טירת קנינה (באלבנית: Kalaja e Kaninës) היא טירה שמשתמש כאנדרטת תרבותית בקנינה , מחוז ולורה , אלבניה[1]. מזפר הזיהוי של האנדרטה הוא "Nr.95 Dt.
Kalaja e Kaninës është një monument i trashëgimisë kulturore në Kaninë, Rrethi i Vlorës, në qarkun e Vlorës, Shqipëri [1]. Ky monument është i llojit "Arkeologji", i miratuar me numër "Nr.95 Dt.
לקריאה נווספת
Burime
היסטוריה
Histori
טירת קנינה ממוקמת כ-6 ק"מ מהעיר ולורה, על גבעה בגובה 380 מ' מעל פני הים. אורך ביצור הטירה הוא כ-1 ק"מ ומשתרע על שטח של כ-3.5 דונם.[1] הטירה, על פי העדויות, הוקמה במאה ה-4 לפני הספירה. לאורך כל מערכת הביצורים של הטירה, ניתן להבחין במספר שלבי בנייה המשתרעים בשתי תקופות, בעת העתיקה וכן בימי הביניים, בהתאמה ביזנטית, אדריכלות גותית ואדריכלות עות'מאנית . הטירה נבנתה מחדש על ידי יוסטיניאנוס הראשון במאה ה-6.[2][3] היא מוזכרת על ידי פרוקופיוס ברשימתו Kionin.[2] במאות ה-12 וה-13, הטירה נהייתה להיות למרכז צבאי ממדרגה ראשונה, ששירת את ממלכת אלבניה . הטירה נבנתה מחדש גם על ידי סולימאן הראשון ב-1530 ולאחרונה על ידי אדוני הפיאודלים האלבניים מוולורה במאות ה-18 וה-19.[1]
Muri rrethues është i gjate 1 km dhe përfshin një sipërfaqe prej 3.5 hektarësh.[2] Mendohet te jetë ngritur aty nga shekulli i IV p.e.r. Në të gjithë sistemin fortifikues dallojmë disa faza ndertimi që shtrihen në dy periudha, në periudhën antike si dhe në atë të periudhës mesjetare, përkatësisht bizantine, veneciane dhe turke. Kalaja u rindërtua nga Justiniani në shekullin VI,[3] i cili në Epir ndërtoi ose rindërtoi 94 fortifikime.[4] Ajo përmendet nga Prokopi i Çezaresë në listen e tij me emrin Kionin.[3] Në shekujt XII-XIII u kthye në një qendër ushtarake të dorës së parë, duke i shërbyer Mbretërisë Mesjetare e të Shqipërisë anzhuine.
טירת קנינה מחולקת על ידי קירות רוחביים לשלושה חלקים. מתוכם נשמר כיום רק הקיר המפריד בחלק הגבוה ביותר של הגבעה, שהוגן על ידי שלושה מגדלי שמירה. על פי עדותו של הנוסע העות'מאני אווליה צ'לבי, היו בתוך הטירה בתי מגורים, בנייני חיל מצב, מחסני תחמושת, וכן סככות לאספקת מים. בתוך הטירה, היו ארבעה שערים, כאשר אחד מהם חיבר את המחיצה האחרונה שנמצאת בראש הטירה עם שאר הביצורים. השערים האחרים הובילו לכיוונים שונים מחוץ למתחם הראשי. אחת מהכניסות הללו, שנשמרה טוב יותר, ממוקמת בצד הדרומי של הטירה. היא הוגנה על ידי מגדל בצורת משושה שגובהו היה 3.40 מ', והוא השתרע על שטח של 2.85 מ'. השער היה בעל הגנה כפולה ואובטח מבפנים בעזרת שומרים. בשערי הטירה קנינה, לא נמצאו מערכות ביצור פנימיות, או מגדלים חיצוניים, כפי שנמצאות בטירות מימי הביניים האחרות, כמו טירת רוזפה , טירת קרויה וטירת בראט . הכניסות לטירה היו פשוטות ומוגנות על ידי מגדלי צד.[1]
Ajo mbrohet prej një kulle të fuqishme gjashtëkëndëshe, ka një lartësi prej 3.40 m, hapësirë drite 2.85 m dhe mbulobet prej një harku sektorial. Porta ka qenë dyflegërshe dhe sigurohej nga brenda me katarah. Në portat e kalasë së Kaninës nuk konstatohen sisteme të brendshme fortifikimi, si galeri të mbuluara me qemer etj., apo të jashtme, barbakana, siç hasen në kala të tjera mesjetare, si ajo e Shkodrës, Krujës dhe Beratit.
רבים מהמגדלים, אם לשפוט לפי טכניקת הבנייה וצורותיהם הפלמימטריות, מייצגים תקופות שונות של בנייה. המוקדמים ביותר הם המגדלים המשולשים, שגודלם קטן, אבל ממלאים גם את התפקיד של התומכים. מבין שבעת המגדלים שהשתמרו בטירת קנינה, שניים מהם בעלי צורה של משולש, למרות שמספר המגדלים באופן כללי היה גדול יותר. על פי שרטוט פלנימטרי, שפורסם ב-1688, ניתן לראות כי לטירה היו אז 14 מגדלים.[1] המגדלים בעלי הצורה החצי-עגולה הם מתקופה מוקדמת. במגדלים חצי מעגליים ומשולשים, נעשה שימוש נרחב בחתיכות לבנים ואריחים, המוצבות בצורה אופקית או לא-סדירה בין מפרקי האבן ובעיקר במגדלים משולשים, בהם נעשה שימוש חוזר באבנים עתיקות רבות.[1] המגדלים המצולעים שייכים לתקופה מאוחרת יותר. מהצורה הפלאנימטרית ומטכניקת הבנייה של הטירה, מגדלים אלו דומים יותר לאלו של טירת דורס שנבנתה במאה ה-18.[2][3]
Nga një skicë planimetrike, e botuar në 1688, mund të shihet se kalaja në atë kohë kishte 14 kulla.[1] Të një periudhe të hershme janë edhe disa kulla gjysmërrethore, të ngjashme me ato të akropolit të Butrintit. Si në kullat gjysmërrethore edhe në ato trekëndëshe gjejnë përdorim të gjerë copat e tullave dhe të tjegullave, të cilat vendosen horizontalisht apo në mënyrë të çrregullt midis fugave të gurëve dhe sidomos në kullat trekëndëshe, ku janë ripërdorur mjaft gurë antikë.[2] Ndërsa kullat poligonale i përkasin një periudhe më të vonë; në to gjenden edhe frëngji për topa. Nga forma planimetrike dhe nga teknika e ndërtimit këto kulla ngjasin me ato të kështjellës së poshtme të kalasë së Durrësit të ndërtuar në shek.
הערות שוליים
Referimet
מהמט קראיה (באלבנית: Mehmet Kraja; נולד ב-27 ביוני 1952) הוא סופר ומחזאי אלבני ונשיא האקדמיה למדעים ואמנויות בקוסובו . עד כה פרסם 13 רומנים, 5 אוספי סיפורים, 10 מחזות ו-3 ספרים בנושא ביקורת ועיתונות, וכן מספר טקסטים עיתונאיים במספר עיתונים בקוסובו ובאלבניה. כיום, מתגורר בפרישטינה, קוסובו.
Mehmet Kraja (Krajë, 1952) është shkrimtar shqiptar dhe kryetar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës. Deri tani ka botuar: 13 romane, 5 përmbledhje me tregime, 10 drama dhe tre libra me kritikë dhe publicistikë, si dhe një numër tekste publicistike në shtypin e Kosovës dhe Shqipërisë. Jeton në Prishtinë.
מחזות דרמה
Drama
“Shoqërime” “Vite të humbura” “Mirupafshim në një luftë tjetër” "E shtuna ime" "Identiteti kosovar"
“Shoqërime”, “Rilindja”, Prishtinë 1997; “Vite të humbura”, “Eurorilindja” Tiranë 1995, “Rozafa”, Prishtinë 2003; “Mirupafshim në një luftë tjetër”, “Rozafa”, Prishtinë 2003. "E shtuna ime", PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë 2009 "Identiteti kosovar", PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë, 2011
תסריטים
Skenar
"Kukumi" (תסריט שנכתב לסרט עלילתי מ-2005, בעל אותו השם, בבימויו של איסה קוסיה )
“Kukumi”, 2003 (i realizuar si film artistik i metrazhit të gjatë, në regji të Isë Qosjes)
מחזות תיאטרון
Shfaqje të realizuara
“Princi i hieve” “Hëna prej letre” “Onufri i Neokastrës” “Ëndërr qeni” “Grafitet” “Onufri i Neokastrës” “Hëna prek letre” “Im atë donte Adolfin” "Rekuiem" "Im Atë e donte Adolfin"
“Princi i hieve”, realizuar në Teatrin Popullor Krahinor në vitin 1984, me regji të Agim Sopit dhe në Teatrin e Gjilanit në vitin 1985; “Hëna prej letre”, realizuar nga Teatri i Gjakovës në vitin 1988, në regji të Fadil Hysajt; “Onufri i Neokastrës”, nga Tetari Amator “Emin Duraku” i Gjakovës në vitin 1987 në regji të Nimon Muçajt; “Ëndërr qeni”, realizuar në Teatrin Kombëtar të Prishtinës në vitin 2001, në regji të Isë Qosjes; “Grafitet”, realizuar në Teatrin “Oda” të Prishinës, në vitin 2005, në regji të Isë Qosjes; “Onufri i Neokastrës” (version i ri), realizuar nga një grup artistësh të lirë të Gjakovës, në vitin 2006, në regji të Nimon Muçajt; “Hëna prek letre” (version i ri), realizuar në Teatrin Kombëtar të Prishtinës, në vitin 2007, në regji të Fadil Hysajt; “Im atë donte Adolfin”, i realizuar si shfaqja e parë profesioniste e Teatrit të Prizrenit, në vitin 2007, në regji të Agim Sopit. "Rekuiem" , realizuar në Janar 2010, në Teatrin e Gjilanit, regjia Erson Zymberi; "Im Atë e donte Adolfin" (version i ri, me përpunim dramaturgjik të Shkelzen Berisha), realizuar në vitin 2016, në Teatrin e Gjilanit, me regji të Ilir Bokshit;
פרסים ומעומדויות
Çmime
שנה פרס קטגוריה עבודה מועמדת תוצאה 1981 אגודת הסופרים בקוסובו היצירה הטובה ביותר “Moti i Madh” זכייה 1995 פרס חיזבי סלימאני הפרוזה הטובה ביותר “Vdekja pa emër” זכייה 1998 פרס הוצאת הספרים "Toena" הפרוזה הטובה ביותר מתוך 500 כותרים שפורסמו “Muri i mjegullës” זכייה 1999 פרס פיטר בוגדאני היצירה הטובה ביותר “Muri i mjegullës” זכייה 2001 “Njëzet tregime për kohën e shkuar” זכייה 2004 פרס אזם שקרלי “Edhe të çmendurit fluturojnë” זכייה 2007 פרס מיטרוש קוטלי “Hija e qershisë në dritën e hënës” זכייה 2008 פרס פטרו מרקו הרומן הטוב ביותר של השנה "Selvite e Tivarit" זכייה
Çmimi vjetor i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës për veprën më të mirë (për romanin “Moti i Madh”, 1981); Çmimi “Hivzi Sulejmani” i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës për prozën më të mirë (për përmbledhjen e tregimeve “Vdekja pa emër”, 1995); Çmimi i shtëpisë botuese “Toena” për prozën më të mirë nga pesëqind titujt e botuar (për romanin “Muri i mjegullës”, 1998); Çmimi “Pjetër Bogdani” i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës për veprën më të mirë (për romanin “Muri i mjegullës”, 1999); Çmimi “Pjetër Bogdani” i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës për veprën më të mirë (për përmbledhjen “Njëzet tregime për kohën e shkuar”, 2001); Çmimin “Azem Shkreli” të Ministrisë së Kulturës së Kosovës për veprën më të mirë (për romanin “Edhe të çmendurit fluturojnë”, 2004). Çmimi “Mitrush Kuteli” i Ministrisë së Kulturës të Shqipërisë (për përmbledhjen e tregimeve “Hija e qershisë në dritën e hënës”, 2007). Çmimi "Petro Marko" i Ministrise se Kultures te Shqipërisë (per romanin me të mire te vitit, "Selvite e Tivarit" 2008)
ביוגרפיה
Jetëshkrimi
לקריאה נוספת
Literatura
קראיה נולד ב-27 ביוני 1952 בקראיה , ליד אגם שקודרה, מונטנגרו. הוא למד בתיכון באולצין, ואז באוניברסיטת פרישטינה . ב-1974–1976, היה העורך הראשי של עיתון הסטודנטים "Bota e Re". בהמשך עבד כעיתונאי ועורך תרבות בעיתון "Rilindja" . ב-1992–1999, הוא התגורר ועבד בטירנה, אלבניה. לאחר מלחמת קוסובו, הוא היה עורך התרבות בעיתונים "Zëri i ditës" ו-"Koha Ditore" . מאז 2002, הוא מרצה בפקולטה לאמנויות באוניברסיטת פרישטינה, שם הוא מלמד כתיבת תסריטים.
Gjatë viteve 1992-99 jetoi dhe punoi në Tiranë. Pas luftës ishte redaktor i kulturës në të përditshmet “Zëri” dhe “Koha Ditore”. Që nga viti 2002 është edhe ligjërues në Fakultetin e Arteve në Prishtinë, ku jep lëndën e skenarit të filmit.
פרסומיו
Veprat
רומנים
Romane
“Dritat e mesnatës” “Vdekja pa emër” “Portat e qiellit” “Njëzet tregime për kohën e shkuar” “Hija e qershisë nën dritën e hënës”
“Dritat e mesnatës”, “Rilindja”, Prishtinë 1974; “Vdekja pa emër”, “Eurorilindja”, Tiranë 1995; “Dukagjini”, Pejë 1996; “Portat e qiellit”, “Toena”, Tiranë 1996; “Buzuku”, Prishtinë 1997; “Njëzet tregime për kohën e shkuar”, “Dukagjini”, Pejë 2001; “Hija e qershisë nën dritën e hënës”, Toena”, Tiranë 2006.
Tri drama” (“Princi i hijeve”, “Onufri i Neokastrës”, “Hëna prej letre”) “Pesë ide për lojë skenike” “Krishti qëndroi tri ditë në Kosovë” “Grafitet” “Im atë donte Adolfin” "Drama" ("Grafitet", "Hëna prej letre II", "Rekuiem")
“Tri drama” (“Princi i hijeve”, “Onufri i Neokastrës”, “Hëna prej letre”), “Rilindja”, Prishtinë 1987; “Pesë ide për lojë skenike” (“Muri I, ose ora e shiut”, “Muri II, ose lavjerrësi i rërës”, “Muri III, ose fluturat e bardha”, Muri IV, ose ëndërr qeni”, “Muri V, pse një hënë tjetër prej letre”), “Toena”, Tiranë 1999; “Krishti qëndroi tri ditë në Kosovë”, “Jeta e Re”, Prishtinë 2002; “Grafitet”, “Jeta e Re”, Prishtinë 2005; “Im atë donte Adolfin”, dramatizim, Prishtinë 2007; "Drama" ("Grafitet", "Hëna prej letre II", "Rekuiem"), PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë 2008
“Gjurmë në trotuar” “Portali i perëndive të fyera” “Moti i madh” “Udhëzime për kapërcimin e detit” “Sëmundja e ëndrrave” “Net Bizantine” “Muri i mjegullës” “Edhe të çmendurit fluturojnë” “Im atë donte Adolfin” “Selvitë e Tivarit” “Hotel Arbëria” “E zeza dhe e kuqja” “Prishtina”
“Gjurmë në trotuar”, Rilindja, Prishtinë 1978; “Portali i perëndive të fyera”, Rilindja, Prishtinë 1980; “Moti i madh”, Rilindja, Prishtinë 1981; “Udhëzime për kapërcimin e detit”, Rilindja, Prishtinë 1984; “Naim Frashëri”, Tiranë 1987; “Sëmundja e ëndrrave”, Rilindja, Prishtinë 1987; “Net Bizantine”, Rilindja, Prishtinë, 1990; “Muri i mjegullës”, Toena, Tiranë, 1998; “Edhe të çmendurit fluturojnë”, Onufri, Tiranë, 2004; “Im atë donte Adolfin”, Onufri, Tiranë, 2005; “Selvitë e Tivarit”, Onufri, Tiranë, 2008; “Hotel Arbëria”, Onufri, Tiranë, 2010; “E zeza dhe e kuqja”, Onufri, Tiranë, 2015; “Prishtina”, Onufri, Tiranë, 2018;