Bibliografie
Bibliografia
die Michaeliskirche
Kościół św. Michała Archanioła
Der Waschteich Park und das Fakultätsgebäude der Architektur der Technischen Universität Breslau
Park Nowowiejski, w głębi gmach Wydz. Architektury PWr
Das Haus der Edith Stein in der Nowowiejska 38
Ołbin, ul. Nowowiejska 38 dom rodzinny Edyty Stein
die Elftausend-Jungfrauen-Kirche
Kościół Opieki św. Józefa
Secesyjna półokrągła kamienica na rogu sa i Świętokrzyskiej
Secesyjna półokrągła kamienica na rogu Prusa i Świętokrzyskiej
Elbing (polnisch Ołbin) ist ein im Norden der Dominsel gelegener Stadtteil der Innenstadt in Breslau.
Ołbin (niem. Elbing[1], także Der Vicenz Elbing) – osiedle we Wrocławiu, na północ od Ostrowa Tumskiego, zalążek osadnictwa we Wrocławiu, lokalizowany w rejonie współczesnych ulic Wyszyńskiego, Nowowiejskiej i Prusa, w pobliżu obecnego kościoła św. Michała Archanioła.
Heute grenzt er im Westen an die Stadteile Kleczkow und Nadodrze (im Westen), dem Altstadtring, im Süden an den Grunwaldplatz und im Norden an die Oder.
Kościół ten wybudowano w XIX wieku na miejscu ufundowanego w latach 30. XII w. przez komesa Piotra Włostowica opactwa benedyktyńskiego św. Wincentego, zburzonego w 1529 w obliczu zagrożenia miasta najazdem tureckim.
In dem Viertel befindet sich berühmte Bauwerke wie die Michaeliskirche, der Waschteich Park und die bekannten Straßen Wyszynski, Nowowiejska und Prusa. Nach Schätzungen der Stadt Breslau hatte Elbing im Jahr 2004 eine Bevölkerung von rund 41.100 Menschen.
Opactwo położone było nad brzegiem Odry, obecnie, w wyniku blisko tysiącletnich zmian jej koryta oraz zasypania starorzeczy i części fosy, kościół św. Michała znajduje się kilkaset metrów od rzeki i tylko współczesny Park Nowowiejski i znajdujący się w nim staw pozostaje reliktem przeszkód wodnych w ówczesnym systemie umocnień.
Name
Nazwa
Der Ort wurde zum ersten Mal in einem lateinischen Dokument von 1175 Jahre als Olbinum in einer Passage unter "in Olbino." erwähnt.
Miejscowość po raz pierwszy zanotowana w łacińskim dokumencie z 1175 roku jako Olbinum we fragmencie "in Olbino".
Daneben wurden in lateinischen Einträgen aus dem Jahr 1202 der Name "Olpinow", 1253 "Vlbim" und "Uolbim", 1264 "Olbin", "Albingum", "Olbingum" und "Elbing" gefunden.
Notowana także w 1202 jako Olpinow, 1253 Vlbim oraz Uolbim, 1264 Olbina, Albingum, Olbingum, Elbinga[2].
Die Bedeutung des Namens ist nicht klar.
Znaczenie nazwy Ołbin nie jest jednoznaczne.
Es wird einerseits vermutet, dass er eine Ableitung des Namens "Albin" ist, andererseits sagen andere Linguisten wie Paul Hefftner, dass er die Bedeutung "Schwan" hat.
Najczęściej wywodzi się je od imienia Albin[3], ale językoznawcy podają także inne wywody np. niemiecki językoznawca Paul Hefftner jako jedno z możliwych znaczeń podaje słowo "łabędź"[2].
Die aktuelle (polnische) Form "Olbin" wird seit 1972 in der Umgangssprache verwendet.
Olbin, (Elbing) według Domańskiego jest nazwą dzierżawczą pochodzącą od przezwiska Olba (Albin). Obecna forma Ołbin przyjęła się w powszechnym użyciu po raz pierwszy na planie Wrocławia z 1972[3].
Olbin blieb größtenteils bis in das frühe neunzehnte Jahrhunderts außerhalb der Mauern der Stadt Breslau.
Ołbin pozostawał w większej swej części aż do początku XIX wieku poza granicami i poza murami miasta Wrocławia.
Dieser und der geschützte Teil wurden jedoch schon in den Jahren 1768 und 1800 in die Stadtverwaltung integriert.
Tylko część Ołbina, związana ściśle z przedpolem miejskich fortyfikacji, włączona została pod zarząd miasta już w 1768 i 1800.
Der im Norden liegende am Ufer der Oder gelegene Teil wurde oft von belagernden Armeen geplündert, oder - wie im sechzehnten Jahrhundert - von den Verteidigern der Stadt zerstört, um zu verhindern, dass die Angreifer darin Schutz suchen können.
Leżąc na północnym, "polskim"[uwaga 1] brzegu Odry często był plądrowany przez oblegające Wrocław armie bądź – jak w XVI wieku – niszczony przez obrońców miasta w celu uniemożliwienia tym armiom znalezienia schronienia w trakcie oblężenia.
Nach der Eroberung von Breslau im Jahre 1807 durch Napoleons Armee und der Entscheidung der Besatzungsbehörden die Stadtbefestigung zu zerstören und den Graben zu entfernen, wurde der außenliegende Teil Elbings und einige andere umliegende Dörfer zu Vororten Breslaus.
Po zdobyciu Wrocławia w 1807 przez wojska napoleońskie i decyzji okupujących go władz o zburzeniu fortyfikacji miejskich i zasypaniu części fosy Ołbin[uwaga 2] został, wraz z kilkoma innymi graniczącymi z lokacyjnym Starym Miastem przedmieściami, włączony w 1808 w granice miasta Wrocławia.
Am westlichen Rand von Elbing, in der Olbińskistr.
Na zachodnim skraju Ołbina, przy ulicy Ołbińskiej nr 1, przy zbiegu z dzisiejszymi ulicami Krętą i Jedności Narodowej[uwaga 3] znajdowała się wpierw (od XIV w.) kaplica św. Hieronima, potem kościół św. Urszuli i Jedenastu Tysięcy Dziewic (dziś jest to Kościół Opieki św. Józefa); w sąsiedztwie funkcjonowało przykościelne leprozorium, potem przytułek dla kobiet[uwaga 4]. W 1776 roku, na polecenie Fryderyka II Wielkiego Carl Gotthard Langhans zaprojektował i wybudował w południowej części Ołbina, w okolicy skrzyżowania dzisiejszych ulic Sienkiewicza i Świętokrzyskiej, "bramę Fryderyka". Budowla ta po 1820 służyła jako schronienie dla biednych, aż w 1858 zdecydowano się ją rozebrać.
1, stand die erste Kapelle Viertels "St. Hieronymus" (aus dem vierzehnten Jahrhundert) , danach entstand Kirche St. Ursula und die Elftausend-Jungfrauen-Kirche (heute "Kirche zum Schutz des hl.
W połowie XIX wieku w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła św. Michała (na południe) przy dzisiejszym skrzyżowaniu ulic Matejki i Prusa funkcjonowała huta szkła.
Josef").
Na północ od kościoła, w Nowej Wsi Polskiej w rejonie dzisiejszego skrzyżowania Barlickiego i Orzeszkowej znajdował się "Ogród Ludowy" (Der Volks Garten), zaś ścieżka wiodąca z miasta do tego Ogrodu, częściowo pokrywająca się z dzisiejszą ulicą Edyty Stein, nosiła (1873) nazwę Fussweg nach dem Volks Garten ("ścieżka do Ogrodu Ludowego"). W osiedlu Ołbin urodziła się w 1891 i wychowywała św. Teresa Benedykta od Krzyża; jej dom rodzinny przy ul. Nowowiejskiej zamieniony jest w muzeum. W II połowie XIX wieku powstała Wrocławska Spółdzielnia Konsumencka, która stała się zalążkiem funkcjonującej do niedawna przy skrzyżowaniu Sienkiewicza ze Świętokrzyską (naprzeciw Muzeum Przyrodniczego i Ogrodu Botanicznego) piekarni "Mamut"[uwaga 5], przez wiele lat największej w Europie wytwórni pieczywa i makaronu.
In der Nähe der Kirche wurde ein Leprosorium und ein Frauenhaus betrieben. Im Jahr 1776, auf Geheiß Friedrichs des Großen baute Carl Gotthard Langhans im südlichen Teil Elbings, in der Nähe der Kreuzung der Sienkiewicz- und Kielcestraße, das "Friedrichstor". Das Gebäude diente nach 1820 als Zuflucht für die Armen, bis im Jahre 1858 beschlossen wurde, es abzureißen.
Obok piekarni funkcjonował w II połowie XIX wieku Instytut Głuchoniemych, a jeszcze nieco dalej na wschód – założony dzięki zapisowi testamentowemu hr. von Sedlnitzky'ego w 1872 Ewangelicki Konwikt Teologiczny "Johanneum". W latach 1902-1904 przy ul. Prusa (Lehmdamm) na południe od parku Nowowiejskiego[uwaga 6] postawiono okazały wspólny budynek Królewskiej Szkoły Rzemiosł Budowlanych i Wyższej Szkoły Budowy Maszyn (Königliche Bau-Gewerk-Schule und Maschinen-Bau-Schule).
In der Mitte des neunzehnten Jahrhunderts, in unmittelbarer Nähe der Michaeliskirche wurde auch eine Glashütte betrieben.
Projektantami budynku oraz zabudowań towarzyszących – domu dyrektorów, sanitariatów dla uczniów i laboratorium maszyn – byli architekci miejscy Richard Plüddemann i Karl Klimm. Po roku 1945 w budynku tym znalazł sobie miejsce Instytut Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, później Politechnika Wrocławska z jej Wydziałem Łączności (przemianowanym w 1966 na Wydział Elektroniki)[uwaga 7]; wybudowany na tej samej działce (z wejściem od ul. Rozbrat) dawny dom dyrektorów zajęła Akademia Rolnicza; znajdowała się tam m.in. pracownia prof. Tołpy.
Elbing (Breslau)
Ołbin
Während der Belagerung von Festung Breslau im Jahr 1945 wurden in dem Viertel nicht so viele Gebäude wie in anderen Stadtteilen zerstört. Das ist der Grund, warum noch Jahrhunderte später, so viele alte Gebäude existieren.
Osiedle w obecnym kształcie zabudowane jest gęsto, głównie kamienicami z przełomu XIX i XX wieku. Podczas oblężenia Festung Breslau w 1945 jego zabudowa nie uległa aż tak poważnym zniszczeniom, jak niektóre inne rejony miasta (np. jak sąsiadujący z Ołbinem plac Grunwaldzki). Dlatego wciąż tak liczne są tu stuletnie kamienice, które w niektórych tylko miejscach ustępują zabudowie z końca XX i początków XXI wieku.
Seit 1991 gehört der Stadtteil zur Innenstadt.
Zaliczane jest do Śródmieścia, w 1991 wydzielono zeń osobne osiedla Nadodrze (na zachodzie) i Plac Grunwaldzki na południu. Obecnie graniczy z Kleczkowem i Nadodrzem (na zachodzie), Starym Miastem i placem Grunwaldzkim (na południu), przez Starą Odrę z Zaciszem (na wschodzie) i – również przez Starą Odrę – z Karłowicami (na północy). Według szacunków Rady Miasta Wrocławia z 2004 roku Ołbin zamieszkuje około 41,1 tysięcy osób.
Michał Wołosewicz (geboren am 8.09.1925 in Stare Rakliszki, Puszcza Rudnicka, gestorben am 10.01.2004) war ein polnischer Poet. Nach dem Zweiten Weltkrieg lebte er in Weißrussland.
Michał Wołosewicz (ur. 8 września 1925 w Starych Rakliszkach, Puszcza Rudnicka, zm. 10 stycznia 2004) – poeta polski, po wojnie mieszkający na Białorusi.
Kindheit und Jugend verbrachte Michał Wołosewicz in Vilnius.
Dzieciństwo i lata młodzieńcze spędził w Wilnie.
Nach dem Zweiten Weltkrieg zog er nach Бенякони, Weißrussland.
Po II wojnie światowej przeniósł się na Białoruś, do Bieniakoń.
1952 kehrte er zu seiner Geburtsstätte Stare Rakliszki zurück.
W 1952 powrócił na kilka lat do rodzinnych Starych Rakliszek, ostatecznie jednak zamieszkał w Bieniakoniach.
Er arbeitete dort einige Jahre als Küster und Organist.
Pracował przy parafiach, jako zakrystian i organista.
Zeitlebens hegte er ein großes Interesse an der Geschichte Polens.
Był zafascynowany historią Polski.
1971 entdeckte er im Dorf Wewiórka das Grab des Jan Piwnik - genannt "Ponury” - und verschrieb sich seitdem seiner Pflege.
W 1971 we wsi Wewiórka odnalazł i opiekował się grobem majora Jana Piwnika „Ponurego”, dowódcy AK-owskiego. Nazywano go strażnikiem grobu majora.
In seinen Gedichten widmete sich Michał Wołosewicz vor allem seiner Heimat und Adam Mickiewicz.
Swoje wiersze poświęcał przede wszystkim stronom rodzinnym i związkom z nimi Adama Mickiewicza.
Im Rahmen dessen leitete er Führungen zu dem berüchtigten Stein, wo sich Adam Mickiewicz mit seiner Geliebten Marylą Wereszczakówną traf.
Był przewodnikiem po miejscach spotkań Mickiewicza z Marylą Wereszczakówną.
Am zehnten Januar des Jahres 2004 verstarb der Dichter im Krankenhaus der Stadt Waranowo in Weißrussland.
Zmarł 10 stycznia 2004 w szpitalu w Waranowie na Białorusi.
Alt Hel Hilfe zu Wappen Koordinaten fehlen Basisdaten Staat: Polen Powiat: [[Powiat pucki|pucki]] Geographische Lage: Koordinaten fehlen!
Stary Hel Państwo Polska Województwo pomorskie Powiat pucki Gmina gmina miejska Prawa miejskie ok.
Hilf mit.Koordinaten fehlen! Hilf mit. Einwohner:
1260 Populacja • liczba ludności • gęstość 0 0 os./km² Położenie na mapie Helu Stary Hel Położenie na mapie powiatu puckiego Stary Hel Położenie na mapie województwa pomorskiego Stary Hel Położenie na mapie Polski Stary Hel 54°36′42″N 18°46′30″E/54,611667 18,775000
Historia
Szybki rozwój miasta miał miejsce w XII wieku[2], Prawa miejskie Hel otrzymał około 1260 roku[3], miasto było już wówczas znacznym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym, a manifestacją jego zamożności był ratusz z zegarem mechanicznym[1]. W Starym Helu swoje bazy wypadowe mieli piraci, atakujący statki idące do Gdańska. W 1396 roku w mieście stacjonowała licząca 84 okręty krzyżacka flota, która szykowała się do wyprawy karnej przeciw Witalijczykom[4].
Szybki rozwój miasta miał miejsce w XII wieku, Prawa miejskie Hel otrzymał około 1260 roku, miasto było już wówczas znacznym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym, a manifestacją jego zamożności był ratusz z zegarem mechanicznym. W Starym Helu swoje bazy wypadowe mieli piraci, atakujący statki idące do Gdańska. W 1396 roku w mieście stacjonowała licząca 84 okręty krzyżacka flota, która szykowała się do wyprawy karnej przeciw Witalijczykom.
rybołówstwie
Do zniszczenia miasta przyczyniło się także morze, które podmywało budynki. W efekcie obecnie linia brzegowa Mierzei Helskiej jest na jego krańcu cofnięta o 200–250 metrów w stosunku do stanu z XV wieku. W początkach XVIII wieku miasto było tylko skupiskiem porzuconych ruin, z czasem wchłoniętych przez Bałtyk[1].
Według legendy miasto zniszczone zostało z powodu pychy mieszkańców, a zniszczyć je miały burza, wielkie fale i trzęsienie ziemi.
Jeszcze w XVII wieku na mapach tej okolicy umieszczano zarówno Stary Hel, jak i (Nowy) Hel[5]. Jedynymi śladami po Starym Helu były wyławiane okresowo kości, pochodzące z zalanego starohelskiego cmentarza. Mieszkańcy mierzei utrzymywali, że jeszcze na początku XX wieku na Helu znajdowały się drogowskazy prowadzące do zatopionego miasta[1].
Legenda głosi też, że wiele lat po kataklizmie spod wody słyszany był dźwięk dzwonów z zatopionego miasta[2].
Według legendy miasto zniszczone zostało z powodu pychy mieszkańców, a zniszczyć je miały burza, wielkie fale i trzęsienie ziemi. Legenda głosi też, że wiele lat po kataklizmie spod wody słyszany był dźwięk dzwonów z zatopionego miasta[2].
trzęsienie ziemi
Gertruda Konatkowska (* 23. Juni 1895 in Berlin, † 29. Oktober 1966 in Poznań/Posen[1]) – polnische Pianistin, Mitbegründerin und Professorin der Staatlichen Hochschule für Musik in Poznań (Posen).
Gertruda Konatkowska (ur. 23 czerwca 1895 w Berlinie, zm. 29 października 1966 w Poznaniu[1]) – polska pianistka, współzałożycielka[1] i profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu.
Konatkowska studierte Klavier in Berlin. Nach ihrem Abschluss 1917 wurde sie Assistentin von Prof. Richard Rössler[5][6].
Studia muzyczne fortepianowe odbyła w 1910 roku w Konserwatorium Klindworth-Scharwenka, a następnie w latach 1913–1917 w Państwowej Akademii Muzycznej w Berlinie-Charlottenburgu. Dyplom wirtuozowski uzyskała w 1917 roku i została asystentką prof. Richarda Rösslera[5][6].
1920 zog sie nach Posen um und begann an der neu gegründeten Staatlichen Musikakademie zu unterrichten.
Za namową Henryka Opieńskiego w 1920 roku przeprowadziła się do Poznania i rozpoczęła pracę na nowo utworzonej Państwowej Akademii Muzycznej[5].
Ab 1934 trat sie öfters im Polnischen Rundfunk auf[5].
Od 1934 roku występowała w audycjach radiowych[5].
1940 traf sie zum ersten Mal Stefan Stuligrosz, den sie musikalisch ausbildete.
W 1940 roku podczas mszy wielkanocnej zauważyła młodego dyrygenta-amatora, Stefana Stuligrosza, i zdecydowała się pomóc mu w nauce muzyki. Z czasem uczyła na tajnych kompletach grupkę ludzi. Koncertowali w mieszkaniach prywatnych, w 1942 roku rozpoczęto wystawiać opery.
1958 wurde sie Professorin, 1961 bis zu ihrer Pensionierung (1966) übernahm sie die Leitung des Lehrstuhls für Klavier an der Staatlichen Hochschule für Musik in Poznań (Posen) [9].
W dniu 1 lipca 1956 roku objęła stanowisko docenta, a 26 czerwca 1958 roku – profesora nadzwyczajnego[9]. Od 1 października 1961 roku kierowała Katedrą Fortepianu PWSM.