Pangasinan é unha provincia da Rexión de Ilocos nas Filipinas. con capital en Lingayen.
Say Pangasinan et unaan ya klase a luyag ed rehiyon na Ilocos Region, Filipinas. Unong ed 1 Mayo 2020 census, say populasyon to et 3,163,190 totoo tan 654,240 abong.
En 2020 a súa poboación era de 3 163 190 que habitaban en 654 240 fogares nunha superficie de 5 451 km.
Walay kabaleg tan sukat to ya 5,451.01 sq. km. Say kodigo telefono +63 (0)75. Say kapital to et Lingayen.
O Homo sapiens habita a rexión do arquipélago malaio dende hai 50 000 anos.
Say balon totoo o Homo sapiens so sinmabi ed Malay archipelago o kapuloan Malay nen imbeneg a 50,000 a taon. Arayan balon totoo so panisiaan ya nanlapu ed Africa.
Austronesios
Salitan Awstronesyo
Os austronesios dende o actual Taiwán chegaron ás costas de Luzón durante o seu período de expansión que se estendeu por todo o sueste de Asia.
Say salitan Awstronesyo so kabat a nanlapu ed Taiwan o dia ed dalin Sunda ed Southeast Asia, sakey a baleg a dalin nen abayag lan panaon a akapeket ed dalin na Asya. Balet, nen abayag lan panaon, say dalin Sunda so adelap. Say atilak ed dalin na Sunda so saray kapuloan Malay o Malay archipelago.
O pobo anakbanwa asentou nas beiras do río Agno e no golfo de Lingayen nun territorio que se había de coñecer como Pangasinan mentres o interior recibía o nome de Caboloan.
Saray totoo a managsalita na salitan Awstronesyo tan saray ilalak da a Malayo-Polinesyo so tinmayak ed kapuloan Malay tan saray arom ya kapuloan ed dayat Pasipiko tan dayat Indyo, pati angga ed pulo Easter o Easter Island tan pulo Madagascar.
Pero que se acabou unificando para dar lugar a un único pobo.
Saray Malayo-Polinesyo so akasabi met ed Awstralya nen saman.
No século XV formouse o reino de Caboloan (Luyag na Caboloana) que tivo como derradeiro rei a Ari Kasikis
Arawi so asabi na saray Malayo-Polinesyo ta marunong ira a ondayat tan lapu ed pandayat a baloto, bangka, o parao da.
Ocupación española
Pansakop na Espanya
En 1571 comezou a conquista española de Pangasinan.
Nen 1571, ingapu na Espayna so pansakop ed Pangasinan.
En 1580 Pangasinan transformouse nunha alcaldía mayor ou provincia de primeira clase e á fronte estaba un gobernador
Nen 1580, say Pangasinan so asakop la insan ginawan Alcadia Mayor na Gobernador a Espanyol ed Filipinas.
A lingua pangasinan é a oficial da provincia.
Say salitan Pangasinan so kumasakey ya salita ed luyag na Pangasinan.
Resistencia en Pangasinan
Panarian na Pangasinan
En decembro de 1660 Andres Malong liberou a provincia da autoridade española e proclamouse rei.
Nen Deciembre 1660, si Andres Malong so ginawan ari ed Panarian na Pangasinan nen tinalo da ray Kastila.
O 3 de novembro de 1762 liderou unha revolta popular contra do poder español e proclamouse a independencia de Pangasinan.
Nen Noviembre 3, 1762, si Juan de la Cruz Palaris akilaban ed saray Kastila. In-proklama na totoon Pangasinan so kawayangen (independence) na Pangasinan.
No contexto da revolución filipina formouse en 1897 un comité do Katipunan en Pangasinan dirixido por Román Manalang como presidente xeneralísimo
Nen Nobyembre 3, 1897, ginmapoy paloob ed muyong ya Katipunan ed Pangasinan. Saray angipangulo ed Katipunan ed Pangasinan-Zambales:
Cultura
Kultura
A cultura de Pangasinan é unha mistura da orixinal cultura malaio-polineseia e da española, con algunhas influencias hindús e chinesas e un verniz norteamericano. Malia a occidentalización de Pangasinan retén unha forte herdanza austronesia.
Say kultura na Pangasinan so karaklan a laok na Malayo-Polynesian, Kastila, tan American, a alaokan met na Hindu, tan Insik.
Malayo-Polynesian, Kastila, tan American, a alaokan met na Hindu, tan Insik. Natan, say Pangasinan so maslak a westernized la.
Natan, say Pangasinan so maslak a westernized la.
Segundo a tradición o nome do pobo, da lingua e da provincia procede da palabra asin (sal) pola abundancia de rocha de sal séculos atrás.
Say ngaran ya Pangasinan so labay ton ibaga et dalin na asin o pasen na gawaan na asin, ya nanlapu ed lamot na salita ya asin.
Demografía
Demograpiko