राष्ट्रिय संस्कृत संस्थानम्, भोपाल एक शैक्षणिक संस्थान है। यह भारत सरकार द्वारा पूर्णतः वित्तपोषित मानित विश्वविद्यालय है। भारत सरकार ने संस्कृत आयोग (1956-1957) की अनुशंसा के आधार पर संस्कृत के विकास तथा प्रचार-प्रसार हेतु संस्कृत सम्बद्ध केन्द्र सरकार की नीतियों एवं कार्यक्रमों के क्रियान्वयन के उद्देश्य से 15 अक्टूबर, 1970 को एक स्वायत्त संगठन के रूप में राष्ट्रिय संस्कृत संस्थान की स्थापना की थी। वर्तमान में इस मानित विश्वविद्यालय के तेरह परिसर देश के विभिन्न प्रदेशों में कार्यरत हैं। उनमें मध्यप्रदेश की राजधानी भोपाल नगर में शिक्षासत्र 2002-2003 से भोपाल परिसर सञ्चालित है।[1]
राष्ट्रीय संस्कृत अभ्यास, दिल्ली ही एक शैक्षणिक संस्था आहे. ते भारत सरकारद्वारे संपूर्ण अर्थसहाय्यकरण्यात आलेले एक मानीत विद्यापीठ आहे . भारत सरकारने संस्कृत आयोग (1956-1957)च्या शिफारसींच्या आधारावर संस्कृतचा विकास आणि प्रसारासाठी संस्कृत या भाषेसंबंधी, केंद्रीय सरकारची धोरणे आणि कार्यक्रम यांच्या अंमलबजावणीच्या उद्देशाने 15 ऑक्टोबर 1970 ला एक स्वायत्त संस्था म्हणून राष्ट्रीय संस्कृत संस्था स्थापन केली. सध्या या मानीत विद्यापीठाचे तेरा संकुल, देशाच्या विविध क्षेत्रांमध्ये कार्यरत आहेत. त्यात मध्यप्रदेशची राजधानी भोपाळ शहरात एक शिक्षासत्र, सन 2002-2003 पासून भोपाळ कॅम्पस येथे सुरु आहे.[1]


राष्ट्रिय संस्कृत संस्थान-भोपाल स्थापित ६ जुलाई २००२ प्रकार: लोक सेवा अवस्थिति: भोपाल, भारत परिसर: नगरीय कुलपति: परमेश्वर नारायण शास्त्री सम्बन्धन: विश्वविद्यालय अनुदान आयोग जालपृष्ठ:
Main Page कुलपति परमेश्वर नारायण शास्त्री

↑ "अधिकारिक जालस्थल". http://rsksbhopal.ac.in/aboutushindi.html. अभिगमन तिथि: १६ जनवरी २०१७.
↑ .

প্ৰেম খান जन्म ওয়াসিম রহমান साँचा:জন্ম তারিখ ও বয়স ধুবড়ী, আসাম, ভারত व्यवसाय অভিনেতা सक्रिय वर्ष ২০১৫-বর্তমান धार्मिक मान्यता ইসলাম
प्रेम खान

Magicalassam.com. http://www.magicalassam.com/2017/05/adil-hussain-prem-khan-arnab-basu-biopic.html. अभिगमन तिथि: 19 June 2017. ↑ "Prem Khan,". http://www.biographybd.com/prem-khan/. अभिगमन तिथि: 19 June 2017. ↑ "Prem Khan Height, Weight, Age". bollysuperstar.com. http://bollysuperstar.com/prem-khan-height-weight-age/. अभिगमन तिथि: 2017-06-19. ↑ Anurag Barman. "From Dhubri to Bollywood, the inspiring journey of Prem Khan from Assam". The Northeast Today. https://thenortheasttoday.com/from-dhubri-to-bollywood-the-inspiring-journey-of-prem-khan-from-assam/. अभिगमन तिथि: 26 June 2017.
↑ . ↑ Template error: argument शीर्षक is required. ↑ . ↑ . ↑ . ↑ Template error: argument शीर्षक is required.

वशिष्ठिपुत्र पलुमवी एक सातवाहन सम्राट बने जो सातवाहन सम्राट गौतमीपुत्र शातकर्णी का पुत्र था। गौतमपुत्र सातकर्णी के बाद वर्ष 132 इसवी में वह शनिवाहन का राजा बना
वासिष्ठीपुत्र पुलुमावी (मराठी लेखनभेद: वासिष्ठीपुत्र पुलुमावि) हा सातवाहन सम्राट होता. हा सातवाहन सम्राट गौतमीपुत्र सातकर्णी याचा पुत्र होता. गौतमीपुत्र सातकर्णीनंतर इ.स. १३२ सालाच्या सुमारास हा सातवाहनांचा राजा झाला.

अपने शासनकाल के दौरान, क्षत्रप ने नर्मदा की भूमि उत्तर और उत्तरी कोंकण में ले ली। पुलुमावी और रुद्रदामन (उज्जैन के क्षत्रप) के बीच दो बार युद्ध हुआ । इन दोनों युद्धों में, रूद्रामन ने वशिष्ठिपुत्र पलुमवी को हराया लेकिन उनकी बेटी वस्तीति के बेटे शातकर्णी द्वितीय (पुलुवामी के छोटे भाई) को इसके कारण समझौता किया गया था। वैशालीपुत्र पलूमावई अपने स्वयं के मुखौटा के साथ चांदी के सिक्के ले आए थे।
याच्या कारकिर्दीत क्षत्रपांनी उठाव करून नर्मदेच्या उत्तरेकडील भूप्रदेश व उत्तर कोकण जिंकून घेतले. वासिष्ठीपुत्र पुलुमावी आणि रूद्रदामन (उज्जैनचा क्षत्रप राजा) यांच्यात दोनदा युद्ध झाले. या दोन्ही युद्धांत रूद्रदामनाने वासिष्ठीपुत्र पुलुमावीचा पराभव केला. परंतु त्याची कन्या वासिष्ठीपुत्र सातकर्णीस (पुलुमावीचा धाकटा भाऊ) दिलेली असल्याने क्षत्रपांनी तडजोड करून घेतली. वासिष्ठीपुत्र पुलुमावीने स्वतःचा मुखवटा असलेली चांदीची नाणी प्रचारात आणली.

मकाजी मेघपर મકાજી મેઘપર गांव Flag उपनाम: मकाजी बापु ना मेघपर ध्येय: ।। सत्यमेव जयते ।। मकाजी मेघपर राज्य में स्थान Show map of गुजरात मकाजी मेघपर मकाजी मेघपर (भारत) Show map of भारत निर्देशांक: 22°20′05″N 70°29′12″E / 22.3346389°N 70.4866111°E / 22.3346389; 70.4866111निर्देशांक: 22°20′05″N 70°29′12″E / 22.3346389°N 70.4866111°E / 22.3346389; 70.4866111 देश भारत राज्य गुजरात ज़िला जामनगर मकाजी बापु ना मेघपर[1] 1754(वि.सं.१८११) संस्थापक कुंवर श्री मकनजी खेतोजी जाडेजा ऑफ ध्रोल स्टेट समान नाम का मकनजी जाडेजा शासन • प्रणाली ग्राम पंचायत • सभा मकाजी मेघपर ग्राम पंचायत • सरपंच[2] मयुरध्वजसिंह जाडेजा Area • कुल 23.44 ऊँचाई 53 जनसंख्या (2011)[3] • कुल 1,942 • घनत्व < समय मण्डल आइएसटी (यूटीसी+5:30) साक्षरता 74.45% (2011)[4]
मकाजी मेघपर મકાજી મેઘપર गांव Flag Nickname(s): मकाजी बापु ना मेघपर Motto: ।। सत्यमेव जयते ।। देश भारत राज्य गुजरात ज़िला जामनगर मकाजी बापु ना मेघपर[1] 1754(वि.सं.१८११) Founded by कुंवर श्री मकनजी खेतोजी जाडेजा ऑफ ध्रोल स्टेट Named for मकनजी जाडेजा Government • Type ग्राम पंचायत • Body मकाजी मेघपर ग्राम पंचायत • सरपंच[2] मयुरध्वजसिंह जाडेजा क्षेत्रफळ • एकूण २३.४४ उंची ५३ लोकसंख्या (2011)[3] • एकूण १,९४२ • घनता /किमी2 (/चौ मै) वेळ क्षेत्र आइएसटी (यूटीसी+5:30)

महेशकुमार सरताप महाराष्ट्र पुलिस में एक अधिकारी हैं। वह वर्तमान में पुणे में परिवहन विभाग में कार्यरत हैं। महेशकुमार विभिन्न विषयों पर लघु फिल्में बनाते हैं। उन्होंने हेल्पिंग हैंड्स, राजू द सेवरे आदि फिल्में बनाई हैं। [1]
महेशकुमार सरतापे हे महाराष्ट्र पोलिसातील अधिकारी आहेत. ते सध्या पुण्यामध्ये पोलिसांच्या वाहतूक शाखेत कामाला आहेत. महेशकुमार विविध विषयांवर शॉर्टफिल्म्स बनवितात. त्यांनी हेल्पिंग हँड्स, राजू द सेव्हियर इत्यादी फिल्म्स तयार केल्या आहेत.[1]

कार्य
कामगिरी

साल फिल्म पुरस्कार 2016 राजू..... द सेव्हियर अंतर्राष्ट्रीय लघु फिल्म, अंबरनाथ फिल्म, स्मिता पाटिल अंतर्राष्ट्रीय वृत्तचित्र और लघु फिल्म, मुंबई अंतर्राष्ट्रीय लघु फिल्म, परावर्तन फिल्म 2018 हेल्पिंग हँड्स हेलमेट ज़ेबरा क्रॉसिंग स्वर्ण नियम मोबाइल
वर्ष चित्रपट पुरस्कार २०१६ राजू..... द सेव्हियर इंटरनॅशनल शॉर्ट फिल्म पुरस्कार, अंबरनाथ फिल्म्स पुरस्कार, स्मिता पाटील इंटरनॅशनल डॉक्युमेंट्री ॲन्ड शॉर्ट फिल्म्स पुरस्कार, मुंबई इंटरनॅशनल शॉर्ट फिल्म पुरस्कार, प्रतिबिंब फिल्म पुरस्कार २०१८ हेल्पिंग हँड्स हेल्मेट झेब्रा क्रॉसिंग गोल्डन रूल्स मोबाईल

अर्थशास्त्री शब्द से तात्पर्य होता है अर्थशास्त्र के विद्वान, जिन्हें वित्तीय ज्ञान है और इसके बारे में सलाह दे सकते हैं। इसके लिए अर्थशास्त्र में डिग्री कोर्स पूरा किया जाता है। अर्थशास्त्रियों को कर और अर्थ कानूनों का ज्ञान होना आवश्यक है।
अर्थ विषयक माहिती असणारे व त्याबाबत सल्ला देवू शकणाऱ्यांना अर्थशास्त्राच्या विद्वानाला अर्थतज्ज्ञ किंवा अर्थशास्त्रज्ञ म्हणतात. यासाठी अर्थशास्त्र या विषयात पदवी अभ्यासक्रम पुर्ण केला जातो. शिवाय भारतात चार्टर्ड अकाउंटंट (सी.ए.)(इंग्रजी:Charterd Accountant) हा अभ्यासक्रमही पुर्ण करावा लागतो. अर्थतज्ञ होण्या साठी जगभर अशाच पद्धतीचे अभ्यासक्रम आहेत जसे ऑस्ट्रेलिया येथे सी.पी.ए. हा अभ्यासक्रम. अर्थतज्ञांना कर व अर्थ विषयक कायद्यांचे ज्ञान असणे आवश्यक असते.

भारत के कुछ जाने-माने अर्थशास्त्रियों की सूची
अर्थशास्त्रज्ञ

डॉ। बाबासाहेब अम्बेडकर - भारतीय अर्थव्यवस्था के जनक अमर्त्य सेन - अंतर्राष्ट्रीय पुरस्कार के विजेता मनमोहन सिंह नरेंद्र जाधव भालचंद्र मुंगेकर सुखदेव थोराट डॉ। अभिजीत फडनीस गोपाल कृष्ण गोखले चंद्रशेखर तिलक चिंतामनार देशमुख दादाभाई नौरोजी धनंजयराव गाडगिल डॉ। रत्नाकर महाजन विवेक तुलपुले - अर्थशास्त्री / रियो टिंटो मिनरल कंपनी के मुख्य वित्त सलाहकार जोसेफ स्टिग्लिट्ज़ - पूर्व राष्ट्रपति विश्व बैंक साइमन कुज़्नेत्स
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर - भारतीय अर्थक्रांतीचे जनक अमर्त्य सेन - आंतरराष्ट्रीय प्रस्कार विजेते मनमोहन सिंग नरेंद्र जाधव भालचंद्र मुणगेकर सुखदेव थोरात डॉ. अभिजित फडणीस गोपाळ कृष्ण गोखले चंद्रशेखर टिळक चिंतामणराव देशमुख दादाभाई नौरोजी धनंजयराव गाडगीळ डॉ. रत्नाकर महाजन विवेक तुळपुळे - अर्थतज्ञ/ रिओ टिंटो या खनिज कंपनीचे प्रमुख अर्थ सल्लागार जोसेफ स्तिगलित्झ - माजी अध्यक्ष जागतिक बँक

नात्सी पार्टी का लोगो
नाझी पक्षाचा लोगो

नेशनल सोशलिस्ट जर्मन वर्कर्स पार्टी (जर्मन : नेशनलसोआलिस्टिसिच डॉयचे आर्बिटरपतेई ), या नाजी पार्टी/ नात्सी पार्टी जर्मनी में 1920 से 1945 तक एक राजनीतिक पार्टी थी। प्रथम विश्व युद्ध के बाद, यह पार्टी जर्मनी में नस्लवाद और कम्युनिस्ट विरोधी आंदोलन में निहित थी।
राष्ट्रीय समाजवादी जर्मन कामगार पक्ष जर्मन: Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei ), किंवा नाझी पक्ष हा जर्मनीमधील इ.स. १९२० ते इ.स. १९४५ दरम्यान अस्तित्वात असलेला एक राजकीय पक्ष होता. पहिल्या महायुद्धानंतर जर्मनीमध्ये वाहणाऱ्या वर्णद्वेषी व कम्युनिस्टविरोधी चळवळींमध्ये ह्या पक्षाची मुळे रोवली गेली.

यह 1920 में स्थापित हुई, और 1921 में एडॉल्फ हिटलर ने इस पार्टी का नियंत्रण सम्भाल लिया। पहला विश्व युद्ध के बाद जर्मनी की बेरोजगारी, हीनता और यहूदी - विरोधी भावनाएँ उफान पर आ रहीं थीं, जिनपर राजनीति करके 1930 तक नाजी पार्टी जर्मनी में एक प्रमुख राजनीतिक पार्टी बन गई। 1933 में हिटलर को जर्मन चांसलर घोषित किया गया। इसके बाद, हिटलर और उसके नाजी समर्थकों ने जर्मनी में अन्य सभी राजनीतिक दलों को बर्खास्त कर दिया और राजनीतिक विरोधियों को जेल भेज दिया या उन्हें मार डाला। उसी वर्ष नाजी जर्मनी का गठन हुआ और इस राष्ट्र का पूरा क़ब्ज़ा नाजी पार्टी के हाथों में आ गया। पार्टी ने जर्मनी की बेहद ख़राब आर्थिक हालत को कुछ ही वर्षों में सुधार दिया, किंतु इसके चलते सरकार क़र्ज़ के बोझ तले दब गई।
१९२० साली स्थापन झालेल्या ह्या पक्षाची सुत्रे ॲडॉल्फ हिटलरने १९२१ साली आपल्या हातात घेतली. वाढती बेरोजगारी, महायुद्धानंतर जर्मनीला मिळालेली हीन वागणूक, ज्यूविरोध व देशप्रेम भावना ह्यांचे भांडवल करून नाझी पक्ष १९३० सालापर्यंत जर्मनीमधील एक बलाढ्य राजकीय पक्ष बनला होता. १९३३ साली हिटलरला जर्मनीचा चॅन्सलर घोषित करण्यात आले. त्यानंतर हिटलर व त्याच्या नाझी सहकाऱ्यांनी जर्मनीमधील इतर सर्व पक्ष बरखास्त केले व राजकीय विरोधकांना तुरूंगात डांबले अथवा ठार मारले. ह्याच वर्षी नाझी जर्मनीची स्थापना झाली व ह्या राष्ट्राचा संपूर्ण अंमल नाझी पक्षाच्या हातात आला.

जर्मनी में रहने वाले वे सभी लोग जिन्हें पार्टी अवांछनीय मानती थी, इसकी ज़्यादतियों का शिकार हुए। फासीवादी कानूनों के दाम पर पार्टी ने ज़्यादातर यहूदियों और साथ ही विकलांग, समलैंगिक, काले, मानसिक रूप से विकलांग, आदि लोगों का दमन किया। इस घटना को होलोकॉस्ट के रूप में जाना जाता है, जिसमें 60 लाख लोगों का नरसंहार किया गया था। इसकी वजह से यूरोप के क़रीब 70% यहूदियों ने अपनी जान गँवाई। द्वितीय विश्व युद्ध में नाजी जर्मनी की पराजय के बाद नाजी पार्टी को भंग कर दिया गया था।
हिटलरच्या नेतृत्वाखाली नाझी पक्षाने अनेक फॅसिस्ट कायदे लागू केले ज्यामध्ये जर्मन समाजाचे शुद्धीकरण करण्यासाठी आर्य जर्मनेतर सर्व वंशाच्या (मुख्यतः ज्यू) तसेच अपंग, समलिंगी, काळे, मतिमंद इत्यादींचे खच्चीकरण करणाऱ्या योजनांचा समावेश होता. ह्याचे रूपांतर होलोकॉस्टमध्ये झाले ज्यात सुमारे ६० लाख लोकांची कत्तल करण्यात आली.

नाजी पार्टी मार्क्सवाद, लोकतंत्र, औद्योगिकीकरण आदि का पूरी तरह विरोध करती थी। इसके राजनीतिक विशेषज्ञ तानाशाही में विश्वास करते थे।
नाझी पक्षाचा मार्क्सवाद, लोकशाही, औद्योगिकरण इत्यादी अनेक राजकीय विचारधारांना पूर्ण विरोध होता व एक-पक्ष हुकुमशाहीवर विश्वास होता.

आधिकारिक जन्मदिन या जयंती
अधिकृत वाढदिवस

दक्षिण कोरिया के सियोल में लोटस लैंटर्न फेस्टिवल में रंगीन लालटेन, बुद्ध का जन्मदिन मनाते हुए।
Colored lanterns at the Lotus Lantern Festival in Seoul, South Korea, celebrating the Buddha's birthday

कुछ विशेष लोगों या देवी-देवताओं के जन्मदिन लोग ख़ास तौर पर मनाते हैं। ऐसा जरूरी नहीं है कि यह जन्मदिन उनका वास्तविक जन्मदिन से मेल खाए, बल्कि इसे एक निश्चित दिन के रूप में देखा जाता है। ऐसे दिनों को जयंती कहते हैं।उदाहरणतः-
Some notables, particularly monarchs, have an official birthday on a fixed day of the year, which may not necessarily match their actual birthday, but on which celebrations are held. Examples are:

यीशु का जन्मदिन क्रिसमस के तौर पर 25 दिसंबर के रूप में मनाया जाता है। ऑस्ट्रेलिया, फिजी, न्यूजीलैंड और यूनाइटेड किंगडम में राजा या रानी का आधिकारिक जन्मदिन ; कनाडा में इस दिन को विक्टोरिया डे के नाम से जाना जाता है। लक्समबर्ग में ग्रैंड ड्यूक का आधिकारिक जन्मदिन : 23 जून।
Jesus of Nazareth's traditional birthday is celebrated as Christmas Day around the world: 25 December. As some Eastern churches use the Julian calendar, 25 December falls on 7 January in the Gregorian calendar every year until 2100. The King's or Queen's Official Birthday in Australia, Fiji, न्यू झीलँड, and the United Kingdom; in Canada this day is known as Victoria Day.

जश्न मनाने के तरीक़े
साजरा करणे

एक बच्चे का जन्मदिन का जश्न, केक के साथ।
A child's birthday celebration, complete with cake

जन्मदिन का केक पारंपरिक रूप से सजाया जाता है, और आम तौर पर प्रस्तुत किए जाने के समय छोटी मोमबत्तियों से सजाया जाता है। मोमबत्तियों की संख्या जो जश्न मनाने वाले की उम्र को दर्शाती है। जिस व्यक्ति का जन्मदिन है, अक्सर वह माँ में कुछ इच्छा करने के बाद मोमबत्तियां फूँक कर भुझाता है। उसके बाद, व्यक्ति अपने तोहफ़े खोल सकता है।
The birthday cake is traditionally highly decorated, and typically covered with lit candles when presented, the number of candles signifying the age of the celebrant. The person whose birthday it is may make a silent wish and then blow out the candles. After that, the person can open their presents.

कई देशों में हैप्पी बर्थ डे टू यू (जन्मदिन मुबारक हो) गीत पारंपरिक रूप से गाया जाता है। इसी तरह के गीत अन्य भाषाओं में मौजूद हैं। यह गीत जन्मदिन पर इस्तेमाल किया जाने वाला एक सामान्य ग्रीटिंग है, साथ ही ग्रीटिंग कार्ड और मौखिक शुभकामनाएं जैसे संदेश के साथ "मैं आपको जन्मदिन की शुभकामनाएं देता हूं" या "जन्मदिन मुबारक हो" इसका प्रयोग किया जाता है।
In most English-speaking countries it is traditional to sing the song Happy Birthday to You to the honored person celebrating a birthday. Happy Birthday songs are common worldwide. Similar songs exist in other languages such as "Zhu ni sheng ri kuai le" in Mandarin Chinese, "Lang zal hij/zij leven" in Dutch, "Õnne soovime Sul" in Estonian, "Zum Geburtstag Viel Glück" in German, "Nα ζήσεις και χρόνια πολλά " in Greek, "Hayom Yom HUledet" in Hebrew, "Que los cumplas feliz" or "Feliz cumpleaños a ti" in Spanish, "Parabéns a você" in Portuguese, "Maligayang Bati" in Filipino, "Sto lat" in Polish, "Lá Breithe Shona Duit" in Irish, "multi ani traiasca" in Romanian, "Ja må du leva" or "Med en enkel tulipan" in Swedish, "Joyeux Anniversaire" or "Bonne Fête" in French, "Tanti Auguri a te" in Italian and "Iyi ki dogdun, Mutlu Yillar Sana" in Turkish.[ संदर्भ हवा ]This song is a common greeting used on birthdays, along with greeting cards and verbal greetings with messages such as "I wish you a Happy Birthday" or "Happy Birthday."

अक्सर जन्मदिन केक पर मोमबत्ती जलाकर मनाया जाता है।
वाढदिवसासाठी केकवर पेटविलेल्या मेणबत्त्या

किसी व्यक्ति का जन्मदिन कैलेंडर के अनुसार व्यक्ति के जन्म से पूरे वर्ष के बाद एक विशिष्ट तिथि पर होता है।
वाढदिवस हा वापरात असणाऱ्या दिनदर्शिकांनुसार (जिवंत) व्यक्तीच्या जन्मापासून पूर्ण वर्षांनी येणाऱ्या विशिष्ट तारखेला येतो.

शिव ताण्डव स्तोत्र (संस्कृत:शिवताण्डवस्तोत्रम्) महान विद्वान एवं परम शिवभक्त लंकाधिपति रावण द्वारा विरचित भगवान शिव का स्तोत्र है।
शिव तांडव स्तोत्र (संस्कृत:शिवताण्डवस्तोत्रम्) हे शंकरांचे स्तोत्र शिवभक्त लंकाधिपती रावणाद्वारे रचण्यात आले.

शेठ गोकुलदास तेजपाल या शेठ गोकुलदास तेजपाल ( गुजराती: શેઠ ગોકળદાસ તેજપાલ or શેઠ ગોકુલદાસ તેજપાલ) (१८२२-१८६७) मुंबई, भारत के एक व्यापारी, समाज सुधारक और परोपकारी थे। [1] [2] गुजराती भाटिया समुदाय से आने वाले गोकुलदास, प्रसिद्ध गोकुलदास तेजपाल अस्पताल, गोकुलदास तेजपाल संस्कृत महाविद्यालय, जहां भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस का पहला सत्र आयोजित किया गया था, [3] सहित चैरिटी संस्थानों, गोकुलदास तेजपाल एंग्लो-वर्नाक्यूलर हाई स्कूल और गोकुलदास तेजपाल बोर्डिंग हाउस जैसे अस्पतालों, स्कूलों, छात्रावासों के निर्माण के लिए जाने जाते हैं। [4] [5]
शेठ गोकुळदास तेजपाल किंवा शेठ गोकुळदास तेजपाल ( गुजराती ) (१८२२–-१८६७) हे मुंबई, भारतातील एक व्यापारी, समाजसुधारक आणि परोपकारी होते. [१] [२]गुजराती भाटिया समाजातील गोकुळदास, गोकुळदास तेजपाल हॉस्पिटल, गोकुळदास तेजपाल संस्कृत महाविद्यालय, ज्यात भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसचे पहिले अधिवेशन झाले होते, यासह धर्मादाय संस्था, []] गोकुळदास तेजपाल एंग्लो-वर्नाक्युलर हायस्कूल आणि गोकुळदास यांना तेजपाल बोर्डिंग हाऊस सारखी रुग्णालये, शाळा, वसतिगृहे बांधण्यासाठी प्रसिध्द आहे. []] []]

१८२२ में गोकुलदास का जन्म भाटिया समुदाय में हुआ था। उनके पिता और उनके चाचा ने कम उम्र में बॉम्बे में हॉकर के रूप में जीवन शुरू किया। उनके पिता तेजपाल का १८३३ में निधन हो गया। [1] उनके चाचा ने भी गोकुलदास के पास अपना भाग्य छोड़ दिया जब उनका निधन हो गया। गोकुलदास की मृत्यु में एक बोर्डिंग स्कूल और कई अन्य स्कूलों सहित चैरिटी संस्थानों के लिए बड़ी मात्रा में पैसा छोड़कर हुई।
गोकुळदास यांचा जन्म १८२२ मध्ये भाटिया समाजात झाला. त्याच्या वडिलांनी आणि काकांनी लहान वयातच बॉम्बेमध्ये फेरीवाला म्हणून जीवन सुरू केले. त्याचे वडील तेजपाल यांचे १८३३ मध्ये निधन झाले. [१] काका देखील मरण पावला तेव्हा त्याचे भाग्य गोकुळदास कडे गेले. बोर्डींग स्कूल आणि इतर अनेक शाळांसह धर्मादाय संस्थांसाठी पैसे सोडून गोकुळदास मोठ्या प्रमाणात मरण पावले.

गोकुलदास तेजपाल अस्पताल करसंडस मूलजी महाराज लिबेल प्रकरण नर्मद भाऊ दाजी
गोकुळदास तेजपाल रुग्णालय करसनदास मुळजी नर्मद भाऊ दाजी

सर जॉन टेनिल (१८ फरवरी १८२० - २५ फरवरी १९१४) ९वीं सदी के उत्तरार्ध में एक अंग्रेजी चित्रकार, ग्राफिक हास्यकार और राजनीतिक कार्टूनिस्ट थे।[1] १८९३ में उनकी कलात्मक उपलब्धियों के लिए उन्हें नाइट की उपाधि दी गई। टेनिल को विशेष रूप से ५० से अधिक वर्षों के लिए पंच पत्रिका के प्रमुख राजनीतिक कार्टूनिस्ट के रूप में याद किया जाता है, और लुइस कैरल के ऐलिसेज़ एड्वैन्चर्स इन वण्डरलैण्ड (१८६५) और थ्रू द लुकिंग ग्लास, एंड वॉट अलाइस फाउंड देयर (१८७१) के लिए जाने जाते है।[2]
सर जॉन टेनिल (14 फेब्रुवारी 1820 - 25 फेब्रुवारी 1914) 9 व्या शतकाच्या उत्तरार्धा तील इंग्रज चित्रकार, ग्राफिक कॉमेडियन आणि राजकीय व्यंगचित्रकार होते. [१] त्यांच्या कलात्मक कामगिरीबद्दल त्यांना 1793 मध्ये नाइटची पदवी देण्यात आली. टेनिल हे विशेषत: 50 वर्षांहून अधिक काळ पंच या मासिकाचे प्रमुख राजकीय व्यंगचित्रकार होते. तसेच ते लुई कॅरोलच्या अ‍ॅलिस अ‍ॅडव्हेंचर इन वंडरलँड ( 1865 ) आणि थ्रू द दीकिंग ग्लास, अँड व्हाट अॅलिस फाऊंड देअर (1871) यात काढलेल्या चित्रांबद्दल प्रसिद्ध आहेत. [२]

प्रोजेक्ट गुटेनबर्ग पर जॉन टेनिल की रचनाएँ John Tenniel (1820-1914) Essay by Edward Wakeling, March 2008 John Tenniel's illustrations for Alice's Adventures in Wonderland and Through the Looking-Glass More about John Tenniel and the making of the illustrations for the Alice's Adventures in Wonderland books A collection of Tenniel's American Civil War-era illustrations “Tenniel, Sir John”। ब्रिटैनिका विश्वकोष (11th)। (1911)। Works by John Tenniel at HeidICON Tenniel's Alice Illustrations at Lewis Carroll Resources
प्रोजेक्ट गुटेनबर्ग वर जॉन टेनिएल (१८२० -११४१)) एडवर्ड वेकलिंग चा निबंध (मार्च 2008) अ‍ॅलिस अ‍ॅडव्हेंचर इन वंडरलँड आणि थ्रू द दि लुकिंग-ग्लास या साठी जॉन टेनिलची चित्रे जॉन टेनिल आणि अॅलिस अडवेंचर इन वंडरलँड या पुस्तकातील चित्रे तयार करण्याबद्दल अधिक टेन्नीलच्या अमेरिकन गृहयुद्ध-काळ-चित्रातील संग्रह </img> हेडिकॉन येथे जॉन टेनिअल यांनी कार्य केले टेनिल ची आलिस विषयी चित्रे लुईस कॅरोल संसाधने यातून

प्रतिष्ठाने याच्याशी गल्लत करू नका. पैठण अथवा प्रतिष्ठान महाराष्ट्र के औरंगाबाद से 35 कि.मी. दक्षिण की ओर तथा गोदावरी के उत्तरी तट पर स्थित है। यह अति प्राचीन व्यापारिक और धार्मिक स्थान है। पैठण महाराष्ट्र के वारकरी सम्प्रदाय का तीर्थस्थल और प्रसिद्ध संत एकनाथ की जन्मभूमि है। पैठण को 'पोतान', 'पैठान' भी कहते हैं। यहां अश्मक जनपद की राजधानी भी थी। इसका प्राचीन नाम 'प्रतिष्ठान' है। पैठण दक्षिण भारत के अति प्राचीन नगरों में से एक है। प्राचीन काल से ही पैठण महत्त्वपूर्ण तीर्थ के रूप में मान्यता प्राप्त स्थान है। पुराणों के अनुसार पैठान की स्थापना ब्रह्मा ने की थी और गोदावरी नदी के तट पर इस सुन्दर नगर को उन्होंने अपना स्थान बनाया था। 'प्रतिष्ठान माहात्म्य' में कथा है कि ब्रह्मा ने इस नगर का नाम 'पाटन' या 'पट्टन' रखा था और फिर अन्य नगरों से इसका महत्त्व ऊपर रखने के लिए इसका नाम बदल कर 'प्रतिष्ठान' कर दिया। महाभारत में पैठान में सब तीर्थों के पुण्य को प्रतिष्ठित बताया गया है| स्थापना तथा इतिहास पुराणो के अनुसार पैठान की स्थापना ब्रह्मा ने की थी और गोदावरी तट पर इस सुन्दर नगर को उन्होंने अपना निवास स्थान बनाया था। प्राचीन बौद्ध साहित्य में प्रतिष्ठान का उत्तर भारत और दक्षिण भारत के बीच जाने वाले व्यापारिक मार्ग के दक्षिणी छोर पर अवस्थित नगर के रूप में वर्णन है। इसे दक्षिणापथ का मुख्य व्यापारिक केन्द्र माना जाता था। सातवाहन नरेशों के शासनकाल में पैठान एक समृद्धशाली नगर था। यहाँ से एक व्यापारिक मार्ग श्रावस्ती तक जाता था, जिस पर महिष्मती, उज्जयिनी, विदिशा, कौशाम्बी आदि नगर स्थित थे। पैरिप्लस से पता चलता है कि चार पहिया वाली गाड़ियों से व्यापारिक वस्तुएँ भड़ौंच भेजी जाती थीं। इस प्रकार यह सिद्ध होता है कि प्रतिष्ठान दक्षिणापथ की प्रमुख व्यापारिक मण्डी थी। ग्रीक लेखक एरियन ने पैठान को 'प्लीथान' कहा है तथा मिस्र के रोमन भूगोलविद टॉलमी ने, जिसने भारत की द्वितीय शती ई. में यात्रा की थी, इसका नाम 'बैथन' लिखा है और इसे 'सित्तेपोलोमेयोस' (सातवाहन नरेश श्री पुलोमावी द्वितीय 138-170 ई.) की राजधानी बताया है। 'पैरिप्लस ऑफ़ दि एराइथ्रियन सी' के अज्ञात नाम लेखक ने इस नगर का नाम 'पोथान' लिखा है। प्रथम शती ई. के रोमन इतिहास लेखक प्लिनी ने प्रतिष्ठान को आंध्र प्रदेश के वैभवशाली नगर के रूप में सराहा है। पीतलखोरा गुफ़ा के एक अभिलेख तथा प्रतिष्ठान माहात्म्य में नगर का शुद्ध नाम 'प्रतिष्ठान' सुरक्षित है। अशोक ने अपने शिला अभिलेख 13 में जिन भोज, राष्ट्रिक व पतनिक लोगों का उल्लेख किया है, संभव है कि वे प्रतिष्ठान निवासी हों। किन्तु बृह्लर ने इस मत को नहीं माना है और न ही डॉक्टर भंडारकर ने। ग्रंथों में उल्लेख सातवाहन नरेशों की राजधानी के रूप में प्रतिष्ठान इतिहास में प्रसिद्ध रहा है। जान पड़ता है कि मलयवाहन इसी वंश का राजा था। प्राचीन काल में आंध्र साम्राज्य की राजधानी कृष्णा के मुहाने पर स्थित धन्यकटक या अमरावती में थी, किन्तु प्रथम शती ई. के अंतिम वर्षों में आंध्रों ने उत्तर पश्चिम में एक दूसरी राजधानी बनाने का विचार किया। क्योंकि उनके राज्य के इस भाग पर शक, पहलव और यवनों के आक्रमण का डर लगा हुआ था। इस प्रकार आंध्र साम्राज्य की राजधानी प्रतिष्ठान या पैठान में बनाई गई और पूर्वी भाग की राजधानी धन्यकटक में ही रही। प्रतिष्ठान में स्थापित होने वाली आंध्र शाखा के नरेशों ने अपने नाम के आगे आंध्रभृत्य विशेषण जोड़ा, जो उनकी मुख्य आंध्र शासकों की अधीनता का सूचक था, किन्तु कालान्तर में वे स्वतंत्र हो गए और शातवाहन कहलाए। आन्ध्रों की राजधानी सातवाहन नरेशों की राजधानी के रूप में प्रतिष्ठान इतिहास में प्रसिद्ध रहा है। जान पड़ता है कि मलयवाहन इसी वंश का राजा था। प्राचीन काल में आंध्र साम्राज्य की राजधानी कृष्णा के मुहाने पर स्थित धन्यकटक या अमरावती में थी, किन्तु प्रथम शती ई. के अंतिम वर्षों में आंध्रों ने उत्तर पश्चिम में एक दूसरी राजधानी बनाने का विचार किया। क्योंकि उनके राज्य के इस भाग पर शक, पहलव और यवनों के आक्रमण का डर लगा हुआ था। इस प्रकार आंध्र साम्राज्य की राजधानी प्रतिष्ठान या पैठान में बनाई गई और पूर्वी भाग की राजधानी धन्यकटक में ही रही। प्रतिष्ठान में स्थापित होने वाली आंध्र शाखा के नरेशों ने अपने नाम के आगे आंध्रभृत्य विशेषण जोड़ा, जो उनकी मुख्य आंध्र शासकों की अधीनता का सूचक था, किन्तु कालान्तर में वे स्वतंत्र हो गए और शातवाहन कहलाए।
प्रतिष्ठाने याच्याशी गल्लत करू नका.

नरेंद्र मोदी, भारत के वर्त्तमान (१५वेँ) प्रधानमंत्री, २६ मई २०१४ से
नरेंद्र मोदी, भारताचे वर्तमान (१५वेँ) पंतप्रधान, २६ मे २०१४ पासुन्

भारत के प्रधानमंत्री भारत गणराज्य की सरकार के मुखिया हैं। भारत के प्रधानमंत्री, का पद, भारत के शासनप्रमुख (शासनाध्यक्ष) का पद है। संविधान के अनुसार, वह भारत सरकार के मुखिया, भारत के राष्ट्रपति का मुख्य सलाहकार, मंत्रिपरिषद का मुखिया, तथा लोकसभा में बहुमत वाले दल का नेता होता है। वह भारत सरकार के कार्यपालिका का नेतृत्व करता है। भारत की राजनैतिक प्रणाली में, प्रधानमंत्री, मंत्रिमंडल में का वरिष्ठ सदस्य होता है।
भारताचे पंतप्रधानमंत्री हे भारत प्रजासत्ताकाचे प्रमुख आहेत. भारताचे पंतप्रधान हे पद भारताच्या शासनप्रमुखाचे आहे.घटनेनुसार ते भारत सरकारचे प्रमुख, भारताच्या राष्ट्राध्यक्षांचे मुख्य सल्लागार, मंत्री परिषदेचे प्रमुख आणि लोकसभेतील बहुसंख्य पक्षाचे नेते असतात. ते भारत सरकारच्या कार्यकारीमंडळचे प्रमुख असतात . भारताच्या राजकीय व्यवस्थेत पंतप्रधान कॅबिनेटचे ज्येष्ठ सदस्य असतात.

वर्ष १९४७ से २०१७ तक, प्रधानमन्त्री के इस पद पर कुल १४ पदाधिकारी अपनी सेवा दे चुके हैं। और यदि गुलज़ारीलाल नन्दा को भी गिनती में शामिल किया जाए, [2] जो कि दो बार कार्यवाही प्रधानमन्त्री के रूप में अल्पकाल हेतु अपनी सेवा दे चुके हैं, तो यह आंकड़ा १५ तक पहुँचता है। १९४७ के बाद के, कुछ दशकों तक. भारतीय राजनैतिक मानचित्र पर, कांग्रेस पार्टी का लगभग चुनौती विहीन, निरंतर राज रहा। इस काल के दौरान भारत ने, कांग्रेस के नेतृत्व में कई मज़बूत सरकारों का राज देखा, जिनका नेतृत्व कई शक्तिशाली व्यक्तित्व के प्रधान-मन्त्री-गणों ने किया। भारत के पहले प्रधानमन्त्री, जवाहरलाल नेहरू थे, जिन्होंने १५ अगस्त १९४७ में, भारत के स्वाधीनता समारोह के साथ, अपने प्रधानमंत्री पद की शपथ ली थी। उन्होंने अविरल १७ वर्षों तक भारत को अपनी सेवायें दी। वे ३ पूर्ण और एक खण्डित कार्यकाल तक इस पद पर विराजमान रहे। उनका कार्यकाल, मई १९६४ में उनकी मृत्यु के साथ समाप्त हुआ। वे अब तक के, सबसे लंबे समय तक शासन संभालने वाले प्रधानमन्त्री हैं। [3] जवाहरलाल नेहरू की मृत्यु के बाद, उन्हीके पार्टी के, लाल बहादुर शास्त्री इस पद पर विद्यमान हुए, जिनके लघुकालिक १९-महीने के कार्यकाल में भारत ने वर्ष १९६५ का कश्मीर युद्ध और उसमे पाकिस्तान की पराजय देखी। युद्ध के पश्चात्, ताशकन्द के शांति-समझौते पर हस्ताक्षर करने के बाद, ताशकन्द में ही उनकी अकारण व अकस्मात् मृत्यु हो गयी।[4][5][6] शास्त्री के बाद, प्रधानमन्त्री पद पर, ज ला नेहरू की पुत्री, इंदिरा गांधी इस पद पर, देश की पहली महिला प्रधानमन्त्री के तौर पर निर्वाचित हुईं। इंदिरा के पहले दो कार्यकाल ११ वर्षों तक चले, जिसमें उन्होंने, बैंकों का राष्ट्रीयकरण और पूर्व राजपरिवारों को मिलने वाले शाही भत्ते और राजकीय उपाधियों की समाप्ती, जैसे कठोर कदम उठाये। साथ ही पाकिस्तान से १९७१ का युद्ध और बांग्लादेश की स्थापना, जनमत-संग्रह द्वारा सिक्किम का भारत में अभिगमन, पोखरण में भारत के पहले परमाणु परीक्षण जैसे ऐतिहासिक घटनाएँ भी इंदिरा गांधी के इस शासनकाल में हुआ। परंतु इन तमाम उपलब्धियों के बावजूद, १९७५ से १९७७ तक का कुख्यात आपातकाल भी इंदिरा गांधी ने ही लगवाया था। यह समय सरकार द्वारा, आंतरिक उथल-पुथल और अराजकता को "नियंत्रित" करने हेतु, लोकतांत्रिक नागरिक अधिकारों की समाप्ती और 'राजनैतिक विपक्ष के दमन' के लिए कुख्यात रहा।[7][8][9][10]
सन १९४७ ते२०२० पर्यंत एकूण १४ पदाधिकार्यांनी पंतप्रधानपदावर काम केले आहे. आणि जर गुलजारीलाल नंदा यांनाही मोजणीत समाविष्ट केले गेले, [१] ज्यांनी दोनदा पंतप्रधान म्हणून अल्प कालावधीसाठी काम केले, तर ही संख्या १५ वर पोहोचते. १९४७ च्या नंतर, काही दशकांकरिता. भारतीय राजकीय नकाशावर, कॉंग्रेस पक्षाकडे जवळजवळ आव्हानमुक्त, अविरत सत्ता होती. या काळात, कॉंग्रेसच्या नेतृत्वात अनेक मज़बूत सरकारांचे शासन भारताला दिसले, ज्यांचे नेतृत्व अनेक सामर्थ्यवान व्यक्तींनी केले. भारताचे 'पहिले पंतप्रधान, जवाहरलाल नेहरू १५ ऑगस्ट १९४७, भारताच्या स्वाधीनतासमारोहा मधे, पंतप्रधान म्हणून शपथ घेतली होती. त्यांनी सतत १८ वर्षे सेवा भारताला सेव दिली. ते या पदावर 3 पूर्ण आणि विभाजित मुदतीसाठी बसले. मे मध्ये त्यांच्या दुखध निधनाने त्यांचा कर्यकाळ संपला. ते आत्तापर्यंत प्रदीर्घ काळ सेवा देणारे पंतप्रधान होते. [२] जवाहरलाल नेहरू यांच्या निधनानंतर त्यांच्या पक्षाचे लाल बहादूर शास्त्री हे कार्यभार सांभाळत होते. त्यांच्या या १९ महिन्यांच्या कार्यकाळात भारताने १९६५ चे काश्मीर युद्ध आणि त्यात पाकिस्तानचा पराभव पाहिला. ताश्कंदच्या शांतता करारावर स्वाक्षरया झाल्यानंतर, युद्धानंतर ताश्कंद येथे त्यांचा अव अकारण् आणि अपघाती मृत्यू झाला. []] []] []] शास्त्री नंतर पंतप्रधानपदी जवाहरलाल् नेहरू यांच्या कन्या इंदिरा गांधी यांची देशाच्या पहिल्या महिला पंतप्रधानपदी निवड झाली. इंदिराजींचे पहिले दोन कार्यकाळ ११ वर्षे चालले, ज्यात त्यांनी बँकांचे राष्ट्रीयीकरण आणि पूर्वीच्या राजपरिवरांना शाहि भत्ते आणि राज पदवी रद्द करणे यासारख्या कठोर उपाययोजना केल्या. याबरोबरच १९७१च्या पाकिस्तानशी युद्ध , बांगलादेशची स्थापना, जनमत करून सिक्कीमचा भारत प्रवेश करणे, पोखरणमधील भारताची पहिली अणुचाचणी इंदिरा गांधींच्या कारकीर्दीतही यासारख्या ऐतिहासिक घटना घडल्या. परंतु या सर्व कामगिरी असूनही इंदिरा गांधींनी 1975 ते 1979 पर्यंत कुप्रसिद्ध आणीबाणी लागू केली. अंतर्गत गडबड आणि अराजक्यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी सरकारने लोकशाही नागरी हक्कांचे उच्चाटन केले. 'राजकीय विरोधाचे दमन केल्यामुळे हा काळ कुविख्यात् राहिला [6][7][8][9]

प्रधानमंत्री इंदिरा गांधी, सोवियत संघ के कम्युनिस्ट पार्टी के महासचिव, शर्बित्स्की के साथ, १९८२
पंतप्रधान इंदिरा गांधी, सोव्हिएत युनियनच्या कम्युनिस्ट पक्षाचे सरचिटणीस, सूरबस्की, १९८२

इस आपातकाल के कारण, इंदिरा के खिलाफ उठी विरोध की लहर के कारण, आपातकाल के समापन के बाद, १९७७ के चुनावों में, विपक्ष के तमाम राजनैतिक दलों ने, संगठित रूप से जनता पार्टी के छत्र के नीचे, कांग्रेस के खिलाफ एकजुट होकर लड़ा, और कांग्रेस को बुरी तरह पराजित करने में सफल रही। जनता पार्टी की गठबंधन के तरफ से मोरारजी देसाई देश के पहले गैर-कांग्रेसी प्रधानमन्त्री बने। प्रधानमन्त्री मोरारजी देसाई की सरकार अत्यंत विस्तृत एवं कई विपरीत विचारधाराओं की राजनीतिक दलों द्वारा रचित थी, जिनका एकजुट होकर, विभिन्न राजनैतिक निर्णयों पर एकमत ना हो पाने से समन्वय बनाकर रखना बहुत कठिन था। अंततः ढाई वर्षों के शासन के बाद, २८ जुलाई १९७९ को मोरारजी के इस्तीफ़े के साथ ही उनकी सरकार गिर गई। [11] तत्पश्चात्, क्षणिक समय के लिए, मोरारजी की सरकार में उपप्रधानमन्त्री रहे, चौधरी चरण सिंह ने कांग्रेस के समर्थन से, बहुमत सिद्ध किया और प्रधानमन्त्री की शपथ ली। उनका कार्यकाल केवल ५ महीनों तक चला (जुलाई १९७९ से जनवरी १९८०)। उन्हें भी घटक दलों के साथ समन्वय बना पाना कठिन रहा, अंततः कांग्रेस के समर्थन वापस लेने के कारण उनहोंने भी बहुमत खो दिया, और उन्हें भी इस्तीफा देना पड़ा।[12] इन तकरीबन ३ वर्षों की सत्ता से बेदखली के बाद, कांग्रेस पुनः भरी बहुमत के साथ सत्ता में आई, और इंदिरा गांधी को अपने दुसरे कार्यकाल के लिए निर्वाचित किया गया। इस दौरान, उनके द्वारा की गयी सबसे कठोर एवं विवादस्पद कदम था ऑपरेशन ब्लू स्टार, जिसे अमृतसर के हरिमंदिर साहिब में छुपे हुए खालिस्तानी आतंकवादियों के खिलाफ किया गया था। अंत्यतः,उनका कार्यकाल, ३१ दिसंबर १९८४ की सुबह को उनकी हत्या के साथ समाप्त हो गया।
आणिबाणी कोणत्याही लोकशाही असलेल्या राष्ट्रास लाजवेल अशी घटना होती. आणिबाणी या आणीबाणीमुळे इंदिराजींच्या विरोधात जनमत बनले. विरोधाच्या लहरीमुळे आणीबाणीच्या समाप्तीनंतर १९७७ च्या निवडणुकीत विरोधी पक्षाच्या सर्व राजकीय पक्षांनी एकत्र येऊन कॉंग्रेसविरोधात जनता पक्षाच्या नेतृत्वामधे लढा दिला आणि कॉंग्रेसला पराभवी करण्यात ते यशस्वी झाले. जनता पक्ष युतीच्या वतीने मोरारजी देसाई हे देशातील पहिले - गैर-कांग्रेसी पंतप्रधान झाले. पंतप्रधान मोरारजी देसाई यांच्या सरकार मधे बर्‍यापैकी परस्परविरोधी मताचे राजकीय होते. विविध राजकीय निर्णयांवर समन्वय साधणे, ऐक्य करणे आणि एकसंध करणे फारच अवघड होते. अडीच वर्षांच्या राजवटीनंतर त्यांचे सरकार २६ जुलै १९७९ रोजी मोरारजींच्या राजीनाम्याने पडले. [१] त्यानंतर, थोड्या काळासाठी मोरारजींच्या सरकारमधील उपपंतप्रधान असलेले चौधरी चरण सिंह यांनी कॉंग्रेसच्या पाठिंब्याने बहुमत सिद्ध केले व आणि पंतप्रधानांची शपथ घेतली.पण या सरकारमधेही परस्परविरोधी मतांमुळे अवघ्या ५ महिन्यांनी ( ५ जुलै 1979) सरकार् पडले, त्यांनादेखील घटकांसमवेत समन्वय साधणे अवघड झाले आणि शेवटी कॉंग्रेसने पाठिंबा काढून घेतल्याने बहुमत गमावले गेले आणि त्यांना राजीनामा द्यावा लागला. [२] ३ वर्ष कॉंग्रेस सत्तेतुन बाहेर होती व् पुन्हा पूर्ण बहुमताने पुन्हा सत्तेत आलीआणि इंदिरा गांधी त्यांच्या दुसर्‍या कार्यकाळात निवडून आल्या [3]. त्यांनी घेतलेला सर्वात कठोर आणि विवादास्पद निर्णय म्हणजे ऑपरेशन ब्लू स्टार, जो अमृतसरच्या हरिमंदिर साहिबमध्ये लपलेल्या खलिस्तानी दहशतवाद्यांविरूद्ध घेतला गेला. दरम्यान सुवर्णमंदीरात बरेच नागरिकही उपस्थित होते. त्यांचाही यात मृत्यु झाला. याचमुळे शिखांचे सर्वोच्य धार्मिक स्थळ सुवर्णमंदीरातील ही कारवाई वादग्रस्त ठरली, हिंसाचाराची मालिका येथेच न संपता याचीच परिणिती पुढे पंतप्रधान इंदिरा गांधींची त्यांच्याच शीख सुरक्षारक्षकांकडुन झालेली हत्या व त्यानंतर उसळलेल्या शीख विरोधी दंग्यांत झाले. त्याचा कार्यकाळ ३१ डिसेंबर १९८९ रोजी त्याच्या हत्येनंतर संपला[…].

प्रधानमंत्री राजीव गांधी, वर्ष १९८९
पंतप्रधान राजीव गांधी, वर्ष १९८९

प्रधानमंत्री विश्वनाथ प्रताप सिंह
इंदिराजीनंतर त्यांचा थोरला मुलगा राजीव गांधी भारताचे पंतप्रधान झाले, त्यांनी ३१ ऑक्टोबर रोजी संध्याकाळी शपथ घेतली. ते पुन्हा निवडून आले आणि यावेळी कॉंग्रेसला ऐतिहासिक बहुमत मिळाले. १९८४ च्या निवडणुकीत कॉंग्रेसला लोकसभेत ४०१ खासदारांचे प्रचंड बहुमत मिळाले होते, ही कोणत्याही पक्षाने मिळवलेल्या बहुमतां पैकी सर्वोच्च् संख्या आहे.वयाच्या ४० व्या वर्षी पंतप्रधानपदाची शपथ घेतली. राजीव गांधी हे प सर्वात तरुण पंतप्रधान आहेत.[1] प्रधानमंत्री विश्वनाथ प्रताप सिंह राजीव गांधीच्या हत्तेनंतर विश्वनाथ प्रताप सिंह यांनी पंतप्रधानाच कारभार पहिला. विश्वनाथ प्रताप सिंह यांनी २ डिसेंबर १९८९ ते १० नोव्हेंबर १९९० या काळात एक वर्षापेक्षा थोडा कमी काळ पदाची धुरा सांभाळली. सिंग यांनी श्रीलंकेतील भारतीय सैन्याच्या अयशस्वी ऑपरेशनला संपविण्याचा निर्णय घेतला जे राजीव गांधींनी तामिळ फुटीरतावादी चळवळीचा मुकाबला करण्यासाठी पाठविले होते. काश्मिरी अतिरेक्यांनी तेव्हा गृहमंत्री मुफ्ती मोहम्मद सईद (जम्मू आणि काश्मीरचे माजी मुख्यमंत्री) यांच्या मुलीचे अपहरण केले. त्याच्या सरकारने बदल्यात अतिरेक्यांना मुक्त करण्याची मागणी मान्य केली; त्यानंतर झालेल्या टीकेचे वादळ संपवण्यासाठी त्यांनी लवकरच भारतीय जनता पक्षाच्या आग्रहावरून जगमोहन मल्होत्रा ​​या माजी नोकरशहाची जम्मू-काश्मीरचे राज्यपाल म्हणून नियुक्ती केली. सिंग यांनी स्वतः सामाजिक न्यायाशी संबंधित मुद्द्यांवर राष्ट्रीय पातळीवर पुढे जाण्याची इच्छा व्यक्त केली आणि त्यानुसार मंडल आयोगाच्या शिफारशी लागू करण्याचा निर्णय घेतला. या मंडल आयोगाने सुचविले की सार्वजनिक क्षेत्रातील सर्व नोकऱ्यांचा निश्चित कोटा ऐतिहासिकदृष्ट्या वंचित असलेल्या इतर मागासवर्गीयांच्या सदस्यांसाठी राखीव असावा. या निर्णयामुळे उत्तर भारतातील शहरी भागातील उच्चवर्णीय तरुणांमध्ये व्यापक निषेधाचे वातावरण निर्माण झाले. २००० मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाने ओबीसी आरक्षण कायम ठेवले होते. परंतु "कारसेवे"स चाललेल्या लालकृष्ण आडवाणी च्या रथ यात्रेस बंदी व त्यांच्या अटकेनंतर् भाजपा ने पाठिंबा काढून घेतला.[2][3][4] १० नोव्हेंबर १९९० ते २१ जून १९९१ दरम्यान देशाचे आठवे पंतप्रधान म्हणून काम पाहिले. जनता दलाच्या तुटलेल्या अल्पसंख्यांक सरकारचे त्यांनी नेतृत्व केले, भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसकडून मिळालेल्या बाहेरील पाठिंब्याने. सार्वत्रिक निवडणुका लांबणीवर टाकण्यासाठी ही व्यवस्था होती. ते पहिले भारतीय पंतप्रधान आहेत ज्यांनी कधीही कोणतेही सरकारी कार्यालय सांभाळलेले नाही. त्यांचे सरकार मोठ्या प्रमाणात निव्वळ एक "कठपुतळी" म्हणून पाहिले जात होते आणि लोकसभेतील थोड्याच खासदारांसह सरकार स्थापन केले गेले होते. मूडीज, अमेरिकी आर्थिक सेवा कंपनी, यांनी भारताची ढासळलेली परिस्थिती भाकित केली होती तेव्हा त्यांचे सरकार अर्थसंकल्प पास करू शकले नाही. या स्थिती मुळे जागतिक बँकेने भारतास आर्थीक मदत बंद केली. कर्जाची परतफेड चुकूनये म्हणुन चंद्रशेखर यांनी सोने गहाण करण्यास परवानगी दिली. ही परवानगी निवडणुकीच्या काळातच गुप्तपणे केली गेली म्हणुन विशेष टीका झाली. १९९१चे भारतीय आर्थिक संकट आणि राजीव गांधी यांच्या हत्येमुळे त्यांचे सरकार संकटात सापडले.[5]

२०००-वर्त्तमान
२०००-उपस्थित

* कार्यकारी ** कार्यकाल जारी *** भारतीय नैशनल कांग्रेस बन गयी कांग्रेस आई (आई, इंदिरा के लिए)
* कार्यकारी </br> ** कार्यकाळ प्रगतीपथावर </br> *** भारतीय राष्ट्रीयकाँग्रेस( काँग्रेस आली )(आल्या, इंदिराजींसाठी)

१९४७-१९८०
१९४७-८०

प्रधानमंत्री जवाहरलाल नेहरू(दाए) और अगले प्रधानमंत्री लाल बहादुर शास्त्री(बाएँ), के० कामराज(मध्य) के साथ, १९५५ से पूर्व की तस्वीर
पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू (उजवीकडे) आणि पुढचे पंतप्रधान लाल बहादुर शास्त्री (डावे), के कामराज (मध्यम), १९५५ पूर्वीचे फोटो

अमेरिकी राष्ट्रपति जॉर्ज बुश के साथ प्रधानमंत्री वाजपेयी
अमेरिकेचे राष्ट्रपति जॉर्ज बुश सोबत् पंतप्रधान वाजपेयी

१७ अप्रैल १९९९ को जयललिता की पार्टी आइएदमक ने सरकार से अपना समर्थन है दिया, और नए चुनावों की घोषणा करनी पड़ी।[26][27] तथा अटल सरकार को चुनाव तक, सामायिक शासन के स्तर पर घटा दिया गया। इस बीच, कारगिल में पाकिस्तानी घुसपैठ की खबर आई, और अटलजी की सरकार ने सैन्य कार्रवाई के आदेश दे दिए। यह कार्रवाई सफल रही और करीब २ महीनों के भीतर, भारतीय सऐना ने पाकिस्तान पर विजय प्राप्त कर ली। १९९९ के चुनाव में भाजपा के नेतृत्व की राष्ट्रीय जनतांत्रिक गठबंधन ने बहुमत प्राप्त की, और प्रधानमन्त्री अटल बिहारी वाजपेयी अपनी कुर्सी पर बरकरार रहे। अटल ने आर्थिक उदारीकरण की प्रक्रिया को बरक़रार रखा और उनके शासनकाल में भारत ने अभूतपूर्व आर्थिक विकास दर प्राप्त किया। साथ ही इंफ्रास्ट्रक्चर और बुनियादी सहूलियतों के विकास के लिए सरकार ने कई निर्णायक कदम उठाए, जिनमें, राजमार्गों और सडकों के विकास के लिए राष्ट्रीय राजमार्ग विकास परियोजना और प्रधानमन्त्री ग्राम सड़क योजना जैसी योजनाएँ शामिल हैं।[28][29] परंतु, उनके शासनकाल के दौरान, वर्ष २००२ में, गुजरात में गोधरा कांड के बाद भड़के हिन्दू-मुस्लिम दंगों ने विशेष कर गुजरात एवं देश के अन्य कई हिस्सों में, स्वतंत्रता-पश्चात् भारत के सबसे हिंसक और दर्दनाक सामुदायिक दंगों को भड़का दिया। सरकार पर और गुजरटी के तत्कालीन मुख्यमंत्री , नरेंद्र मोदी, पर उस समय, दंगो के दौरान रोक-थाम के उचित कदम नहीं उठाने का आरोप लगाया गया था। प्रधानमन्त्री वाजपेयी का कार्यकाल मई २००४ को समाप्त हुआ। वे देश के पहले ऐसे ग़ैर-कांग्रेसी प्रधानमन्त्री थे, जिन्होंने अपना पूरे पाँच वर्षों का कार्यकाल पूर्ण किया था। २००४ के चुनाव में राष्ट्रीय जनतांत्रिक गठबंधन, लोकसभा में बहुमत प्राप्त करने में अक्षम रहा, और कांग्रेस सदन में सबसे बड़ी दल बन कर उबरी। वामपंथी पार्टियों और कुछ अन्य दलों के समर्थन के साथ, कांग्रेस के नेतृत्व में यूपीए(संयुक्त विकासवादी गठबंधन) की सरकार स्थापित हुई, और प्रधानमन्त्री बने, मनमोहन सिंह। वे देश के पहले सिख प्रधानमन्त्री थे। उन्होंने, दो पूर्ण कार्यकालों तक इस पद पर अपनी सेवा दी थी। उनके कार्यकाल में, देश ने प्रधानमन्त्री वाजपेयी के समय हासिल की गए आर्थिक गति को बरक़रार रखा।[30][31] इसके अलावा, सरकार ने आधार(विशिष्ट पहचान पत्र), और सूचना अधिकार जैसी सुविधाएँ पारित की। इसके अलावा, मनमोहन सिंह के कार्यकाल में अनेक सामरिक और सुरक्षा-संबंधित चुनौतियों का सामना करना पड़ा। २६ नवंबर २००८ को मुम्बई पर हुए आतंकवादी हमले के बाद, देश में कई सुरक्षा सुधर कार्यान्वित किये गए। उनके पहले कार्यकाल के अंत में अमेरिकाके के साथ, नागरिक परमाणु समझौते के मुद्दे पर, लेफ़्ट फ्रंट के समर्थन वापसी से सरकार लगभग गिरने के कागार पर पहुँच चुकी थी, परंतु सरकार बहुमत सिद्ध करने में सक्षम रही। २००९ के चुनाव में कांग्रेस, और भी मज़बूत जनादेश के साथ, सदन में आई, और प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंह प्रधानमन्त्री के आसान पर विद्यमान रहे।[32] प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंह का दूसरा कार्यकाल, अनेक उच्चस्तरीय घोटालों और भ्रष्टाचार के आरोपों से घिरी रही। साथ ही आर्थिक उदारीकरण के बाद आई प्रशंसनीय आर्थिक गति भी सुस्त पद गयी, और अनेक महत्वपूर्ण परिस्थितियों में ठोस व निर्णायक कदम न उठा पाने के कारण सरकार सरकार की छवि काफी ख़राब हुई थी। प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंह का कार्यकाल, २०१४ में समाप्त हो गया।[33] २०१४ के चुनाव में भारतीय जनता पार्टी, जिसने भ्रस्टाचार और आर्थिक विकास के मुद्दे पर चुनाव लड़ा था, ने अभूतपूर्व बहुमत प्राप्त किया, और नरेंद्र मोदी को प्रधानमन्त्री नियुक्त किया गया। वे पहले ऐसे गैर-कांग्रेसी प्रधानमन्त्री हैं, जोकि पूर्ण बहुमत के साथ सत्ता पर विद्यमान हुए हैं। साथ ही वे पहले ऐसे प्रधानमन्त्री हैं, जोकि आज़ाद भारत में जन्मे हैं।[34]
मे १९९८मध्ये वाजपेयी सरकारने जमिनीखाली ५ अणुचाचण्या केल्या. सत्ता प्राप्त केल्यावर केवळ एका महिन्यात करण्यात आलेल्या या चाचण्या जगाला, खास करून अमेरिकेला हादरवणाऱ्या ठरल्या, कारण भारताने अमेरिकेच्या हेरगिरी उपग्रहाला चुकवून त्या पार पाडल्या होत्या.[ संदर्भ हवा ] पुढील २ आठवड्यांत पाकिस्ताननेही अणुचाचण्या केल्या. रशिया आणि फ्रान्स यांनी भारताच्या स्वसंरक्षणासाठी आणि शांततापूर्ण उपयोगासाठी अण्वस्त्रक्षमतेचे समर्थन केले. तरी अमेरिका, कॅनडा, जपान, इंग्लंड, युरोपीय महासंघ यांनी भारतावर अनेक क्षेत्रांत निर्बंध लादले, तरी वाजपेयींच्या आर्थिक धोरणांमुळे भारताला त्यांची झळ लागली नाही. अखेर भाजप आणि वाजपेयींच्या प्रतिमेच्या दृष्टीने या अणुचाचण्या लाभदायीच ठरल्या. १७ एप्रिल् १९९९ जयललिता यांच्या पक्षाने (व्ऑल इंडिया अन्ना द्रविड़ मुनेत्र कड़गम)समर्थन काफधुन् घेतले. पुन्हा ते निवउन् आले. २००४ पर्यत् त्यांनी कर्यकाळ साभाळला, व ते पहिले गैर्-कांग्रेसी५ वर्षाचा कर्यकाळ पुर्णकरणारे पंतप्रधान् होते. २००४ मधे परत् कांग्रेस सत्तारुढ झाली. देशास मनमोहन सिंह पंतप्रधान लाभले. यांनी १० वर्ष आपली सेवा देशास दिली. यांच्या कळात विकासाची गती मंदावली नाही. २६ नोव्ह्.२००८ रोजी झालेल्या आतंकवादी हल्यान्ंतर देशाच्या सुरक्षा व्यवस्थेत् सुधारणा किलि गेली. २०१४ मधे नरेंद्र मोदी भारताचे १५ वे पंतप्रधान बनले. नरेंद्र मोदी पहिले ग़ैर-कांग्रेसी पंतप्रधान होते ज्यांनी पुर्ण बहुमताने सरकार बनवले. पुन्हा २०१९ नरेंद्र मोदींनी सरकार स्थापन लकेले आहे. हे पहिले पंतप्रधान आहेत जे स्वतंत्र भारतात जन्मले आहेत.

प्रधानमन्त्री चंद्रशेखर के ६ महीनों के शासनकाल के पश्चात्, कांग्रेस पुनः सत्ता में आई, इस बार, पमुलापति वेंकट नरसिंह राव के नेतृत्व में। नरसिंह राव, दक्षिण भारतीय मूल के पहले प्रधानमन्त्री थे। साथ ही वे न केवल नेहरू-गांधी परिवार से बहार के पहले कांग्रेसी प्रधानमन्त्री थे, बल्कि वे नेहरू-गांधी परिवार के बाहर के पहले ऐसे प्रधानमन्त्री थे, जिन्होंने अपना पूरे पाँच वर्षों का कार्यकाल पूरा किया। नरसिंह राव जी का कार्यकाल, भारतीय अर्थव्यवस्था के लिए निर्णायक एवं ऐतिहासिक परिवर्तन का समय था। अपने वित्तमंत्री, मनमोहन सिंह के ज़रिये, नरसिंह राव ने भारतीय अर्थव्यवस्था की उदारीकरण की शुरुआत की, जिसके कारण, भारत की अबतक सुस्त पड़ी, खतरों से जूझती अर्थव्यवस्था को पूरी तरह बदल दिया गया। इन उदारीकरण के निर्णयों से भारत को एक दृढतः नियंत्रित, कृषि-उद्योग मिश्रित अर्थव्यवस्था से एक बाज़ार-निर्धारित अर्थव्यवस्था में तब्दील कर दिया गया। इन आर्थिक नीतियों को, आगामी सरकारों ने भी जारी रखा, जिनने भारतीय अर्थव्यवस्था को विश्व की सबसे गतिशील अर्थव्यवस्थाओं में से एक बनाया।[19][20] इन आर्थिक परिवर्तनों के आलावा, नरसिंह राव के कार्यकाल में भारत ने अयोध्या की बाबरी मस्जिद-रामजन्मभूमि के विवादित ढांचे का विध्वंस और भारतीय जनता पार्टी का एक राष्ट्रीय स्तर के दल के रूप में उदय भी देखा। नरसिंह राव जी का कार्यकाल, मई १९९६ को समाप्त हुआ, जिसके बाद, देश ने अगले तीन वर्षों में चार, लघुकालीन प्रधानमन्त्रीयों को देखा: पहले अटल बिहारी वाजपेयी का १३ दिवसीय शासनकाल, तत्पश्चात्, प्रधानमन्त्री एच डी देवगौड़ा (1 जून, 1996 से 21 अप्रेल, 1997) और इंद्रकुमार गुज़राल(21 अप्रेल, 1997 से 19 मार्च, 1998), दोनों की एक वर्ष से कम समय का कार्यकाल एवं तत्पश्चात्, पुनः प्रधानमन्त्री अटल बिहारी वाजपेयी की १९ माह की सरकार।[21][22] १९९८ में निर्वाचित हुए प्रधानमन्त्री अटल बिहारी वाजपेयी की सरकार ने कुछ अत्यंत ठोस और चुनौती पूर्ण कदम उठाए। मई १९९८ में सरकार के गठन के एक महीने के बाद, सरकार ने पोखरण में पाँच भूतालिया परमाणु विस्फोट करने की घोषणा की। इन विस्फोटों के विरोध में अमरीका समेत कई पश्चिमी देशों ने भारत पर आर्थिक प्रतिबंध लगा दिए, परंतु रूस, फ्रांस, खाड़ी देशों और कुछ अन्य के समर्थन के कारण, पश्चिमी देशों का यह प्रतिबंध, पूर्णतः विफल रहा।[23][24] इस आर्थिक प्रतिबंध की परिस्थिति को बखूबी संभालने को अटल सरकार की बेहतरीन कूटनीतिक जीत के रूप में देखा गया। भारतीय परमाणु परीक्षण के जवाब में कुछ महीने बाद, पाकिस्तान ने भी परमाणु परीक्षण किया।[25] दोनों देशों के बीच बिगड़ते हालातों को देखते हुए, सरकार ने रिश्ते बेहतर करने की कोशिश की। फ़रवरी १९९९ में दोनों देशों ने लाहौर घोषणा पर हस्ताक्षर किये, जिसमें दोनों देशों ने आपसी रंजिश खत्म करने, व्यापार बढ़ने और अपनी परमाणु क्षमता को शांतिपूर्ण कार्यों के लिए इस्तेमाल करने की घोषणा की।
नरसिंह रावयांनी पंतप्रधान् उद्देशाने त्यांनी इ.स. १९९१ची लोकसभा निवडणुक लढवली नाही. मात्र निवडणुक प्रचारादरम्यान काँग्रेस पक्षाचे अध्यक्ष आणि पंतप्रधानपदाचे उमेदवार राजीव गांधी यांची हत्या झाली. त्यानंतर राव यांची काँग्रेस पक्षाच्या अध्यक्षपदी सर्वानुमते निवड झाली. लोकसभा निवडणुकीचे निकाल लागल्यावर काँग्रेस पक्ष केंद्रात सरकार बनविण्याच्या स्थितीत होता. पक्षाचे नेते म्हणून राव यांची निवड झाली आणि त्यांनी जून २१, इ.स. १९९१ रोजी भारताचे पंतप्रधान म्हणून शपथ घेतली. नरसिंह रावांच्या सरकारपुढे देशाची आर्थिक स्थिती सांभाळण्याचे मोठे आव्हान होते. त्यांनी मनमोहन सिंग या निष्णात अर्थतज्ञाची अर्थमंत्री म्हणून नेमणूक केली. देशाची आर्थिक स्थिती सांभाळण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीचे कर्ज मिळवणे गरजेचे होते. आणि त्यासाठी रुपयाचे अवमूल्यन आणि खतांवरील सरकारी अनुदान कमी करणे असे जनतेत लोकप्रिय नसलेले निर्णय सरकारला घ्यावे लागले. नरसिंह राव सरकारने सत्तेवर आल्यानंतर दिलेल्या आश्वासनाप्रमाणे दहशतवादग्रस्त पंजाब राज्यातील निवडणुका फेब्रुवारी, इ.स. १९९२मध्ये घेतल्या. त्यानंतर बियंत सिंग यांच्या नेतृत्वाखाली लोकनियुक्त सरकार अधिकारारूढ झाले. त्या सरकारने इ.स. १९९२ आणि इ.स. १९९३ सालांदरम्यान दहशतवादाविरूद्ध कठोर पावले उचलून राज्यात शांतता निर्माण केली. तसेच अर्थमंत्री मनमोहन सिंग यांनी फेब्रुवारी, इ.स. १९९२मध्ये परकीय गुंतवणुकीला पोषक अर्थसंकल्प सादर केल्यामुळे शेअर बाजारात तेजीचे वातावरण होते. मात्र मे, इ.स. १९९२मध्ये हर्षद मेहता आणि इतर काही शेअर दलालांनी केलेला हजारो कोटी रुपयांचा घोटाळा उघडकीला आला. त्यानंतर उद्योगात आणि शेअर बाजारात मंदीचे वातावरण निर्माण झाले.१९७७ सालच्या लोकसभा निवडणुकीमध्ये जनता पक्षाला प्रचंड बहुमत मिळाले व मोरारजी देसाई पंतप्रधान तर अटलबिहारी वाजपेयी परराष्ट्रमंत्री बनले. परंतु अंतर्गत कलहामुळे ग्रासलेले जनता पार्टी सरकार १९८० साली कोसळले व जनता पार्टीचे विघटन झाले.