本項では、モンゴル語族のうち、キリル文字で表記されるモンゴル国の公用語であるモンゴル語とロシアのブリヤート共和国の公用語であるブリヤート語、カルムイク共和国の公用語であるカルムイク語の3つの言語の差異を紹介する。 モンゴル民族の居住地域は複数の独立国にまたがっており、各地域で表記体系が異なっているため、各民族の間で誤解が生じないよう、一般的に使用される語彙の各言語による比較を示す。 これによって、モンゴル民族が国境を越えてお互いを理解し、言語や文化の保存、発展が期待されている。
Монгол хэлний Халх-Буриад-Халимаг товч толь бичиг нь Монгол хэлний Монгол Улсад хэрэглэгдэж буй Халх, Оросын Холбооны Улс (ОХУ)-д хэрэглэгдэж буй Буриад, Халимаг аялгуудын зэрэгцүүлэн харьцуулсан жагсаалт юм.
各言語の比較
Түгээмэл хэрэглэгддэг өгүүлбэрүүд
分類 ハルハ・モンゴル語 ブリヤート語 カルムイク語 Орос 人称代名詞 би би би, бив я чи ши чи ты тэр тэрэ тер он бид, бидэн бидэ бидн, мадн, маанр, ма мы та та та, тадн, тан вы та нар та таанр вы та нар та таанр вы тэд, тэд нар, эд нар тэдэ тедн, эдн они 指示代名詞 баруун баруун барун правый зүүн зүүн зүн левый энэ энэ эн этот тэр тэрэ нөгә, одак, саак, аана тот энд, үүнд эндэ энд, үүнд здесь тэнд тэндэ тенд там ойр, дөт, хажууд ойро өөр, дөт, шиидр, өөрхн, хаҗудк близкий алс, холын холо, холын хол, холын, ууҗм, шилҗлһн далекий 数字 нэг нэгэн негн один хоёр хоёр хойр два гурав, гурван гурбан һурвн три дөрөв, дөрвөн дүрбэн дөрвн четыре тав, таван табан тавн пять 人 хүн хүн күн, күмн человек нэр нэрэ нерн имя аав, эцэг эсэгэ, аба эцк, бааҗа, дәәдә, аак отец эх, ээж эхэ, эжы эк, ээж мать эр, эрэгтэй, залуу эрэ, эрэгтэй залу, эр мужчина эм, эмэгтэй, хүүхэн, бүсгүй эхэнэр, һамган күүкд күн, эм, баавһа, гергн женщина нөхөр нүхэр, үбгэн нөкр, залу муж эхнэр, гэргий, авгай һамган гергн, баавһа жена хүүхэд, үр үхибүүн күүкд, үрн, балчр, нилх, исәлә, гоога, көкүл, баһ ребёнок хүү, хөвүүн үхибүүн көвүн мальчик охин басаган күүкн девочка найз, нөхөр, анд нүхэр, анда иньг, үр, нәәҗ друг 色 улаан улаан улан красный хөх хүхэ көк синий ногоон ногоон ноһан зелёный шар шара шар жёлтый цагаан сагаан цаһан белый хар хара хар чёрный 時間 шөнө hүни сө ночь өглөө үглөө өрүн утро өдөр үдэр өдр день маргааш үглөөдэр манһдур завтра өчигдөр үсгэлдэр өцклдур вчера долоо хоног долан хонг неделя жил, он жэл җил, өөн, ө, он год 自然 нар, наран наран нарн, адьян солнце сар, саран һара сар луна од, одон одон одн звезда ус, усан уһан усн вода гол, мөрөн гол, мүрэн һол, мөрн һол река нуур нуур нур озеро тэнгис далай тенгс море давс дабһан давсн соль чулуу шулуун чолун камень элс элһэн элсн, шора песок газар, шороо газар һазр, шора земля, почва үүл үүлэн үүлн, бахрагсн облако тэнгэр, огторгуй тэнгэри теңгр, оһтрһу небо салхи hалхин салькн ветер цас саhан цасн, архайг снег мөс мүльhэн мөсн лёд гал гал һал огонь уул, хад хада, уула уул, хад, үүл гора 生物 мал, амьтан, адгуус амитан мал, адусн, аһурсн, әмтн животное загас загаhан заһсн, бершг рыба шувуу, жигүүртэн шубуун шовун, җивртн птица нохой нохой ноха собака могой могой моһа змея өт, хорхой хорхой, үтэн өтн, хорха червь 植物 мод модон модн дерево мод, саваа модон модн, чичә палка ой, ой мод, шугуй ой ө, ө-модн, шуhу модн лес жимс жэмэс земш, темсн, зер-земш фрукт үр хүрэнгэ экн семя навч набша хамтхасн, намч, навч, бүчр лист үндэс үндэһэн уңг, үндсн, йозур, бетк корень цэцэг сэсэг цецг цветок өвс, ногоо, ширгэ ногоон ноһан, өвсн, нөөлүр, ширг трава 畜産関係 дээс, уяа, аргамжаа, оосор, бүч аргамжа деесн, ооср, бүч, арһмҗ, зел, уя верёвка арьс, шир арhан арсн кожа мах мяхан махн, хасв, зовлһ мясо цус шуһан цусн кровь яс яһан ясн кость өөх тоһон, өөхэн өөкн, хорһн жир өндөг үндэгэн өндгн яйцо сүүл һүүл сүл хвост 体 үс үһэн үсн волос толгой толгой толһа голова чих шэхэн чикн ухо нүд, нүдэн нюдэн нүдн глаз хацар хасар халх щека ам аман амн рот хэл хэлэн келн язык хөл хүл көл нога өвдөг үбдэг өвдг колено гар, мутар гар һар, мотр рука гэдэс гэдэhэн гесн живот, кишки нуруу нюрган нурһн спина цээж, өрц сээжэ чееҗ, өрч грудь зүрх зүрхэн зүркн сердце элэг эльгэн элкн печень бөөр бөөрэ бөөр почки その他の名詞 хайр, дурлал дуран дурн любовь улс, орон орон орн, таңһч, улс страна хот хото балһсн город нутаг нютаг нутг гэр гэр гер дом гудамж гудамжа һудамж улица дэлгүүр дэлгүүр делгүр магазин дуу дуун дун песня дээл дэгэл девл монгольская одежда 形容詞 урт ута ут длинный өндөр үндэр өндр высокий хүнд хүндэ күнд тяжёлый бүх, бүгд, даяар, хамаг бүхы, бүгэдэ цуһар, бүгд, хамг, даян всё том, их томо том, ик большой их, олон олон олн, дала, ик, икәр много цөөн, цөөхөн, хэдэн, хэдхэн хэдэн цөөкн, цөн, невчкн несколько бага бага баһ, бичкн, невчкн, баахнар мало бяцхан, жижиг, өчүүхэн бишыхан, божо, жэжэ бичкн, җиҗг, җаахн, үчүкн маленький нарийн, нимгэн нарин, нимгэн нәрн, нәрхн, нимгн тонкий хүйтэн хүйтэн киитн, көргәсн холодный шинэ шэнэ шин новый хуучин, хөгшин, настай, ахмад хуушан көгшн, наста, хуучн старый зөв зүб чик, зөв правильный сайн һайн сән, сәәтә, һәәвһә хороший муу муу му, аанахай плохой цэвэр сэбэр цевр чистый шууд, шулуун, цэх сэхэ һо, чик, шуд, шудрһ прямой бөөрөнхий, дугуй түхэреэн төгрг, моһлцг, дуһу круглый хурц, шовх хурса хурц, үзүртә, иртә острый 疑問詞 хэн, хэн бэ хэн кен, кемб, кемби кто хэзээ хэзээ кезә когда юу, юу юм бэ юун, юу юн, юмб, юмби что хаана, аль, хаа хаана хама, альд, әлд, ха где яаж, хэр хэр яһҗ, яһад как 動詞 уух, ундаалах ууха уух, ундлх, эдлх пить идэх, зооглох эдеэлхэ идх, эдлх, зооглх, уух есть хөхөх хүхэхэ көкх сосать үлээх үлеэхэ үләх, сүүгх дуть амьсгалах амилха, амисхалха әмсхлх, әмсхлгдх, кииһән авх дышать инээх, хөхрөх энеэхэ инәх, һочкнх смеяться харах, үзэх хараха үзх, харх, һәәхх, шухих видеть сонсох, дуулах дуулаха соңсх слышать мэдэх мэдэхэ медх, медҗәх знать бодох, сэтгэх, санах бодохо, шэбшэхэ санх, бодх, седклх думать үнэрлэх, шинших үнэрдэхэ үнрчлх, шиңшх нюхать айх, сүрдэх айха әәх, сүрдх бояться унтах, нойрсох унтаха унтх, нөөрсх спать амьдрах амидарха бәәх, җирһх, бәәршх жить үхэх, нас барах, өнгөрөх үхэхэ үкх, өңгрх умирать алах алаха алх убивать цохих сохихо цокх, чичх, нудрмдх ударить хуваах, задлах хубааха хувах, хойра кех, зедлх разделить хөвөх тамарха усчх, өөмх, көвх плавать нисэх ниидэхэ нисх летать явах, одох ябаха йовх, одх, очх ходить ирэх ерэхэ ирх, аашх приходить суух һууха суух сидеть зогсох байха зогсх стоять эргүүлэх эрьелдүүлхэ дуһрулх, эргүлх вертеть өгөх үгэхэ өгх давать барих бариха бәрх держать татах, чирэх татаха, зүдхэхэ татх, чирх тянуть оёх, шидэх оёхо уйх, шидх шить хэлэх, гэх гэхэ келх, гих сказать дуулах дуулаха дуулх петь наадах наадаха наадх, цокх, татх играть шатах, ноцох дүрэхэ шатх, дүрвкх гореть その他 битгий, бүү бү бичә, бичкә, биш, уга, угаһар, бү не бус, биш, ондоо бэшэ, буса, ондоо талдан, оңдан, биш, нөгә другой ба, болон ба, болон болн, чигн, ба и бол, хэрвээ хэрбээ... hаа, бол ... болхла, кемр, кемрҗән если 助詞 дээр дээрэ деер на (чём-то) -д/-т соо, -да/-дэ/-до, -та/-тэ/-то -д/-т, дотр в (чём-то) -тай/-тэй/-той -тай/-тэй/-той -та/-тә, -ла/-лә с (чем-то)
Ангилал Халх Монгол Буриад Монгол Халимаг Монгол Орос Биеийн төлөөний үг би би би, бив я чи ши чи ты тэр тэрэ тер он бид, бидэн бидэ бидн, мадн, маанр, ма мы та та та, тадн, тан вы та нар та таанр вы та нар та таанр вы тэд, тэд нар, эд нар тэдэ тедн, эдн они заах төлөөний үг, байрлал баруун баруун барун правый зүүн зүүн зүн левый энэ энэ эн этот тэр тэрэ нөгә, одак, саак, аана тот энд, үүнд эндэ энд, үүнд здесь тэнд тэндэ тенд там ойр, дөт, хажууд ойро өөр, дөт, шиидр, өөрхн, хаҗудк близкий алс, холын холо, холын хол, холын, ууҗм, шилҗлһн далекий Тооны нэр нэг нэгэн негн один хоёр хоёр хойр два гурав, гурван гурбан һурвн три дөрөв, дөрвөн дүрбэн дөрвн четыре тав, таван табан тавн пять Хүн хүн хүн күн, күмн человек нэр нэрэ нерн имя аав, эцэг эсэгэ, аба эцк, бааҗа, дәәдә, аак отец эх, ээж эхэ, эжы эк, ээж мать эр, эрэгтэй, залуу эрэ, эрэгтэй залу, эр мужчина эм, эмэгтэй, хүүхэн, бүсгүй эхэнэр, һамган күүкд күн, эм, баавһа, гергн женщина нөхөр нүхэр, үбгэн нөкр, залу муж эхнэр, гэргий, авгай һамган гергн, баавһа жена хүүхэд, үр үхибүүн күүкд, үрн, балчр, нилх, исәлә, гоога, көкүл, баһ ребёнок хүү, хөвүүн үхибүүн көвүн мальчик охин басаган күүкн девочка найз, нөхөр, анд нүхэр, анда иньг, үр, нәәҗ друг Өнгө улаан улаан улан красный хөх хүхэ көк синий ногоон ногоон ноһан зелёный шар шара шар жёлтый цагаан сагаан цаһан белый хар хара хар чёрный Цаг хугацаа шөнө hүни сө ночь өглөө үглөө өрүн утро өдөр үдэр өдр день маргааш үглөөдэр манһдур завтра өчигдөр үсгэлдэр өцклдур вчера долоо хоног долан хонг неделя жил, он жэл җил, өөн, ө, он год Хүрээлэн буй орчин нар, наран наран нарн, адьян солнце сар, саран һара сар луна од, одон одон одн звезда ус, усан уһан усн вода гол, мөрөн гол, мүрэн һол, мөрн һол река нуур нуур нур озеро тэнгис далай тенгс море давс дабһан давсн соль чулуу шулуун чолун камень элс элһэн элсн, шора песок газар, шороо газар һазр, шора земля, почва үүл үүлэн үүлн, бахрагсн облако тэнгэр, огторгуй тэнгэри теңгр, оһтрһу небо салхи hалхин салькн ветер цас саhан цасн, архайг снег мөс мүльhэн мөсн лёд гал гал һал огонь уул, хад хада, уула уул, хад, үүл гора Амьтан мал, амьтан, адгуус амитан мал, адусн, аһурсн, әмтн животное загас загаhан заһсн, бершг рыба шувуу, жигүүртэн шубуун шовун, җивртн птица нохой нохой ноха собака могой могой моһа змея өт, хорхой хорхой, үтэн өтн, хорха червь Ургамал мод модон модн дерево мод, саваа модон модн, чичә палка ой, ой мод, шугуй ой ө, ө-модн, шуhу модн лес жимс жэмэс земш, темсн, зер-земш фрукт үр хүрэнгэ экн семя навч набша хамтхасн, намч, навч, бүчр лист үндэс үндэһэн уңг, үндсн, йозур, бетк корень цэцэг сэсэг цецг цветок өвс, ногоо, ширгэ ногоон ноһан, өвсн, нөөлүр, ширг трава Мал аж ахуй дээс, уяа, аргамжаа, оосор, бүч аргамжа деесн, ооср, бүч, арһмҗ, зел, уя верёвка арьс, шир арhан арсн кожа мах мяхан махн, хасв, зовлһ мясо цус шуһан цусн кровь яс яһан ясн кость өөх тоһон, өөхэн өөкн, хорһн жир өндөг үндэгэн өндгн яйцо сүүл һүүл сүл хвост Эрхтэн үс үһэн үсн волос толгой толгой толһа голова чих шэхэн чикн ухо нүд, нүдэн нюдэн нүдн глаз хацар хасар халх щека ам аман амн рот хэл хэлэн келн язык хөл хүл көл нога өвдөг үбдэг өвдг колено гар, мутар гар һар, мотр рука гэдэс гэдэhэн гесн живот, кишки нуруу нюрган нурһн спина цээж, өрц сээжэ чееҗ, өрч грудь зүрх зүрхэн зүркн сердце элэг эльгэн элкн печень бөөр бөөрэ бөөр почки бусад Нэр үг хайр, дурлал дуран дурн любовь улс, орон орон орн, таңһч, улс страна хот хото балһсн город нутаг нютаг нутг гэр гэр гер дом гудамж гудамжа һудамж улица дэлгүүр дэлгүүр делгүр магазин дуу дуун дун песня дээл дэгэл девл монгольская одежда Тэмдэг нэр урт ута ут длинный өндөр үндэр өндр высокий хүнд хүндэ күнд тяжёлый бүх, бүгд, даяар, хамаг бүхы, бүгэдэ цуһар, бүгд, хамг, даян всё том, их томо том, ик большой их, олон олон олн, дала, ик, икәр много цөөн, цөөхөн, хэдэн, хэдхэн хэдэн цөөкн, цөн, невчкн несколько бага бага баһ, бичкн, невчкн, баахнар мало бяцхан, жижиг, өчүүхэн бишыхан, божо, жэжэ бичкн, җиҗг, җаахн, үчүкн маленький нарийн, нимгэн нарин, нимгэн нәрн, нәрхн, нимгн тонкий хүйтэн хүйтэн киитн, көргәсн холодный шинэ шэнэ шин новый хуучин, хөгшин, настай, ахмад хуушан көгшн, наста, хуучн старый зөв зүб чик, зөв правильный сайн һайн сән, сәәтә, һәәвһә хороший муу муу му, аанахай плохой цэвэр сэбэр цевр чистый шууд, шулуун, цэх сэхэ һо, чик, шуд, шудрһ прямой бөөрөнхий, дугуй түхэреэн төгрг, моһлцг, дуһу круглый хурц, шовх хурса хурц, үзүртә, иртә острый Асуулт хэн, хэн бэ хэн кен, кемб, кемби кто хэзээ хэзээ кезә когда юу, юу юм бэ юун, юу юн, юмб, юмби что хаана, аль, хаа хаана хама, альд, әлд, ха где яаж, хэр хэр яһҗ, яһад как Үйл үг уух, ундаалах ууха уух, ундлх, эдлх пить идэх, зооглох эдеэлхэ идх, эдлх, зооглх, уух есть хөхөх хүхэхэ көкх сосать үлээх үлеэхэ үләх, сүүгх дуть амьсгалах амилха, амисхалха әмсхлх, әмсхлгдх, кииһән авх дышать инээх, хөхрөх энеэхэ инәх, һочкнх смеяться харах, үзэх хараха үзх, харх, һәәхх, шухих видеть сонсох, дуулах дуулаха соңсх слышать мэдэх мэдэхэ медх, медҗәх знать бодох, сэтгэх, санах бодохо, шэбшэхэ санх, бодх, седклх думать үнэрлэх, шинших үнэрдэхэ үнрчлх, шиңшх нюхать айх, сүрдэх айха әәх, сүрдх бояться унтах, нойрсох унтаха унтх, нөөрсх спать амьдрах амидарха бәәх, җирһх, бәәршх жить үхэх, нас барах, өнгөрөх үхэхэ үкх, өңгрх умирать алах алаха алх убивать цохих сохихо цокх, чичх, нудрмдх ударить хуваах, задлах хубааха хувах, хойра кех, зедлх разделить хөвөх тамарха усчх, өөмх, көвх плавать нисэх ниидэхэ нисх летать явах, одох ябаха йовх, одх, очх ходить ирэх ерэхэ ирх, аашх приходить суух һууха суух сидеть зогсох байха зогсх стоять эргүүлэх эрьелдүүлхэ дуһрулх, эргүлх вертеть өгөх үгэхэ өгх давать барих бариха бәрх держать татах, чирэх татаха, зүдхэхэ татх, чирх тянуть оёх, шидэх оёхо уйх, шидх шить хэлэх, гэх гэхэ келх, гих сказать дуулах дуулаха дуулх петь наадах наадаха наадх, цокх, татх играть шатах, ноцох дүрэхэ шатх, дүрвкх гореть Бусад битгий, бүү бү бичә, бичкә, биш, уга, угаһар, бү не бус, биш, ондоо бэшэ, буса, ондоо талдан, оңдан, биш, нөгә другой ба, болон ба, болон болн, чигн, ба и бол, хэрвээ хэрбээ... hаа, бол ... болхла, кемр, кемрҗән если Нөхцөл дээр дээрэ деер на (чём-то) -д/-т соо, -да/-дэ/-до, -та/-тэ/-то -д/-т, дотр в (чём-то) -тай/-тэй/-той -тай/-тэй/-той -та/-тә, -ла/-лә с (чем-то)
自寺院の門に書かれたモンゴルの歴史的な文字。これらにはは、正方形の文字、ランツ、チベット、ソヨンボ、モンゴルが含まれている。
Монголд хэрэглэгдэж байсан түүхэн үсгүүд хийдийн хаалга дээр. Үүнд, дөрвөлжин үсэг, Ланз, Төвд үсэг, Соёмбо үсэг, Монгол бичиг
何世紀にもわたり、モンゴル語を表記するためのさまざまな表記体系が開発されてきた。
Олон зууны туршид Монгол хэлийг бичигт буулгах төрөл бүрийн системүүд зохиогдсоор иржээ.
主な記事：モンゴルの台本 モンゴル文字も参照
Үндсэн өгүүлэл: Монгол бичиг
初めてモンゴル語用に開発され、現在でも使用されているモンゴル文字は、チンギス・カンに仕えたタタ・トゥンガによって発明された文字で、ウイグル文字から派生した文字である。
Монгол хэлд зориулан бүтээгдсэн хамгийн анхны болоод хамгийн их амжилт олсон бичиг. Чингис хааны бичгийн түшмэл Тататунга, уйгур бичигт суурилан зохиосон бөгөөд уйгур бичиг нь өөрөө арамей бичгээс гаралтайгаар үүссэн согд бичгээс эхтэй юм.
モンゴル文字は、縦文字、古典モンゴル文字、フドゥムモンゴル文字、およびウイグル文字とも呼ばれている。
Монгол бичгийг өөрөөр босоо бичиг, хуучин монгол бичиг, худам монгол бичиг, уйгуржин бичиг гэж олон янзаар нэрлэдэг.
モンゴル帝国の崩壊から200年たった後も、内モンゴルのオロン・スム遺跡で1944年に発見された211の書物によって証明されるように、モンゴル人の間でモンゴル文字による文学と翻訳は、程度は少ないものの、続けられてきた。
Монголын эзэнт гүрэн мөхсөний дараахи хоёр зуун жилд монголчуудын дунд утга зохиол, орчуулгын ажил тасалдаж зогссонгүй, харин бага хэмжээгээр боловч үргэлжлэн явагдаж байсныг 1944 онд Өвөр Монголын Олон сүмийн нуранхай суварганаас олдсон 211 гар бичмэл тасархай хуудаснуудын боодол гэрчилж байгаа юм.
発見された書物の記述や化学分析によると、15世紀後半から16世紀にさかのぼる。
Тэдгээрийн бичлэгийн хэлбэрийн онцлог, мөн бичсэн цаасыг химийн аргаар шинжилсэний дүнгээс үзэхэд гар бичмэл тасархай хуудаснууд нь цөм XV зууны эцэс XVI зууны үед хамаарагдаж байгаа ажээ, 211 тасархай хуудасны давуу ихэнх нь буддын шашны холбогдолтой ном судрын орчуулга, зөвхөн дөрвөн хуудас нь шашны бус иргэний агуулгатай (захидал, сүмд өргөсөн зүйлсийн жагсаалт, сургаал) зэрэг болно.
16世紀の終わりから、仏教の経典のモンゴル化が強化された。それ以来、文学の教えはより活発になりました。多くのキアがアユッシュの隣に座っていたという報告があります。 Ayush Guushは、16世紀のモンゴルの学者の1人です。特に、彼はモンゴルの翻訳の歴史に多大な貢献をし、1587年に彼はインドとチベット語をモンゴルに翻訳する慣行を発展させました。
Аюуш гүүшийн дэргэд нэлээд олон хиа нар шавилан сууж байсан тухай мэдээ байдаг. Аюуш гүүш бол XVI зууны Монголын эрдэм номтой хүмүүсийн нэг мөн. Тэр нь ялангуяа Монголын орчуулгын түүхэнд их зүйл бүтээснээс гадна энэтхэг, төвөд үгийг монгол бичгээр галиглах ёсыг 1587 онд боловсруулан гаргажээ.
この記事では、これまでに使用されてきた様々な表記体系の歴史を紹介する。
Хамгийн хуучных нь болох Монгол бичиг нь одоо хүртэл хэрэглэгдсээр буй хамгийн их амжилт олсон бичиг юм.
モンゴル帝国以前
Их Монгол Улсын өмнө
契丹には契丹大字と契丹小字の2種類の文字があったが、これらはまだ完全には解明されていない。
Киданууд нь их, бага гэсэн хоёр төрлийн бичигтэй байсан. Эдгээр нь одоо ч гэсэн бүрэн тайлагдаагүй.
契丹大字
Их бичиг (хятад нэр)
契丹大字は、920年遼の太祖である耶律阿保機によって制定された文字で、漢字から派生した文字である。
Хятан улсыг үндэслэгч Елюй Абужи (Амбагян) 920 онд энэ үсгийг анх үндэслэжээ. Хятад ханзнаас гаралтай. Ихэнхдээ дүрс хэрэглэж байсан гэгдэх боловч үсэг хэрэглэж байсан ч байж болно.
契丹小字
Бага бичиг (хятад нэр)
耶律阿保機の弟である耶律迭剌によって制定された文字で、ウイグル文字から派生した文字である。
Ельюй Абужийн дүү Елюй Диэла 924-925 оны үед үндэслэсэн. Уйгур хэл бичгээс гаралтай.
モンゴル文字
Монгол бичиг
モンゴル国立博物館は、ウランバートルにある博物館で、5万以上の展示品と、石器時代から現在までの遊牧民の歴史、文化、遺産、民族学、伝統文化などの9つの展示ホールを備えている。この博物館は、モンゴルの博物館の展示品の30％以上を保存および展示する、モンゴルの博物館活動の中心的な施設で ある。
Монголын Үндэсний Түүхийн Музей - нь Улаанбаатар хотод байдаг музей юм. Тус музей нь монгол нутагт хүн анх аж төрөх болсон хуучин чулуун зэвсгийн үеэс эдүгээ хүртэлх нүүдэлчдийн түүх, соёл, өв дурсгал, угсаатны зүй, уламжлалт зан заншлыг товчлон үзүүлсэн үзвэрийн 9 танхим бүхий, сан хөмрөгтөө 50000 гаруй үзмэртэй, үндэсний хэмжээний тэргүүлэх музей билээ. Үндэсний түүхийн музей нь Монгол улсын нийт музейн үзмэрийн 30 гаруй хувийг хадгалж, дэлгэн үзүүлдэг эрдэм шинжилгээний судалгаа сурталчилгааны төв байгууллага болно.
モンゴル国立博物館（以下、モンゴル国立博物館といいます）には、常設展示ホールが10ホール、仮展示ホールが1ホールあります。
Монголын Үндэсний музей (үүнээс хойш МҮМ гэж товчлон бичье) нь байнгын үзэсгэлэнгийн 10 танхим, түр үзэсгэлэнгийн 1 танхимтай. Хүний нөөцийн хувьд 6 хэлтсийн 80 гаруй ажилтан албан хаагчидтай. Мөн Монгол улсын Засгийн газрын ордонд шинээр байгуулагдсан Монгол төрийн түүхийн музей харьяа музейн зарчмаар үйл ажиллагаагаа явуулдаг.
MNCは、国内外の美術館、国際財団、大学、研究機関と協力して、多くの研究プロジェクトを成功裏に実施しています。韓国国立博物館、スミソニアン研究所の国立自然史博物館、ペンシルベニア大学の考古学人類学博物館、および東テネシー大学との研究プロジェクトに携わっています。
МҮМ нь гадаад, дотоодын музей, олон улсын сан, их сургууль, судалгааны байгууллагуудтай хамтран судалгаа шинжилгээний олон төслийг амжилттай хэрэгжүүлдэг. Солонгосын Үндэсний Музей, АНУ-ын Смитсоны хүрээлэнгийн Байгалийн Түүхийн Үндэсний музей, Пенсильванийн Их сургуулийн Археологи болон Антропологийн музей, Зүүн Теннесси Их сургууль зэрэг олон байгууллагатай хамтарч эрдэм шинжилгээ судалгааны төсөл хэрэгжүүлж байна.
1990年代以降、モンゴルの歴史に関する30以上の特別展示会が、世界18か国で開催されてきた。
1990-ээд оноос хойш дэлхийн 18 оронд монголын түүхийн талаарх гуч гаруй тусгай үзэсгэлэнг зохион байгуулсан.
展示室
Монголын Үндэсний Музейн танхим
モンゴルの石器時代は約80万年前にさかのぼり、旧石器時代、中石器時代、新石器時代に分けられる。モンゴルの古代遺跡はモンゴル各地から発見されている。
Монгол дахь чулуун зэвсгийн үе нь ойролцоогоор 800.000 жилийн өмнө эхэлж, хуучин, дунд, шинэ чулуун зэвсгийн үе хэмээн хуваагддаг. Эртний хүний амьдарч байсан бууц суурины дурсгал эдүгээ монголын бүх нутгаас олдож байна.
古石器時代（paleolit）、紀元前80万-12000年は、石で作られたナイフが主な使われていたほか、動物の骨、角、歯から武器を作りました。
Түүнчлэн яс, эвэр, том биетэй амьтны шүдээр ч зэвсэг хийж байжээ. Монгол дахь хуучин чулуун зэвсгийн хамгийн эртний дурсгал нь Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын нутаг дахь Цагаан агуйгаас олдсон чулуун зэвсэг бөгөөд ойролцоогоор 800000 жилийн өмнөх үед холбогдоно. Хуучин чулуун зэвсгийн гол гол дурсгалууд Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын Цагаан агуй, Өлзийт сумын Уранхайрхан уул, Ховд аймгийн Үенч сумын Үенчийн гол, Алтай сумын Барлагийн голын ойролцоо, Өвөрхангай аймгийн Гучин ус сумын Гучин ус, Дундговь аймгийн Гурвансайхан сумын Ярх ба Ёроолын дурсгалууд музейн үзүүллэгт бий.
中石器時代（紀元前10万年から4万年）の間に、人々は「火」を発見した。さらに、古代の人間のイメージの表現はペトログリフに保存されています。気候的には、パーマフロスト期間の初めから、野生生物は徐々にこの気候に適応し、現代のモンゴルの西部と北部の山岳地帯は氷河作用の影響を受けました。当時の人々は、寒さから身を守るために、洞窟などの自然の洞窟に避難し、狩りをした動物の皮で作ったシンプルな服を着ていました。鋭利なものとエンボス加工されたものの両方のさまざまなツールが作られました。精錬と修理技術の出現により、これらの石の武器を作成することが可能になりました。
Цаг уурын хувьд мөнх цэвдэг мөстлөгийн үе эхлэн аажмаар энэ цаг уурт амьд байгал шилжин зохицож байсан хийгээд орчин үеийн монголын газар нутгийн баруун ба хойд уулархаг бүс нутаг мөстлөгт өртсөн байна. Энэхүү хүйтнээс биеэ хамгаалахын тулд тэр үеийн хүмүүс агуй гэх мэт байгалын хоргодох газарт байрлан, агнасан амьтныхаа арьсаар энгийн хувцас хийж өмсдөг байлаа. Олон төрлийн багаж зэвсэг, хоёр талыг ирлэсэн, тэмдэг хэрчлээ гаргасан зэвсгүүдийг хийх болсон.
1.新石器時代（紀元前40、000〜12、000年）この期間の終わりに、氷河の厚さは減少し、近代的な地理的領域が形成されました。気候は今日と似ています。ストーンウェポンテクノロジーは、ブレード、スピアヘッド、ストーンディビジョン、バケットなどの洗練されたツールの粉砕から長年にわたって進化してきました。狩猟技術が向上し、槍が選択の武器になりました。当時の人々は洞窟に家を建てましたが、現在のゲルや小屋の近くにも建造物を建て始めました。
1.Дээд чулуун зэвсгийн үе (МЭӨ 40000-12000 жилийн өмнө) Энэ үеийн төгсгөлөөр мөсөн голын зузаан нь багасаж орчин цагийн газар зүйн нутаг дэвсгэр үүсэн бий болжээ. Уур амьсгал нь өнөөгийхтэй төстэй болж хувирчээ. Чулуун зэвсгийн технологи нь өмнөх үеэсээ хөгжин иртэй зүйл, сумны жад, чулууны хэлтэс, тэвнэ гэх мэт нарийн багаж зэвсгийг чулууг бутлах замаар хийдэг болов.
4.青銅器時代（紀元前3000年-紀元前300年）モンゴルのブロンズ時代は紀元前3000年にさかのぼります。銅と呼ばれる金属の発見により、人類はストーンエイジをブロンズの武器に置き換えました。ブロンズ時代に、古代の遊牧民は動物の飼育を発達させ、当時の文化的、個人的、財産的関係は徐々に変化し始めました。この時代の記念碑には、正方形の墓、正方形と円形のフレームで囲まれた石で覆われた大きな墓石が含まれます。中央アジアの動物のデザインには何千ものアーティファクトが描かれたペトログリフやブロンズのアーティファクト、そしてユーラシアでは珍しい有名な鹿の石の像もあります。
Хүрэл зэвсгийн үед эртний нүүдэлчид мал аж ахуйг хөгжүүлж түүнтэй уялдан тухайн үеийн соёл, хувь хүн, өмчийн харилцаа аажим аажмаар өөрчлөгдөж эхэлсэн юм. Энэ үеийн дурсгалуудад дөрвөлжин хэлбэрийн булш бунхан, дөрвөлжин мөн дугуй хүрээгээр хүрээлэгдэж чулуугаар хучигдсан том булшны чулуу байдаг. Мөн төв азийн амьтны загварт урлагийн мянган дурсгал бүхий хадны зураг, хүрэл эдлэл, евроазид цөөн тоотой тархсан буган чулуун хөшөө хэмээх алдарт дурсгал бүтээгдсэн ажээ.
ホールはモンゴルに住んでいた古代の人々の物語です。考古学的発見は、匈奴（紀元前3世紀から1世紀）とその後のトルコ王国、ウイグル、中国（西暦6世紀から12世紀）の歴史、文化、経済を示すために発掘されました。
Тус танхимд Монголын нутагт оршин байсан эртний улсуудын түүхийг өгүүлнэ. Монголчуудын дээд өвөг Хүннү гүрэн (МЭӨ III - МЭ I зуун) хийгээд түүний дараа оршин тогтнож байсан Түрэгийн хаант улс, Уйгар, Хятан улсын (МЭ VI-XII зуун) түүх, соёл, аж ахуйг харуулсан археологийн олдворууд дэлгэгдсэн.
匈奴 ：（紀元前3世紀〜紀元1世紀）紀元前2000年頃、草原の遊牧民は現在のモンゴルに部族同盟で住んでいました。 Hunnu Aimag Associationは、モンゴル、トルコ人、カムニアン、その他の遊牧民を団結させてモンゴルで最初の帝国を形成することにより、フンヌ帝国として知られるようになりました。全盛期には、フンは北に万里の長城、北にバイカル湖、西にイルマーモット、東に朝鮮半島の領土を占領しました。現在、世界中の学者が、モンゴルで見つかったXiongnuの肥料、犠牲の構造、貴族や庶民の墓を研究しています。私たちの展示ホールでは、20世紀の考古学科学の発見の1つ、Xiongnu貴族の墓のユニークな宝物、そして現代の研究者によって研究され、一般に公開されている記念碑を見ることができます。研究によると、Xiongnuの時代、遊牧民は家畜に住み、手工芸品や農業に従事し、仏教やシャーマニズムの崇拝を伴う独特の文化的環境を持っていました。西暦5世紀に、Xiongnu帝国は2つの部分に崩壊し、Xiongnu北部の一部は西に向かって黒海に移動しました。西洋の歴史と経典は、彼らがXiongnu王朝を確立し、大戦争を繰り広げたことを記録しています。猛烈な戦士であるアッティラ王は、神の鞭として知られていました。 Xiongnu帝国の崩壊後、XiangbiとZhuzhan王朝（4世紀）が存在しました。
Эдүгээ монгол нутгаас олдож буй Хүннүгийн үеийн бууц, тахилын байгууламж, язгууртны болон жирийн иргэдийн булш бунхны дурсгалыг дэлхийн олон орны эрдэмтэд судлан шинжилж байна. Та бүхэн манай үзмэрийн танхимаас 20-р зууны археологийн шинжлэх ухааны нэгэн нээлт Хүннүгийн язгууртны булшны хосгүй нандин олдворууд, орчин үеийн судлаачдын шинжлэн судалж олны хүртээл болгож буй дурсгалуудыг үзэх болно. Хүннүгийн үед нүүдэлчид мал ахуй эрхлэн аж төрж гар урлал, газар тариаланг эрхлэн бурхны болон бөөгийн мөргөл бүхий соёлын өвөрмөц орчинтой байсан нь одоо судалгаагаар батлагддаг.
近代モンゴルの博物館活動のための基金は1924年に設立され、その後ボグドハーン宮殿で最初の展示会を行った。1956年にこの基金はモンゴルの歴史、民族学、芸術史、自然史、古生物学に関連するすべての展示物を収容するための「国立中央博物館」として、拡張された。また、各県には地元の歴史博物館が設置されており、地域の歴史や自然の特徴を反映したコレクションがあり、現在も運営を続けている。
Монголд орчин үеийн музей 1924 онд байгуулагдаж, музейн сан хөмрөгөө бүрдүүлж эхэлсэн билээ. Богд хааны ордонд анхны үзэсгэлэнгээ нээж байсан музей өргөжин тэлсээр 1956 онд “Улсын төв музей” болон монголын түүх, угсаатны зүй, урлагийн түүх, байгалийн түүх болон палеонтологийн холбогдолтой бүхий л үзмэрүүд хадгалагдаж байв. Түүнчлэн аймаг бүрт орон нутгийг судлах музей байгуулагдаж нутаг орныхоо түүх, байгалийн онцлогийг тусгасан цуглуулгатай бөгөөд өнөөдөр ч үйл ажиллагаагаа эрхлэн явуулсаар байна.
清の支配下ののモンゴル
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монгол Улс XVII-XX зууны эхэн
17世紀から20世紀の初めまで、モンゴルは200年以上にわたって満州の支配下にありました。このセクションには、この期間に使用されたスタンプ、コイン、拷問器具などの歴史的遺物が含まれている 。
Монгол орон XVII-XX зууны эхэн үе хүртэл Манж Чин улсын эрхшээлд 200 гаруй жил оршин тогтнож байсан. Энэ үед хэрэглэгдэж байсан тамга тэмдэг, зоос, эрүү шүүлтийн хэрэгсэл зэрэг түүхэн үзмэрүүд энэ хэсэгт бий...
ボグド・ハーン政権化のモンゴル
Богд хаант Монгол орон
1980年代後半から1990年代初頭にかけてのモンゴルの民主化によって、モンゴル国内の博物館にも改革が行われた。
1980-аад оны сүүл 1990-ээд оны эхэн үед Монгол улс хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлсэн ардчилал шинэчлэлийн тогтолцоог сонгож, эдийн засгийн чөлөөт хэлбэрт шилжсэн юм. Энэхүү өөрчлөлт нийгмийн бүх салбарт нөлөөлж музей нь бүтэц зохион байгуулалтын хувьд шинэчлэгдсээр ирсэн юм.
1913年、ロシアと中華民国は、モンゴルの独立を廃止し、内モンゴルの自治を規定した、外モンゴルの自治に関する宣言に署名しました。自治州になったにもかかわらず、ロシア帝国は、州立学校の設立、国の内政の平準化、教育と経済関係の拡大、およびオープングラウンドの軍事施設、新聞、電気、電気通信に焦点を当てるのに役立つ経済支援を提供しました。だった。第一次世界大戦では、隣国のロシアと中国の両方が関与し、内部の政治情勢が非常に不安定になり、社会集団、政治、軍隊間の闘争が激化し、ロシアの革命がモンゴルの内外の状況に大きな影響を与えました。影響を受けます。 1921年、モンゴルで人民革命が勃発し、人々は赤ロシアのボルシェビク党と同盟を結び、派閥を形成し、秘密党を形成し、君主制を打倒しました。
Хэдийгээр өөртөө засах эрх бүхий улс болсон ч улсын дотоод хэргийг түвшитгэх, боловсрол, эдийн засгийн харилцаагаа өргөжүүлэх тал дээр анхааран улсын суруультай болоход туслаж, хуурай замын цэргийн байгууламж, сонин, гэрэл цахилгаан, цахилгаан холбооны газрыг нээхэд зориулан Оросын хаант улсаас зарим эдийн засгийн тусламжийг нийлүүлж байжээ. Дэлхийн 1-р дайнд айл хөрш Орос, Хятад улсууд аль аль нь татагдан орж, дотоод улс төрийн байдал нь нэн тогтворгүй болж, нийгмийн анги бүлэг, улс төр, цэргийн хүчний хоорондын тэмцэл хурцдаж, Орос оронд хувьсгал гарсан нь Монголын дотоод, гадаад байдалд ихээхэн нөлөөлжээ. Удалгүй ардуудын дунд улаан Оросын большивек намтай холбоо тогтоох, бүлгэм дугуйлан байгуулах, сэм уулзан нам байгуулах, хаант засгийг халах зэрэг асуудал өрнөсөөр 1921 онд Монгол оронд Ардын хувьсгал манджээ.
新政府は急いで働き、次の恒久的な政府を形成するために新しい憲法を可決した。 1年以上の努力の末、1992年1月25日に新憲法が採択されました。国は、確執社会から共産主義へ、そして1990年から民主的で市場社会へと移行しました。しかし、以前のアプローチは非常に困難でした。政府の再編に伴い、モンゴルへのロシアの援助融資は大きな打撃を受けました。国産品の約1/3でした。工場は閉鎖され、物資は不足し、ウォッカ、マトン、パンなどの食べ物はカードで発行されました。カードフードシステムは1991年から1993年まで続いた。モンゴルを発展への道に導いた1990年の民主的改革は、1911年から1912年と1921年の歴史的出来事の直接の継続であり、モンゴルを不可逆的に変革し、民主主義社会を構築するプロセスを加速させた20世紀のモンゴルの歴史における主要な政治的出来事だった。
Шинэ засгийн газар нэн яаралтайгаар ажил хэргээ эхлэж дараагийн байнгын тогтвортой засгийн газрыг байгуулахын тулд Шинэ үндсэн хуулийг батлах ажлыг хийсэн билээ. Жил гаруй толгой өөд татах завгүй ажиллан, асуудлыг хэлэлцэн 1992 оны 1-р сарын 25-нд Шинэ үндсэн хуулийг баталжээ. Улс орон феодалын нийгмээс коммунизмд, 1990 оноос ардчилсан ба зах зээлийн нийгэмд шилжсэн.
1991年にモンゴル国立博物館は国立中央博物館と革命博物館の考古学、歴史学、民族学の資料を統合することによって設立された。 2008年、モンゴル国立歴史博物館は、モンゴル政府の決議により「モンゴル国立博物館」に改名された。モンゴル国立博物館は、モンゴルの歴史的および文化的遺産の保存、研究、普及を専門とする文化的、科学的、教育的機関であり、古代から現在までのモンゴル人の歴史と伝統文化に関する約5万点の展示品のコレクションがある。
1991 онд улсын томоохон музейнүүд цуглуулгаараа төрөлжсөн музей болон шинэчлэгдсэн бөгөөд Улсын төв музей, Хувьсгалын музейн археологи, түүх, угсаатны цуглуулгыг тус тус нэгтгэн Монголын Үндэсний Түүхийн Музейг байгуулжээ. 2008 онд Монгол улсын Засгийн газрын тогтоолоор Монголын Үндэсний Түүхийн музей нь “Монголын Үндэсний музей” болон нэрээ өөрчилжээ. Монголын үндэсний музей нь монголчуудын түүх, соёлын өвийг хадгалан хамгаалах, судлан сурталчлах, түгээн дэлгэрүүлэх зорилго бүхий соёл, шинжлэх ухаан, боловсролын байгууллага юм.
ハマル＝ダバン山脈（Хама́р-Даба́н）はバイカル湖の南を東西に延びる山脈。
Хамар даваа нуруу (Хамар-Дабан) бол Байгал Нуурын Өмнөд, Зүүн-Баруун тийш сунгах уулс юм.
イルクーツク州とブリヤート共和国に跨っており、多くが両者の境界である。ブリヤート語でхамарは「鼻」、дабанは「上り坂、峠」の意。バイカル湖岸をハマル＝ダバン山脈に平行してシベリア鉄道（東シベリア鉄道局(en)（ВСЖД）管轄区域）が通る。
Эрхүү муж , Буриад улсын хооронд хил байна. Байгал нуурын эрэг дахуу Сибирийн Төмөр зам (Зүүн Сибирийн төмөр зам, ВСЖД) үргэлжилдэг.
ハマル＝ダバン山脈の北部は沿バイカルで最も湿潤な地域（年間降水量約1200mm）で豊かな植生、南部はツンドラ植生が主。森林は針葉樹が殆どで太古からの生き残りのポプラ林、カバノキ、高高度では高山草地、ハイマツ、ヒメカンバが見られる。
Хамар даваа уулсын хойд хэсэг нь баян ургамалтай Ар Байгалийн хамгийн чийглэг бүс (хур тунадас 1200 мм тухай), өмнөд хэсэг нь тундр ургамалтай. Эрт үеэс хадгалсан шилмүүст ой модод улиас, хус, өндөр уулын хээр, давжаа нарс ба одой хус харагдаж болно.
山脈の中部に1968年にバイカル自然保護区が創設された。
Уулын төв хэсэгт 1968 онд Байгал нуурын Улсын Байгалийн Биосферийн нөөц газар бий болсон.
最高峰はバイシント＝ウラ（Байшинт-Ула;2995m）。もっとも人気がありアクセスしやすい山がチェルスキー峰（пик Черского；2090m）で毎年何千もの観光客が訪れる。
Хамгийн өндөр оргил нь Байшинт уул (орос Байшинт-Ула; 2995 м). Хамгийн хялбар хандах уул болох Черскийн оргилт (пик Черского；2090 м) жил бүр мянга мянган жуулчид очино.
ハマル＝ダバン山脈は多くの湖を有する。最大でよく知られているのはソボリノエ湖（Соболиное озеро）。小さなものにパトヴォエ湖（Патовое озеро）、チョルトヴォ湖（Чёртово озеро）など。
Хамар даваа нуруу олон нууртай. Хамгийн сайн мэдэгдэх нь Булгант нуур (Соболиное озеро). Жижиг нуурууд нь Патовое нуур (Патовое озеро), Боохолдойн нуур (Чёртово озеро).
主な河川はウトゥリク川（Утулик）、スネージナヤ川（Снежная）、テムニク川（Темник）、ハラ＝ムリン川（Хара-Мурин）。 主な生息動物はヒグマ、ヘラジカ、オオカミ、キツネ、リス、ヨーロッパオオライチョウ、ホシガラス、キツツキ、エゾライチョウ。川にはカワヒメマス ( Grayling ) 、レノック (Lenok)、ローチといった魚が棲む。
Гол горхи нь Хүтэлиг гол (Утулик), Өлөнх гол (Снежная), Химни гол (Темник), Хар мөрөн (Хара-Мурин). Гол амьтад нь бол хүрэн баавгай, хандгай, чоно, үнэг, хэрэм, эгэл сойр, бидэрт самарчшаазгай, тоншуул , хөх ногтруу. Гол загас нь бол хадран, зэвэг, болон ялаагана зэрэг загас.
御節料理
</img> Шинэ жилийн зоог (осэчи риори)
鏡餅
</img> Цагаан будааны бялуу (кагами мочи)
年賀状
</img> Шинэ жилийн карт (нэнгажо)
2012年新年一般参賀
</img> 2012 оны хааны орны гаднах шинэ жилийн цуглаан