Ýadygärligiň ýerleşýän ýeri: Ahal welaýatynyň Ak Bugdaý etraby.
یادگار کا مقام: آخال صوبہ میں آق بگدے ایٹریپ ۔
Rowaýat:
روایت:
salgylanma
حوالہ جات
Seýitjemaleddin metjidi atlary bilen belli bolan bu ymarat hakykatdan örän çylşyrymly desga bolup, metjidiň, guburhananyň, medresäniň we hanakanyň wezipelerini ýerine ýetiripdir.
سد جمال الدین مسجد کے نام سے جانی جانے والی یہ عمارت درحقیقت ایک بہت ہی پیچیدہ ڈھانچہ ہے جو ایک مسجد، قبرستان، ایک مدرسے اور خانقاہ کے کام انجام دیتی ہے۔
Metjidiň peştagynyň ýokarsynda Horasanyň hökümdary soltan Abul-Kasym-Babyryň (1446-1457 ý.) ady tutulýan uly ýazgyda şeýle diýilipdir: “Bu gurluşyk beýik soltan, öz halklarynyň eýeleri, ýurtlaryň we asyrlaryň penakäri Abul-Kasym-Babyr Bahadurhan patyşalyk süren wagtynda guruldy, hemmeden beýigiň özi onuň häkimiýetini we onuň patyşalygyny ebedileşdirsin”.
مسجد کے اگلے حصے کے اوپر خراسان کے حکمران سلطان ابوالقاسم بابر (1446-1457 ء) کے نام سے ایک بڑا نوشتہ لکھا ہے: "یہ عمارت ابوالقاسم بابر بہادر خان کے دور میں تعمیر ہوئی تھی۔ عظیم سلطان، اپنے لوگوں کا مالک، ملکوں اور زمانوں کا محافظ۔
G.A.Pugaçenkowa metjidiň ýüzündäki ýazgyda ady gelýän Muhammedi soltanyň weziri bolan Muhammet Hudaýdot diýip tassyklaýar, özi-de onuň bu ýerde jaýlanan kakasy Jemaleddiniň doglan ýeriniň Änewdigini kesgitleýär.
جی اے پگاچینکو نے تصدیق کی کہ مسجد پر لکھے ہوئے نوشتہ میں محمد کا نام محمد خدائیدوت ہے، جو سلطان کا وزیر تھا، اور یہ کہ اس کے والد جمالیدی، جو یہاں دفن ہیں، انیف میں پیدا ہوئے تھے۔
Şuňa meňzeş aždarhalaryň dini ymaratda şekillendirilişiniň nusgasy Orta Aziýada başga ýok. Aždarhalary şekillendirmegiň Orta Aziýa sungatynyň taryhyna çuňdan ornaşyp gidýändigine garamazdan, Änew metjidindäki suratyň gelip çykyşynyň gutarnykly düşündirilişi henize çenli tapylanok. Änew metjidinde aždarhalaryň şekillendirilmeginiň manysyna has ynamlyrak düşündirişi G.A.Pugaçenkowa berýär, ol “munyň özi XV asyrda Änew töwereginde ýaşan esasy türkmen taýpasynyň totemidir, ähtimal, Änewde jaýlanan şyh Jelaleddin hem şol taýpadan bolandyr” diýip hasap edýär.
مذہبی عمارتوں میں ڈریگن کی ایسی تصویریں وسطی ایشیا میں کہیں اور نہیں ہیں۔ اگرچہ ڈریگن کی تصویر کشی وسطی ایشیائی فن کی تاریخ میں گہرائی سے سرایت کر گئی ہے، لیکن نئی مسجد میں پینٹنگ کی اصل کی کوئی حتمی وضاحت ابھی تک نہیں مل سکی ہے۔ جی اے پگاچینکو نے انیف مسجد میں ڈریگنوں کی تصویر کشی کے معنی کی زیادہ قابل اعتماد وضاحت کی ہے، جن کا ماننا ہے کہ "یہ 15ویں صدی میں انیف کے ارد گرد رہنے والے ترکمان قبیلے کا کلدیوتا ہے، غالباً شیخ جیلالدین، جو اس میں دفن ہوا تھا۔ انیف، اس قبیلے سے تھا۔"
1939-njy ýylyň Sanjar aýynyň ahyrynda sowet-fin urşy başlandy. 1940-njy ýylyň Oguz aýynda Sowet hökümeti Rumyniýa Bessarabiýany we Demirgazyk Buhowinany SSSR-e geçirmelidigini aýtdy we 1940-njy ýylyň Alp Arslan aýynda Moldawiýa SSR döredildi.
1939 کے آخر میں سوویت فن لینڈ کی جنگ شروع ہوئی۔ اگست 1940 میں، سوویت حکومت نے اعلان کیا کہ رومانیہ کو بیسارایا اور شمالی بخووینا کو یو ایس ایس آر کو منتقل کر دینا چاہیے، اور اگست 1940 میں، مالڈوین ایس ایس آر کا قیام عمل میں آیا۔
Aşgabat demir ýoly basybalyjylardan azat edilen welaýatlardaky wokzallary, depolary dikeltmek üçin enjam iberse, Aşgabadyň aýna zawody 35 wagon aýna iberdi. Russiýanyň kärhanalarynda işlemek üçin işçi toparlary düzülip iberilýärdi. Uruş ýyllarynda Türkmenistandan 25 müňden gowrak adam Russiýanyň şäherleriniň kärhanalarynda we gurluşyklarynda zähmet çekdiler.
اشک آباد ریلوے نے حملہ آوروں سے آزاد کرائے گئے صوبوں میں اسٹیشنوں اور ڈپووں کی بحالی کے لیے سامان بھیجا، اور اشک آباد گلاس فیکٹری نے شیشے کی 35 ویگنیں بھیجیں۔ کارکنوں کے گروپوں کو منظم کیا گیا اور روسی اداروں میں کام کرنے کے لیے بھیجا گیا۔ جنگ کے سالوں کے دوران، ترکمانستان کے 25 ہزار سے زائد افراد نے روسی شہروں کے کاروباری اداروں اور تعمیرات میں کام کیا۔
Türkmenistanyň zähmetkeşleriniň Gyzyl Goşuna beren kömegi aýratyn belläp geçmäge mynasypdyr. Daşoguzyň daýhanlary 25 uçaryň gurluşygy üçin dört ýarym million manat toplapdylar (“Türkm. iskra”, 24.12.42), Mary etrabynyň daýhanlary we daýhan aýallary 7237526 manat, Sakarçäge etrabynyň daýhanlary 5132013 manat berdiler. Respublikada 57-den gowrak kolhozyň her biri 200 000 manatdan gowrak pul berdi.
ترکمانستان کے محنت کشوں کی طرف سے ریڈ آرمی کو دی گئی مدد خصوصی طور پر ذکر کی مستحق ہے۔ دشوگوز کے کسانوں نے 25 ہوائی جہازوں کی تعمیر کے لیے ساڑھے چار ملین منات جمع کیے ("ترکمان۔ اسکرا"، 24.12.42)، میری ایٹراپ کے کسانوں اور خواتین کاشتکاروں نے 7237526 منات، ساکرچیج ایٹراپ کے کسانوں نے 5132013 منات دیے۔ جمہوریہ میں 57 سے زیادہ اجتماعی فارموں میں سے ہر ایک نے 200,000 منات سے زیادہ دیا۔
Ikinji jahan urşunyň sebäpleri geçen uruşlaryň her birinden düýpli tapawutlanýar.
دوسری جنگ عظیم کے اسباب پچھلی جنگوں سے نمایاں طور پر مختلف تھے۔ ہر بڑی طاقت کا انتخاب جس طرح سے وہ اپنی جنگ کرتی ہے، اس کے ہتھیاروں اور مشنوں کا انتخاب، کئی عوامل سے طے ہوتا ہے۔ جرمنی، اٹلی اور جاپان نے متحارب گروپ تشکیل دیا۔ جرمنی بین الاقوامی تعلقات کے ورسائی نظام پر نظر ثانی کرنے والا تھا۔ ورسائی کا معاہدہ پہلی جنگ عظیم جیتنے والے ممالک نے اپنایا۔ اٹلی نے بلقان اور شمال مشرقی افریقہ میں ایک مضبوط فوجی سیاسی اور اقتصادی موجودگی قائم کی ہے۔ جاپان کی پالیسی کا مقصد بحر الکاہل اور مشرق بعید میں اپنے علاقے کو پھیلانا ہے۔Ikinji jahan urşunyň sebäpleri geçen uruşlaryň her birinden düýpli tapawutlanýar.
Germaniýa täze tehniki esasda öz harby-ykdysady düýbüni dikeltdi we giňeltdi.
جرمنی نے ایک نئی تکنیکی بنیاد پر اپنی فوجی اقتصادی بنیاد کو دوبارہ بنایا اور بڑھایا۔ فتح کے ہٹلر کے "ریخ" کے پروگرام میں پولینڈ کی تباہی، فرانس کی تباہی، برطانیہ کو براعظم سے نکالنے، یورپی ذخائر پر قبضہ، اور "مشرقی مارچ" یعنی سوویت یونین کی تباہی کا تصور کیا گیا تھا۔ ان چیزوں کے بعد جرمنی نے ایشیا، افریقہ اور امریکہ میں اپنی حکمرانی پھیلانے کا منصوبہ بنایا۔Ikinji jahan urşunyň sebäpleri geçen uruşlaryň her birinden düýpli tapawutlanýar. Her bir beýik döwletiň urşy alyp baryş ýoly, ýarag we wezipeleri saýlaýşy bir topar sebäpler bilen kesgitlenilýär. Urşy başlan topary Germaniýa, Italiýa we Ýaponiýa düzüpdir.
Gitler “Reýhinin” basybalyjylykly maksatnamasy Polşany ýok etmekligi, Fransiýany derbi-dagyn etmekligi, Angliýany kontinentden çykarmaklygy, Ýewropanyň gorlaryna eýe bolmaklygy, soňundan hem “Gündogara ýörişi”- Sowet soýuzyny ýok etmekligi göz öňünde tutupdyr.
Germaniýa halkara aragatnaşyklaryň Wersal ulgamyny täzeden seretmekligi gazanjak bolupdyr. Wersal şertnamasyny birinji jahan urşunda ýeňen ýurtlar kabul edipdirler. Italiýa Balkan ýurtlarynda we Demirgazyk-Gündogar Afrikada harby-syýasy, ykdysady taýdan berk ornaşmaklyga çalşypdyr.
Şu zatlardan soň Germaniýa Aziýada, Afrikada, Amerikada öz hökümini ýaýratmaklygy göz öňünde tutupdyr.
Ýaponiýanyň syýasaty bolsa Ýuwaş ummanynda we Uzak Gündogarda öz ýerlerini giňeltmeklige gönükdirilipdir.
Bu basybalyjylykly faşistik topara halkara aragatnaşyklar ulgamynda öz derejesine saklamaklyga çalyşýan ýurtlar – Fransiýa, Angliýa, ABŞ garşy durupdyrlar.
بین الاقوامی تعلقات کے میدان میں اپنی سطح کو برقرار رکھنے کی کوشش کرنے والے ممالک - فرانس، انگلینڈ، امریکہ - نے اس جارحانہ فاشسٹ گروپ کی مخالفت کی۔ سوویت یونین کی پالیسی اس کی دوہرایت کی خصوصیت تھی۔ ایک طرف سوویت یونین یورپ کے سیاسی نقشے کی پرتشدد تبدیلی کے خلاف تھا، اور مشترکہ سلامتی کو مضبوط کرنے کے حق میں تھا۔ ایک ہی وقت میں، سوویت یونین نے سوویت اقتصادی اور فوجی سیاسی اثر و رسوخ کے زون کو بڑھانے کا کام مقرر کیا.Ikinji jahan urşunyň sebäpleri geçen uruşlaryň her birinden düýpli tapawutlanýar. Her bir beýik döwletiň urşy alyp baryş ýoly, ýarag we wezipeleri saýlaýşy bir topar sebäpler bilen kesgitlenilýär. Urşy başlan topary Germaniýa, Italiýa we Ýaponiýa düzüpdir.
SSSR-iň syýasaty iki taraplylygy bilen tapawutlanypdyr.
Germaniýa halkara aragatnaşyklaryň Wersal ulgamyny täzeden seretmekligi gazanjak bolupdyr.
Bir tarapdan Sowet soýuzyÝewropanyň syýasy kartasynyň zorluk bilen üýtgedilmegine garşy çykypdyr, umumy howpsuzlygyň pugtalanmagynyň tarapdary bolupdyr.
Wersal şertnamasyny birinji jahan urşunda ýeňen ýurtlar kabul edipdirler. Italiýa Balkan ýurtlarynda we Demirgazyk-Gündogar Afrikada harby-syýasy, ykdysady taýdan berk ornaşmaklyga çalşypdyr.
Şol bir wagtyň özünde SSSR sowet ykdysady we harby-syýasy täsiriniň zolaklaryny giňeltmek wezipesini goýupdyr.
Ýaponiýanyň syýasaty bolsa Ýuwaş ummanynda we Uzak Gündogarda öz ýerlerini giňeltmeklige gönükdirilipdir.
1939-njy ýylyň Alp Arslan aýynda Germaniýa bilen Polşanyň arasynda harby çaknyşygyň boljagy has aýan boldy. 1939-njy ýylyň Ruhnama aýynyň 1-ne nemes goşunlary Polşanyň ýerlerine aralaşdy. Sowet tarapy Günbatar Ukrainanyň we Günbatar Belorussiýanyň halkynyň öz goragyna aljakdygyny habar etdi we tizlikde ol ýerler SSSR-e goşuldy.
اپریل 1939 میں، یہ واضح ہو گیا کہ جرمنی اور پولینڈ کے درمیان فوجی تصادم قریب ہے۔ یکم روحنامہ 1939 کو جرمن فوجوں نے پولینڈ پر حملہ کیا۔ سوویت یونین نے اعلان کیا کہ وہ مغربی یوکرین اور مغربی بیلاروس کے لوگوں کو اپنے تحفظ میں لیں گے، اور وہ جلد ہی سوویت یونین میں شامل ہو گئے۔
Ömer Seýfettin
عمر سیف الدین
Meşhur ýazyjy Ömer Seýfettin 1884-nji ýylda, Türkiýäniň Balykesir welaýatynyň Gönen şäherinde dünýä inipdir. Ilki ol Gönende, ýönekeý mekdepde okapdyr, emma soň harby wezipede işleýän kakasynyň iş ýeriniň üýtgedilmegi bilen maşgala Stambula gelýär. Bu ýerde Ömeri ilki Osmany mekdebine, soňra 1893-nji ýylda harby lukmançylyk rüştiýesine (ýöriteleşdirilen orta okuw mekdebine) ýerleşdirýärler.
مشہور مصنف عمر سیف الدین 1884 میں ترکی کے صوبہ بالکیسر کے شہر گونن میں پیدا ہوئے۔ شروع میں، اس نے گونڈے کے ایک سادہ اسکول میں تعلیم حاصل کی، لیکن پھر جب اس کے والد، جو فوج میں تھے، نے اپنی ملازمت تبدیل کر دی تو یہ خاندان استنبول چلا گیا۔ یہاں، عمر کو پہلے عثمانی اسکول، پھر 1893 میں ملٹری میڈیکل اسکول (خصوصی ہائی اسکول) بھیج دیا گیا۔ مستقبل کے مصنف ایک فوجی تعلیم حاصل کی.
Balkan uruşlaryndan (1912-1913) soň Seýfettin harby gullugyny taşlaýar, 1914-nji ýyldan başlap Stambulyň ýöriteleşdirilen Kabataş orta okuw jaýynda edebiýat mugallymy bolup işleýär. Ol ömrüniň ahyryna çenli bu wezipede işläpdir, üstesine-de hekaýadyr makalalaryny döredipdir. Onuň eserleri «Yeni Mecmua», «Şair», «Donanma», «Büyük Mecmua», «Yeni Dünya», «Diken», «Türk Kadini» ýaly žurnallarda, «Vakit», «Zaman» we «İfham» gazetlerinde çap edilipdir.
1903 میں اپنی تعلیم مکمل کرنے کے بعد، عمر سیف الدین نے ازمیر میں خدمات انجام دیں۔ یہاں 1911ء میں ان کا پہلا مضمون ’’نئی زبان‘‘ شائع ہوا۔ بلقان کی جنگوں (1912-1913) کے بعد، عمر سیف الدین نے اپنی فوجی سروس چھوڑ دی، اور 1914 سے اس نے استنبول کے خصوصی کباتاس ہائی اسکول میں ادب کے استاد کے طور پر کام کیا۔ انہوں نے اپنی زندگی کے آخر تک اس عہدے پر کام کیا اور اس کے علاوہ انہوں نے افسانوں کے مضامین بھی تخلیق کیے۔ ان کی تخلیقات میگزینوں میں شائع ہوئی ہیں جیسے "ینی میکموا"، "شائر"، "ڈونانما"، "بیوک میکموا"، "ینی دنیا"، "ڈیکن"، "ترک کدینی"، "واقیت"، "زمان" اور " افہم اخبارات ..
Onuň eserleri şäher we oba durmuşyndan, jemgyýetiň dürli synpynyň wekilleri, dürli kärdäki adamlar hakda söz açýar. Olaryň ählisi sada dil hem-de joşgunly, şahandaz wäşilik bilen ýazylan. Seýfettiniň gysga ömründe döreden eserleri türk edebiýaty üçin ägirt uly goşant bolandyr.
عمر سیف الدین کی تخلیقی صلاحیتوں نے ترک ادب میں حقیقت پسندانہ ناول کی تخلیق کو زبردست تحریک دی۔ یہ ادب میں "ترکزم" کے رجحان کی اصل ہے۔ ان کے کام شہری اور دیہی زندگی، معاشرے کے مختلف طبقات کے نمائندوں، مختلف پیشوں کے لوگوں کے بارے میں بات کرتے ہیں۔ یہ سب سادہ زبان میں اور پرجوش، شاہی انداز میں لکھے گئے ہیں۔ اپنی مختصر زندگی میں سیفٹی کے کام ترک ادب میں ایک بہت بڑا حصہ تھے۔