गिरनारपर्वतः ( /ˈɡɪrənɑːrəpərvətəh/) (गुजराती: ગિરિનાર પર્વત, आङ्ग्ल: Girnar) गुजरातराज्यस्य पश्चिमभागे जुनागढमण्डले अस्ति । गुजरातराज्यस्य उन्नततमः पर्वतः गिरनारपर्वतः पञ्चशिखराणि स्वस्मिन् धरति । तानि - गोरखशिखरम्, अम्बाजीशिखरम्, गोमुखशिखरम्, जैनमन्दिरशिखरम्, माळीपरबशिखरम् च । एतानि शिखराणि क्रमेण ३३०० मी., ३६०० मी., ३१२० मी., ३३०० मी., १८०० मी. च उन्नतानि सन्ति । अस्य पञ्चशिखरेषु ८६६ मन्दिराणि सन्ति । प्रस्तरैः निर्मितः सोपानमार्गः एकस्मात् शिखरात् अन्यत् शिखरं प्रति सम्प्रापयति । एवं प्रसिद्धिरस्ति यत् तत्र ९,९९९ सोपानानि सन्ति । परन्तु सोपानसङ्ख्याविषये बहूनां जनानां मान्यता भिन्नापि श्रूयते । प्रतिवर्षं गिरनारपर्वतप्रदक्षिणार्थं लक्षाधिकाः भक्ताः गच्छन्ति । प्रतिवर्षं तत्र गिरनारारोहणस्पर्धा अपि भवति ।
18 మతపరమైన ఆజ్ఞలతో కూడిన అశోకుని చారిత్రాత్మకంగా ప్రసిద్ధి చెందిన రాతి శాసనం ఇక్కడ కనుగొనబడింది. రుద్రదామ అనే పేరుగల రాజు (క్రీ.శ. 150) ఇక్కడి సుదర్శన సరస్సును జయించినట్లు మరొక శాసనం పేర్కొంది. స్కందగుప్తుని కాలంలో (క్రీ.శ. 456) ఈ సరస్సు చదును చేయబడిందని మరొక శిలా శాసనం పేర్కొంది. ఈ సరస్సును చంద్రగుప్త మౌర్యుడు నిర్మించాడని చెబుతారు. ఈ పర్వతం హిందూ సమాజంలోని అన్ని వర్గాల సమావేశ స్థలం కానీ వారిలో ఎక్కువ మంది జైన యాత్రికులు. జైన గ్రంధాల ప్రకారం, జైనుల పవిత్ర స్థలం అయిన శత్రుంజయ పర్వతానికి చేసిన తీర్థయాత్రా ఫలితం గిరినార్ దర్శనం ద్వారా మాత్రమే లభిస్తుంది.
जयन्त भट्ट ( 820 – 900 CE ) काश्मीरी कविः, शिक्षकः, तार्किकः, राजा सङ्करवर्मनस्य सल्लाहकारः च आसीत् । सः हिन्दुदर्शनस्य न्यायविद्यालयस्य दार्शनिकः आसीत् | [1] [2] सः न्यायदर्शनस्य विषये त्रीणि ग्रन्थानि रचितवान् : येषु एकं न ज्ञायते, द्वितीयं रूपकनाटकं, तृतीयं पाणिनीयव्याकरणस्य टीका आसीत् ।
జయంత భట్ట (820 – 900 CE) కాశ్మీర కవి, ఉపాధ్యాయుడు, తర్కవేత్త మఱియు రాజు శంకరవర్మన్ సలహాదారు. అతను హిందూ తత్వశాస్త్రం యొక్క న్యాయ దర్సనానికి సంబంధించిన తత్వవేత్త [1] [2] అతను న్యాయ దర్శనం పై మూడు పుస్తకాలు రాశాడు : వీటిలో ఒకటి తెలియదు, రెండవది రూపక నాటకం, మఱియు మూడవది పానినిక్ వ్యాకరణంపై వ్యాఖ్యానం.
प्रारम्भिक जीवन
జీవిత విశేషాలు
जयन्तः सम्पन्न ब्राह्मणकुटुम्बे जातः | [1] सः बालविदुषी आसीत्, पाणिनीयस्य अष्टाध्यायी इत्यस्य टीका रचयन् नव-वृत्तिकारः अथवा नूतनः भाष्यकारः इति नाम अर्जितवान् । [3] पश्चात् जीवने सः विविधशास्त्रेषु आगमेषु च निपुणतां प्राप्तवान्, विद्वान्विमर्शेषु विशिष्टः अभवत्, स्वज्ञानं च छात्राणां कृते प्रसारितवान्|
జయంతుడు సంపన్న బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో జన్మించాడు [1] అతను బాల విద్వాంసుడు మఱియు పాణిని యొక్క అష్టాధ్యాయిపై వ్యాఖ్యానాన్ని రూపొందించడం ద్వారా నవ-వృత్తికార లేదా కొత్త వ్యాఖ్యాత అనే పేరు సంపాదించాడు. [2] తరువాత జీవితంలో అతను వివిధ విభాగాలు మఱియు ఆగమాలలో ప్రావీణ్యం సంపాదించాడు, పాండిత్య చర్చలలో తనకంటూ ప్రత్యేకతను చాటుకున్నాడు. తన జ్ఞానాన్ని తన విద్యార్థులకు అందించాడు కూడా. జయంతుడు పుట్టిన సంవత్సరం, వయస్సు, ఆయన రాసిన రచనలు పండితులకు ఇప్పటికీ చర్చనీయాంశ విశషమే. అతని తాత్విక రచన న్యాయమంజరి మఱియు అతని నాటకం ఆగమడాంబర ద్వారా ఇతను రాజు శంకరవర్మకు (883 - 902 CE.) సమకాలీనుడిగా సూచిస్తారు. జయంతుని యొక్క కుమారుడు అభినంద కాదంబరికథాసారలో జయంత ముత్తాత 8వ శతాబ్దానికి చెందిన కర్కోట వంశానికి చెందిన రాజు అయిన రాజా లలితాదిత్య దగ్గర. మంత్రిగా ఉండేవాడని పేర్కొన్నాడు|
जयन्तस्य जन्मवर्षं, आयुः, तस्य लिखितग्रन्थानां विद्वान्विमर्शस्य विषयः अस्ति। तस्य दार्शनिकग्रन्थः न्यायमञ्जरी अपि च तस्य नाटकम् आगमण्डाम्बरः, राजा सङ्करवर्मन (883 – 902 CE.) समकालीनत्वेन निर्दिशति ।
[2] జయంతుడు న్యాయమంజరిలో తన రాజు అడవిలో బంధించబడి ఉన్న సమయములో ఈ రచనను తాను వ్రాసినట్లు పేర్కొన్నాడు. ఈ రచన ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, ఇది అంతకుముందు చేసిన రచనకు వ్యాఖ్యానం కాదు. జయంతని మత ప్రకారం, హిందూ మతం యొక్క పురాతన గ్రంథాలైన వేదాల అధికారాన్ని రక్షించడం న్యాయ యొక్క ఉద్దేశ్యం, అయితే పూర్వపు న్యాయ పండితులు వస్తువుల యొక్క వాస్తవ స్వభావం గురించి నిజమైన జ్ఞానాన్ని అందించడానికి న్యాయాన్ని అనవిక్షికి (శాస్త్రీయ అధ్యయనం)గా భావించారు అని భావించాడు. అతని ప్రధాన సాహిత్య రచన ఆగమడాంబర, నాలుగు భాగాల సంస్కృత నాటకం. ఈ నాటకం యొక్క కథానాయకుడు తర్కం ద్వారా వేదాల ప్రత్యర్థులందరినీ ఓడించాలనుకునే ఆధ్యాత్మికత పాఠశాలలో ఒక యువ విద్యార్ధి. [2] న్యాయ మంజురి మొదటి భాగంలో దేవుని ఉనికి గురించి చర్చించబడింది. జయంతుడు భగవంతుడు మఱియు విశ్వం గురించి వాస్తవిక దృక్పథాన్ని అనుసరిస్తాడు. విశ్వం యొక్క నిజమైన మఱియు తగినంత కారణం దేవుడే అని అనుకూలమైన హేతుబద్ధమైన వాదనల అవకాశాన్ని సమర్థించాడు. [3] లోకాయత దర్శనం లోకాయత సంస్కృతిని అభివృద్ధి చేయలేదని జయంత భట్ట విమర్శించారు. అతను చెప్పాడు, "లోకాయత నా ఆగమా" అంటే, అవి సాంస్కృత వ్యాపకాలు కావు అని, అందుకే వీటిని చేయకూడని వ్యవస్థ అని విమర్సించాడు.
लीलाशुक: महान् संस्कृतकविः अलङ्कारशास्त्रज्ञः च आसीत्, श्रीकृष्णकर्णमृतेन रचिता महाकविः . जयदेवाचार्यः अनन्तरं सः १३ शताब्द्यां श्रीकृष्णभक्तिं उच्चतमस्तरं प्रति नीतवान् । सः श्रीबिल्वमङ्गलस्वामी अथवा विल्वमङ्गलं स्वामी, विल्वमङ्गलं स्वामी, बिल्वमङ्गल ठकुरा अथवा लीलासुकुडा इति नाम्ना प्रसिद्धः अस्ति । लीलासुका कृष्णस्य महिमा पुष्पगुच्छरूपेण उपमा कर्तुं शक्यते। कर्णामृतशब्दस्य अर्थः 'कर्णानां कृते अमृतम्' इति । जीवनस्य विशेषताः विल्वमङ्गलं स्वामीयर श्रीकृष्णकर्मणरुतमस्य रचयिता अस्ति। [1] सः स्वामी देशिकनस्य (1268-1369 ई.) समकालीनः आसीत् । सः भागवतपुराणस्य रचयितस्य श्रीकृष्णस्य लीलानां वर्णनं महता हर्षेण अकरोत् इति कारणतः सः लीलासुका इति प्रसिद्धः आसीत् । परम्परानुसारं लिलासुका शैवकुटुम्बस्य आसीत् । परन्तु सः कृष्णभक्तः अभवत्। सः भागवतपुराणप्रसस्तस्य अनुसरणं कुर्वतां नारायणभट्टथिरी (श्रीनारायनीयमस्य लेखकः), पुन्तनम्, वासुदेवनम्बूदिरी इत्यादीनां केरलस्य महाभक्तानां, कृष्णविद्वान् च परम्परायाम् आसीत् । लीलासुका केरलस्य मुक्कतलै नाम्ना स्थानात् इति केचित् । परन्तु केचन तेलुगुविद्वांसः दावन्ति यत् लीलासुका दक्षिणभारतस्य आन्ध्रप्रदेशस्य कृष्णमण्डलस्य श्रीकाकुलमक्षेत्रे निवसति स्म यदा आन्ध्र, कर्नाटक, महाराष्ट्रराज्यानि एकराज्यानि आसन्। प्रारम्भिकजीवने सः चिन्तामणिना सह सङ्गीतनृत्यकुशलेन सह सम्बन्धे आसीत् । एकदा सा तं व्याकरण-नाट्य-अलंकार-विज्ञान-प्रवीणतायाः विषये विडम्बयति स्म ततः अवदत् यत् यदि तस्य तस्याः प्रति स्नेहस्य स्थाने ईश्वरस्य प्रति सहस्रगुणं प्रेम भवति तर्हि भवन्तः परमं सहजतया ज्ञास्यन्ति इति। सः एव बिल्वमङ्गलमस्य जीवनस्य मोक्षबिन्दुः अस्ति। स्वजीवनस्य यथार्थं भाग्यं दर्शयित्वा श्रीकृष्णं धन्यवादं दत्त्वा श्रीकृष्णस्य भक्तिसेवायां निमग्नः अभवत् । सः स्वस्य कृतिकृष्णकरमृतस्य आरम्भं स्तोत्रेण करोति- चिन्तामणिर्जयति सोमगिरिर्गुरुर्मे- अर्थात् गुरु सोमगिरी चिन्तामणि इव, जो मन की इच्छा पूर्ति कर सकते हैं। . श्री कृष्ण कर्णमृतम् कृष्णकर्णमृते तेन लिखितानि स्तोत्राणि गायन-नृत्य-अभिनय-चित्र-शिल्प-शिल्प-उपयोगि-कृतयः इति वक्तुं शक्यन्ते, तस्मिन् ३२८ स्तोत्राणि सन्ति । त्रिश्वासस्य भक्तिकाव्यम् अस्ति । प्रथमे प्राणे श्रीकृष्णस्य साक्षात्कारः, द्वितीये प्राणे श्रीकृष्णस्य विविधाः लीलाः, तृतीये प्राणे च श्रीकृष्णस्य जीवनस्य अनेकाः प्रकरणाः वर्णिताः सन्ति। तस्य स्तोत्राणि सङ्गीतसमागमेषु रागमालिकारूपेण गायितुं प्रथा अस्ति । यदा [चैतन्यमहाप्रभुः] आन्ध्रयात्रायाः अन्तिमे दिने लीलासुकेन लिखितस्य अस्य काव्यस्य विषये ज्ञातवान् तदा सः वेणुनाम्ना द्वादश लिपिकान् प्रातःकाले एव तस्य प्रतिलिपिं कर्तुं आज्ञापितवान्, ते च प्रथमार्धस्य प्रतिलिपिं एव कर्तुं शक्नुवन्ति स्म तस्य परदिने प्रातःकाले एव। प्राचुर्य्यां कथा अस्ति यत् वङ्गदेशं त्यक्त्वा गतः पिम्मता अन्यान् केचित् शिष्यान् आन्ध्रदेशं प्रेषयित्वा सम्पूर्णप्रतिलिपिं कृतवान् । बाह्यलिङ्काः श्री कृष्ण कर्णमृतम्। श्रव्यः Archived
లీలాశుకుడు ఒక గొప్ప సంస్కృత కవి మరియు వాగ్గేయకారుడు, శ్రీ కృష్ణ కర్ణామృతం రచనచేసిన మహాకవి. ఇతడు జయదేవుడు తర్వాత 13వ శతాబ్ద కాలంలో శ్రీకృష్ణ భక్తిని అత్యున్నత స్థాయికి తీసుకొనిపోయాడు. ఇతనినే శ్రీ బిల్వమంగళ స్వామి లేదా విల్వమంగళం స్వామి, విల్వమంగళం స్వామియార్, బిల్వమంగళ ఠకూరా లేదా లీలాశుకుడు గా పిలువబడుచున్నాడు.లీలాశుక అను పదానికి కృష్ణుని కీర్తి అను పుష్ప గుత్తిగా పోల్చవచ్చును.కర్ణామృతం అనే పదానికి 'చెవులకు అమృతం' అని అర్థము.