डॉ विष्णु श्रीधर वाकणकर (उपाख्य : हरिभाऊ वाकणकर ; 4 मई 1919 – 3 अप्रैल 1988) भारत के एक प्रमुख पुरातत्वविद् थे। उन्होंने भोपाल के निकट भीमबेटका के प्राचीन शिलाचित्रों का अन्वेषण किया। अनुमान है कि यह चित्र १,७५,००० वर्ष पुरानें हैं। इन चित्रों का परीक्षण कार्बन-डेटिंग पद्धति से किया गया, इसीके परिणामस्वरूप इन चित्रों के काल-खंड का ज्ञान होता है। इससे यह भी सिद्ध होता है कि उस समय रायसेन जिले में स्थित भीम बैठका गुफाओं में मनुष्य रहता था और वो चित्र बनाता था। सन १९७५ में भारत सरकार ने उन्हें पद्मश्री से सम्मानित किया।
డాక్టర్ విష్ణు శ్రీధర్ వాకణ్కర్ (4 మే 1919 - 3 ఏప్రిల్ 1988) భారతదేశపు పురావస్తు శాస్త్రవేత్త. అతను భోపాల్ సమీపంలోని భీమ్బేట్కా శిలా గుహల పురాతన శిలా చిత్రాలను పరిశోధనలు చేసాడు. ఈ చిత్రం 1,75,000 సంవత్సరాల నాటిదని అంచనా వేసాడు. ఈ చిత్రాలు కార్బన్-డేటింగ్ పద్ధతిలో పరీక్షించబడ్డాయి. ఈ పరిక్షల ఫలితంగా ఈ చిత్రాల వయస్సును తెలుసుకోవడం జరిగింది. ఆ సమయంలో, రైసన్ జిల్లాలో ఉన్న భీమా సిట్కా గుహలలో ఒక వ్యక్తి నివసించేవాడని, అతను చిత్రాలు వేసేవాడని ఈ పరిశోధనలలో తేలింది. 1965 లో భారత ప్రభుత్వం ఆయనను పద్మశ్రీతో సత్కరించింది .
श्री वाकणकर जन्म मध्य प्रदेश के नीमच में हुआ था। वे संस्कार भारती से सम्बद्ध थे, संस्कार भारती के संस्थापक महामंत्री थे। ज्ञात हो कि संस्कार भारती संगठन कला एवं साहित्य को समर्पित अखिल भारतीय संगठन है। इसकी स्थापना चित्रकार बाबा योगेंद्र जी पद्मश्री (2017) ने 1981 में की।
శ్రీ వాకణ్కర్ మధ్యప్రదేశ్ లోని నీముచ్ లో జన్మించాడు. అతను సంస్కార భారతిలో సభ్యుడు, వ్యవస్థాపక ప్రధాన కార్యదర్శి. సంస్కృతి, సాహిత్యానికి అంకితమైన అఖిల భారత సంస్థ సంస్కార్ భారతి. దీనిని 1981 లో చిత్రకారుడు బాబా యోగేంద్ర జీ పద్మశ్రీ (2017) స్థాపించాడు.
डॉ॰ वाकणकर जी ने अपना समस्त जीवन भारत की सांस्कृतिक धरोहरों को सहेजने में अर्पित किया। उन्होंने अपने अथक शोध द्वारा भारत की समृद्ध प्राचीन संस्कृति व सभ्यता से सारे विश्व को अवगत कराया। इन्होंने 'सरस्वती नदी भारतवर्ष में बहती थी', इसकी अपने अन्वेषण में पुष्टि करने के साथ-साथ इस अदृश्य हो गई नदी के बहने का मार्ग भी बताया। इनके शोध के परिणाम सम्पूर्ण विश्व को आश्चर्यचकित कर देने बाले हैं। आर्य-द्रविड़ आक्रमण सिद्धान्त को झुठलाने बाली सच्चाई से सबको अवगत कराने का महत्वपूर्ण कार्य सम्पादित किया।
డాక్టర్ వాకణ్కర్ తన జీవితాంతం భారతదేశ సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని కాపాడటానికి అంకితం చేశాడు. తన నిరంతర పరిశోధన ద్వారా, భారతదేశంలో గొప్ప ప్రాచీన సంస్కృతి, నాగరికత గురించి ప్రపంచానికి తెలియజేశాడు. " సరస్వతి నది భారతదేశంలో ప్రవహించింది" అని, అలాగే ఈ అదృశ్య నది ప్రవాహ మార్గాన్ని అతను తన అన్వేషణలో ధృవీకరించాడు. అతని పరిశోధన ఫలితాలు ప్రపంచం మొత్తాన్ని ఆశ్చర్యపరిచాయి.
राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ में आने पर उन्होंने आदिवासी क्षेत्रों में सामाजिक और शैक्षिक उत्थान कार्य किया। लगभग 50 वर्षों तक जंगलों में पैदल घूमकर विभिन्न प्रकार के हजारों चित्रित शैल आश्रयों का पता लगाकर उनकी कापी बनाई तथा देश-विदेश में इस विषय पर विस्तार से लिखा, व्याख्यान दिए और प्रदर्शनी लगाई। प्राचीन भारतीय इतिहास एवं पुरातत्व के क्षेत्र में डॉ॰ वाकणकर ने अपने बहुविध योगदान से अनेक नये पथ का सूत्रपात किया।
రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘంలో చేరిన తరువాత, గిరిజన ప్రాంతాల్లో సామాజిక, విద్యా అభ్యున్నతికి పాటు పడ్డాడు. దాదాపు 50 సంవత్సరాలు అడవుల్లో నడుస్తూ, వారు వివిధ రకాల పెయింట్ చేసిన వేలాది రాక్ షెల్టర్లను అన్వేషించాడు. వాటి నకళ్ళు తయారు చేసి, భారతదేశం, విదేశాలలో ఈ విషయం గురించి వివరంగా వ్రాసాడు. అనేక ఉపన్యాసాలు ఇచ్చాడు. వాటిని ప్రదర్శించాడు. పురాతన భారతీయ చరిత్ర, పురావస్తు రంగంలో, డాక్టర్ వాకణ్కర్ తన బహుముఖ సహకారంతో అనేక కొత్త మార్గాలను తెలియజేశాడ్.
संस्कार भारती ने एक महत्वपूर्ण निर्णय लेते हुए इस महान कलाविद, पुरातत्ववेत्ता, शोधकर्ता, इतिहासकार, महान चित्रकार का जन्म-शताब्दी वर्ष 4 मई 2019 से 3 मई 2020 तक मनाने का सर्वसम्मति से निर्णय लिया है। यह इस विश्व विख्यात कला-साधक को सच्ची श्रद्धाञ्जलि होगी।
With co-workers including Dr. Surendrakumar Arya, Dr. Daljit Kaur, Dr. Girish Chandra Sharma, Dr. Narayan Vyas, Dr. Giriraj, Mr. Kailash Pande, Mr. Pancholiji, Dr. Jitendradutta Tripathi, Dr. Bharati Shrotri, Dr. Dubey as well as Mr. U. N. Mishra, Mr. Lothar Banke, Mr. Irwin Mayer, Mr. Robert Brooks, Dr V. S. Wakankar, did extensive research in the field of Rock Arts. Dr. Wakankar discovered and studied more than 4000 rock caves in India and also discovered rock shelter paintings in Europe and America, dating of Indian artists activities date back to 40,000 years ago. Today "Wakankar Shodh Sansthan" boasts of a private collection of about 7500 sketches of Rock art paintings sketched by none other than Dr. Wakankar himself of which about 4000 are those discovered by Dr. Wakankar himself. ఇవి కూడా చూడండి
भीमबेटका
భీంబేట్కా మూలాలు
डॉ. विष्णु श्रीधर वाकणकर विष्णु श्रीधर वाकंकर साक्षात्कार भीमबेटका के शिलाचित्र UNESCO page
డాక్టర్ విష్ణు శ్రీధర్ వాకంకర్ విష్ణు శ్రీధర్ వకంకర్ ఇంటర్వ్యూ భీంబెట్కకు చెందిన శిలాచిత్ర యునెస్కో పేజీ
अवंता सोमसुंदर ( 18 नवंबर 1924 - 12 अगस्त 2016 ) एक प्रमुख प्रगतिशील तेलुगु कवि, आलोचक और लेखक थे । इनके रचनाओं में सबसे प्रसिद्ध "वज्र अरुधम" (1949) है। सोमसुंदर, जो साढ़े छह दशकों से साहित्यिक स्तंभकार रहे हैं। उसने महान कवि और आलोचक डॉ। डी । सी । नारायण रेड्डी की सिफारिश के साथ तेलुगु साहित्य के क्षेत्र में डॉक्टरेट की मानद उपाधि प्राप्त की। यरलागड्डा लक्ष्मीप्रसाद को सिफारिश के साथ एन टी आर अवार्ड और कालरत्न पुरस्कार मिला। उन्होंने पिछले 74 वर्षों से विभिन्न रूपों में एक कवि, कथाकार, उपन्यासकार, नाटककार और अनुवादक के रूप में काम किया है।
ఆవంత్స సోమసుందర్ (నవంబరు 18 1924 - ఆగష్టు 12 2016) ప్రముఖ అభ్యుదయవాద తెలుగు కవి, విమర్శకుడు, రచయిత. ఈయన రచనలలో వజ్రాయుధం (1949) అత్యంత ప్రముఖమైనది. ఆరున్నర దశాబ్దాలుగా సాహితీ వ్యాసంగం చేస్తున్న సోమసుందర్ తెలుగు సాహిత్య క్షేత్రంలో గొప్ప కవి, విమర్శకుడు.డా.సి.నారాయణరెడ్డి సిఫార్సుతో గౌరవ డాక్టరేట్ పొందాడు. యార్లగడ్డ లక్ష్మీప్రసాద్ సిఫార్సుతో ఎన్.టి.ఆర్ పురస్కారాన్ని, కళారత్న పురస్కారాన్ని అందుకున్నాడు. కవిగా, కథకుడిగా, నవలా రచయితగా, నాటక కర్తగా, అనువాదకుడిగా భిన్న రూపాలతో గత 74 సంత్సరాలుగా సాహితీ సేవ చేసాడు.
सोमासुंदर पूर्व गोदावरी जिले, अन्नवरम के पास शंखवरम गांव में 18 नवंबर, 1924 को जन्म हुआ।
సోమసుందర్ తూర్పు గోదావరి జిల్లా అన్నవరం సమీపంలో ఉన్న శంఖవరం అనే గ్రామంలో కాళ్ళూరి సూర్యప్రకాశరావు, వెంకాయమ్మ దంపతులకు నవంబరు 18, 1924 న అష్టమ సంతానంగా జన్మించాడు. తన పినతల్లి ఆవంత్స వెంకాయమ్మకు సంతానం లేకపోవటం వలన చిన్నతనంలోనే సోమసుందర్ వారింటికి దత్తుకు వెళ్లాడు. ఆ విధంగా కాళ్ళూరి అనే ఇంటి పేరు ఆవంత్సగా మారింది.
उन्होंने संस्कृत के महाकाव्यों को अपनाया, जैसा कि वे हैं, एक बच्चे के रूप में, संस्कृत महाकाव्यों, शताब्दियों, अमरकोश आदि से। उन्हें गहन अध्ययन करने का अवसर मिला। लेकिन सोमसुंदर के दत्तक माता-पिता का भाग्य उस समय फलने-फूलने लगा जब वह दस साल का था। फिर भी, बालक सोमसुंदर के मन में पवित्र युगल की साहित्यिक छाप बरकरार रही। प्राथमिक विद्याभ्यासम पिथापुरम में हुआ। 1943 में, उन्होंने पेद्दापुरम एम।आर। कॉलेज में पढ़ाई की उच्च शिक्षा प्राप्त की।
తనను దత్తత తీసుకున్న వారికి మెండైన సాహిత్యాభిలాష కలిగి ఉండటంవల్ల, చిన్నతనం నుంచే సంస్కృత కావ్యాలు, శతకాలు, అమరకోశం వంటివి క్షుణ్ణంగా అధ్యయనం చేసే అవకాశం ఈయనకు కలిగింది. కానీ విధి వశాత్తు సోమసుందర్ దత్తత తల్లితండ్రులు ఆయనకు పదేళ్ళ వయసుండగానే పరమపదించారు. అయినప్పటికీ చిన్నారి సోమసుందర్ మనసుపై ఆ పుణ్య దంపతులు వేసిన సాహిత్య ముద్ర మాత్రం అలానే నిలిచిపోయింది. ఈయనప్రాథమిక విద్యాభాసం అంతా పిఠాపురంలోనే జరిగింది. 1943లో పెద్దాపురం ఎమ్.ఆర్.కళాశాలలో చేరి, ఉన్నత విద్యనభ్యసించాడు.
सोमसुंदर भारत छोड़ो आंदोलन में भी सक्रिय रूप से शामिल हुए और गोदावरी जिले के युवा विंग के उपाध्यक्ष बने । [१] ११९४२ में, छात्रों को एक साथ इकट्ठा होने और ब्रिटिश सरकार के खिलाफ हड़ताल करने के लिए कहा गया था।
ఆ కాలంలో స్వాతంత్ర్యం కోసం జరిపే పోరాటానికి ఆబాలగోపాలమూ ఉత్తేజితమై సర్వం త్యజించి బ్రిటిష్ వారికి వ్యతిరేకంగా పోరాటాలు జరిపేవారిమని చెప్పుకునేవారు. సోమసుందర్ కూడా అప్పుడు జరిగిన క్విట్ ఇండియా ఉద్యమంలో చురుకుగా పాల్గొని గోదావరి జిల్లాలోని యువజన సంఘానికి ఉపాధ్యక్షుడైనాడు.[1] 1942 లో విద్యార్థులను కూడదీసి బ్రిటిష్ ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా సమ్మెచేసానని చెప్పేవారు.
अमरकांत (1925 - 17 फ़रवरी 2014) हिंदी कथा साहित्य में प्रेमचंद के बाद यथार्थवादी धारा के प्रमुख कहानीकार थे। यशपाल उन्हें गोर्की कहा करते थे।[1]
అమర్కాంత్ (1925 - 2014 ఫిబ్రవరి 17 ) ప్రేమ్చంద్ తరువాత హిందీ కల్పనా సాహిత్యంలో ప్రధాన కథకుడు. యశ్పాల్ అతన్ని గోర్కీ అని పిలిచేవాడు . [1]
जीवन वृत्त
జీవిత విశేషాలు
उपन्यास
నవలలు
1. ‘सूखा पत्ता’
1. 'సూఖా పత్తా'
2. ‘काले-उजले दिन’
2. 'కాలే-ఉజలే దిన్'
3. ‘कंटीली राह के फूल’
3. 'కంటీలీ రాహ కె ఫూల్
4. ‘ग्राम सेविका’
4. 'గ్రాం సేవికా'
6. ‘बीच की दीवार’
6. 'వీచ్ కీ దీవార్'
8. ‘आकाश पक्षी’
8. 'ఆకాశ్ పక్షీ'
अमरकान्त का जन्म उत्तर प्रदेश के बलिया जिले के नगरा कस्बे के पास स्थित भगमल पुर गाँव में हुआ था। उन्होंने इलाहाबाद विश्वविद्यालय से बी.ए. किया। इसके बाद उन्होंने साहित्यिक सृजन का मार्ग चुना। बलिया में पढ़ते समय उनका सम्पर्क स्वतन्त्रता आंदोलन के सेनानियों से हुआ। सन् १९४२ में वे स्वतन्त्रता-आंदोलन से जुड़ गए। शुरुआती दिनों में अमरकान्त तरतम में ग़ज़लें और लोकगीत भी गाते थे। उनके साहित्य जीवन का आरंभ एक पत्रकार के रूप में हुआ। उन्होंने कई पत्र-पत्रिकाओं का सम्पादन किया। वे बहुत अच्छी कहानियाँ लिखने के बावजूद एक अर्से तक हाशिये पर पड़े रहे। उस समय तक कहानी-चर्चा के केन्द में मोहन राकेश, कमलेश्वर, राजेन्द्र यादव की त्रयी थी। कहानीकार के रूप में उनकी ख्याति सन् १९५५ में 'डिप्टी कलेक्टरी' कहानी से हुई।
అమర్కాంత్ ఉత్తర ప్రదేశ్లోని బల్లియా జిల్లాలోని నాగ్రా పట్టణానికి సమీపంలో ఉన్న భగ్మల్ పూర్ గ్రామంలో జన్మించాడు. అలహాబాద్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి బి.ఎ డిగ్రీని పొందాడు. అనంతరం అతను సాహిత్య కారునిగా తన మార్గాన్ని ఎంచుకున్నాడు. బల్లియాలో చదువుతున్నప్పుడు అతను స్వాతంత్ర్య ఉద్యమ యోధులతో కలసి పనిచేసాడు. 1972 లో స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో చేరాడు. ప్రారంభ రోజుల్లో, అమర్ కాంత్ గజల్స్, జానపద గేయాలు పాడేవాడు. జర్నలిస్టుగా అతను సాహిత్య జీవితం ప్రారంభమైంది. అతను చాలా పత్రికలలో ఎడిటింగ్ చేసేవాడు. చాలా మంచి కథలు రాసినప్పటికీ, అతను చాలాకాలం అట్టడుగున ఉన్నాడు. అప్పటి వరకు కథకులుగా ప్రధానంగా మోహన్ రాకేశ్, కమలేశ్వర్, రాజేంద్ర యాదవ్ త్రయం ఉండేవారు. కథకుడిగా అతని కీర్తి 1955 లో 'డిప్యూటీ కలెక్టరీ' కథ నుండి ప్రాఅంభమైంది.
9. ‘इन्हीं हथियारों से’
9. 'ఇన్హీ హథియారీ సె'
10. ‘विदा की रात’
10. 'విదా కీ రాత్'
11. लहरें।
11. లహరే
संस्मरण
సంస్మరణ
1. कुछ यादें, कुछ बातें
1. కుఛ్ యాదే కుఛ్ బాతే
2. दोस्ती।
2. దోస్తీ
2. ‘वानर सेना’
2. 'వానరసేనా'
3. ‘खूँटा में दाल है’
3. 'ఖూంటా మె దాల్ హై'
अमरकांत के स्वभाव के संबंध में रवीन्द्र कालिया लिखते हैं- "वे अत्यन्त संकोची व्यक्ति हैं। अपना हक माँगने में भी संकोच कर जाते हैं। उनकी प्रारम्भिक पुस्तकें उनके दोस्तों ने ही प्रकाशित की थीं।...एक बार बेकारी के दिनों में उन्हें पैसे की सख्त जरूरत थी, पत्नी मरणासन्न पड़ी थीं। ऐसी विषम परिस्थिति में प्रकाशक से ही सहायता की अपेक्षा की जा सकती थी। बच्चे छोटे थे। अमरकान्त ने अत्यन्त संकोच, मजबूरी और असमर्थता में मित्र प्रकाशक से रॉयल्टी के कुछ रुपये माँगे, मगर उन्हें दो टूक जवाब मिल गया, ' पैसे नहीं हैं। ' अमरकान्तजी ने सब्र कर लिया और एक बेसहारा मनुष्य जितनी मुसीबतें झेल सकता था, चुपचाप झेल लीं।"[1] सन् १९५४ में अमरकान्त को हृदय रोग हो गया था। तब से वह एक जबरदस्त अनुशासन में जीने लगे। अपनी लड़खड़ाती हुई जिन्दगी में अनियमितता नहीं आने दी। भरसक कोशिश की, तनाव से मुक्त रहें। जवाहरलाल नेहरू उनके प्रेरणास्रोत रहे हैं। वे मानते थे कि नेहरू जी कई अर्थों में गांधीजी के पूरक थे और पंडित नेहरू के प्रभाव के कारण ही कांग्रेस संगठन प्राचीनता और पुनरुत्थान आदि कई प्रवृतियों से बच सका। 17 फ़रवरी 2014 को उनका इलाहाबाद में निधन हो गया।[2]
అమర్ కాంత్ స్వభావం గురించి రవీంద్ర కలియా ఇలా వ్రాశాడు- “అతను చాలా సిగ్గుపడే వ్యక్తి. అతను తన హక్కులను అడగడానికి కూడా వెనుకాడడు. అతని ప్రారంభ పుస్తకాలను అతని స్నేహితులు ప్రచురించారు. … ఒకసారి అతను నిరుద్యోగంతో ఉన్న రోజుల్లో డబ్బు అవసరం వచ్చినప్పుడు, అతని భార్య చనిపోతోంది. అటువంటి విచిత్రమైన పరిస్థితిలో, ప్రచురణకర్త నుండే సహాయం ఆశించవచ్చు. పిల్లలు చిన్నవారు. తీవ్ర సంశయం, బలవంతంతో, అసమర్థతతో అతని స్నేహితుడైన ప్రచురణకర్త నుండి అమర్ కాంత్ కొన్ని రూపాయల రాయల్టీని అడిగాడు. కాని అతనికి 'డబ్బు లేదు.' అని తన స్నేహితుని నుండి.త్వరగా సమాధానం వచ్చింది, 'అమర్ కాంత్ కి ఓపిక ఉంది, నిశ్శబ్ద వ్యక్తి తనకు సాధ్యమైనంత ఇబ్బందులు ఎదుర్కొన్నాడు. " [1] 1958 లో అమర్కాంట్కు గుండె జబ్బు వచ్చింది. అప్పటి నుండి అతను విపరీతమైన క్రమశిక్షణతో జీవించడం ప్రారంభించాడు. జవహర్లాల్ నెహ్రూ అతనికి స్ఫూర్తి. నెహ్రూ గాంధీజీకి అనేక విధాలుగా పరిపూరకరమైనవాడనీ, పండిట్ నెహ్రూ ప్రభావం వల్ల, కాంగ్రెస్ సంస్థ ప్రాచీనత, పునరుజ్జీవనం వంటి అనేక పోకడలను తట్టుకోగలదని అతను అభిప్రాయపడ్డాడు. అతను 2014 ఫిబ్రవరి 17 న అలహాబాద్లో మరణించాడు. [2]
4. ‘सुग्गी चाची का गाँव’
4. 'సుగ్గీ చాచీ కా గాంవ్'
5. ‘झगरू लाल का फैसला’
5. 'జాగ్రు లాల్ కా ఫైసలా'
6. ‘एक स्त्री का सफर’
6. 'ఏక్ స్త్రీ కా సఫర్'
8. ‘बाबू का फैसला’
8. 'బాబు కా ఫైసలా'
9. दो हिम्मती बच्चे।
9. దో హిమ్మతీ బచ్చే.
उनकी कहानियों में मध्यवर्गीय जीवन की पक्षधरता का चित्रण मिलता है। वे भाषा की सृजनात्मकता के प्रति सचेत थे। उन्होंने काशीनाथ सिंह से कहा था- "बाबू साब, आप लोग साहित्य में किस भाषा का प्रयोग कर रहे हैं? भाषा, साहित्य और समाज के प्रति आपका क्या कोई दायित्व नहीं? अगर आप लेखक कहलाए जाना चाहते हैं तो कृपा करके सृजनशील भाषा का ही प्रयोग करें।"[1] अपनी रचनाओं में अमरकांत व्यंग्य का खूब प्रयोग करते हैं। 'आत्म कथ्य' में वे लिखते हैं- " उन दिनों वह मच्छर रोड स्थित ' मच्छर भवन ' में रहता था। सड़क और मकान का यह नूतन और मौलिक नामकरण उसकी एक बहन की शादी के निमन्त्रण पत्र पर छपा था। कह नहीं कह सकता कि उसका मुख्य उद्देश्य तत्कालीन खुनिसिपैलिटी पर व्यंग्य करना था अथवा रिश्तेदारों को मच्छरदानी के साथ आने का निमंत्रण।"[3] उनकी कहानियों में उपमा के भी अनूठे प्रयोग मिलते हैं, जैसे, ' वह लंगर की तरह कूद पड़ता ', ' बहस में वह इस तरह भाग लेने लगा, जैसे भादों की अँधेरी रात में कुत्ते भौंकते हैं ', ' उसने कौए की भाँति सिर घुमाकर शंका से दोनों ओर देखा। आकाश एक स्वच्छ नीले तंबू की तरह तना था। लक्ष्मी का मुँह हमेशा एक कुल्हड़ की तरह फूला रहता है। ' ' दिलीप का प्यार फागुन के अंधड़ की तरह बह रहा था' आदि- आदि।[4]
అతని కథలు మధ్యతరగతి జీవితాన్ని సమర్థించాయి. అతను భాష సృజనాత్మకత కలిగి ఉండేది. అతను కాశీనాథ్ సింగ్ తో- "బాబు సాబ్, మీరు సాహిత్యంలో ఏ భాష ఉపయోగిస్తున్నారు?" భాష, సాహిత్యం , సమాజం పట్ల మీకు ఎటువంటి బాధ్యత లేదా? మీరు రచయిత అని పిలవాలనుకుంటే, దయచేసి సృజనాత్మక భాషను మాత్రమే ఉపయోగించండి. " [1] అని అన్నాడు. అమర్ కాంత్ తన రచనలలో వ్యంగ్యాన్ని చాలా ఉపయోగిస్తాడు. 'ఆత్మ కథ' లో ఆయన " ఆ రోజుల్లో అతను మఛ్ఛర్ రోడ్ (దోమల రహదారి) లోని మఛ్ఛర్ నివాస్ (దోమల భవనం) లో నివసించేవాడని" వ్రాశాడు. అతను నామకరణం చేసిన ఆ రహదారి, భవనం పేరును అతని సోదరీమణులలో ఒకరి వివాహం సందర్భంగా ప్రచురించిన ఆహ్వాన లేఖపై ముద్రించాడు. దాని ప్రధాన ఉద్దేశ్యం పూర్వపు సామ్రాజ్యవాదాన్ని వ్యంగ్యం చేయడం లేదా దోమతెరలతో రావాలని బంధువులను ఆహ్వానించడం అని చెప్పలేము. " [2]
रचनाएँ
రచనలు
सन्दर्भ
మూలాలు
1. ‘जिंदगी और जोंक ’
'జిందగీ ఔర్ జోక్' దేశ్ కె లోగ్ మౌత్ కా నగర్ మిత్ర మిలన్ తథా అన్య కహానియా కుహాసా తూఫాన్ కళా ప్రేమీ ప్రతినిథి కహానియా దస్ ప్రతినిథి కహానియా ఏక్ ధనీ వ్యక్తి కా బయాన్ సుఖ్ ఔర్ దుఖ్ కె సాధ్ జాంచ్ ఔర్ బచ్చే అమర కాంత్ కీ సంపూర్ణ్ కహానియా ఔరత్ కా క్రోథ్
श्रीपति पंडितराध्युल संअबमूर्ति हरिदास, संगीत वादक, संगीत संरक्षक। वह एक ऐसा व्यक्ति है जिसने पारंपरिक रूप से नेल्लौर शहर में त्यागराज की पूजा की है । वह सुप्रसिद्ध फिल्म निर्माता एस॰ पी॰ बालसुब्रमण्यम के पिता। [1]
శ్రీపతి పండితారాధ్యుల సాంబమూర్తి హరిదాసు, సంగీత విద్వాంసుడు, సంగీత పోషకుడు. నెల్లూరు పట్టణంలో త్యాగరాజ ఆరాధనోత్సవాలను సంప్రదాయంగా మలిచిన వ్యక్తి. ప్రముఖ సినీ నేపథ్యగాయకుడు ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం తండ్రి.[1]
सांबमूर्ति नें त्यागराज संगीत समारोहों का प्रदर्शन करके क्षेत्र में भी सेवा की। भिखारियों की आय के साथ, वह त्यागराज स्वामी की पूजा की परंपरा को नेल्लोर ले आए। उन्होंने कहा कि, त्यागराज की गीतों के प्रदर्शन में अन्य लोगों के साथ भिक्षा कार्यक्रमों को सुलभ राशि दशकों के लिए किया जाता है।
సాంబమూర్తి హరిదాసుగానూ, సంగీత విద్వాంసునిగానూ మాత్రమే కాక త్యాగరాజ సంగీతోత్సవాలు నిర్వహిస్తూ కూడా ఆ రంగానికి సేవలందించారు. భిక్షమెత్తి, ఆ వచ్చిన సొమ్ముతో త్యాగరాజస్వామికి ఆరాధనోత్సవాలు నిర్వహించడమనే సంప్రదాయాన్ని నెల్లూరుకు తీసుకువచ్చారు. ఆయన, మరికొందరు కలసి పట్టణంలో త్యాగరాజ కీర్తనలు ఆలపిస్తూ భిక్షమెత్తిన సొమ్ముతో ఆ కార్యక్రమాలను దశాబ్దాల పాటు నిర్వహించారు.
बीना अग्रवाल एक पुरस्कार जीतने वाले विकास अर्थशास्त्री हैं। दिल्ली विश्वविद्यालय में आर्थिक विकास संस्थान में अर्थशास्त्र के निदेशक और प्रोफेसर है। उन्होंने भूमि, आजीविका और संपत्ति के अधिकारों, पर्यावरण और विकास; लिंग की राजनीतिक अर्थव्यवस्था; गरीबी और असमानता; कानूनी परिवर्तन; और कृषि और तकनीकी परिवर्तन पर बड़े पैमाने पर लिखा है। उनके सर्वश्रेष्ठ ज्ञात कार्यों में पुरस्कार विजेता किताब- 'एक फ़ील्ड ऑफ वनस ओन: दक्षिण एशिया में लिंग और भूमि अधिकार पर थी।[2]
బీనా అగర్వాల్ భారతీయ అభివృద్ది ఆర్థిక వేత్త. ఆమె మాంచెస్టర్ విశ్వవిద్యాలయంలోని గ్లోబల్ డెవలప్ మెంటు ఇనిస్టిట్యూట్ లో ఆర్థిక శాస్త్రాభివృద్ధి, పర్యావరణ ప్రొఫెసర్. ఆమె భూమి, జీవనోపాధి, ఆస్థి హక్కులు, పర్యావరణం, అభివృద్ధి, జండర్ యొక్క రాజకీయ ఆర్థికం, పేదరికం, అసమానత, వ్యాయ మార్పులు, వ్యవసాయం, సాంకేతిక మార్పులు వంటి అంశాలపై రచనలు చేసింది. అతని ఉత్తమ రచనలలో అవార్డు గెలుచుకున్న పుస్తకం- 'ఎ ఫీల్డ్ ఆఫ్ వన్స్ ఓన్: జెండర్ అండ్ ల్యాండ్ రైట్స్ ఇన్ సౌత్ ఆసియా'. [1]
बीना अग्रवाल ने दिल्ली के स्कूल ऑफ इकोनॉमिक्स, दिल्ली विश्वविद्यालय से अर्थशास्त्र में डॉक्टरेट की उपाधि अर्जित की और उन्होंने उसने बीए और एमए कैम्ब्रिज विश्वविद्यालय से की है।
బీనా అగర్వాల్ ఢిల్లీ స్కూల్ ఆఫ్ ఎకనామిక్స్, ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆర్థిక శాస్త్రంలో డాక్టరేట్ పొందింది. కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి బిఎ మరియు ఎంఏ చేశారు.
पुरस्कार
పురస్కారాలు
आनंद केंटिश कुमारस्वामी बुक पुरस्कार १९९६ एडगर ग्राहम बुक पुरस्कार १९९६ के.एच. बाथजा पुरस्कार १९९५-९६ कृषि अर्थशास्त्र के उत्कृष्ट योगदान के लिए पहले रमेश चंद्र अग्रवाल पुरस्कार २००५ पद्म श्री २००८ में भारत के राष्ट्रपति द्वारा सम्मानित किया गया[3]
ఆనంద్ కెంటిష్ కుమారస్వామి బుక్ అవార్డు 1979 ఎడ్గార్ గ్రాహం పుస్తక పురస్కారం 1979 కె. హెచ్.బతేజా పురస్కారం 1985 -97 వ్యవసాయ ఆర్థిక శాస్త్రానికి విశేష కృషి చేసినందుకు మొదటి రమేష్ చంద్ర అగర్వాల్ అవార్డు 2005 2007 లో భారత రాష్ట్రపతి పద్మశ్రీ అవార్డు ఇచ్చారు [1]
सूत्रों का कहना है
మూలాలు
शिवहर पहले रामायण काल में मिथिला फिर महाजनपद काल में वैशाली के गौरवपूर्ण बज्जिसंघ का हिस्सा रहा। जिला में तिरहुती और मैथिल संस्कृति की गंध है। शादी-विवाह या अन्य महत्वपूर्ण आयोजनों पर वैदेही सीता और भगवान श्रीराम के विवाह के गीत यहाँ बड़े ही रसपूर्ण अंदाज में गाए जाते हैं। जट-जटिन तथा झिझिया शिवहर जिले का महत्वपूर्ण लोकनृत्य है। जट-जटिन नृत्य राजस्थान के झूमर के समान है। झिझिया में औरतें अपने सिर पर घड़ा रखकर नाचती हैं और अक्सर नवरात्र के दिनों में खेला जाता है। छठ, होली, दिवाली, दुर्गापूजा, मुहर्म, ईद जैसे पर्व हिंदू और मुस्लिम के द्वारा मिलजुलकर मनाए जाते हैं।
జిల్లాలో తిరుతి, మైథిల్ సంస్కృతి వారసత్వం ఉంది. ఇక్కడ పెళ్ళిళ్ళు, ఇతర ముఖ్యమైన సందర్భాల్లో సీతారాముల పెళ్ళి పాటలను ఆకట్టుకునేలా పాడతారు. జాట్-జతిన్, జిజియాలు శివ్హర్ జిల్లాలోని ముఖ్యమైన జానపద నృత్యాలు. జాట్-జాతిన్ నృత్యం రాజస్థాన్ షాన్డిలియర్ మాదిరిగానే ఉంటుంది. జిజియాలో, మహిళలు తలపై మట్టి కుండలు పెట్టుకుని నృత్యం చేస్తారు. నవరాత్రి సమయంలో ఆడతారు.
शिवहर पहले मुजफ्फरपुर फिर हाल तक सीतामढी जिले का अंग रहा है। इस क्षेत्र का स्थान हिंदू धर्मशास्त्रों में अति महत्वपूर्ण है। त्रेता युग में भगवान राम की पत्नी देवी सीता का जन्म सीतामढी के निकट पुनौरा में हुआ था। महाजनपद काल में यह वैशाली के बज्जिसंघ फिर मगध साम्राज्य का हिस्सा बना। भौगोलिक दृष्टिकोण से शिवहर तिरहुत का अंग रहा है। १३वीं सदी में मुस्लिम शासन आरंभ होने तक इस क्षेत्र में मिथिला के शासकों ने शासन किया। बाद में भी स्थानीय क्षत्रपों ने यहाँ अपनी प्रभुता कायम रखी लेकिन अंग्रेजों के आने पर यह पहले बंगाल फिर बिहार प्रांत का अंग बन गया। १९०८ ईस्वी में तिरहुत के प्रमंडल बनने पर यह मुजफ्फरपुर जिला का हिस्सा बना। कुछ वर्ष पूर्व ६ अक्टूबर १९९४ को शिवहर को स्वतंत्र जिले का दर्जा मिला।
మహాజనపద కాలంలో, శివ్హర్ మగధ సామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉండేది. 13 వ శతాబ్దంలో ముస్లిం పాలన ప్రారంభమయ్యే వరకు మిథిల పాలకులు ఈ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించారు. తరువాత స్థానిక సామంతులు ఇక్కడ తమ ఆధిపత్యాన్ని కొనసాగించారు. బ్రిటిష్ వారు వచ్చిన తరువాత, ఇది మొదట బెంగాల్ ప్రావిన్సు లోను, తరువాత బీహార్ ప్రావిన్స్లోనూ భాగమైంది. 1907 లో తిర్హత్ ఒక విభాగంగా మారినప్పుడు ఇది ముజఫర్పూర్ జిల్లాలో ఒక భాగంగా మారింది.
1. शिवहर से जुड़े महत्वपूर्ण तथ्य 2. शिवहर में राजमार्गों का विस्तार 3.
1. శివహర్కు సంబంధించిన ముఖ్యమైన వాస్తవాలు 2. శివహార్ వద్ద రహదారుల విస్తరణ
शिवहर जिला गंगा की सहायक बागमती, जो यहां की मु़ख्य नदी है, के मैदान का हिस्सा है। कुल क्षेत्रफल ४४३ वर्ग किलोमीटर तथा समुद्र तल से औसत ऊँचाई ८० मीटर है। जमीन उपजाऊ है इसलिए सभी प्रकार की फसलें पैदा होती हैं। बागमती नदी शिवहर जिले में पश्चिम दिशा से प्रवेश करती हुई पूर्वी सीमा के साथ-साथ दक्षिण दिशा की ओर बहती है। शिवहर एक लोकसभा क्षेत्र भी है। बेलसंड तथा शिवहर दो विधान सभा क्षेत्र है। प्रशासनिक विभाजन इस प्रकार है:
శివ్హర్ నుండి ఐదు కిలోమీటర్ల దూరంలో గంగానదికి ఉపనది అయిన బాగ్మతి నది ప్రవహిస్తోంది. ఇది ఇక్కడ ప్రధాన నది. పట్టణ వైశాల్యం 43 చదరపు కిలోమీటర్లు. ఇది సముద్ర మట్టానికి 40 మీటర్ల ఎత్తున ఉంది.. శివహర్ లోక్సభ నియోజకవర్గానికి, శివహర్ అసెంబ్లీ నియోజకవర్గానికీ ఇది ముఖ్యపట్టణం