El Col·legi Santa Teresa del Barri del Carme de València, adornat amb motiu del 25è aniversari de les trobades d'escoles en valencià.
Santa Teresa mokykla Valensijoje , papuošta Valensijos mokyklos 25-ųjų metinių proga.
Amb la democràcia es va recuperar la llengua catalana en l'àmbit educatiu. No obstant això, la introducció del català a les aules va ser molt desigual segons el territori.
Katalonų kalbos Švietimas suaktyvėjo grįžus demokratijai Ispanijos valstybėje, tačiau katalonų kalbos įvedimas mokyklose buvo labai nevienodas skirtingose, katalonų kalba kalbančiose, teritorijose.
Així, mentre que a Catalunya i a les Balears s'ha adoptat un model lingüístic segons el qual el català és la llengua vehicular principal, al País Valencià s'ha seguit un model radicalment diferent en el qual els pares poden triar, en teoria, la llengua d'escolarització dels fills.[1]
Pavyzdžiui, Katalonijoje ir Balearų salose buvo priimtas mokymosi modelis, kuriame katalonų kalba buvo pagrindinė mokymosi priemonė, Valensijoje, kita vertus, buvo laikomasi kardinaliai kitokio mokymosi modelio, kuriame tėvai patys galėjo pasirinkti , kokia kalba mokysis jų vaikai.
A Catalunya s'ha configurat un model lingüístic unitari que té el català com a llengua vehicular principal conegut com a «model de conjunció», a partir de la base que «totes les persones tenen dret a rebre l'ensenyament en català» i aquesta llengua «s'ha d'utilitzar normalment com a llengua vehicular i d'aprenentatge en l'ensenyament universitari i en el no universitari», tal com diu l'article 35 de l'Estatut d'Autonomia de Catalunya de 2006.
Katalonijoje buvo sukurtas vieningas kalbinis modelis, kuriame pagrindinė kalba yra katalonų, vadinama „jungiamuoju kalbos modeliu“. Šis modelis grindžiamas tuo, „kad visi žmonės turi teisę mokytis katalonų kalbos“ ir daroma prielaida, kad tai yra ta kalba, kuri "turėtų būti naudojama, kaip pagrindinė mokymosi kalba universitetiniame ir neuniversitetiniame mokyme“, kaip tai teigiama 2006 m . Katalonijos autonomijos statuto 35 straipsnyje.
El model de conjunció pretén impedir la segregació escolar per motius lingüístics, tot i que reconeix el dret a rebre els primers ensenyaments en català i castellà i reconeix el dret de l'alumnat que s'incorpora tardanament al sistema escolar català a rebre suport lingüístic si el català no és la llengua d'expressió.
Šio modelio tikslas skirtas išvengti segregacijos mokyklose dėl kalbinių priežasčių, nors taip pat pripažįstama teisė gauti įvadines pamokas katalonų ir ispanų kalbomis, bei studentų, kurie pavėluotai prisijungė prie katalonų kalbos mokyklos sistemos, gauti pagalbą mokantis katalonų kalbos, jei ši nėra jų gimtoji kalba.
Lògicament, aquest model exigeix que els mestres i professors puguin expressar-se en qualsevol de les dues llengües oficials a Catalunya.
Logiškai mąstant, šis modelis reikalauja, kad mokytojai ir dėstytojai turėtų mokėti bet kurią iš dviejų oficialiųjų kalbų.
Per garantir aquest punt, el 1991 es va aprovar una llei que regulava l'accés al sector educatiu i que exigia als professionals de l'ensenyament un nivell de català i castellà que els permetés desenvolupar la tasca professional d'acord amb la legislació vigent.[1]
Tai užtikrinant, 1991 buvo priimtas įstatymas, kuriuo numatomi švietimo darbuotojų patekimo į švietimo sistemą reikalavimai, nurodant mokėti dvi oficialias kalbas - katalonų ir ispanų, leidžiantys jiems tobulinti savo profesinį tobulėjimą, pagal teisės aktų nustatytas tvarkas. [1]
Evolució d'alumnes d'ensenyament en valencià al País Valencià, EGB 1983-1995 (AVL).
Studentų katalonų kalbos Valensijoje, mokymosi raida, „El País Valenciano“, EGB 1983–1995 (AVL).
El model lingüístic escolar vigent a les Illes Balears segueix de prop el model de Catalunya, per bé que la presència del castellà hi és una mica més important com a llengua vehicular.
Dabartinis kalbos mokymo modelis Balearų salose tiksliai atitinka Katalonijos nustatytą kalbų mokymo modelį, nors ir ispanų kalba dominuoja, kaip pagrindinė mokymo kalba.
Al País Valencià l'ensenyament en català comença a implantar-se amb la Llei d'Ús i Ensenyament del Valencià de 1983.
Valensijos regione katalonų kalbos švietimo modelis pradedamas įgyvendinti, vadovaujantis 1983 m. Valensijos kalbos naudojimo ir švietimo įstatymu .
Es parteix d'un model distint, anomenat de "doble línia", en què els pares poden triar entre català com a llengua vehicular, castellà i programes mixtes.
Jis grindžiamas skirtingu kalbos modeliu, vadinamas "dviguba linija", kur tėvai gali pasirinkti tarp katalonų, kaip pagrindinės mokymo kalbos, ispanų ar mišrių programų.
L'administració sovint ha oferit places d'ensenyament en català per sota de la demanda.[1] La Generalitat Valenciana intenta per primera vegada superar el model segregat amb el Decret de Plurilingüisme de 2017, de manera que cada centre escolar oferisca un únic model lingüístic.
Tačiau administracija dažnai siūlė mokymo programas katalonų kalba ten, kur visiškai nebuvo poreikio. [1] 2017 m. Daugiakalbystės dekretu Valencijos valdžia pirmą kartą bando įveikti skirtingų kalbų mokymo modelį, kuriame nurodoma, jog kiekviena mokykla turi taikyti tik vieną pasirinktą kalbinį modelį.
Inicialment, 54% dels centres de la xarxa pública i concertada escolliren llengua vehicular en català; 30%, els programes mixtes; i 13%, en castellà.[5] Tanmateix, el decret fou anul·lat el mateix any pel Tribunal Superior de Justícia de la Comunitat Valenciana.
Iš pradžių 54% visuomenės ir suderinto tinklo centrų pasirinko katalonų kalbą, kaip pagrindinę; 30%, sudarė mišrios programos; ir 13 proc., ispanų kalba. [2] Tačiau tais pačiais metais minėtą nutarimą panaikino Valensijos bendruomenės Aukščiausiasis Teisingumo Teismas .
La posició de la llengua catalana a la resta del domini és igualment complexa.
Katalonų kalbos padėtis likusiose kataloniškai kalbančiose teritorijose yra tokia pat sudėtinga.
A Andorra, un estat marcat per la presència de molta població immigrant i passavolant, hi coexisteixen diversos sistemes educatius: l'Escola Andorrana pública, amb el català com a llengua principal i una forta presència del francès com a L2; les escoles congregacionals, amb el català com a llengua vehicular; el sistema espanyol, amb el castellà com a llengua docent; i el sistema francès, amb escoles que funcionen en aquest idioma.
Andoroje, valstybėje, kuriai būdingas didelis skaičius imigrantų ir nenuolatinių gyventojų, veikia kelios švietimo sistemos: Andoros valstybinė mokykla, kurios pagrindinė kalba yra katalonų kalba, taip pat prancūzų - L2; Kongregacijos mokyklos, kuriose katalonų kalba yra pagrindinė mokymo priemonė; Ispanijos sistema, kurioje mokomoji kalba yra ispanų kalba; ir prancūzų sistema kur mokyklose mokoma šios kalbos.
A la Franja de Ponent, en canvi, el català no és més que una assignatura optativa en el marc d'una escola totalment castellanitzada.
Kita vertus, vadinamojoje Ponento juostoje, (kataloniškai kalbančiose savivaldybės į vakarus nuo Katalonijos administracinės sienos, jau Aragono teritorijoje) katalonų kalba yra pasirenkamas dalykas ispaniškosios mokyklos rėmuose.
A l'Alguer i la Catalunya del Nord, per la seva banda, hi coexisteixen la docència del català com a assignatura optativa i algunes iniciatives d'educació en català en règim d'immersió total o parcial.[1]
Algere ir Šiaurės Katalonijoje katalonų kalbos mokymas yra laisvai pasirenkamas dalykas ir kai kurios katalonų švietimo iniciatyvos visiškai ar iš dalies pasirenka šį mokymo būdą. [1]
Els models lingüístics escolars dels territoris catalanòfons s'han vist sacsejats per les onades migratòries de la dècada de 1990 i 2000.
Kataloniškai kalbančių teritorijų kalbinius modelius sukrėtė 1990 - ųjų ir 2000-ųjų migracijos bangos.
Aquestes onades han modificat la composició demogràfica de l'alumnat, fins al punt que en una dècada s'ha passat de menys de l'1% d'alumnat estranger a més del 12%.
Pasikeitė studentų demografinė sudėtis - per dešimtmetį nuo mažiau nei 1% užsienio studentų išaugo iki daugiau kaip 12%.
Les necessitats específiques d'aquest nou alumnat han motivat tot un seguit d'iniciatives, com ara les «aules d'acollida», destinades a facilitar l'aprenentatge de llengua catalana i la incorporació ràpida i personalitzada de l'alumnat nouvingut al centre.
Naujų studentų poreikiai paskatino daugybę iniciatyvų, tokių kaip „ priėmimo kabinetai “, kurių tikslas - palengvinti katalonų kalbos mokymą ir greitą studentų, atvykusių į mokymo įstaigą, įtraukimą į mokymo sistemą.
L'any 2007, a Catalunya hi havia un total de 1.081 aules (636 a primària, 347 a secundària i 91 en centres concertats).[1]
2007 m. Katalonijoje iš viso buvo 1 081 priėmimo kabinetai (636 pradinėse mokyklose, 347 vidurinėse mokyjloseir 91 jungtiniuose centruose). [1]
Les universitats segueixen grosso modo el mateix model lingüístic del territori on es troben.
Universitetai iš esmės vadovaujasi kalbiniu modeliu, teritorijos, kurioje jie randasi.
Així, a Catalunya i les Illes, hi ha poca tendència a establir línies lingüístiques i l'alumnat assisteix a classes en català o en castellà segons la llengua triada pel professorat.
Taigi, Katalonijoje ir Balearų salose, yra mažai galimybių nustatyti bendrą kalbų mokymo modelį, todėl studentai gali lankyti paskaitas katalonų bei ispanų kalbomis, priklausomai nuo dėstytojo pasirinktos kalbos.
Això sí, d'acord amb l'article 35 de l'Estatut de Catalunya, «el professorat i l'alumnat dels centres universitaris tenen dret a expressar-se, oralment i per escrit, en la llengua oficial que escullin».
Žinoma, pagal Katalonijos statuto 35 straipsnį „universitetų dėstytojai ir studentai turi teisę žodžiu ir raštu išreikšti savo pasirinktą oficialią kalbą“.
Les últimes dades oficials publicades pel Departament d'Universitats de Catalunya explicaven que el percentatge de grups de classe impartits en català es distribuïa de manera desigual: Universitat de Barcelona, 66,4%; Universitat Autònoma de Barcelona, 61,8%; Universitat Politècnica de Catalunya, 59,4%; Universitat Pompeu Fabra, 66,3%; Universitat de Girona, 80%; Universitat de Lleida, 53,05%; Universitat Rovira i Virgili, 64,9%; Universitat Oberta de Catalunya, 71,4%; Universitat Ramon Llull, 75,8%; Universitat de Vic, 84%; Universitat Internacional de Catalunya, 44%; i Universitat Abat Oliba, 32%.
Naujausi Katalonijos universitetų departamento paskelbti oficialūs duomenys parodė, kad katalonų kalba dėstomų paskaitų procentas pasiskirstė netolygiai: Barselonos universitetas, 66,4%; „Universitat Autònoma de Barcelona“ - 61,8%; Catalunya Politècnica universitetas, 59,4%; Pompeu Fabra universitetas, 66,3%; Žironos universitetas, 80%; Leidos universitetas, 53,05%; Rovira i Virgili universitetas, 64,9%; Oberta de Catalunya universitetas, 71,4%; Ramono Llullo universitetas, 75,8%; Vic universitetas, 84%; Tarptautinis Katalonijos universitetas, 44 proc .; ir Abato Olibos universitetas, 32 proc.
Aquests percentatges són orientatius i sovint la presència del català canvia en funció del tipus d'ensenyament.
Šie procentai yra orientacinio pobūdžio ir dažnai katalonų kalbos pasirinkimas priklauso nuo studijų pobūdžio.
Així, en ensenyaments de grau la presència del català és més alta que en postgraus i màsters, on la major presència d'alumnat estranger ha motivat més oferta de cursos impartits en llengua castellana i una incipient oferta de docència en llengua anglesa.[1]
Pavyzdžiui, bakalauro studijose katalonų kalbos naudojimas yra didesnis nei antrosios pakopos ir magistro studijose, kur didesnis procentas užsienio studentų, todėl aktyviau siūlomos mokymo programos ispanų kalba, o taip pat kuriamos naujos mokymo programos anglų kalba . [1]
Al País Valencià els percentatges d'ús del català en àrees no lingüístiques al 2016 eren: Universitat de València, 34,3%; Universitat Jaume I, 20,26%; Universitat d'Alacant, 7,13%; Universitat Politècnica de València, 6,54%; i Universitat Miguel Hernández, 0%.[6]
Valensijos regione 2016 m. Katalonų kalbos vartojimo procentinė išraiška buvo tokia: Valensijos universitetas 34,3%; Jaume I universitetas, 20,26%; Alikantės universitetas, 7,13%; Valensijos Universiteto Politécnica, 6,54 proc .; ir universiadas Miguelis Hernándezas, 0 proc. [1]
Per fomentar l'ús de la llengua catalana en el món universitari, l'any 1994 tretze universitats de territoris catalanoparlants signaven a la ciutat de Morella (País Valencià) l'acta de constitució de la Xarxa Vives d'Universitats, que actualment ja n'agrupa vint-i-una. En total, això representa un col·lectiu de més de 440.000 persones, entre estudiants, professorat i personal no docent.
Siekdami skatinti katalonų kalbos vartojimą universitetiniame pasaulyje, 1994 m. Trylika kataloniškai kalbančių teritorijų universitetų, vadinamasis Vives universitetų tinklas, Morella mieste (Valencijos regione), kurį šiuo metu sudaro dvidešimt viena įstaiga, iš viso tai sudaro daugiau kaip 440 000 žmonių grupė įskaitant studentus, dėstytojus ir kitą, mokymo įstaigoms nepriklausantį personalą, pasirašė konstitucijos aktą.
L'objectiu d'aquesta xarxa és potenciar les relacions entre els diversos territoris catalanoparlants en els àmbits cultural i lingüístic.
Jų tikslas - sustiprinti ryšius tarp skirtingai kataloniškai kalbančių teritorijų kultūros ir kalbų srityse.
Entre els diversos serveis que la xarxa ofereix al públic, hi ha ajuts a la mobilitat interuniversitària, una biblioteca virtual i un portal de recursos lingüístics.[1]
Tarp įvairių paslaugų, kurias šis tinklas siūlo visuomenei, yra tarpuniversitetinis mobilumas, virtuali biblioteka ir kalbinių išteklių portalas. [1]
L'any 2010 el català s'impartia a 180 universitats al món.[7] L'any 2012 eren 162 les universitats que impartien llengua i literatura catalanes.
2010 m. Katalonų kalba buvo dėstoma 180 universitetų visame pasaulyje. [1] 2012 m. liko 162 universitetai, kuriuose dėstoma katalonų kalba ir literatūra.
Alemanya era el país amb més universitats amb aquests ensenyaments (26), seguida per França (23), els Estats Units d'Amèrica (22), el Regne Unit (21) i Itàlia (13).
Vokietija - šalis, kurioje daugiausiai universitetų siūlė studijas katalonų kalba (26), po to sekė Prancūzija (23), JAV (22), Jungtinė Karalystė (21) ir Italija (13).
A Espanya eren 10 les universitats on s'impartien aquests estudis.[8][9] L'any 2015 es duien a terme estudis de llengua i literatura catalanes en 147 universitats arreu del món.[10]
Ispanijoje buvo 10 universitetų, kuriuose dėstomos šios studijos. [2] [3] 2015 m. Katalonų kalbos ir literatūros studijos vyko 147 universitetuose visame pasaulyje. [4]
Immersió lingüística en català Ensenyament del català a Tarragona durant el franquisme
Kalbų panardinimas į katalonų kalbą Katalonų kalbos mokymas Tarragonoje Franco režimo metu
El català va ser apartat de l'àmbit educatiu entre els segles XVII i XX, a mesura que els diversos estats en què la llengua és parlada van imposar l'educació obligatòria en les respectives llengües estatals.
Katalonų kalba buvo pašalinta iš švietimo srities nuo XVII iki XX amžiaus, kadangi skirtingose šalyse, kuriose buvo kalbama katalonų kalba, buvo privalomas ir atitinkamų valstybinių kalbų mokymas.
No obstant això, els diferents sectors socials del país sempre han estat conscients que l'ensenyament és un àmbit decisiu tant per al progrés del país com per a la vitalitat de la llengua, de manera que les demandes d'introduir el català en l'ensenyament i les queixes pel bandejament van ser freqüents al llarg de tot aquest període.[1]
Nepaisant to, skirtinguose šalies socialiniuose sektoriuose visada buvo žinoma, kad švietimas yra lemiamas sektorius tiek šalies pažangai, tiek kalbos išlaikymui, todėl šiuo laikotarpiu buvo dažni reikalavimai įtraukti katalonų kalbą į švietimo sritį. [1]
La situació va començar a canviar, sobretot a Catalunya, a partir del segle XX, amb l'avenç del catalanisme polític, primer de la mà de la Mancomunitat de Catalunya[2] i després de la Generalitat republicana.[2] El ministre de la Segona República Espanyola, Marcelino Domingo, va permetre l'ús de la llengua catalana en l'educació primària amb el Decret de 29 d'abril de 1930.[3] Efectivament, l'Estatut d'Autonomia de Catalunya de 1932 va introduir per primer cop l'ensenyament del català i en català a tots els nivells de l'ensenyament.
Padėtis pradėjo keistis, ypač Katalonijoje, nuo XX a., Paspartėjus politiniam katalonizmui, įkurus Katalonijos Sandraugą“ [1] , vėliau atėjus „ Respublikonų valdžiai“. [2] Antrojo Ispanijos Respublikos ministro, Marcelino Domingo 1930 m. balandžio 29 d. Dekretu buvo leidžiama pagrindiniame ugdyme naudoti katalonų kalbą. [3] Vėliau - 1932 m. Katalonijos autonomijos statute pirmą kartą buvo įvestas katalonų kalbos mokymas ir katalonų kalba visais švietimo lygmenimis.
Malauradament, el període autonòmic va ser molt curt, però la seva obra va assentar les bases que permetrien que, dècades més tard, sectors de professionals de l'ensenyament mantinguessin la llengua catalana, fins i tot, en plena dictadura franquista, quan la llengua era prohibida i el seu ús perseguit.[1]
Deja, autonominis laikotarpis buvo labai trumpas, tačiau jo darbas padėjo pagrindus, kurie vėliau leido mokymo specialistams išsaugoti katalonų kalbą, net ir esant Franco diktatūrai, kai ji buvo uždrausta, o ja kalbantieji buvo persekiojami. [2]
El 1933 l’Ermita de Sant Pau d'Albocàsser va ser on va aparèixer l’ensenyament del valencià.
1933 m. Valensijoje Ermita de Sant Pau d'Albocàsser bažnyčioje buvo pradėta mokyti katalonų kalba.
A l'estiu es reuniren "quatre destacats mestres com Carles Salvador, Enric Soler i Godes, Antoni Porcar i Candel i Francesc Boix Senmartí; 24 estudiants d’entre 8 i 13 anys, tots nens".[4]
Vasarą susitiko "keturi puikūs mokytojai, tokie kaip: Carles Salvador, Enric Soler ir Godes, Antoni Porcar ir Candel bei Francesc Boix Senmartí bei 24 mokiniai nuo 8 iki 13 metų, visi vaikai“. [1]
La recuperació de la democràcia i de cert grau d'autonomia als territoris catalanòfons inclosos al regne d'Espanya va permetre la recuperació de la llengua en l'àmbit educatiu, un exemple que va ser estímul per a la resta del domini lingüístic.
Demokratijos atkūrimas bei tam tikro laipsnio autonomijos atkūrimas kataloniškai kalbančiose teritorijose, kurios priklausė Ispanijos Karalystei, leido atkurti kalbą švietimo srityje, ir šis pavyzdys buvo stimulas likusiai kalbos ateičiai.
Ara bé, la recuperació ha estat molt desigual arreu del territori i la fragmentació territorial i administrativa fa que avui la posició del català al món educatiu variï enormement segons l'indret al qual es faci referència.[1]
Tačiau katalonų kalbos atsigavimas visose teritorijose vyko labai nevienodai, o dėl teritorinio ir administracinio susiskaldymo katalonų kalbos padėtis švietimo pasaulyje ir šiandien labai skiriasi, atsižvelgiant į tai, kur ji vartojama. [1]
Per territoris
Teritoriniu požiūriu
En termes generals, pot afirmar-se que la introducció del català com a assignatura es va consumar, si més no a Catalunya, País Valencià i Illes Balears, durant la transició democràtica espanyola.
Apskritai, galima teigti, kad katalonų kalba oficialiai buvo pristatyta, bent jau Katalonijoje, Valensijoje ir Balearų salose, Ispanijos perėjimo prie demokratijos metu.
De fet, tots els estatuts d'autonomia i les primeres lleis lingüístiques van prestar una atenció especial a l'aprenentatge i l'ús educatiu del català, ja que es va assentar el principi que calia que tota la població fos competent en les dues llengües oficials per evitar desigualtats o fractures socials per raons de llengua.
Taigi, visuose autonomijos įstatuose ir pirmuosiuose kalbų įstatymuose ypatingas dėmesys buvo skiriamas katalonų kalbos mokymui ir švietimui, nes buvo laikomasi principo, kad visiems gyventojams būtina mokėti dvi oficialiąsias kalbas, kad būtų išvengta nelygybės ar socialinio nesusikalbėjimo.
Ara bé, els models lingüístics escolars desenvolupats a cada territori són força diferents entre si.[1]
Tačiau mokyklų kalbiniai modeliai, kurie buvo sukurti atskirose teritorijose, labai skyrėsi. [1]