак пунктлар
Çuvaşlar
Чуашлар
Çuvaşlar ( Çuvaşça:чӑвашсем), Çuvaş Cumhuriyeti'nin ana nüfusu ve Rusya Federasyonu'ndaki en kalabalık 5. etnik nüfustur.
Чуашлар (чуаш. чӑвашсем) — Россия Федерациясендә сан буенча бишенче халык, Чуаш Республикасының төп халкы.
2002 nüfus sayımına göre Çuvaşların %94.72'si (119.853 kişi) Rusça, %86.53'ü (109.492 kişi) Çuvaşça ve %20,05'i (25.369 kişi) Tatarca konuşmaktadır .
2002 елның җанисәбе буенча, чуашларның 94,72% (119 853 кеше) русча белә, 86,53% (109 492 кеше) чуашча белә, 20,05% (25 369 кеше) татарча беләләр.
Udmurtlar
Удмуртлар
Mordvinler
Мордва
Nüfus sayımına göre, cumhuriyetteki Mordvin nüfusu:
Җанисәпләр нәтиҗәләре буенча республиканың халкында мордва өлеше:
Mariler (Çirmişler)
Марилар
Başkurtlar
Башкортлар
Başkurtlar ( баш. Başkırlar) , Rusya Federasyonu içerisindeki en kalabalık 4. nüfustur. Başkurtlar, çoğunlukla Başkurdistan Cumhuriyetinde yaşamaktadır. Başkurtlar ve Tatarlar birbirine çok yakın iki Türk halkıdır ve dillerini karşılıklı olarak neredeyse tamamen anlamaktadırlar.
Башкортлар (баш. башҡорттар) — Россия Федерациясендә сан буенча дүртенче халык, Башкортстанның төп халкы.
Tataristan Başkurtlarının %56'sı Kazan ve Yarçallı'da yaşmaktadır.
Татарстан башкортларның 56% өлеше Казанда һәм Яр Чаллыда торалар.
Tatarlar
Татарлар
Ruslar
Руслар
Kazan Yarçallı Elmet Sıra Şehir Rusça Nüfusu Bügülme Alabuga Bavlı Mendeleyevsk 1 Kazan Казань 1 143 546 2 Yarçallı Набережные Челны 513 242 3 Tüben Kama Нижнекамск 234 108 4 Elmet Альметьевск 146 309 5 Yeşil Özen Зеленодольск 97 651 6 Bügülme Бугульма 89 144 7 Alabuga Елабуга 70 750 8 Leninogorsk Лениногорск 64 145 9 Çistay Чистополь 60 703 10 Zey Заинск 41 798 11 Aznakay Азнакаево 34 859 12 Nurlat Нурлат 32 600 13 Bavlı Бавлы 22 109 14 Mendeleyevsk Менделеевск 22 075 15 Bua Буинск 20 342 16 Egerce Агрыз 19 299 17 Arça Арск 18 114 18 Vasilevo Васильево 16 957 19 Kukmara Кукмор 16 917 20 Minzele Мензелинск 16 474 21 Kama Alan Камские Поляны 15 975 22 Mamadış Мамадыш 14 435 23 Celil Джалиль 13 937 24 Teteş Тетюши 11 596 25 Eleski Алексеевское 11 224 26 Urussu Уруссу 10 681 [1]
Казан Яр Чаллы Түбән Кама Әлмәт Урын Шәһәр Урысча исеме Халык саны Бөгелмә Алабуга Баулы Менделеевск 1 Казан Казань 1 143 546 2 Яр Чаллы Набережные Челны 513 242 3 Түбән Кама Нижнекамск 234 108 4 Әлмәт Альметьевск 146 309 5 Яшел Үзән Зеленодольск 97 651 6 Бөгелмә Бугульма 89 144 7 Алабуга Елабуга 70 750 8 Лениногорск Лениногорск 64 145 9 Чистай Чистополь 60 703 10 Зәй Заинск 41 798 11 Азнакай Азнакаево 34 859 12 Норлат Нурлат 32 600 13 Баулы Бавлы 22 109 14 Менделеевск Менделеевск 22 075 15 Буа Буинск 20 342 16 Әгерҗе Агрыз 19 299 17 Арча Арск 18 114 18 Васильево Васильево 16 957 19 Кукмара Кукмор 16 917 20 Минзәлә Мензелинск 16 474 21 Кама Аланы Камские Поляны 15 975 22 Мамадыш Мамадыш 14 435 23 Җәлил Джалиль 13 937 24 Тәтеш Тетюши 11 596 25 Әләски Алексеевское 11 224 26 Урыссу Уруссу 10 681 [2]
Milliyetlere Göre
Милли состав
1926 [1] % 1939 [2] % 1959 [3] % 1979 [4] % 1989 ел [5] % 2002 ел [6] % 2010 ел [7] % Toplam 2593779 100,00 % 2915277 100,00 % 2850417 100,00 % 3445412 100,00 % 3641742 100,00 % 3779265 100,00 % 3786488 100,00 % Tatarlar[8] 1263383 48,71 % 1421514 48,76 % 1345195 47,19 % 1641603 47,65 % 1765404 48,48 % 2000116 52,92 % 2012571 53,15 % Kreşin Tatarlar[9] 99041 3,82 % 18760 0,50 % 29962 0,79 % Ruslar 1118834 43,14 % 1250667 42,90 % 1252413 43,94 % 1516023 44,00 % 1575361 43,26 % 1492602 39,49 % 1501369 39,65 % Çuvaşlar 127330 4,91 % 138935 4,77 % 143552 5,04 % 147088 4,27 % 134221 3,69 % 126532 3,35 % 116252 3,07 % Udmurtlar 23873 0,92 % 25932 0,89 % 22657 0,79 % 25330 0,74 % 24796 0,68 % 24207 0,64 % 23454 0,62 % Mordvinler 35084 1,35 % 35759 1,23 % 32932 1,16 % 29905 0,87 % 28859 0,79 % 23702 0,63 % 19156 0,51 % Çirmişler 13130 0,51 % 13979 0,48 % 13513 0,47 % 16842 0,49 % 19446 0,53 % 18787 0,50 % 18848 0,50 % Ukraynalılar 3143 0,12 % 13087 0,45 % 16099 0,56 % 28577 0,83 % 32822 0,90 % 24016 0,64 % 18241 0,48 % Başkurtlar 1752 0,07 % 931 0,03 % 2063 0,07 % 9256 0,27 % 19106 0,52 % 14911 0,39 % 13726 0,36 % Azeriler 10 0,00 % 139 0,00 % 330 0,01 % 1340 0,04 % 3915 0,11 % 9987 0,26 % 9527 0,25 % Özbekler 16 0,00 % 183 0,01 % 512 0,02 % 1165 0,03 % 2692 0,07 % 4852 0,13 % 8881 0,23 % Ermeniler 85 0,00 % 440 0,02 % 608 0,02 % 1153 0,03 % 1815 0,05 % 5922 0,16 % 5987 0,16 % Tacikler 27 0,00 % 231 0,01 % 742 0,02 % 3625 0,10 % 5859 0,15 % Beyaz Ruslar 470 0,02 % 2296 0,08 % 4142 0,15 % 7074 0,21 % 8427 0,23 % 6129 0,16 % 4592 0,12 % Yahudiler 4265 0,16 % 6050 0,21 % 10360 0,36 % 8650 0,25 % 7294 0,20 % 3472 0,09 % 2624 0,07 % Almanlar 615 0,02 % 1083 0,04 % 1427 0,05 % 2352 0,07 % 2775 0,08 % 2882 0,08 % 2200 0,06 % Kazaklar 247 0,01 % 358 0,01 % 389 0,01 % 969 0,03 % 2088 0,06 % 1832 0,05 % 1758 0,05 % Gürcüler 27 0,00 % 338 0,01 % 300 0,01 % 812 0,02 % 1312 0,04 % 1753 0,05 % 1478 0,04 % Kırgızlar 73 0,00 % 114 0,00 % 536 0,01 % 482 0,01 % 1156 0,03 % Moldovalılar 128 0,00 % 194 0,01 % 777 0,02 % 1050 0,03 % 1004 0,03 % 971 0,03 % Türkmenler 3 0,00 % 34 0,00 % 395 0,01 % 901 0,02 % 670 0,02 % 968 0,03 % Koreliler 20 0,00 % 72 0,00 % 290 0,01 % 392 0,01 % 664 0,02 % 864 0,02 % Lezgiler 5 0,00 % 53 0,00 % 164 0,00 % 483 0,01 % 819 0,02 % 862 0,02 % Çingeneler 180 0,01 % 618 0,02 % 435 0,02 % 463 0,01 % 664 0,02 % 838 0,02 % 821 0,02 % Türkler 1 0,00 % 28 0,00 % 14 0,00 % 17 0,00 % 540 0,01 % 486 0,01 % Ön Bulgarlar 484 0,01 % Yunanlar 22 0,00 % 79 0,00 % 227 0,01 % 382 0,01 % 488 0,01 % 477 0,01 % Polonyalılar 706 0,03 % 565 0,02 % 528 0,02 % 615 0,02 % 627 0,02 % 620 0,02 % 443 0,01 % Çeçenler 3 0,00 % 12 0,00 % 148 0,00 % 272 0,01 % 706 0,02 % 420 0,01 % Osetler 5 0,00 % 82 0,00 % 134 0,00 % 342 0,01 % 503 0,01 % 364 0,01 % 346 0,01 % Komi-Peryaklar 145 0,00 % 407 0,01 % 335 0,01 % 500 0,01 % 464 0,01 % 299 0,01 % Avarlar 7 0,00 % 96 0,00 % 267 0,01 % 251 0,01 % 274 0,01 % Dargiler 4 0,00 % 45 0,00 % 141 0,00 % 232 0,01 % 271 0,01 % Araplar 1 0,00 % 18 0,00 % 1 0,00 % 206 0,01 % 271 0,01 % Vietnamlılar 251 0,01 % 244 0,01 % Litvanyalılar 79 0,00 % 78 0,00 % 164 0,01 % 297 0,01 % 365 0,01 % 263 0,01 % 222 0,01 % Bulgarlar 4 0,00 % 25 0,00 % 154 0,00 % 241 0,01 % 256 0,01 % 205 0,01 % Diğerleri 434 0,02 % 1167 0,04 % 2000 0,07 % 2547 0,07 % 3325 0,09 % 3914 0,10 % 4313 0,11 % Belirsiz 2593727 100,00 % 2914888 99,99 % 2850354 100,00 % 3445411 100,00 % 3641742 100,00 % 3778359 99,98 % 3780436 99,84 % Milliyetini Belirtmeyen 52 0,00 % 389 0,01 % 63 0,00 % 1 0,00 % 0 0,00 % 906 6052 0,16 %
1926 ел [3] % 1939 ел [4] % 1959 ел [5] % 1979 ел [6] % 1989 ел [7] % 2002 ел [8] % 2010 ел [9] % барлык 2593779 100,00 % 2915277 100,00 % 2850417 100,00 % 3445412 100,00 % 3641742 100,00 % 3779265 100,00 % 3786488 100,00 % Татарлар[10] 1263383 48,71 % 1421514 48,76 % 1345195 47,19 % 1641603 47,65 % 1765404 48,48 % 2000116 52,92 % 2012571 53,15 % шул исәптә керәшеннәр[11] 99041 3,82 % 18760 0,50 % 29962 0,79 % Руслар 1118834 43,14 % 1250667 42,90 % 1252413 43,94 % 1516023 44,00 % 1575361 43,26 % 1492602 39,49 % 1501369 39,65 % Чуашлар 127330 4,91 % 138935 4,77 % 143552 5,04 % 147088 4,27 % 134221 3,69 % 126532 3,35 % 116252 3,07 % Удмуртлар 23873 0,92 % 25932 0,89 % 22657 0,79 % 25330 0,74 % 24796 0,68 % 24207 0,64 % 23454 0,62 % Мордва 35084 1,35 % 35759 1,23 % 32932 1,16 % 29905 0,87 % 28859 0,79 % 23702 0,63 % 19156 0,51 % Марилар 13130 0,51 % 13979 0,48 % 13513 0,47 % 16842 0,49 % 19446 0,53 % 18787 0,50 % 18848 0,50 % Украиннар 3143 0,12 % 13087 0,45 % 16099 0,56 % 28577 0,83 % 32822 0,90 % 24016 0,64 % 18241 0,48 % Башкортлар 1752 0,07 % 931 0,03 % 2063 0,07 % 9256 0,27 % 19106 0,52 % 14911 0,39 % 13726 0,36 % Әзериләр 10 0,00 % 139 0,00 % 330 0,01 % 1340 0,04 % 3915 0,11 % 9987 0,26 % 9527 0,25 % Үзбәкләр 16 0,00 % 183 0,01 % 512 0,02 % 1165 0,03 % 2692 0,07 % 4852 0,13 % 8881 0,23 % Әрмәннәр 85 0,00 % 440 0,02 % 608 0,02 % 1153 0,03 % 1815 0,05 % 5922 0,16 % 5987 0,16 % Таҗиклар 27 0,00 % 231 0,01 % 742 0,02 % 3625 0,10 % 5859 0,15 % Белоруслар 470 0,02 % 2296 0,08 % 4142 0,15 % 7074 0,21 % 8427 0,23 % 6129 0,16 % 4592 0,12 % Яһудләр 4265 0,16 % 6050 0,21 % 10360 0,36 % 8650 0,25 % 7294 0,20 % 3472 0,09 % 2624 0,07 % Алманнар 615 0,02 % 1083 0,04 % 1427 0,05 % 2352 0,07 % 2775 0,08 % 2882 0,08 % 2200 0,06 % Казакълар 247 0,01 % 358 0,01 % 389 0,01 % 969 0,03 % 2088 0,06 % 1832 0,05 % 1758 0,05 % Грузиннар 27 0,00 % 338 0,01 % 300 0,01 % 812 0,02 % 1312 0,04 % 1753 0,05 % 1478 0,04 % Кыргызлар 73 0,00 % 114 0,00 % 536 0,01 % 482 0,01 % 1156 0,03 % Молдаваннар 128 0,00 % 194 0,01 % 777 0,02 % 1050 0,03 % 1004 0,03 % 971 0,03 % Төркмәннәр 3 0,00 % 34 0,00 % 395 0,01 % 901 0,02 % 670 0,02 % 968 0,03 % Кореялылар 20 0,00 % 72 0,00 % 290 0,01 % 392 0,01 % 664 0,02 % 864 0,02 % Ләзгиләр 5 0,00 % 53 0,00 % 164 0,00 % 483 0,01 % 819 0,02 % 862 0,02 % Чегәннәр 180 0,01 % 618 0,02 % 435 0,02 % 463 0,01 % 664 0,02 % 838 0,02 % 821 0,02 % Төрекләр 1 0,00 % 28 0,00 % 14 0,00 % 17 0,00 % 540 0,01 % 486 0,01 % Болгарлар 484 0,01 % Греклар 22 0,00 % 79 0,00 % 227 0,01 % 382 0,01 % 488 0,01 % 477 0,01 % Поляклар 706 0,03 % 565 0,02 % 528 0,02 % 615 0,02 % 627 0,02 % 620 0,02 % 443 0,01 % Чеченнар 3 0,00 % 12 0,00 % 148 0,00 % 272 0,01 % 706 0,02 % 420 0,01 % Осетиннар 5 0,00 % 82 0,00 % 134 0,00 % 342 0,01 % 503 0,01 % 364 0,01 % 346 0,01 % Коми-пермяклар 145 0,00 % 407 0,01 % 335 0,01 % 500 0,01 % 464 0,01 % 299 0,01 % Аварлар 7 0,00 % 96 0,00 % 267 0,01 % 251 0,01 % 274 0,01 % Даргиннар 4 0,00 % 45 0,00 % 141 0,00 % 232 0,01 % 271 0,01 % Гарәпләр 1 0,00 % 18 0,00 % 1 0,00 % 206 0,01 % 271 0,01 % Вьетнамлылар 251 0,01 % 244 0,01 % Литвалылар 79 0,00 % 78 0,00 % 164 0,01 % 297 0,01 % 365 0,01 % 263 0,01 % 222 0,01 % Болгары 4 0,00 % 25 0,00 % 154 0,00 % 241 0,01 % 256 0,01 % 205 0,01 % башкалар 434 0,02 % 1167 0,04 % 2000 0,07 % 2547 0,07 % 3325 0,09 % 3914 0,10 % 4313 0,11 % милләтне билгеләнгәннәр 2593727 100,00 % 2914888 99,99 % 2850354 100,00 % 3445411 100,00 % 3641742 100,00 % 3778359 99,98 % 3780436 99,84 % милләтне билгеләмәгәннәр 52 0,00 % 389 0,01 % 63 0,00 % 1 0,00 % 0 0,00 % 906 6052 0,16 %
1926[1], % 1939[2], % 1959[3], % 1970[4], % 1979[5], % 1989[6], % 2002[7], % 2010[8], % 48,7 48,8 47,2 49,1 47,6 48,5 52,9 53,2
1926[1], % 1939[2], % 1959[3], % 1970[12], % 1979[5], % 1989[6], % 2002[7], % 2010[8], % 48,7 48,8 47,2 49,1 47,6 48,5 52,9 53,2
İdil Bulgarı emirlerinden birisinin heykeli.
İdel buyı Bolğarınıñ ämirlärennän bersenä häykäl.
Bulgarcılık, Kazan Tatarları ile Bulgarlar'ın aynı kökene sahip olduğunu iddia eden bir ideolojidir.
Bolğarçılıq — töp maqsatları bularaq bolğar däwlätçelegen häm bolğar milli kemlegen (bolğarlıqnı) tergezüe bulğan ideologiä[1].
Buna göre Kazan Tatarları ve Danube Bulgarları Ön Bulgarlar'ın farklı yollara göç etmiş iki koludur. Bulgarcılık terimi 19.yüzyılın 2.yarısına ait bir terim olmakla birlikte 20.yüzyılın başlarında Veysiler Hareketi ve Anavatanın Tarihini Öğrenme Cemiyeti vekilleri tarafından kullanılıyordu.
XIX ğasırnıñ ikençe yartısında - XX ğasır başında bolğarçılıq töşençäläre törle ictimaği-säyäsi häm fänni-mädäni xäräkätlär , ayıruça Wäisilär xäräkäte[2] häm Tuğan yaq tarixın öyränü cämğiäte (ru)[3][4] wäkilläre tarafınnan qullanılğan ide.
Kazan tatarları arasında bulgarcılık düşünceleri Bahavetdin Veysiyev tarafından yaygınlaştırıldı.
Qazan tatarları arasında bulğarçılıq töşençälären berençe bulıp Bahawetdin Wäisev (1810—1893) belderä başlıy[5][6].
Bulgarcılık düşünceleri 19-20.yüzyıl başında Şehabettin Mercani, Muhammed Ayaz İshaki ve Rizaeddin Fahreddin gibi yazarlarda tesir etti.
Tatar bolğarçılığı töşençäläreneñ üseşenä XIX-XX ğasır başı Şihabetdin Märcani, Möhämmäd Ğayaz İsxaqıy, Xäsänğata Ğäbäşi, Rizaeddin Fäxreddin häm başqa avtorları xezmätläre täesir itte.