საფარის მონასტერი — შუა საუკუნეების ქართული მონასტერი. სამცხის მფლობელ ჯაყელთა ერთ-ერთი რეზიდენცია. დაარსებულია არაუგვიანეს X საუკუნისა. მდებარეობს სამცხე-ჯავახეთის მხარის ახალციხის მუნიციპალიტეტის სოფელ ღრელთან[1].
سپارا خانقاہ قرون وسطی کے جارجیائی خانقاہ ہے۔ گیدڑوں کی رہائش گاہوں میں سے ایک جو سامتسکھی کے مالک ہیں۔ اس کی بنیاد 10ویں صدی کے بعد رکھی گئی تھی۔ یہ گھریلی گاؤں کے قریب واقع ہے، اکھلتشیکھ میونسپلٹی ، سمتشے -جاواکھیتی علاقہ [1] ۔
XIX საუკუნეში საფარის მონასტერი სრულად მიტოვებული და გავერანებული იყო. საფარაში სასულიერო მოღვაწეობა 50-იანე წლებიდან იწყება. თავიდან მონასტერში ქართველი ბერები დაემკვიდრნენ ხოლო 1893 წელს რუსული მონასტერი დაარსდა. რუსულმა მონასტერმა საბჭოთა პერიოდამდე გასტანა მხოლოდ.
19ویں صدی میں سفاری خانقاہ کو مکمل طور پر لاوارث اور لاوارث کر دیا گیا تھا۔ صفارا میں علما کی سرگرمی 50 کی دہائی سے شروع ہوتی ہے۔ سب سے پہلے، جارجیائی راہب خانقاہ میں آباد ہوئے، اور 1893 میں، ایک روسی خانقاہ کی بنیاد رکھی گئی۔ روسی خانقاہ صرف سوویت دور تک قائم رہی۔XIII საუკუნის მიწურულს საფარისათვის ახალი ეპოქა იწყება. 30-იანი წლებიდან საქართველოს მონღოლები შემოესივნენ. სამცხე ამ დროს უკვე გამოყოფილია საქართველოს სახელმწიფოსაგან, რომლის მმართველი - ჯაყელები უკვე მონღოლთა ცენტრალურ ხელისუფლებას ემორჩილებიან, თუმცა მაინც ატარებენ ქართულ საკარისკაცო წოდებებს. სწორედ ამ პერიოდში XIII-XIV საუკუნეებში ჯაყელებმა გადააქციეს საფარა თავის რეზიდენციად და საგვარეულო საძვალედ.
საფარის მონასტერი - ოდესღაც სამცხის ათაბაგთა სამყოფელი - თავის დროზე ნამდვილ ციხესიმაგრეს წარმოადგენდა. მონასტრის თავზე, დასავლეთით, დღესაც დგას ძველი ციხის ნანგრევები. ციხიდან დიდი გალავანი იწყება: ჩრდილოეთითა და დასავლის მხრივ გალავნის ნაშთი ეხლაც გარკვევით ჩანს. დასავლეთით, მთაზე, იგი ტყეში იკარგება, ჩრდილოეთით კი ციცაბო კალთას ჩამოყვება და მონასტრის შესასვლელის კლდოვან ხევში თავქვე ეშვება. ახალციხიდან მიმავალი გზა სწორედ აქ ჩერდება.
سفاری خانقاہ - جو کبھی سامتسکھی کے اتابگوں کی رہائش گاہ تھی - اپنے وقت میں ایک حقیقی قلعہ تھا۔ خانقاہ کی چوٹی پر، مغرب کی طرف، اب بھی پرانے قلعے کے کھنڈرات موجود ہیں۔ قلعے سے ایک بڑی دیوار شروع ہوتی ہے: دیوار کی باقیات شمال اور مغرب سے واضح طور پر دکھائی دیتی ہیں۔ مغرب میں، پہاڑ پر، یہ جنگل میں کھو گیا ہے، اور شمال میں یہ ایک کھڑی ڈھلوان کے پیچھے آتا ہے اور خانقاہ کے دروازے پر پتھریلی گھاٹی میں سر سے نیچے اترتا ہے۔ اختلسیکھی کی سڑک یہیں رک جاتی ہے۔XIII საუკუნის მიწურულს საფარისათვის ახალი ეპოქა იწყება. 30-იანი წლებიდან საქართველოს მონღოლები შემოესივნენ. სამცხე ამ დროს უკვე გამოყოფილია საქართველოს სახელმწიფოსაგან, რომლის მმართველი - ჯაყელები უკვე მონღოლთა ცენტრალურ ხელისუფლებას ემორჩილებიან, თუმცა მაინც ატარებენ ქართულ საკარისკაცო წოდებებს. სწორედ ამ პერიოდში XIII-XIV საუკუნეებში ჯაყელებმა გადააქციეს საფარა თავის რეზიდენციად და საგვარეულო საძვალედ.
XIII საუკუნის მიწურულს საფარისათვის ახალი ეპოქა იწყება.
13ویں صدی کے آخر میں سفاری کا ایک نیا دور شروع ہوتا ہے۔ منگولوں نے 1930 کی دہائی سے جارجیا پر حملہ کیا۔ اس وقت، Samtskhe پہلے ہی جارجیا کی ریاست سے الگ ہو چکا تھا، جس کے حکمران - Jakleys نے پہلے ہی منگولوں کی مرکزی حکومت کی اطاعت کی، حالانکہ وہ اب بھی جارجیا کے حکام کے عہدے پر فائز تھے۔ اسی عرصے کے دوران، 13 ویں-14 ویں صدیوں میں، گیدڑوں نے سپارا کو اپنی رہائش گاہ اور آبائی مقبرے میں تبدیل کر دیا۔XIII საუკუნის მიწურულს საფარისათვის ახალი ეპოქა იწყება.
XVI-XVII საუკუნეთა მიჯნაზე, სამცხეში თურქების დამკვიდრების შემდეგ, საფარა დაცარიელდა. ისევე, როგორც მესხეთის სხვა ეკლესია-მონასტრებიდან, საფარადანაც გახიზნეს ხატები და სხვა განძეულობა. მონასტრის უმთავრესი ხატი - წმ. საბასი - იმერეთში, სოფელ ჩხარის ეკლესიაში დაუსვენებიათ. განძის ნაწილი ქართლში სოფელ არდეთში მოხვდა.
XVI-XVII صدیوں کے موڑ پر، سمتشے میں ترکوں کے آباد ہونے کے بعد، صفر کو خالی کر دیا گیا۔ میسکھیتی کے دیگر گرجا گھروں کے ساتھ ساتھ صفارا سے شبیہیں اور دیگر سامان چرا لیا گیا۔ خانقاہ کا مرکزی آئکن - سینٹ۔ سابس - امیرتی، گاؤں چکھڑی کے چرچ میں، انہوں نے آرام نہیں کیا. خزانے کا کچھ حصہ کارتلی کے ارڈیٹ گاؤں میں ختم ہوا۔XIII საუკუნის მიწურულს საფარისათვის ახალი ეპოქა იწყება. 30-იანი წლებიდან საქართველოს მონღოლები შემოესივნენ. სამცხე ამ დროს უკვე გამოყოფილია საქართველოს სახელმწიფოსაგან, რომლის მმართველი - ჯაყელები უკვე მონღოლთა ცენტრალურ ხელისუფლებას ემორჩილებიან, თუმცა მაინც ატარებენ ქართულ საკარისკაცო წოდებებს. სწორედ ამ პერიოდში XIII-XIV საუკუნეებში ჯაყელებმა გადააქციეს საფარა თავის რეზიდენციად და საგვარეულო საძვალედ.
მეფე თეიმურაზ I-ის 1630 წლის ერთ-ერთი სიგელი ადასტურებს, რომ საფარის წინამძღვარი არსენ ავალიშვილი იმ ხანებში გამოუძევებიათ საფარიდან.
1630 کے بادشاہ تیموراز اول کے اعمال میں سے ایک اس بات کی تصدیق کرتا ہے کہ سفاری کے رہنما آرسن اولیشویلی کو ان دنوں سفاری سے نکال دیا گیا تھا۔XIII საუკუნის მიწურულს საფარისათვის ახალი ეპოქა იწყება. 30-იანი წლებიდან საქართველოს მონღოლები შემოესივნენ. სამცხე ამ დროს უკვე გამოყოფილია საქართველოს სახელმწიფოსაგან, რომლის მმართველი - ჯაყელები უკვე მონღოლთა ცენტრალურ ხელისუფლებას ემორჩილებიან, თუმცა მაინც ატარებენ ქართულ საკარისკაცო წოდებებს. სწორედ ამ პერიოდში XIII-XIV საუკუნეებში ჯაყელებმა გადააქციეს საფარა თავის რეზიდენციად და საგვარეულო საძვალედ.
XVIII საუკუნის პირველ ნახევარში, ვახუშტის ცნობით, საფარას მონასტერი "შვენივრად დიდშენი, გუმბათიანი, შემკული ყოვლითა საეკლესიოთა და წმინდანთა ნაწილებითა", ერთი მღვდელის ამარა იყო დარჩენილი. საფარელი მღვდელი გიორგი ზედათმოგვის 1773 წლის წარწერაში იხსენიება.
18ویں صدی کے پہلے نصف میں، وخوشتی کے مطابق، سپارا کی خانقاہ "خوبصورت طور پر بڑی، گنبد کے ساتھ، تمام چرچ اور سنتوں کے حصوں سے مزین" تھی، اور وہاں صرف ایک پادری کا عمارہ بچا تھا۔ صفر کے پجاری جیورگی زیٹاتموگوی کا ذکر 1773 کے نوشتہ میں ملتا ہے۔XIII საუკუნის მიწურულს საფარისათვის ახალი ეპოქა იწყება. 30-იანი წლებიდან საქართველოს მონღოლები შემოესივნენ. სამცხე ამ დროს უკვე გამოყოფილია საქართველოს სახელმწიფოსაგან, რომლის მმართველი - ჯაყელები უკვე მონღოლთა ცენტრალურ ხელისუფლებას ემორჩილებიან, თუმცა მაინც ატარებენ ქართულ საკარისკაცო წოდებებს. სწორედ ამ პერიოდში XIII-XIV საუკუნეებში ჯაყელებმა გადააქციეს საფარა თავის რეზიდენციად და საგვარეულო საძვალედ.
ტრაპიზონის ალყა — 1222–1223 წლებში რუმის სელჩუკთა სახელმწიფოს მიერ ორგანიზებული ტრაპიზონის იმპერიის დედაქალაქის, ქ. ტრაპიზონის წაწრუმატებელი ალყა. XIV საუკუნის ტრაპიზონელი მწერალის, იოანე ლაზაროპულოსის, თანახმად ქალაქი ახლოს იყო დაცემასთან, მაგრამ გადარჩა მოულოდნელი შტორმის შედეგად. თურქთა იერიში მოგერიებულ იქნა და მეალყეთა უკუქცეული ლაშქარი, დაუნდობელი ტრაპიზონელი მთიელების, მაჩხელების მიერ იქნა განადგურებული, რის შედეგადაც მათი მეთაური, ვინმე მელიქი ტრაპიზონელებს ჩაუვარდათ ტყვედ.
طرابزون کا محاصرہ - 1222-1223 میں ، طرابزون سلطنت کا دارالحکومت روم کی سلجوک ریاست نے منظم کیا تھا۔ طرابزون کا ناکام محاصرہ۔ 14ویں صدی کے ٹریبیزنڈ مصنف جان لازاروپولوس کے مطابق، یہ شہر گرنے کے قریب تھا، لیکن اچانک طوفان سے بچ گیا۔ ترکوں کے حملے کو پسپا کر دیا گیا اور باغیوں کی پسپائی کرنے والی فوج کو بے رحم ٹریبیزنڈ کوہ پیماؤں، مچخیلیوں نے تباہ کر دیا، جس کے نتیجے میں ان کا کمانڈر، جس کا نام میلک تھا، کو ٹریبیزنڈز نے پکڑ لیا۔პრობლემას მოცემული ნაშრომის შესახებ, რამაც როზენკვისტს აიძულა ევარაუდებინა, რომ ეს ნაშრომი ეყრდნობოდა მინიმუმ ორ წყაროს: პირველი სავარაუდოდ უნდა ყოფილიყო ჰაგიოგრაფიული ნაშრომი, ხოლო მეორე, მისივე თქმით, უნდა ყოფილიყო ეპიკური ლექსების კრებული, რომელიც Digenes Akritas-ის თანასწორია.
ტრაპიზონელი ისტორიკოსები ამ ალყას ტრადიციულად ტრაპიზონის იმპერიასა და რუმის სასულთნოს შორის ვასალური დამოკიდებულების ჭრილში განიხიალვენ, რასაც 1214 წლის ხელშეკრულება უდევს საფუძვლად.[1] თუმცა უახლესი კვლევების თანახმად, რომელიც ანატოლიელი თურქების ისტორიულ კონტექსტს ითვალისწინებს, ეს ბრძოლა შავი ზღვისპირა ტერიტორიების, კერძოდ, ქ. სინოპისა და ჩრდილოეთ ანატოლიაში კონტროლის დასამყარებლად ორ სახელმწიფოს შორის კონფლიქტის ერთ-ერთ ეპიზოდს წარმოადგენდა, რომელიც მთელი XIII საუკუნეების განმავლობაში გაგრძელდა.[2]
ترابزون کے مورخین روایتی طور پر اس محاصرے کو سلطنت ٹریبزون اور سلطنت روم کے درمیان 1214 کے معاہدے کی بنیاد پر ایک باصلاحیت تعلقات کے طور پر دیکھتے ہیں۔ [1] تاہم، تازہ ترین مطالعات کے مطابق، جو اناطولیہ ترکوں کے تاریخی تناظر کو مدنظر رکھتے ہیں، یہ جنگ بحیرہ اسود کے ساحلی علاقوں میں ہوئی، خاص طور پر، سینٹ. یہ سینوپ اور شمالی اناطولیہ پر کنٹرول قائم کرنے کے لیے دونوں ریاستوں کے درمیان تنازع کی ایک کڑی تھی، جو 13ویں صدی تک جاری رہی۔ [2]პრობლემას მოცემული ნაშრომის შესახებ, რამაც როზენკვისტს აიძულა ევარაუდებინა, რომ ეს ნაშრომი ეყრდნობოდა მინიმუმ ორ წყაროს: პირველი სავარაუდოდ უნდა ყოფილიყო ჰაგიოგრაფიული ნაშრომი, ხოლო მეორე, მისივე თქმით, უნდა ყოფილიყო ეპიკური ლექსების კრებული, რომელიც Digenes Akritas-ის თანასწორია.