ممد ابراهیم آباشیدزه ، ممد بیگ ( متولد 18 ژانویه 1873 ، باتومی - درگذشت 1937 ) یک نویسنده و روزنامه نگار گرجی بود. وی از نوادگان سانجک بیگ آباشیدزه قربانی سرکوبهای استالینیستی است.
მემედ იბრაჰიმის ძე აბაშიძე, მემედ-ბეგი (დ. 18 იანვარი, 1873, ბათუმი — გ. 1937) — ქართველი საზოგადო მოღვაწე, მწერალი, პუბლიცისტი. სანჯაყ-ბეგ აბაშიძეთა შთამომავალი. სტალინური რეპრესიების მსხვერპლი.


وی تحصیلات ابتدایی خود را درمدرسه ای متعلق به انجمن سوادآموزی گرجستان در باتومی فراگرفت. وی با راهنمایی پدرش به زبان های عربی ، فارسی و ترکی تسلط پیدا کرد. آباشیدزه در اوایل قرن بیستم مورد توجه قرار گرفت. او مطالبی درخصوص خودآگاهی ملی گرجی های مسلمان و وحدت گرجستان در مطبوعات گرجستان منتشر می کرد. به همین دلیل چندین بار دستگیر و تبعید شد.در سال 1917 به باتومی بازگشت. وی ریاست انجمن خیریه مسلمانان گرجستان و ریاست کمیته آرادی مسلمانان گرجستان را عهده دار بود . وی در 1919-1921 سردبیر روزنامه "گرجستان مسلمان" بود. ترجمه آثار عمر خیام ، نامیک کمال به زبان گرجی و نوشتن چندین داستان کوتاه.از آثار اوست. خیابانی به نام وی در تفلیس نام گذاری شده است.
1917 წელს დაბრუნდა ბათუმში. ხელმძღვანელობდა ქართველ მუსლიმანთა საქველმოქმედო საზოგადოებას. 1918 წელს პროტესტით შეხვდა აჭარაში შემოსულ თურქებს, რისთვისაც დააპატიმრეს და ტრაპიზონის ციხეში ჩასვეს. საპატიმროდან გაიქცა, ჩამოვიდა თბილისში და სათავეში ჩაუდგა „სამუსლიმანო საქართველოს განმათავისუფლებელ კომიტეტს“. 1919 –1921 წლებში რედაქტორობდა გაზეთ „სამუსლიმანო საქართველოს“. მონაწილეობდა აჭარაში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარებისათვის ბრძოლაში. იყო საოლქო რევკომის წევრი, მუშაობდა სხვადასხვა საპასუხისმგებლო თანამდებობაზე. ქართულად თარგმნა ომარ ხაიამის, ნამიქ ქემალის ნაწარმოებები. ავტორია რამდენიმე მოთხრობისა. თბილისში არსებობს მისი სახელობის ქუჩა.

مردم اچُمی، لارستانی و یا خودمونی قومیتی پارسی و مردمان ایرانی تبار ساکن بخش‌های جنوبی استان فارس و غرب استان هرمزگان هستند. گروه‌های قابل توجهی از این قوم به کشورهای جنوب خلیج فارس از جمله کویت، بحرین، قطر و امارات متحدهٔ عربی مهاجرت کرده‌اند. این مردم عمدتاً خود را خودمونی یا اچمی معرفی می‌کنند. هرچند در بحرین و قطر و امارات متحدهٔ عربی و کویت و شرق عربستان این مردمان به هوله مشهورند.
ხალხი (აჩომი) ან (ხოდომონი) არის (ირანული რასის) ეთნიკური ჯგუფი, რომლებიც ცხოვრობენ სამხრეთით (ირანში), ანუ პროვინციების სამხრეთით (ფარსი) და (კერმანი), პროვინციის აღმოსავლეთ ნაწილში (ბუშერი) და თითქმის მთელი პროვინცია (ჰორმოზგანი). გარდა ამისა, ბევრ მათგანს მრავალი წლის განმავლობაში ცხოვრობდა სპარსეთის ყურის ქვეყნებში, მათ შორის: (არაბთა გაერთიანებული საემიროები), (ბაჰრეინი), (ქუვეითი), (კატარი) და (ომანი). მათი უმეტესობა (სუნიტი) და მათ შორის უმცირესობებიც (შიიტები) ჩანს, ეს ხალხი ლაპარაკობს ენაზე (აჩომი); (რაც უფრო ახლოს არის ძველ სპარსულთან ვიდრე თანამედროვე სპარსულთან).

پل مرزی باگراتاشن ساداخلو مختصات ۴۱°۱۳′۴۵″ شمالی ۴۴°۵۰′۰۳″ شرقی / ۴۱٫۲۲۹۱۷°شمالی ۴۴٫۸۳۴۱۷°شرقی / 41.22917; 44.83417 بر روی رودخانه دبد مکان باگراتاشن/ ساداخلو، ارمنستان/ گرجستان آغاز ژوئیه ۲۰۲۱ پایان اوت ۲۰۲۲ پل مرزی باگراتاشن - ساداخلو مکان
ბაგრატიშენი-სადახლოს ხიდი კოორდინატები: 41°13'45" ჩრდილოეთი 44°50'03" აღმოსავლეთი ოფიციალური დასახელება: ბაგრატაშენ-სადახლოს ხიდი სახელი: მეგობრობის ხიდი ადგილი: ბაგრატაშენი/სადახლო სომხეთი/საქართველო პროექტის დასაწყისი: 2021 წლის ივნისი პროექტის დასრულება: 2022 წლის აგვისტო

پل باگراتاشن – ساداخلو (به ارمنی Բագրատաշեն-Սադախլո կամուրջ / به گرجی ბაგრატაშენ-სადახლოს ხიდი) بر روی رودخانه دبد بین کشورهای ارمنستان و گرجستان به منظور تکمیل پروژه نوسازی کریدور شمالی برای افزایش ظرفیت جابجایی است. این پروژه شاخصهای مختلفی از جمله مسائل اقتصادی، عملیاتی، معماری، محیطی و زیبایی شناختی را در نظر گرفته‌است.
ბაგრატაშენ-სადახლოს ხიდი (სომხურად Баграташен-Садахло междуг / ქართულად Баграташен-Садахло хиди ) შედგება ორი ხიდისაგან მდინარე დებედზე, სომხეთსა და საქართველოს შორის ჩრდილოეთის დერეფნის მოდერნიზაციის პროექტის ფარგლებში. ეს ორი ხიდი აშენდა ძველი ხიდის ნაცვლად, სატრანსპორტო ტევადობის გაზრდის მიზნით. ეს ხიდები ოფიციალურად გაიხსნა

این پل علاوه بر تسهیل ترانزیت و رفت و آمد بین دو کشور ارمنستان و گرجستان، نماد یک همکاری مشترک بین دو کشور نیز هست و به این پل لقب پل دوستی داده‌اند. در مراسم افتتاحیه این پل، نخست وزیران دو کشور در سخنرانی خود تأکید کردند که با توجه به روابط چندین ساله دو کشور احداث این پل می‌تواند برای توسعه و تعمیق روابط بسیار تأثیر گذار باشد.[1]
გარდა იმისა, რომ ეს ხიდი ხელს უწყობს ორ ქვეყანას სომხეთსა და საქართველოს შორის ტრანზიტსა და გადაადგილებას, ასევე წარმოადგენს ორ ქვეყანას შორის ერთობლივი თანამშრომლობის სიმბოლოს და ამ ხიდს მეტსახელად მეგობრობის ხიდი შეარქვეს. ამ ხიდის გახსნის ცერემონიაზე ორი ქვეყნის პრემიერ-მინისტრებმა თავიანთ გამოსვლებში ხაზგასმით აღნიშნეს, რომ ორ ქვეყანას შორის მრავალწლიანი ურთიერთობის გათვალისწინებით, ამ ხიდის მშენებლობა შეიძლება იყოს ძალიან ეფექტური ურთიერთობების განვითარებისა და გაღრმავებისთვის.[1]

ساخت پل و سازندگان
შენების პროცესი და კონტრაქტორი:

کارفرمای این پروژه دو سازمان وزارت مدیریت اراضی و زیرساخت جمهوری ارمنستان و دپارتمان راه وابسته به وزارت توسعه منطقه ای و زیربنایی گرجستان است و بودجه برآوردی پروژه حدود ۹ میلیون یورو است.[2]
პროექტის დამსაქმებლები იყვნენ სომხეთის ტერიტორიული ადმინისტრაციისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო და საქართველოს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო, დაახლოებით 9 მილიონი ევროს საწყისი ბიუჯეტით.

در تاریخ ۲۳ نوامبر سال ۲۰۱۲ توافقنامه ای میان دولت ارمنستان و بانک (EBRD (European Bank for Reconstruction and Development امضا شد و این بانک مبلغ ۱۰٫۳ میلیون یورو جهت پروژه نوسازی کوریدور شمالی، به ارمنستان وام پرداخت کرد.[3] همچنین مبلغ ۶ میلیون یورو به کشور گرجستان وام داد.[4] طبق اعلام بانک وام دهنده، پیش از شروع و انجام پروژه، مطالعات اولیه و بررسی‌های کارشناسی در محل سایت انجام گرفت و با مردم محلی تبادل نظر شد و به کسانی که ممکن بود از اجرای این پروژه دچار خسارت مالی گردند غرامت پرداخت شد.[5]
EBRD[1]-ის განცხადების საფუძველზე, ჩატარდა წინასწარი კვლევების სერია, რამაც გამოიწვია დაზარალებული ადამიანების კომპენსაცია ამ პროექტის მშენებლობისა და ექსპლუატაციის შედეგად. ამ ხიდის აღმასრულებელი ფუნქციონირება დაიწყო 2021 წლის მაისის შუა რიცხვებში და დასრულდა 2022 წლის ივნისის ბოლოს და ოფიციალურად გაიხსნა 2022 წლის აგვისტოს შუა რიცხვებში სომხეთისა და საქართველოს პრემიერ-მინისტრების თანდასწრებით.

مناقصه این پروژه در تاریخ ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۶ اعلام گردید و مقرر شد تاریخ پایان مناقصه ۲۰ سپتامبر باشد.
ამ პროექტზე ტენდერი 2016 წლის 27 ივლისს გამოცხადდა და ტენდერის დასრულების თარიღად 20 სექტემბერი გადაწყდა.

سال ۱۳۹۶ قرارداد عملیات اجرایی این پل با حضور یک شرکت ایرانی تونل سد آریانا و با حضور سفیر ایران در ساختمان وزارت حمل و نقل و فناوری اطلاعات ارمنستان امضا شد.[6][نیازمند منبع]
2016 წელს ტენდერში ირანულმა კომპანიამ (თუნნელ სადდ არიანა) გაიმარჯვა და შემდგომში ამ ხიდების დიზაინისა და მშენებლობის ხელშეკრულება მხარეებს შორის სომხეთის ტრანსპორტისა და საინფორმაციო ტექნოლოგიების სამინისტროს ადგილზე გაფორმდა.

عملیات اجرایی این پل اواسط ماه مه ۲۰۲۱ آغاز و اواخر ژوئن ۲۰۲۲ به پایان رسید و اواسط اوت 2022 با حضور نخست وزیران ارمنستان و گرجستان ، رسماً افتتاح گردید و مورد بهره برداری قرار گرفت.[7]
] ამ ხიდის აღმასრულებელი ფუნქციონირება დაიწყო 2021 წლის მაისის შუა რიცხვებში და დასრულდა 2022 წლის ივნისის ბოლოს და ოფიციალურად გაიხსნა 2022 წლის აგვისტოს შუა რიცხვებში სომხეთისა და საქართველოს პრემიერ-მინისტრების თანდასწრებით.[1]

↑ «Armenian, Georgian PMs inaugurate new border bridge». armenpress.am. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۰. ↑ postman (۲۰۲۱-۰۷-۱۰). «یک پل جدید در ایست بازرسی باگراتاشن - صدخلو در مرز ارمنستان و گرجستان در حال ساخت است». Armen Post. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۰. ↑ "EBRD announces Design and Construction of Bagratashen Bridge tender under Northern Corridor Modernisation Project | Finport.am". finport.am (به انگلیسی). Retrieved 2022-09-10. ↑ «EBRD announces Design and Construction of Bagratashen Bridge tender under Northern Corridor Modernisation Project | Finport.am». finport.am. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۰. ↑ «Sadakhlo-Bagratashen Bridge Project». www.ebrd.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۰. ↑ «ایران پل مرزی میان ارمنستان و گرجستان می‌سازد». ۱۳۹۶/۱۰/۲۵. دریافت‌شده در 2022-09-10. پارامتر |first1= بدون |last1= در Authors list وارد شده‌است (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک) ↑ «نخست وزیران ارمنستان و گرجستان "پل دوستی" را افتتاح کردند». ایرنا. ۲۰۲۲-۰۸-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۰.
↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს.. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს.. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს..

این پل، در تاریخ 19 آگوست 2022 با حضور نخست وزیرهای دو کشور ارمنستان و گرجستان، رسماً افتتاح گردید.
ეს ხიდები ოფიციალურად გაიხსნა 2022 წლის 19 აგვისტოს სომხეთისა და საქართველოს პრემიერ-მინისტრების თანდასწრებით.

تاریخچه
ისტორია:

ارمنستان و گرجستان دو کشور هم‌مرز با روابطی راهبردی هستند. با توجه به روابط چندین ساله و مطلوب این دو کشور، دولت ارمنستان و گرجستان به جهت افزایش تبادلات تجاری، بهبود رفت و آمد و ترانزیت تصمیم به افزایش مسیرهای مرزی خود گرفتند و طرحی مبنی بر ساخت پل دوستی دو کشور ارمنستان و گرجستان را ارائه دادند که توانست بانک اتحادیه اروپا را به پرداخت وامی جهت تأمین بخشی از منابع مالی این طرح مجاب کند.
სასაზღვრო კონტროლის პუნქტი ბაგრატაშენში არის ძირითადი ინფრასტრუქტურის პრიორიტეტები, რომლებიც განსაზღვრულია სომხეთის საზღვრის ინტეგრირებული მართვის გეგმით. საზღვრის გადაკვეთის ეფექტური საშუალებები ასევე პრიორიტეტულია საქართველოს მთავრობისთვის. ადრინდელი სატრანსპორტო მისასვლელი ინფრასტრუქტურის დაბალი ხარისხი, ისევე როგორც საზღვარზე არსებული ძველი ობიექტები, იწვევდა მნიშვნელოვან შეფერხებებს რეგიონული სატრანსპორტო ნაკადების თვალსაზრისით.

باگراتاشن یک شهر مرزی واقع در جمهوری ارمنستان و یک شهر مرزی با گرجستان است که جهت ساخت و احداث پل دوستی بین دو کشور ارمنستان و گرجستان در نظر گرفته شده‌است.
ხიდის ადგილმდებარეობა: ბაგრატშანი არის სოფელი ტავუშის პროვინციაში, საქართველოს საზღვართან ახლოს, საზღვრის მეორე მხარეს მდებარეობს ქართული სოფელი სადახლო, რომელიც დასახელდა ორ ქვეყანას შორის მეგობრობის ხიდის ასაგებად.

پل باگراتاشن بر روی رود دبد در مرز جمهوری ارمنستان و گرجستان قرار دارد. همچنین این پل مجهز به سیستم روشنایی و زهکشی در فضای باز است.
ხიდები განლაგებულია მდინარე[1] დებედზე რომელიც განსაზღვრავს სომხეთის რესპუბლიკის და საქართველოს საზღვარს.

سازه طراحی شده برای پل، شامل ۲ پل مجزا، هر پل دارای پنج دهانه ۳۲ متری و عرض مؤثر ۱۲٫۴۵ متر می باشد. حداکثر ارتفاع پایه ها از روی فونداسیون تا روی عرشه پل در حدود 19 متر است. یک دهانه از هر پل بروی راه آهن گرجستان، و چهار دهانه دیگر بروی رودخانه دبد قرار گرفته است. همچنین، یک تونل بتنی به ابعاد سازه ای 36*26 متر و ارتفاع متوسط 7 متر جهت حفظ مسیر تردد شرقی-غربی ارمنستان در محدوده این پل بنا گردیده است. طول کل این پل 355 متر، شامل 160 متر عرشه بتنی، یک تونل بتنی بطول 26 متر و مسیر احداث شده توسط دیوارهای بتنی مسلح در رمپهای دسترسی طرفین می باشد.
ახლად აშენებული ხიდები მოიცავს 2-2 ცალკეულ ხიდს, თითოეულს აქვს ხუთი 32 მეტრიანი და ეფექტური სიგანის 12.45 მეტრიანი მალი. მაქსიმალური სიმაღლე საძირკვლიდან ხიდის გემბანამდე დაახლოებით 19 მეტრია. თითოეული ხიდის ერთი ღობე საქართველოს რკინიგზაზეა, დანარჩენი ოთხი კი მდინარე დებედზე. აღმოსავლეთ-დასავლეთის მოძრაობის მარშრუტის შესანარჩუნებლად სომხეთის მხარეს აშენდა ბეტონის გვირაბი კონსტრუქციული ზომებით 26*36 მეტრი და საშუალო სიმაღლე 7 მეტრი. ხიდის საერთო სიგრძე 355 მეტრია, მათ შორის 160 მეტრი ბეტონის გემბანი და 26 მეტრი სიგრძის ბეტონის გვირაბი. გარდა ამისა, მდინარეზე მისასვლელი პანდუსების მხარეს აგებულია ბილიკი, რომელიც გარშემორტყმულია რკინაბეტონის კედლებით.

نماد دوستی دو کشور
მეგობრობის სიმბოლო ორ ქვეყანას შორის: