စေတဳ ဂၞန် =၁၈၁၂/၁၁၁၀
စေတီပုထိုးအမှတ်=၁၈၁၂/၁၁၁၀
ကျာ်တိလိုက်မ္ၚိုလ် (ဗၟာ: ထီးလိုမင်းလိုဘုရား) ဝွံ ဒှ်ကျာ်ဂိုဟ်မွဲ မနွံ ပ္ဍဲဍုင်ဗုကာံ၊ ရးမာန္တလေ၊ ကၟိန်ဍုင်ဗၟာရ။ ကျာ်တိလိုက်မ္ၚိုလ် ဝွံ သၟိင်ဗၟာ နရပတိစည်သူ ပတန်လဝ်တုဲ မှာထေရ်မန် ခုတ်ကဵုလဝ် ယၟုနကဵုရမ္သာင်မန် ကျာ်တိလိုက်မ္ၚိုလ် ပ္ဍဲကဵုအေဒဳ (၁၂၁၁-၁၂၃၁) ရ။
ထီးလိုမင်းလိုဘုရားသည် မြန်မာနိုင်ငံ၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပုဂံရှိ ဂူဘုရားတစ်ဆူ ဖြစ်ပြီး ပုဂံ-ညောင်ဦးကားလမ်းဘေးတွင် တည်ရှိလေသည်။ ထီးလိုမင်းလိုဘုရားသည် ကွမ်းတောင်ပေါက်လိုဏ် သုံးဆင့်ဂူဘုရား ဖြစ်ပြီး (၁၈)မတ်(၁၂၀၈) တွင် ဇေယျသိင်္ခ နားတောင်းများမင်း (ထီးလိုမင်းလို) အေဒီ (၁၂၁၁-၁၂၃၁) တည်ခဲ့သည်။
ဗီုရုပ် ကျာ်တိလိုက်မ္ၚိုလ်
ထီးလိုမင်းလိုဘုရား
ကွတ်ဗိသုကာ
ဗိသုကာ လက်ရာများ
ကျာ်စေတဳဝွံ နူကဵုတိ စဵုကဵုစိုပ် ခဒအ်ဗြာတ်ဂှ် နွံသမၠုင် ၁၅၀ ပေ၊ အနာံမွဲမွဲလပါ်ဂှ် နွံ ၁၄၀ ပေ။
နားတောင်းများမင်း သည် ထီးလိုမင်းလိုဘုရား တည်ရာတွင် မိမိ၏ဖခင် နရပတိစည်သူ မင်းကြီး တည်ထား ကိုးကွယ်ခဲ့သည့် စူဠာမဏိ ဘုရားပုံသဏ္ဌာန် အတိုင်း တည်ခဲ့သည်။ စေတီတော်သည် အရံတံတိုင်းအတွင်း တည်ရှိ၍ အောက်ခြေမှ ကွမ်းတောင်ထိပ်အထိ ဉာဏ်တော်ပေ (၁၅၀) ရှိ၏။ ဘေးတစ်ဖက် တစ်ချက်သည် ပေ (၁၄၀) ကျယ်၏။ လိုဏ်နှစ်ထပ်ရှိ ဂူအကြီးစား ဖြစ်လေသည်။ အာရုံခံခန်းမကြီးသည် အရှေ့ဘက် မျက်နှာမူ၍ အခြားသုံးဖက်တွင် လည်း ပေါင်းကူးမုခ်ခုံး အာရုံခံများ တည်ဆောက်ထားလေသည်။
လုပ်ပ္ဍဲဂိုဟ်ဂှ်မ္ဂး ဂွံဆဵုကေတ် ကျာ်ထဝါဲပန်ဇကုရ။ ကျာ်ဝွံ နူကဵုသၟဝ် ကၠောန်လဝ် ဇိုင်ကၞိန် စဵုကဵုစိုပ် ခဒအ်ဗြာတ်ဂွံရ။ [1]
ဂူအတွင်း ဝင်လိုက်သည်နှင့် တင်ပျဉ်ခွေ ဆင်းတုတော် လေးဆူကို လင်းလင်းကျင်းကျင်း ဖူးနိုင်ပေသည်။ ထို့ပြင် ပုဂံသားအချို့က သူတို့၏ မွေးသက္ကရာဇ်များ မပျောက်ပျက်စေရန် နံရံတွင် မင်စာဖြင့် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။ (ဂန္ဓကုဋိ) နံရံတစ်ဖတ်တစ်ချက်ရှိ လှေကားဖြင့် အပေါ်တက်လိုက်သော် ဆင်းတုလေးဆူကို မြင်ရပြန်ဦးမည်။ ထိုအထပ်မှတဆင့် ကွမ်းတောင်အခြေအထိ တက်နိုင်လေသည်။ [1]
လပအ် သၟိင်ပဿိုန် (၁၆) သာ်
ကောသလမင်း အိပ်မက် (၁၆)ချက်
စမ္ပာဍ/ ပၞး (ဗၟာ စုံပတတ်) ဂှ် ဒှ်တၞံဂကူဝံသ (Moraceae) မတုပ်ကဵု ပၞဟ်ရ။ ဆဂး တၞံဍေဟ်ဂှ် ဍောတ်နူပၞဟ်၊ သတ်ဍေဟ် ဗွဲဓမ္မတာ သတ်ဍေဟ် ဍောတ်နူ သတ်ပၞဟ်၊ သတ်စမ္ပာဍဂှ် ဗွဲဓမ္မတာ နွံစဇမၠိင် ၜိုတ် ၜါပေတုဲ ဗွပင်သည် ပိန္နဲပင်နှင့်တူသော်လည်း ပိန္နဲပင်အောက် နိမ့်၍ ပင်လုံးငယ်သည်။ စုံပတတ်သီးမှာ အရှည်တစ်ပေခန့်ရှိ၍ လုံးပတ် ၂ ထွာခန့်ရှိသည်။ ပိန္နဲသီးနှင့်တူသော်လည်း စူးရှသော ဆူးများ မရှိချေ။ အခွံ၌ အကွက်များရှိသည်။ ပိန္နဲသီးကဲ့သို့ပင် အထဲ၌ ရွှေဝါရောင်အမြွာများရှိသည်။ အရသာချို၍ အနံ့စူး သည်။ ပူသောသတ္တိ အနည်းငယ်ရှိသည်။ ထိုအသီးများကို စုံပတတ်၊ စုံကဒတ်၊ စွန်မတတ်၊ စုံတတ် စသည်ဖြင့် ခေါ်ကြ သည်။ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး တစ်ရပ်နှင့်တစ်ရပ် အခေါ်အဝေါ်ချင်း မတူပေ။ ဥတုဘောဇနသင်္ဂဟကျမ်း၌ ပိန္နဲသီးနှင့် ဩဇာဓာတ် ချင်းတူသည်ဟုဆို၏။[1]
စုံပတတ်ပင်သည် ပိန္နဲပင်နှင့်တူသော်လည်း ပိန္နဲပင်အောက် နိမ့်၍ ပင်လုံးငယ်သည်။ စုံပတတ်သီးမှာ အရှည်တစ်ပေခန့်ရှိ၍ လုံးပတ် ၂ ထွာခန့်ရှိသည်။ ပိန္နဲသီးနှင့်တူသော်လည်း စူးရှသော ဆူးများ မရှိချေ။ အခွံ၌ အကွက်များရှိသည်။ ပိန္နဲသီးကဲ့သို့ပင် အထဲ၌ ရွှေဝါရောင်အမြွာများရှိသည်။ အရသာချို၍ အနံ့စူး သည်။ ပူသောသတ္တိ အနည်းငယ်ရှိသည်။ ထိုအသီးများကို စုံပတတ်၊ စုံကဒတ်၊ စွန်မတတ်၊ စုံတတ် စသည်ဖြင့် ခေါ်ကြ သည်။ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး တစ်ရပ်နှင့်တစ်ရပ် အခေါ်အဝေါ်ချင်း မတူပေ။ ဥတုဘောဇနသင်္ဂဟကျမ်း၌ ပိန္နဲသီးနှင့် ဩဇာဓာတ် ချင်းတူသည်ဟုဆို၏။[1]
နိဿဲ
ကိုးကား
မာံသုဝဏ်
မင်းသုဝဏ်
မာံသုဝဏ် (၁၀ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၉၀၉ – ၁၅ အဝ်ဂေတ် ၂၀၀၄) ဝွံ ဒှ်အစာကဝိ ကောန်ဍုင်ဗၟာဒယှ်တုဲ ဗွဲတၟေင် ညးစိုန်သကီုသည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ ကဗျာဆရာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး ခေတ်စမ်းစာပေကို ဦးဆောင်ခဲ့သူများအနက် တစ်ဦး ဖြစ်သည့်အပြင်၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ နဝမမြောက် သမ္မတ ဦးထင်ကျော်၏ ဖခင်လည်း ဖြစ်သည်။
မင်းသုဝဏ် (၁၀ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၀၉ – ၁၅ ဩဂုတ် ၂၀၀၄) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စာရေးဆရာ၊ ကဗျာဆရာတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး ခေတ်စမ်းစာပေကို ဦးဆောင်ခဲ့သူများအနက် တစ်ဦး ဖြစ်သည့်အပြင်၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ နဝမမြောက် သမ္မတ ဦးထင်ကျော်၏ ဖခင်လည်း ဖြစ်သည်။
၁၉၉၀ ခုနှစ် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတွင် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်ကို ကိုယ်စားပြုပြီး ကမာရွတ်မြို့နယ်မှ အမတ်အဖြစ် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကာ အနိုင်ရခဲ့သည်။ အနိုင်ရမဲ အရေအတွက် ၂၃,၃၄၅ (၇၆%) ဖြစ်သည်။ အခြေခံဥပဒေ ဖျက်သိမ်း သောကြောင့် အမတ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့် မရခဲ့ပါ။[1]
၁၉၉၀ ခုနှစ် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတွင် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်ကို ကိုယ်စားပြုပြီး ကမာရွတ်မြို့နယ်မှ အမတ်အဖြစ် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကာ အနိုင်ရခဲ့သည်။ အနိုင်ရမဲ အရေအတွက် ၂၃,၃၄၅ (၇၆%) ဖြစ်သည်။ အခြေခံဥပဒေ ဖျက်သိမ်း သောကြောင့် အမတ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့် မရခဲ့ပါ။[2]
ဗော်ကောန်ဂကူမန် ဗၟာ (မွန်အမျိုးသားပါတီ) (အင်္ဂလိပ်: Mon National Party; အတိုကောက် MNP; မွန်: ဗော် ကောန်ဂကူ မန်) ဂှ် ဒှ် ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် ပ္ဍဲကဵု ကၟိန်ဍုင်ဗၟာမွဲရ။ ဗော်ဝွံ ကတဵုဒှ်ကၠုင် ကြဴနူ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူမန် (မွန်ဒီမိုကရေစီပါတီ) ကဵု ဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံဒေသရးမန် (မွန်ဒေသလုံးဆိုင်ရာပါတီ) ၜါပံင်ကောံတုဲ ဒက်ပ္တန်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၄ ဂိတုဇာန်နဝါရဳ ၂၆ ရ။[1] အဓိက တင်ရန်တၟအ် ဗော်ဏအ်ဂှ် သွက်ဂွံလုပ်ပေါဲဗတိုက် သွက်အခေါင်အရာ ဂကူမန် ပ္ဍဲဗွိုင်သၞောဝ် ကေုာံ ဒက်ပ္တန် သၞောဝ်ကၟိန်ဍုင်ဖေဝ်ဒရေဝ် ရ။
မွန်အမျိုးသားပါတီ (အင်္ဂလိပ်: Mon National Party; အတိုကောက် MNP; မွန်: ဗော် ကောန်ဂကူ မန်) သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံရေးပါတီ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့ ဖြစ်ပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် Mon National Party- MNPဟု လူသိများသည်။ မွန် ဒီမိုကရေစီပါတီနှင့် မွန်ဒေသလုံးဆိုင်ရာ ပါတီနှစ်ခုကို ပူးပေါင်း၍ ၂၀၁၄ ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်တွင် မွန်အမျိုးသား ပါတီ အဖြစ် ပူးပေါင်းဖွဲ့စည်းသည်။[3] ပါတီ၏ နိုင်ငံရေး သဘောတရားမှာ မွန်လူမျိုး အခွင့်အရေး နှင့် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ် ဖြစ်သည်။
သၞာံ ၁၉၈၈ ဂိတုအံက်တဝ်ပါ ၁၁ ဂှ် သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်တအ် ဒက်ပ္တန် ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူမန် (မွန်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ )(Mon National Democratic Front) တုဲ လုပ်ကိုပြိုင် သဘင်မာဲ သၞာံ ၁၉၉၀ ရ။ စိုပ်သၞာံ ၁၉၉၂ ဂိတုမာတ် ၁၉ ဂှ် ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳ ကောန်ဂကူမန် ဂှ် အလဵုအသဳဒပ်ပၞာန် ပလီုထောအ် နူဒဒှ် ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်ရ။ သၞာံ ၂၀၁၀ ဂိတုမာတ် ၈ အလဵုအသဳပၞာန် လလောင်တြး ညံင်ဂွံ ပစၟတ်သမ္တီ ကဵုစရင် ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်ဂှ် နကဵု က္ဍိုပ်သကိုပ်မန်တအ် ဗက်လက်ကရဴ ကရောမ်ဗော်ဒစဵုဒစး ဒြဟတ်ဇၞော်အိုတ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ မဒှ်ဗော်ပၠတရဴ သၟဝ် ဒဝ်အံင်သာန်သုကျဳတုဲ ညံင်ရဴ အေန်အေဝ်ဒဳ မဗဂပ်ဗဗေင် ကုသၞောဝ်လဒက်ပတန်ဍုင် ၂၀၀၈ ကီု ရဲဗော်ဏအ်လေဝ် ဒစဵုဒစး ဗဂပ်ဗဗေင် သၞောဝ် ၂၀၀၈ တုဲ ဟွံလုပ်ပၠုင်စရင် ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်ရ။
၁၉၈၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် မွန်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ (Mon National Democratic Front) ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၉၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၂ ခုနှစ် မတ်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် မွန်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့အား နိုင်ငံရေးပါတီအဖြစ်မှ ဖျက်သိမ်းခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် မတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းဥပဒေတွင် ပါရှိသည့် ပြဋ္ဌာန်းချက်အချို့ကို မွန်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့မှ သဘောမတူသည့်အတွက် မှတ်ပုံတင်ပြန်လည်ပြုလုပ်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။
စိုပ်သၞာံ ၂၀၁၂ ဒဝ်အံင်သာန်သုကျဳ ပ္ညဳပ္ညပ်နဲဓလုက် ကုအလဵုအသဳပၞာန်ရာံ ကေုာံ ဒပ်ပၞာန် မဂၠိုင်ကဵုအလန်တုဲ နကဵုတင်လတုပ်စိုတ် ကာပၞုက်ဂှ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ တုပ်စိုတ် သွက်ဂွံလုပ်ဒုင်ရုဲမာဲတုဲ က္ဍိုပ်သကိုပ်ကောန်ဍုင်အရင် ညးမဗက် လက်ကရဴ ဒဝ်အံင်သာန်သုကျဳတအ်လေဝ် ဒးချပ်ကၠုင် သွက်ဂွံ လုပ်ဒုင်ရုဲမာဲကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၂ ဂိတုဨပြဳ ၂၆ ဂှ် နကဵု ယၟု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေသဳမန် ဂှ် ပ္တိုန်စရင် ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်တုဲ[1] လုပ်ပြိုင် သဘင်မာဲအကြာ သၞာံ ၂၀၁၂ကီုလေဝ် ဆမွဲဒၞာဲကီု ဟွံကလိဂွံဇမၞးရ။
နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ပြီးနောက်ပိုင်း ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဧပြီ ၂၆ ရက်နေ့တွင် မွန်ဒီမိုကရေစီပါတီအဖြစ် ပြန်လည်မှတ်ပုံတင်ခဲ့ပြီး[1] ၂၀၁၂ ခုနှစ် ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သော်လည်း အနိုင်ရရှိခြင်း မရှိခဲ့ပေ။
ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် မလုပ်ဒုင်ရုဲမာဲ ဒှ်ဒၟံင်ၜါဂှ် နကဵု တၠပညာ ညးဍုင်ကွာန် ကေုာံ ခမဳသင်တအ် ဟွံမဲပၟိက်တုဲ အာတ်မိက်ကၠုင် ညံင်ဂွံဒှ် မွဲဗော်ဂၠိုင်ကဵုအလန်တုဲ ကြဴနူ ပညဳပညပ် ရေင်သကအ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၄ ဂိတုဇာန်နဝါရဳ ၂၆ ဂှ် ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်ၜါ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေသဳမန် ကဵု ဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံဒေသရးမန် ပံင်ကောံ ဒက်ပ္တန် ဗော်ကောန်ဂကူမန် ရ။[1] ဆဂး ပရေင်ပံင်ကောံဂှ် ဟွံအံင်ဇၞး စၞးဂှ် ဆဥက္ကဌ ဗော်ဒဳမဵုကရေဇြဳအလုံဒေသရးမန် နာဲၚိုဲသိင် မွဲတၠ ဟေင် ပါလုပ်အာ ပ္ဍဲဗော်ဂှ်တုဲ ဗော်အလုံဒေသရးဂှ် ဆက်တန်တဴအာ နဒဒှ် ဗော်တၞဟ်ခြာမွဲရ။
၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်နေ့တွင် မွန်ဒီမိုကရေစီပါတီနှင့် မွန်ဒေသလုံးဆိုင်ရာပါတီနှစ်ခုကို ပူးပေါင်း၍ မွန်အမျိုးသားပါတီ အဖြစ် ပူးပေါင်းဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[2] ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် မွန်အမျိုးသားပါတီ MNP အဖြစ်သို့ ပါတီနာမည်ပြောင်းလဲခဲ့ရာတွင် နိုင်သက်လွင် သည် ဒုဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။
နကဵု ဗော်ကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒုင်ရုဲမာဲ ပ္ဍဲသဘင်မာဲ သၞာံ ၂၀၁၅ ဂှ် လုပ်ပြိုင် သီုဖအိုတ် ၅၃ ဒၞာဲတုဲ ဆအမာတ် စၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူမွဲဒၞာဲ ကဵု အမာတ်စၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုင်မန် မွဲဒၞာဲဟေင် ဂွံဇမၞးကေတ်ရ။[1]
မွန်အမျိုးသားပါတီအနေဖြင့် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ ၂၀၁၅ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲဆန္ဒနယ် ၅၃ နေရာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရာ အမျိုးသားလွှတ်တော်တစ်နေရာနှင့် ပြည်နယ်လွှတ်တော် နှစ်နေရာသာ အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။[4]
တဆိပ်ရုင်ရာမညနိကာယ
တဆိပ်ရာမညနိကာယ
ရုင်ဝွံ သာ်လဵုသ္ဂောံခုတ်ကဵုယၟုရောဂှ် ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုလၟေင် (၁) တုဲတေံဂှ် ဟိုတ်နူပုစ္ဆာ က္တဵုဒှ်ကၠုင်လဝ်တုဲ ယၟုရုင်ဂှ် ညံင်ဟွံဂွံဗၠေဲအာ နူပၟိက်ဆန္ဒသင်ကမ္မတဳဗဟဵုတံ သင်ကောန်ရုင်တံ ပအပ်ကဵုတာလျိုင် ကုဂအုပ်ရုင် တၠဂုဏ်အ္စာဃောသကရ။ ဂအုပ်ရုင်သၟာန်ပၟိက်ဆန္ဒ ဥက္ကဋ္ဌ ကေုာံ ဟိတဓရ ဂကောံရာမညဓမ္မာစရိယ ဗဟဵု (၆) ဇကုတုဲ (၁) ဇကုဂှ် တုပ်စိုပ်ယၟု "ရုင်ရာမညဓမ္မာစရိယ"၊ ၅ ဇကုဂှ် တုပ်စိုတ်ယၟု "ရုင်ရာမညနိကာယ" ရ။ သင်ရုင်တံဂိုင်ကေတ်ပၟိက်ဆန္ဒ လ္ပာ်ဂၠိုင်တုဲ ယၟုမ္ဂး "ရုင်ရာမညနိကာယ"ဂှ်ဟေင် အလုံသင်ရုင်တံ သ္ဒသ္ပဏာဒတန်ရ။ ၜိုန်ရကော်ကဠိတ်ကဠောတ်မံင် ဂကောံသင်ရုင်ရာမညနိကာယကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဒက်ပတန်လဝ် ဗီုပြင်"ဂကောံ" မွဲ ဟွံသေင်တုဲ ဗွဲမလုပ်ကဵုသၞောဝ်ဂှ် ချူတဴနကဵုယၟု "သင်ရုင်ရာမညနိကာယ" (ဝါ) "ရုင်ရာမညနိကာယ" ဟေင်ရကျာ်။
ရာမညနိကာယအောဝါဒ
ဗီုပြၚ်ဒက်ပ္တန် ကေုာံ သၞောတ်ဝတ်ဂမၠိုၚ်
ပြင်ပြင်ခြင်ဆိုင်ရာ
သ္ဇိုၚ်သၞောဝ် ရုၚ်ရာမညနိကာယ တာလျိုၚ်ရုၚ်ရာမညနိကာယ
ရာမညနိကာယအဖွဲ့ ရာမညနိကာယရုံးအဖွဲ့တာဝန်
စရင်သင် ရုင်ရာမညနိကာယ
ရာမညနိကာယသံဃာတော်များ
သင်ရုင် ထေက်ကဵုဒုင်ရုဲစှ်ဂအုပ်ရုင်
သံဃာတော်အတွက်စာအုပ်ထုပ်
စရင် ညးတာလျိုင်ရုင်ဂမၠိုင်
တာဝန်ခံစရင်
သင်ရုင်သၟေဟ်တံ ကမၠောန်မံက်ကၠုင်မ္ဂး ဟိုတ်ဒးပါ်ပရအ်တာလျိုင်တုဲ မၞုံကဵုတာလျိုင်ဖအိုတ်ရကျာ်။
သံဃာတော်အရှင်သူမြတ်စာပေဆက်လက်သင်ကြာကြပါ။
ရုင်ရာမညနိကာယဂှ် ဒှ်သင်သၟတ်ဂမၠိုင် ပံင်ကောံတုဲ ရုဲစှ်လဝ် သင်ဂမၠိုင် သွက်ဂွံကၠောန်ကမၠောန်ရုင် ဂကောံရာမညဓမ္မာစရိယ ကေုာံ ရာမညနိကာယပရိယတ္တိတုဲ ဒတန်ရုင်ဂှ် နွံဒၟံင် ပ္ဍဲဘာသာသနာ၂၅၀၀ ဍုင်မတ်မလီုရ။
မော်လမြိုင်ဘာသာသနာ၂၅၀၀ကျောင်းရာမညနိကာယရုံးမှသံဃာတော်အရှင်သူမြတ်များနှင့်အဖွဲ့ဝင်များကုသိုလ်ပြုဒါယိယာဒါယိကာများ ရာမညနိကာယပရိယတ္တိ စာသင်ရဟန်တော်များ
တင်စၟတ်။ ။ ညးတာလျိုင် ကလေင်ရုဲစှ်လဝ် ပ္ဍဲကောံဓရီုရုဲစှ်ညးတာလျိုင်ဂအုပ်ရုင်အလန်ဒုတိယ သက္ကရာဇ် ၁၃၈၂၊ ဂိတုဒုတိယဒ္ဂိုန် ၅ မံက်၊ ဌာန - ဘာကျာ်ဒေါဝ်သာသနာ၊ဍုင်မတ်မလီု။ တင်စၟတ်။ ။ညးတာလျိုင်ဝွံ ကလေင်နုက်၊ထပ်လဝ် ပ္ဍဲကောံဓရီုကာမံက်တိုန် သက္ကရာဇ် -၁၃၈၁၊ ဂိတုဝှ် (၁၂)မံက်၊ဌာန ဘာဗ္ဂေါပရိယတ္တိ၊ဍုင်မတ်မလီု။
မှတ်ချက်။ ။ ၅ ရက်မက်လ ဌာန သာသနာတောင်ပေါ်ကျောင်း၊မော်လမြိုင်။ မှတ်ချက်။ ။ညပရိယတ္တိ၊စာသင်တိုက်မော်လမြိုင်သို့စာပေသင်ကြာရန်။
နိဿဲ
ပြင်ပလင့်
ရန်တၟအ် ရုင်ရာမညနိကာယ
ရာမညနိကာယရုံးအဖွဲ့ဝင်
ကိုပ်ကၠာအိုတ် ၜိုန်ရရန်တၟအ်လဝ် ခါန်ကၞက်ပတိုန်ခမဳသင် သွက်သ္ဂောံဒှ်ပရေင်ဆက်စၠောံကၠောံဍကဵုတက္ကသိုလ် မဟာစူဠာလံင်ဃောန်-ဍုင်သေံကီုလေဝ် ရန်ကဵုကမၠောန်ဂကောံ အဓါန်မဂၠိင်သ္ၚောဲတုဲ သ္ဂောံပတန်ဏာ သင်ရုင်မွဲရ။
ရှင်ပြုရဟန်းခံသူများနှစ်ထိုင်းနိင်ငံမဟာစူဠာတက္ကသိုလ် မှစာချဆရာတော်များ
ရုင်ဟီုဂှ် ဒှ်ဌာန်ဒတန်ကေုာံကမၠောန် သ္ဂောံဒှ်အထံက်ပခိုင် သ္ဂောံဘိုင်ကၠောန်ကဵုဂကောံမဆေင်စပ်ကဵုရုင်တံဂှ်တုဲ ရုင်ကဵုကမၠောန်ရုင် ယဝ်နွံတဴမ္ဂး သ္ဂောံထိင်ဒဝ်မင်မွဲအာ တင်ဂၞင်ပရောပရာ တၞးလိက်မဂပ်ဝ်စၟတ်သမ္တီတံဂှ်ကီု သီုကဵုသ္ဂောံရေင်တၠုင်အာ သ္ဇိုင်ဝန်ကမၠောန်ဂကောံ မဆေင်စပ်တံဂှ်တံဂှ် လုကဴကာလ အဓါန်မဂၠိင်သ္ၚောဲမာန်ရောင် စှ်ေကေတ်စိုတ်ရဴသာ်ဝွံတုဲ ဒက်ပတန်လဝ်သင်ရုင် ပေင်အာမွဲသၞာံရ။
အဖွဲ့ဝင်များပြောကြာချက်အရ အဓါန်သင်ကြာရန်အတွက်
တၞဟ်နသ္ဂောံရေင်တၠုင်သဇိုင်ဝန် သင်ရာမညနိကာယ ဗွဲမဗဗွဲထေက်ကြိုက် တၞဟ်နသ္ဂောံဒှ်အထံက်ပခိုင်ကမၠောန် ဂကောံရာမညဓမ္မာစရိယ ကေုာံ ဂကောံရာမညနိကာယပရိယတ္တိ သီုကဵုဂကောံလစှ်ေ မဆေင်စပ်ကဵုဂကောံ (ၜါဂကောံ မသ္ဂးဗွဲလ္တူ)တံဂှ် ဗွဲမဗဗွဲထေက်ကြိုက် တၞဟ်နသ္ဂောံဒှ်ဌာနကမၠောန်ကုသင်ရာမညနိကာယဘုံသၟဝ်၊ ဘုံလဒေါဝ် (အာယုက် ၂၀-၄၀/ ၄၁-၆၀)။ တၞဟ်နသ္ဂောံဖျေံလၟာ်လဂံါဇၟောဝ်ခေတ် ဂွံၜေတ်တိုန်ပရေင်ဆက်စၠောံ အပ္ဍဲဍုင်-မ္ၚးဍုင်။
ရာမညနိကာယရဟန်းတော်များစာပေသင်ကြာရေး ရာမညဓမ္မာစရိယ မှ ရာမညနိကာယပရိယတ္တိ အဖွဲ့များစာပေသင်ကၾကာရန် ရာမညနိကာယအဖွဲ့၊ တောင်ပေါ်ကျောင်း (ခုနှစ် ၂၀-၄၀/ ၄၁-၆၀)။ မုဒုံမှစာပေသင်ကြာရန် ရောက်ရှိလာသူများ
ဟိုတ်ရုင်ရာမညနိကာယဂွံက္တဵုဒှ်ကၠုင်
ရာမညနိကာယရုံးဖြစ်ပေါ်လာခြင်း
ပဟိုတ်နူကဵု ပရေင်ဆက်စၠောံ ဂကောံရာမညဓမ္မာစရိယကဵု တက္ကသိုလ်မဟာစူဠာလံင်ဃောန် ဍုင်သေံတုဲ နူဂကောံရာမညဓမ္မာစရိယ ကော်ကောံဓရီု ဌာနဒေါဝ်သာသနာ၊ ဍုင်မတ်မလီု ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ (၂၉၊၀၁၊၂၀၁၈) ၁၃၇၉ မာဃ် (၁) မံက် အခိင်တ္ၚဲစေင် (၂:၀၀) နာဍဳရ။ ပ္ဍဲကောံဓရီုဝွံ သ္ပသ္ကိုပ်သ္ကကဵု ဥက္ကဌဇၞော် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဥတ္တရ၊ ဒု-ဥက္ကဌ (၂) ကျာ်ဇၞော်အ္စာပါလရာမည၊ ဟိတဓရဇၞော် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ စန္ဒောဘာသတုဲ သင်အ္စာလိက် ကေုာံသင်ရုင်ယာယဳ တြေံဗၞတ် (၁၀)ဇကုပြင် တိုန်စိုပ်ကၠုင်တုဲ သဳကၠဳဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် သွက်သ္ဂောံပံက် "ရုင်" ရ။[1] ရန်ကဵု သ္ဂောံဘိုင်ယိုက်ဂၠေင်အာ သ္ဇိုင်ဝန်ဂကောံရာမညဓမ္မာစရိယ၊ ရာမညနိကာယပရိယတ္တိ ကေုာံ သင်ရာမညနိကာယတံ နဲကဲဂွံစှ်ေသၞောတ်သၞောဝ် ပ္ဍဲကဵုသွာင်ကမၠောန် မထေက်ကြိုက်လ္ၚဵုတအ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုဝွံ တၠဂုဏ်အ္စာဃောသက (လၟိင်) နဒဒှ်ဂအုပ်ရုင်၊ ကျာ်ဇၞော်အ္စာတေဇ (လ္ဂုင်) နဒဒှ် ဒု-ဂအုပ်ရုင် ခါန်ကၞာတ်ပတိုန်လဝ်ယာယဳ ဗွဲကိုပ်ကၠာရကျာ်။
ထိုင်းနိင်ငံ မဟာစူဠာတက္ကသိုလ်မှရာမညဓမ္မာစရိယ [1] အဖွဲ့ ၂၉၊၀၁၊၂၀၁၈ခုနှစ်၂:၀၀နာရီ ဥက္ကဌဆရာတော်မှဒု-ဥက္ကဌဆရာတော်စန္ဒောဘာသအာစာပေသင်ကြာပို့ချရန်မိန်တော်မှုသည်
နူကဵုကလိဂွံတင်သ္ဂုတ်သွာတ်တုဲဂှ် ပိုယ်ဍိက်သင်ဗွိုင်သၟဝ်တံ ကသေအ်ကၟဝ်ကေတ် မိဿဟာဲသဟဓရ်ကြပ်ပ်သ္ၚောဲသ္ၚောဲတံတုဲ ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ (၀၈၊၁၂၊၂၀၁၈) သၞာံ ၁၃၇၉ မာဃ် (၈) စွေက်၊ အခိင်တ္ၚဲစေင်ဂှ် ထပ်ကောံဓရီု ပ္ဍဲဌာနကျာ်ဒေါဝ်သာသနာ ဍုင်မတ်မလီု မွဲဝါပၠန်ရ။ ပ္ဍဲကောံဓရီုဝွံ လၟိဟ်သင် (၁၉) ဇကု တိုန်စိုပ်တုဲ ပိုယ်ဍိက်တံ ကေတ်ထောံအခိင်ဖျေံဗီုပြင်တာလျိုင်ရုင် ပွိုင် (၂) နာဍဳ ၅၀ မိနေတ် ရ။ ပ္ဍဲကောံဓရီုဝွံ ဂအုပ်ရုင်ၜါဇကု ခါန်ကၞတ်လဝ် နူစဒက်ပတန်ရုင်ဂှ် သင်တိုန်စိုပ်တံ တုပ်စိုတ်ကလေင်သ္ပဒတန် သွက်ဂွံဆက်ယိုက်ဂၠေင်အာ ပွိုင်ၜါသၞာံကီု (ပေင်ၜါသၞာံမ္ဂး ရုဲစှ်မွဲဝါ) သီုကဵုပါ်ထောံတာလျိုင်ကမၠောန်ရုင်ကီုရ။ ပ္ဍဲကောံဓရီုလၟေင်ပထမဏံ သင်ကောန်ရုင် ဗၞတ် ၂၆ ဇကု ကံက်လဝ်စရင်သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီရ။ ပၞောဝ်သင်ကောန်ရုင် (၂၆) ဇကုဂှ် သင် (၂၃) ဇကု ပါ်ပရအ်လဝ် သွက်ဂွံကေတ်အာ တာလျိုင်မဆေင်စပ်ကဵုကမၠောန်ရုပ် မပါ်ကရေက်လဝ် ဗီုပြင်ဒက်ပတန်ရုင် (၉) သွာင်တံဂှ်ရကျာ်။
၀၈၊၁၂၊၂၀၁၈ခုနှစ်
''သၟိၚ် ဗညာဉူ'''
Mon flag
ဟံသာဝတီတွင် သုရှင် ဗညားဦး (ဆင်ဖြူရှင် ဗညားဦး) နာမကျန်း ဖြစ်ချိန်တွင် သားတော် ဗညားနွဲ့အား ကိုယ်စားအုပ်ချုပ်သည့် မဟာဒေဝီ နှင့် ယောက်ဖတော် သမိန်မရူးတို့ မှ သတ်ဖြတ်ကာ သမိန်မရူး ထီးနန်းရရန် ကြံလေသောကြောင့် ဗညားနွဲ့လည်း ကျွန်ယုံ ၃၀ ကျော်ဖြင့် ဒဂုံ (ရန်ကုန်) သို့ထွက်ပြေးကာ ပုန်ကန်သည်။နောင်တွင် သမိန်မရူးရှုံးပြီး ဗညားနွဲ့စစ်ရေးသာပြီး ပဲခူးသို့ချီတက်လာချိန်တွင်ပင် ဆင်ဖြူရှင်ဗညားဦးလွန်လေသည်။ ဗညားဦးလွန်လျှင် ဗညားနွဲ့က ရာဇာဓိရာဇ် ဘွဲ့ဖြင့် ဟံသာဝတီထီးနန်းကို စိုးစံလေသည်။
ညတစ်ညတွင် လသို့ကြယ်တံခွန်ပြေးဝင်သည်ကို ဗညားဦးမြင်လျှင် ပရောဟိတ်တို့ကို နိမိတ်ဖတ်စေ၏။ ပရောဟိတ်တို့ကလည်း ကျွန်များပုန်စားကြမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ မကြာမီသိရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ မြို့ရွာကို အကြာကြီးခွာ မနေသင့်ကြောင်း၊ နန်းတော်သို့ ဆောလျင်စွာ ပြန်ဝင်သင့်ကြောင်း လျှောက်ကြလေ၏။ မုတ္တမသို့ပြန်၍ ခရီးလည်သို့ရောက်လျှင် ဗြတ်ထဗပုန်စားကြောင်းကို ဗညားဦးကြားလေသည်။ ထိုအခါ မြို့စားရွာစား မှူးမတ်သေနာပတိအားလုံးကို စုရုံးပြီး ဗညားဦးကိုယ်တိုင် မုတ္တမသို့အပြင်းချီလေသည်။ မုတ္တမသို့ရောက်လျှင် မြို့ပြင်မှနေ၍ အပြင်းတိုက်သည်။ မြို့ထိပ်မှ မီးပေါက်သေနတ်များဖြင့် ပစ်ခတ်ကြသဖြင့် သူ့ရှင်၏ သူရဲများ သေပျောက်ကြ၏။ ဗြတ်ထဗသည် ဗညားဦးနှင့် ပါသောသူတို့၏ မယားများကို နှိပ်စက်သဖြင့် အချို့လည်း မယားကိုသနား၍ ဗြတ်ထဗထံ ညအချိန် ဝင်လာကြ၏။ ထိုအခါပွန်စိုအမတ်က ယောက်ဖတော် သမိန်ဗြထဗိုက်၏ စစ်ကူတပ်များကိုစောင့်ရန်၊ မုတ္တမတွင် ယောက်ဖတော်၏တပ်ကို ခံတိုက်စေပြီး မင်းကြီးအား ဒုန်ဝန်းသို့ ပြန်လှည့်နေရန် လျှောက်ထား၏။ သူ့ရှင်လည်း ယောက်ဖတော်ကို ဗိုလ်မင်းခန့်၍ ဒုန်ဝန်းသို့ဆုတ်ချေ၏။ ဗြထဗိုက်လည်းမြို့ကိုဝန်းရံထားကာနေ၏။ တစ်လမျှကြာသော် မြို့တွင်း၌ အစာရေစာပြတ်လတ်ကာ ဆန်လည်းရှားလာသည်။ ထိုအခါ ဗြတ်ထဗ၏စေခိုင်းချက်အရ မယားဖြစ်သူမိမဆံလည်း ပရိယာယ်ပြု၍ ဗြထဗိုက်ကို အဆိပ်ခတ်ကာ လုပ်ကြံလေ၏။ တပ်မင်းဗြထဗိုက် မရှိလျှင် တပ်ပျက်၍ ဒုန်ဝန်းသို့ဆုတ်ချေ၏။
း(၁၂၉၆-၁၃၁၀) သည် မဂဒူးမင်း၏ ညီဖြစ်သည်။နောင်တော် မဂဒူး နတ်ရွာစံသော် မုတ္တမနန်းကို စိုးစံသည်။သောက္ကတဲမင်း ဗြရောင်ထံ သံစေလွတ်ပြီး မိမိနန်းတက်သည်ကိုလျှောက်တင်စေပြီး ဘွဲ့အမည်ပေးသနားရန်တောင်းခံသည်။ သောက္ကတဲမင်းလည်း မိမိသားမက်၏ ညီဖြစ်သည့်အတွက်ချီးမြောက်သောအားဖြင့် “စောရမ်းပရကွတ်” ဟူသောဘွဲ့ကိုပေးသည်။စစ်တောင်း နှင့် ဒုန်ဝန်းမြို့သစ်များကိုတည်ပြီး ညီရံမောလမွန်ကိုစားစေသည်။အရည်အချင်းမရှိ၊ဉာဏ်ပညာဖြင့်မပြည့်စုံသည့်အတွက် တိုင်းပြည်ကိုကောင်းစွာမအုပ်ချုပ်နိုင်ပေ။နိုင်ငံနယ်စပ်များဖြစ်သည့် ဒုန်ဝန်းကို ဇင်းမယ်ရှမ်းတို့က လာရောက်တိုက်ခိုက်သည့်အတွက်ညီရံမောလမွန်ကျသည်။ ပြည်ရွာလည်းမအေးမချမ်းဖြစ်ရလေသည်။ထို့ကြောင့် ညီမဖြစ်သူ နှင်းဥရိုင် နှင့်ယောက်ဖဖြစ်သူ သမိန်မြောင်းမြ တို့ကအကြံဖြင့် မော်လမြိုင်ဖက်တွင် ထူးခြားသည့် ဆင်တော်ပေါ်ကြောင်း၊အစွယ်သုံးချောင်းပါပြီး တစ်ချောင်းမှာ ဦးကင်းမှ ထွက်ကြောင်း မှူးမတ်တို့ကို လျှောက်တင်စေသည်။ ဉာဏ်နည်းသည့် ခွန်လောလည်း စဉ်းစားဆင်ခြင်ခြင်းအလျဉ်းမရှိ ယုံမှတ်ကာ ဆင်ရံထွက်လေသည်။ခွန်လော နန်းမှခွာသည်နှင့် သမိန်မြောင်းမြ ကမြို့ကိုသိမ်းလေသည်။ခွန်လောလည်း ထိုသတင်းကို ကြားလျှင် မပြန်ဝံ့။တောတွင်း၌သာပုန်းကာနေရသည်။မကြာမှီတွင် သမိန်မြောင်းမြက တပ်များဖြင့် ထွက်တိုက်သဖြင့် ခွန်လောလွန်လေသည်။ခွန်လောလွန်လျှင် သမိန်မြောင်းမြ နန်းတက်ရန်ကြံသော်လည်း မယားဖြစ်သူ နှင်းဥရိုင်က အသက်အရွယ်ကြီးရင့်ပြီဟုအကြောင်းပြတားမြစ်ကာ သားဖြစ်သူ စောသင်မောင်(ခေါ်)စောအော အားမုတ္တမထီးနန်းအား စိုးစံစေသည်။
ခွန်လောမင်း(၁၂၉၆-၁၃၁၀) သည် မဂဒူးမင်း၏ ညီဖြစ်သည်။နောင်တော် မဂဒူး နတ်ရွာစံသော် မုတ္တမနန်းကို စိုးစံသည်။သောက္ကတဲမင်း ဗြရောင်ထံ သံစေလွတ်ပြီး မိမိနန်းတက်သည်ကိုလျှောက်တင်စေပြီး ဘွဲ့အမည်ပေးသနားရန်တောင်းခံသည်။ သောက္ကတဲမင်းလည်း မိမိသားမက်၏ ညီဖြစ်သည့်အတွက်ချီးမြောက်သောအားဖြင့် “စောရမ်းပရကွတ်” ဟူသောဘွဲ့ကိုပေးသည်။စစ်တောင်း နှင့် ဒုန်ဝန်းမြို့သစ်များကိုတည်ပြီး ညီရံမောလမွန်ကိုစားစေသည်။အရည်အချင်းမရှိ၊ဉာဏ်ပညာဖြင့်မပြည့်စုံသည့်အတွက် တိုင်းပြည်ကိုကောင်းစွာမအုပ်ချုပ်နိုင်ပေ။နိုင်ငံနယ်စပ်များဖြစ်သည့် ဒုန်ဝန်းကို ဇင်းမယ်ရှမ်းတို့က လာရောက်တိုက်ခိုက်သည့်အတွက်ညီရံမောလမွန်ကျသည်။ ပြည်ရွာလည်းမအေးမချမ်းဖြစ်ရလေသည်။ထို့ကြောင့် ညီမဖြစ်သူ နှင်းဥရိုင် နှင့်ယောက်ဖဖြစ်သူ သမိန်မြောင်းမြ တို့ကအကြံဖြင့် မော်လမြိုင်ဖက်တွင် ထူးခြားသည့် ဆင်တော်ပေါ်ကြောင်း၊အစွယ်သုံးချောင်းပါပြီး တစ်ချောင်းမှာ ဦးကင်းမှ ထွက်ကြောင်း မှူးမတ်တို့ကို လျှောက်တင်စေသည်။ ဉာဏ်နည်းသည့် ခွန်လောလည်း စဉ်းစားဆင်ခြင်ခြင်းအလျဉ်းမရှိ ယုံမှတ်ကာ ဆင်ရံထွက်လေသည်။ခွန်လော နန်းမှခွာသည်နှင့် သမိန်မြောင်းမြ ကမြို့ကိုသိမ်းလေသည်။ခွန်လောလည်း ထိုသတင်းကို ကြားလျှင် မပြန်ဝံ့။တောတွင်း၌သာပုန်းကာနေရသည်။မကြာမှီတွင် သမိန်မြောင်းမြက တပ်များဖြင့် ထွက်တိုက်သဖြင့် ခွန်လောလွန်လေသည်။ခွန်လောလွန်လျှင် သမိန်မြောင်းမြ နန်းတက်ရန်ကြံသော်လည်း မယားဖြစ်သူ နှင်းဥရိုင်က အသက်အရွယ်ကြီးရင့်ပြီဟုအကြောင်းပြတားမြစ်ကာ သားဖြစ်သူ စောသင်မောင်(ခေါ်)စောအော အားမုတ္တမထီးနန်းအား စိုးစံစေသည်။
မိစောပုသည် မွန်တို့၏ မဂဒူးမင်းဆက်တွင် ၁၅ ဆက်မြောက်မင်းဖြစ်သည်။ ရွှေတိဂုံစေတီရှိ မွန်ကျောက်စာနှင့် အခြား မွန်ကျောက်စာများတွင် ဂြီတြိဘုဝနာဒိတျ ပြဝရ ဓမ္မဇေတြ လောကျနာထပြဝရ မဟာဓမ္မ ရာဇာဓိရာဇာဒေဝီ ဘွဲ့ခံ ဝိဟာရဒေဝီ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဗညာထာဝ် ဟူ၍လည်းကောင်း ပါရှိသည်။ မွန်ရာဇဝင်တွင် ဝိဟာရဒေဝီ၊ ဝိသုဒ္ဓရာဇာ၊ ဣတ္ထိရာဇာ၊ဗညားထောဝ် (မင်းအို) နှင့် သေဝ်စါဝ်ပေါအ် (ရှင်စောပု) ဟူ၍ နာမည်အမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြပါရှိလေသည်။
ရှင်စောပုသည် မွန်တို့၏ မဂဒူးမင်းဆက်တွင် ၁၅ ဆက်မြောက်မင်းဖြစ်သည်။ ရွှေတိဂုံစေတီရှိ မွန်ကျောက်စာနှင့် အခြား မွန်ကျောက်စာများတွင် ဂြီတြိဘုဝနာဒိတျ ပြဝရ ဓမ္မဇေတြ လောကျနာထပြဝရ မဟာဓမ္မ ရာဇာဓိရာဇာဒေဝီ ဘွဲ့ခံ ဝိဟာရဒေဝီ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဗညာထာဝ် ဟူ၍လည်းကောင်း ပါရှိသည်။ မွန်ရာဇဝင်တွင် ဝိဟာရဒေဝီ၊ ဝိသုဒ္ဓရာဇာ၊ ဣတ္ထိရာဇာ၊ဗညားထောဝ် (မင်းအို) နှင့် သေဝ်စါဝ်ပေါအ် (ရှင်စောပု) ဟူ၍ နာမည်အမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြပါရှိလေသည်။
ဍုၚ်ရေဝ်ဒှ်ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာသၠင်ကျာတွဵုရးဍုင်မန်ရ။
ရေးမြို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက်ပိုင်း မွန်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ တောင်ဖက်အစွန်းဆုံး မြို့တစ်မြို့ဖြစ်သည်။
ရုပ်
ဓာတ်ပုံများ
လွန်လျှင် သားတော်ကြီးဖြစ်သည့် ဗညားဓမ္မရာဇာက ဟံသာ၀တီနန်းကို စိုးစံသည်။ သို့သော် ညီတော်များဖြစ်သည့် ဗညားရံ၊ ဗညားကျန်း တို့ ပုန်ကန်သည့်အတွက် ပဲခူးနှင့် ဒဂုံ၊ သန်လျှင်မြို့များ အကြားညီညွတ်မှုမရပဲ အင်း၀ဘုရင်သီဟသူ၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းကိုပါခံခဲ့ရသည်။ ထိုသို့သီဟသူ ဒဂုံကိုလာရောက် ဝိုင်းရံသဖြင့် ဗညားရံလည်း မိမိနှမဖြစ်သူ ရှင်စောပု ကိုဆက်သပြီး စစ်ပြေငြိမ်းရန် စကားဆိုရသည်။ သီဟသူပြန်လည်ဆုတ်ခွာအပြီး ဗညားဓမ္မရာဇာ နန်းသက် ၃ နှစ်အရောက်တွင် ညီတော်နှစ်ပါးနန်းချသည့်အတွက် ဗညားဓမ္မရာဇာ လွန်သည်။ ၎င်းနောက် ညီတော် ဗညားရံနန်းတက်သည်။
ရာဇာဓိရာဇ်လွန်လျှင် သားတော်ကြီးဖြစ်သည့် ဗညားဓမ္မရာဇာက ဟံသာ၀တီနန်းကို စိုးစံသည်။ သို့သော် ညီတော်များဖြစ်သည့် ဗညားရံ၊ ဗညားကျန်း တို့ ပုန်ကန်သည့်အတွက် ပဲခူးနှင့် ဒဂုံ၊ သန်လျှင်မြို့များ အကြားညီညွတ်မှုမရပဲ အင်း၀ဘုရင်သီဟသူ၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းကိုပါခံခဲ့ရသည်။ ထိုသို့သီဟသူ ဒဂုံကိုလာရောက် ဝိုင်းရံသဖြင့် ဗညားရံလည်း မိမိနှမဖြစ်သူ ရှင်စောပု ကိုဆက်သပြီး စစ်ပြေငြိမ်းရန် စကားဆိုရသည်။ သီဟသူပြန်လည်ဆုတ်ခွာအပြီး ဗညားဓမ္မရာဇာ နန်းသက် ၃ နှစ်အရောက်တွင် ညီတော်နှစ်ပါးနန်းချသည့်အတွက် ဗညားဓမ္မရာဇာ လွန်သည်။ ၎င်းနောက် ညီတော် ဗညားရံနန်းတက်သည်။
ဓမ္မစေတးသည် မဂဒူးမင်းဆက်တွင် ရှင်စောပု ပြီးနောက် နန်းတက်သည့် ၁၆ ဆက်မြောက်မင်းဖြစ်သည်။ ဘွဲ့အမည်မှာ ရာမာဓိပတိ ဖြစ်သည်။[1] သာသနာတော် သန့်ရှင်းတည်တံ့ရေးအတွက် ၎င်း၏ကြိုးပမ်းမှုများကြောင့် ကျော်ကြားသည်။ နန်းတက်ပြီးမကြာမှီ မယားညီအစ်ကိုဖြစ်သည့် ပုသိမ်စား ဗညားအိမ်၏ ပုန်ကန်မှုကိုနှိမ်နှင်းရသေးသည်။ ထို့နောက် မိမိနိုင်ငံအတွင်း သာသနာစစ်မှန်စွာတည်တံ့ရေးကို လုံ့လပြုလေသည်။ သိမ်ဝင်ရဟန်းဖြစ်သော်လည်း သိမ်မစင်ကျယ်လျှင်၊သိက္ခာပေးသူ သံဃာများ မစင်ကျယ်လျှင် ရဟန်းအဖြစ်ကိုမရနိုင်ဟု သတ်မှတ်သည်ကြောင့် လည်းကောင်း၊ မိမိနိုင်ငံတွင်းတွင် ရဟန်းစစ်များမရှိတော့ဟု ယူဆသည့်အတွက်လည်းကောင်း သီရိလင်္ကာသို့ ရဟန်းများကို သင်္ဘောဖြင့်စေလွှတ်ပြီး သိက္ခာထပ်ခြင်းကို ပြုစေသည်။ရာမည သို့ ထိုရဟန်းများ ပြန်ရောက်လျှင် အကြီးအမှူး အဖြစ်ခန့်ကာ အခြားရဟန်းများကို သိက္ခာထပ်စေသည်။ ထိုသို့ သိက္ခာထပ်ပွဲကျင်းပနိုင်ရန် သိမ်အသစ်ကို တည်ဆောက်ပေးသည်။ ကလျာဏီသိမ် ဟုသမုတ်သည်။ ကမ္ဘာ အကြီးဆုံး ဓမ္မစေတီ ခေါင်းလောင်းကြီး ကို သွန်းလုပ်လှူဒါန်းခဲ့သည်။ နတ်ရွာစံလျှင် သားဖြစ်သူ ဗညားရံ နန်းတက်သည်။
ဓမ္မစေတီမင်းသည် မဂဒူးမင်းဆက်တွင် ရှင်စောပု ပြီးနောက် နန်းတက်သည့် ၁၆ ဆက်မြောက်မင်းဖြစ်သည်။ ဘွဲ့အမည်မှာ ရာမာဓိပတိ ဖြစ်သည်။[1] သာသနာတော် သန့်ရှင်းတည်တံ့ရေးအတွက် ၎င်း၏ကြိုးပမ်းမှုများကြောင့် ကျော်ကြားသည်။ နန်းတက်ပြီးမကြာမှီ မယားညီအစ်ကိုဖြစ်သည့် ပုသိမ်စား ဗညားအိမ်၏ ပုန်ကန်မှုကိုနှိမ်နှင်းရသေးသည်။ ထို့နောက် မိမိနိုင်ငံအတွင်း သာသနာစစ်မှန်စွာတည်တံ့ရေးကို လုံ့လပြုလေသည်။ သိမ်ဝင်ရဟန်းဖြစ်သော်လည်း သိမ်မစင်ကျယ်လျှင်၊သိက္ခာပေးသူ သံဃာများ မစင်ကျယ်လျှင် ရဟန်းအဖြစ်ကိုမရနိုင်ဟု သတ်မှတ်သည်ကြောင့် လည်းကောင်း၊ မိမိနိုင်ငံတွင်းတွင် ရဟန်းစစ်များမရှိတော့ဟု ယူဆသည့်အတွက်လည်းကောင်း သီရိလင်္ကာသို့ ရဟန်းများကို သင်္ဘောဖြင့်စေလွှတ်ပြီး သိက္ခာထပ်ခြင်းကို ပြုစေသည်။ရာမည သို့ ထိုရဟန်းများ ပြန်ရောက်လျှင် အကြီးအမှူး အဖြစ်ခန့်ကာ အခြားရဟန်းများကို သိက္ခာထပ်စေသည်။ ထိုသို့ သိက္ခာထပ်ပွဲကျင်းပနိုင်ရန် သိမ်အသစ်ကို တည်ဆောက်ပေးသည်။ ကလျာဏီသိမ် ဟုသမုတ်သည်။ ကမ္ဘာ အကြီးဆုံး ဓမ္မစေတီ ခေါင်းလောင်းကြီး ကို သွန်းလုပ်လှူဒါန်းခဲ့သည်။ နတ်ရွာစံလျှင် သားဖြစ်သူ ဗညားရံ နန်းတက်သည်။
သည် ယခုပဲခူးမြို့နေရာတွင် ရှိခဲ့သော ရှေးမွန် နှင့် မြန်မာတို့၏ မင်းနေပြည်တော် ဖြစ်ခဲ့သည်။ မြို့တော်ဟောင်းသည် ရန်ကုန်မြို့မှ မော်တော်ကားလမ်း အကွာအဝေး မိုင် ၅၀ ကျော်တွင်တည်ရှိသည်။ ရှေးနန်းတော်ရာဟောင်း နေရာများ သမိုင်းဝင် ဗုဒ္ဓသာသနိကအဆောက်အဦးများ နှင့် စေတီပုထိုးများကို ယနေ့တိုင် တွေ့ရှိနိုင်သေးသည်။ ဟံသာဝတီခေတ်ဆိုသည်မှာ ထိုဟံသာဝတီနေပြည်တော်ကြီး စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးခဲ့စဉ်က အချိန်ကို ဆိုလိုသည်။ ဟံသာဝတီ(ယခု-ပဲခူး) မင်းနေပြည်ကို အုပ်စိုးခဲ့သည့် ထင်ရှားသောမွန်ဘုရင်များမှာ ဝါရီရူမင်းဆက်မှ ဗညားဦး(အေဒီ ၁၃၅၃-၈၅)၊ ရာဇာဓိရာဇ်(၁၃၈၅-၁၄၂၃)၊ ဘုရင်မရှင်စောပု(၁၄၅၃-၇၂)၊ ဓမ္မစေတီ(၁၄ရ၂-၉၂) တို့ဖြစ်ကြပြီး မြန်မာမင်းများထဲမှ တပင်ရွှေထီး၊ ဘုရင့်နောင် အစရှိသည့် မင်းများဖြစ်ကြသည်။
ရှေးဟောင်းမြို့တော်ဟံသာဝတီသည် ယခုပဲခူးမြို့နေရာတွင် ရှိခဲ့သော ရှေးမွန် နှင့် မြန်မာတို့၏ မင်းနေပြည်တော် ဖြစ်ခဲ့သည်။ မြို့တော်ဟောင်းသည် ရန်ကုန်မြို့မှ မော်တော်ကားလမ်း အကွာအဝေး မိုင် ၅၀ ကျော်တွင်တည်ရှိသည်။ ရှေးနန်းတော်ရာဟောင်း နေရာများ သမိုင်းဝင် ဗုဒ္ဓသာသနိကအဆောက်အဦးများ နှင့် စေတီပုထိုးများကို ယနေ့တိုင် တွေ့ရှိနိုင်သေးသည်။ ဟံသာဝတီခေတ်ဆိုသည်မှာ ထိုဟံသာဝတီနေပြည်တော်ကြီး စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးခဲ့စဉ်က အချိန်ကို ဆိုလိုသည်။ ဟံသာဝတီ(ယခု-ပဲခူး) မင်းနေပြည်ကို အုပ်စိုးခဲ့သည့် ထင်ရှားသောမွန်ဘုရင်များမှာ ဝါရီရူမင်းဆက်မှ ဗညားဦး(အေဒီ ၁၃၅၃-၈၅)၊ ရာဇာဓိရာဇ်(၁၃၈၅-၁၄၂၃)၊ ဘုရင်မရှင်စောပု(၁၄၅၃-၇၂)၊ ဓမ္မစေတီ(၁၄ရ၂-၉၂) တို့ဖြစ်ကြပြီး မြန်မာမင်းများထဲမှ တပင်ရွှေထီး၊ ဘုရင့်နောင် အစရှိသည့် မင်းများဖြစ်ကြသည်။
ဍုၚ် မြို့တော်၏ ရှေးဟောင်းသမိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ အခြားသော စေတီ၊ပုထိုး၊မြို့ရွာများတွင် တွေ့ရသော ဘုရားဗျာဒိတ်တော် အတိုင်းပေါ်ထွန်းလာရခြင်း ဟူသော ဒဏ္ဍာရီကို တွေ့ရှိရပါသည်။ အဆိုပါ ဒဏ္ဍာရီ မှတ်တမ်းများအရ ဖေါ်ပြထားသည်မှာ ဤကဲ့သို့ ဖြစ်ပါသည်။
ဟံသာဝတီမြို့တော်၏ ရှေးဟောင်းသမိုင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ အခြားသော စေတီ၊ပုထိုး၊မြို့ရွာများတွင် တွေ့ရသော ဘုရားဗျာဒိတ်တော် အတိုင်းပေါ်ထွန်းလာရခြင်း ဟူသော ဒဏ္ဍာရီကို တွေ့ရှိရပါသည်။ အဆိုပါ ဒဏ္ဍာရီ မှတ်တမ်းများအရ ဖေါ်ပြထားသည်မှာ ဤကဲ့သို့ ဖြစ်ပါသည်။
သၟိၚ်စောသင်မန် ယောက်ဖဖြစ်သူ သမိန်မြောင်းမြသတ်ဖြတ်ပြီးနောက် ကိုယ်တိုင်နန်းတက်ရန်ကြံသော်လည်း မယားဖြစ်သူ နှင်းဥရိုင်က တားမြစ်သဖြင့် သားဖြစ်သူ စောအောအားနန်းတင်လေသည်။ သောက္ကတဲမင်း ဗြရီထံသံစေကာ မင်းပြောင်းမင်းလွဲဖြစ်ကြောင်း လျှောက်တင်ပြီး ဘွဲ့အမည်တောင်းခံလေသည်။ သောက္ကတဲမင်းလည်း အဆွေအမျိုးမကင်းသည်ကိုထောက်၍ စောသင်မောင် (၁၃၁၁-၁၃၂၃) ဟူသောဘွဲ့ပေးသည့်အပြင် သမီးတော် မေနှင်းထပီ ကိုလည်းဆက်သည်။သို့ဖြင့် စောသင်မောင်နန်းတက်သည်အထိ သောက္ကတဲနှင့်မုတ္တမ ဆက်ဆံရေးမှာ မဟာမိတ်ချစ်ကြည်ရေး ခိုင်မြဲနေဆဲပင်ဖြစ်သည်။ သားဖြစ်သူ စောသင်မောင်အုပ်ချုပ်သည်ဆိုသော်လည်း ဖခင်ဖြစ်သူ သမိန်မြောင်းမြဦးဆောင်ကာ ပြည်ရေးရပ်ရာများကိုစီမံသဖြင့် တိုင်းပြည်အရေးမှာတောင့်တင်း၏။ ထားဝယ်နှင့် တနင်္သာရီမြို့များကိုတိုက်ခိုက်အနိုင်ယူသည်။ ထို့ပြင်အနောက်ဖက်ရှိ မြောင်းမြ၊ပုသိမ်၊ဒဂုံ၊ဒလ မြို့များကိုလည်းသိမ်းယူသည်။သားတော် စောအဲကံကောင်း နှင့် သမီးတော် တစ်ပါးကိုမြင်သည်။ မြေးနှစ်ဦးရပြီးလျှင် သမိန်မြောင်းမြနှင့် နှင်းဥရိုင်တို့လည်း အသီးသီးကွယ်လွန်သည်။ နန်းသက်ရှစ်နှစ်အတွင်း အပြင်ရန်စစ်မရှိသဖြင့် ငြိမ်းချမ်းမှုရရှိခဲ့သည့်အပြင် နိုင်ငံကိုလည်း မွန်ဒေသအားလုံးနီးပါး သိမ်းယူချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့သည်။ စောသင်မောင် လွန်လျှင် ညီဖြစ်သူ စောဇိတ် မင်းပြုသည်။
ခွန်လောအား ယောက်ဖဖြစ်သူ သမိန်မြောင်းမြသတ်ဖြတ်ပြီးနောက် ကိုယ်တိုင်နန်းတက်ရန်ကြံသော်လည်း မယားဖြစ်သူ နှင်းဥရိုင်က တားမြစ်သဖြင့် သားဖြစ်သူ စောအောအားနန်းတင်လေသည်။ သောက္ကတဲမင်း ဗြရီထံသံစေကာ မင်းပြောင်းမင်းလွဲဖြစ်ကြောင်း လျှောက်တင်ပြီး ဘွဲ့အမည်တောင်းခံလေသည်။ သောက္ကတဲမင်းလည်း အဆွေအမျိုးမကင်းသည်ကိုထောက်၍ စောသင်မောင် (၁၃၁၁-၁၃၂၃) ဟူသောဘွဲ့ပေးသည့်အပြင် သမီးတော် မေနှင်းထပီ ကိုလည်းဆက်သည်။သို့ဖြင့် စောသင်မောင်နန်းတက်သည်အထိ သောက္ကတဲနှင့်မုတ္တမ ဆက်ဆံရေးမှာ မဟာမိတ်ချစ်ကြည်ရေး ခိုင်မြဲနေဆဲပင်ဖြစ်သည်။ သားဖြစ်သူ စောသင်မောင်အုပ်ချုပ်သည်ဆိုသော်လည်း ဖခင်ဖြစ်သူ သမိန်မြောင်းမြဦးဆောင်ကာ ပြည်ရေးရပ်ရာများကိုစီမံသဖြင့် တိုင်းပြည်အရေးမှာတောင့်တင်း၏။ ထားဝယ်နှင့် တနင်္သာရီမြို့များကိုတိုက်ခိုက်အနိုင်ယူသည်။ ထို့ပြင်အနောက်ဖက်ရှိ မြောင်းမြ၊ပုသိမ်၊ဒဂုံ၊ဒလ မြို့များကိုလည်းသိမ်းယူသည်။သားတော် စောအဲကံကောင်း နှင့် သမီးတော် တစ်ပါးကိုမြင်သည်။ မြေးနှစ်ဦးရပြီးလျှင် သမိန်မြောင်းမြနှင့် နှင်းဥရိုင်တို့လည်း အသီးသီးကွယ်လွန်သည်။ နန်းသက်ရှစ်နှစ်အတွင်း အပြင်ရန်စစ်မရှိသဖြင့် ငြိမ်းချမ်းမှုရရှိခဲ့သည့်အပြင် နိုင်ငံကိုလည်း မွန်ဒေသအားလုံးနီးပါး သိမ်းယူချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့သည်။ စောသင်မောင် လွန်လျှင် ညီဖြစ်သူ စောဇိတ် မင်းပြုသည်။
သၟိၚ်စောဇိတ်သည် လေးဆက်မြောက်မဂဒူးမင်းအဖြစ် နောင်တော် စောသင်မောင်ထံမှ ထီးနန်းဆက်ခံသည်။ နန်းတက်လျှင် ဦးရီးတော်ခွန်လော၏သမီးဖြစ်သူကို မိဖုရားမြှောက်ကာ စန္ဒာမင်းလှဘွဲ့ပေးသည်။ မရီးဖြစ်သူ မေနှင်းထပီကိုလည်း မင်းမျိုးမင်းနွယ်ဖြစ်သည့်အတွင် ဆက်လက်ကာမိဖုရားမြှောက်သည်။ နန်းတက်ပြီးလျှင် တူတော်သူ စောအဲကံကောင်း အားထားဝယ်နှင့် တနင်္သာရီတို့ကိုတိုက်စေသည်။နိုင်ပြီးပြန်လာသော်လည်း မှူးမတ်တို့က ကုန်းတိုက်သည်ကို ယုံကာ အမျက်ရှသဖြင့် ပဲခူးတွင် သံခြေချင်းခတ်ကာ ထားသည်။သားတော်တစ်ပါးနှင့် သမီးတော် တစ်ပါး ဖွားမြင်ရာ ဗညားဦး၊မဟာဒေဝီ ဟုအမည်ပေးသည်။ နောင် သားတော်တစ်ပါးထပ်ရသော် မင်းလင်္ကာဟု ခေါ်စေသည်။ ဗြတ်ရှမ်းသား ၅၀၀ ကကျွန်ခံလာရာ အချီတော်ဇိတ်ပွန်ကို အုပ်ချုပ်စေသည်။ ဇိတ်ပွန်လည်း မိမိတွင် ရှမ်း ၅၀၀ ရှိသဖြင့်မသင့်သောအကြံကိုကြံလေသည်။ မိမိအိမ် ဥယျာဉ်အတွင်း အိမ်သစ်ဆောက်ကာ အိမ်ကို ကျုံးဖြင့်ပတ်ထားစေသည်။ နောက် စောဇိတ်အား အိမ်သစ်တက်မင်္ဂလာကျင်းပဟန်ပြုပြီး ဖိတ်ကြားသည်။ စောဇိတ်ရောက်လျှင် လက်အောက်ရှိ ရှမ်း ၅၀၀ ဖြင့် ဖမ်းကာသတ်သဖြင့် စောဇိတ်လွန်ပြီး ဇိတ်ပွန် မင်းပြုသည်။
စောဇိတ်သည် လေးဆက်မြောက်မဂဒူးမင်းအဖြစ် နောင်တော် စောသင်မောင်ထံမှ ထီးနန်းဆက်ခံသည်။ နန်းတက်လျှင် ဦးရီးတော်ခွန်လော၏သမီးဖြစ်သူကို မိဖုရားမြှောက်ကာ စန္ဒာမင်းလှဘွဲ့ပေးသည်။ မရီးဖြစ်သူ မေနှင်းထပီကိုလည်း မင်းမျိုးမင်းနွယ်ဖြစ်သည့်အတွင် ဆက်လက်ကာမိဖုရားမြှောက်သည်။ နန်းတက်ပြီးလျှင် တူတော်သူ စောအဲကံကောင်း အားထားဝယ်နှင့် တနင်္သာရီတို့ကိုတိုက်စေသည်။နိုင်ပြီးပြန်လာသော်လည်း မှူးမတ်တို့က ကုန်းတိုက်သည်ကို ယုံကာ အမျက်ရှသဖြင့် ပဲခူးတွင် သံခြေချင်းခတ်ကာ ထားသည်။သားတော်တစ်ပါးနှင့် သမီးတော် တစ်ပါး ဖွားမြင်ရာ ဗညားဦး၊မဟာဒေဝီ ဟုအမည်ပေးသည်။ နောင် သားတော်တစ်ပါးထပ်ရသော် မင်းလင်္ကာဟု ခေါ်စေသည်။ ဗြတ်ရှမ်းသား ၅၀၀ ကကျွန်ခံလာရာ အချီတော်ဇိတ်ပွန်ကို အုပ်ချုပ်စေသည်။ ဇိတ်ပွန်လည်း မိမိတွင် ရှမ်း ၅၀၀ ရှိသဖြင့်မသင့်သောအကြံကိုကြံလေသည်။ မိမိအိမ် ဥယျာဉ်အတွင်း အိမ်သစ်ဆောက်ကာ အိမ်ကို ကျုံးဖြင့်ပတ်ထားစေသည်။ နောက် စောဇိတ်အား အိမ်သစ်တက်မင်္ဂလာကျင်းပဟန်ပြုပြီး ဖိတ်ကြားသည်။ စောဇိတ်ရောက်လျှင် လက်အောက်ရှိ ရှမ်း ၅၀၀ ဖြင့် ဖမ်းကာသတ်သဖြင့် စောဇိတ်လွန်ပြီး ဇိတ်ပွန် မင်းပြုသည်။
ဗညာဗရောဝ် ဗညားဖရူးဟုလည်းမူကွဲရှိ)သည် မဂဒူး မင်းဆက်၏ ၁၂ ဆက်မြောက်မင်းအဖြစ် နန်းတက်သည်။မိခင်ဖြစ်သူ ရှင်စောပုထက်စောကာ မင်းဖြစ်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ရွှေတိဂုံ စေတီတော် ကိုပြုပြင်ပြီး ရွှေချကာပူဇော်သည်။နန်းသက် ၃ နှစ်တွင်ပင် ဦးရီးတော်သူ ဗညားကျန်းထော ကအဆိပ်ခတ်လုပ်ကြံသဖြင့် နတ်ရွာစံသည်။
ဗညားဗရူး(ဗညားဖရူးဟုလည်းမူကွဲရှိ)သည် မဂဒူး မင်းဆက်၏ ၁၂ ဆက်မြောက်မင်းအဖြစ် နန်းတက်သည်။မိခင်ဖြစ်သူ ရှင်စောပုထက်စောကာ မင်းဖြစ်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ရွှေတိဂုံ စေတီတော် ကိုပြုပြင်ပြီး ရွှေချကာပူဇော်သည်။နန်းသက် ၃ နှစ်တွင်ပင် ဦးရီးတော်သူ ဗညားကျန်းထော ကအဆိပ်ခတ်လုပ်ကြံသဖြင့် နတ်ရွာစံသည်။
ပညာဟီုဂှ် ညံၚ်ဂွံတတ်ထပါ်ကၠောံၜက်အာ ပ္ဍဲအကြာဂၠံတိုက်ဒမၠု ပ္ဍံက်အန္တရာယ်လေက မပ္တံ ပဋိပက္ခ၊ ပြသၞာ၊ အခက်အခုဲတံမာန်ဂှ် ဒှ်သၟန်သၞံၚ်နက္ချတ် စၞောန်ထ္ၜးဂၠံၚ် ဟွံမွဲကဵုလျးအရံၚ် မွဲဍောၚ်ရောၚ်။ ရမျှာၚ်ဘပဋ္ဌ ဗဟေက်စမြလောက မပ္တံကဵုသောက၊ ဒုက္ခ၊ မရဏ တံလေဝ် ညံၚ်ဂွိုအ်ၜေတ်လုပ်စိုပ်အာ အကြာပၞော်ပ္ထောၚ်က္တောဝ် က္ဍိုၚ်သ္ကိုပ် အာဇနဲ မလှုၚ်ပြဲတံဂှ် ဒှ်သၠတြၚ် မလေပ်ကၠာတ်လဒဵုဒၞါလဝ်ကဵုရောၚ်။
ဘာသာတရား ဗုဒ္ဓဘာသာ သမိုင်း ဗုဒ္ဓဝင် - သမိုင်း - သင်္ဂါယနာများ ဘုရားများ နှစ်ကျိပ်ရှစ်ဆူ- ကကုသန်ဘုရား- ကောဏဂုံဘုရား- ကဿပဘုရား-ဂေါတမဘုရား၊ ဆရာ (အစရိယ) သိဒ္ဓတ္ထဂေါတမ - ဘိက္ခု (ရဟန်း) - ဘိက္ခုနီ (ရဟန်းမိန်းမ) လက္ခဏာရေးသုံးပါး အနိစ္စ - အနတ္တ - ဒုက္ခ ရတနာသုံးပါး ရတနာသုံးပါး-ဗုဒ္ဓ - ဓမ္မ - သံဃာ အယူဝါဒ သစ္စာလေးပါး - ခန္ဓာငါးပါး - ငါးပါးသီလ - သီတင်းသီလ တိပိဋကနှင့်ကျမ်းစာများ တိပိဋက (ဝိနည်းပိဋကတ် - သုတ်ပိဋကတ် - အဘိဓမ္မာပိဋကတ်) အဆင့်များ ပုထုဇဉ်၊ ကိုရင်၊ ရဟန်း၊ သောတာပန်၊ သကဒါဂါမ်၊ အနာဂါမ်၊ ရဟန္တာ၊ ဧတဒဂ်၊ ဘုရား၊ နိဗ္ဗာန် ကျင့်စဉ်များ သမထ၊ ဝိပဿနာ၊ သတိပဋ္ဌာန်၊ ဓုတင်၊ ကမ္မဋ္ဌာန်း၊ ဒုက္ကရစရိယာ၊ နိကာယ် ငါးရပ်၊ ဂါထာများ ကျင့်ဝတ်၊ သုတ်တော်၊ ဂုဏ်တော်၊ ဂါထာတော်၊ ဘုရားပင့်၊ ဩကာသ၊ ပုတီးစိပ်နည်း၊ ဂိုဏ်းများ ထေရဝါဒ - မဟာယာန-တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ နိုင်ငံနှင့်ဒေသများ ပညာဟူသည် ပဋိပက္ခ၊ ပြဿနာ၊ အခက်အခဲစသောလောကရဲ့ အမှောင်ထုကြီး အန္တရာယ်တွေ့ကြားထဲမှာ ကျော်လွှားဖြတ်သန်းနိင်ဖို့ အလင်းရောင်မဲ့သော လမ်းပြ ကြယ်တာရာတစ်ပွင့် ဖြစ်သည်။ သောက၊ ဒုက္ခ၊ မရဏစသော လောကရဲ့ ခြိမ်းခြောက်သံတွေလည်း မြင့်မြတ်သော ထိပ်သီး အာဇာနည် ခေါင်းဆောင်တို့ရဲ့ နားဝအတွင်းထဲသို့ ရှေ့တိုး ဝင်မရောက်သွားအောင် ကာကွယ်ပေးသော တံခါးချပ်ဖြစ်သည်။
လက္ချဏ်ညးမၞုံကဵုပညာ (၃) ပြကာ
ပညာရှိ လက္ခဏ ၃ပါး