У 2005 годзе на 28-м кілямэтры шашы Менск — Маладэчна афіцыйна адкрылі вайскова-забаўляльны комплекс пад назвай «Лінія Сталіна».
Во 2005 година, на 28-от километар од автопатот Минск-Моладечна официјално бил отворен воен и забавен комплекс наречен „Сталинова линија“.
У 2006 годзе на тэрыторыі комплексу паставілі бюст Сталіна, непадалёк ад якога ў 2009 годзе з бласлаўленьня кіраўніка Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату Філярэта (Вахрамеева) пачалі будаваць капліцу ў гонар Аляксандра Неўскага[330].
Во 2006 година, на територијата на комплексот била поставена биста на Сталин, недалеку од која во 2009 година, со благослов на поглаварот на Белоруската егзархија на Московската патријаршија, Филарет (Вахрамев), започнала да се гради капела. во чест на Александар Невски [1] .
Шэраг беларускіх гісторыкаў напярэдадні адкрыцьця комплексу ацэньвалі рэанімацыю «Лініі Сталіна» як чарговы крок да апраўданьня на дзяржаўным узроўні злачынстваў сталінскай эпохі[331].
Голем број белоруски историчари, во пресрет на отворањето на комплексот, ја оцениле реанимацијата на „Сталиновата линија“ како уште еден чекор кон оправдување на злосторствата од ерата на Сталин на државно ниво [2] .
26 траўня 2006 году ў Менску на тэрыторыі Вайсковай акадэміі адкрылі помнік Фэліксу Дзяржынскаму, аднаму з заснавальнікаў і кіраўнікоў рэпрэсіўнай савецкай машыны[332][333].
На 26 мај 2006 година, споменикот на Феликс Ѕержински, еден од основачите и водачите на репресивната советска машина, бил отворен во Минск на територијата на Воената академија [3] [4] .
У 2008 годзе ў вёсцы Крайску Лагойскага раёну Менскай вобласьці побач з царквой Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату паставілі бюст расейскаму цару Мікалаю II.
Во 2008 година, бистата на рускиот цар Николај Втори била подигната во селото Краиску, округот Лагој, регионот Минск, веднаш до црквата на Белоруската егзархија на Московската патријаршија.
Паводле мясцовых жыхароў, у Крайск пачалі прыязджаць людзі, якія вераць ня столькі ў Бога, колькі «ў Мікалая»[334].
Според локалните жители, во Крајск почнале да доаѓаат луѓе кои веруваат не толку во Бог, туку „во Никола“ [1] .
4 красавіка 2013 годзе ў Віцебску, на Прачысьценскай гары адкрылі помнік кіраўніку Маскоўскага патрыярхату Аляксію II (Рыдыгеру)[335]. 20 чэрвеня 2016 году ў Віцебску паставілі помнік князю Аляксандру Неўскаму, якога ў 2008 годзе назвалі «Іменем Расеі».
На 4 април 2013 година, во Витебск, на ридот Прачишенскаја, бил отворен споменик на поглаварот на Московската патријаршија Алексиј II (Рајдигер) [2] На 20 јуни 2016 година, во Витебск бил подигнат споменик на принцот Александар Невски, кој во 2008 година го добил името „Името на Русија“.
Гісторык Аляксандар Краўцэвіч зьвяртае ўвагу на тое, што Аляксандар Неўскі ня меў ніякага дачыненьня да гісторыі Беларусі: ён быў прыхільнікам ардынскага панаваньня, а цяпер зьяўляецца знакавай фігурай гэтак званага «русского мира»[336].
Историчарот Александар Крауцевич го привлекува вниманието на фактот дека Александар Невски немал никаква врска со историјата на Белорусија: тој бил поддржувач на владеењето на Ордата, а сега тој е симболична фигура на таканаречениот „руски свет“ [3] .
Раней свой пратэст супраць усталяваньня помніка выказвала Нацыянальная акадэмія навук Беларусі[337].
Претходно Националната академија на науките на Белорусија го изразила својот протест против поставувањето на споменикот [4] .
6 чэрвеня 2015 году каля Магілёўскага дзяржаўнага бібліятэчнага каледжа імя А. С. Пушкіна ўрачыста адкрылі бюст расейскаму паэту Аляксандру Пушкіну.
На 6 јуни 2015 година, свечено била откриена биста на рускиот поет Александар Пушкин во близина на Државниот колеџ Могилев именуван по А.С. Пушкин.
Скульптуру падараваў расейскі праект «Алея расейскай славы».
Скулптурата е донирана од рускиот проект „Алејата на руската слава“.
На калёне, якая трымае бюст, разьмясьцілі ўрывак зь вершу Пушкіна «Паклёпнікам Расеі», у якім у стылі расейскай імпэрскай прапаганды паэт выступае супраць нацыянальна-вызвольнага паўстаньня палякаў і ліцьвінаў 1830—1831 гадоў і эўрапейскай падтрымкі паўстанцам.
На коленото што ја држи бистата е поставен извадок од песната на Пушкин „Клеветник на Русија“, во која во стилот на руската империјална пропаганда, поетот се спротивставува на националноослободителното востание на Полјаците и Литванците во 1830-1831 година и европската поддршка за бунтовниците.
Пазьней шыльду з гэтым урыўкам зьнялі[338][339].
Подоцна, знакот со овој пасус бил отстранет [1] [2] .
7 лістапада 2016 году каля Менскага трактарнага заводу паставілі новы помнік Леніну[340].
На 7 ноември 2016 година, во близина на тракторската фабрика во Минск бил подигнат нов споменик на Ленин [1] .
2 сакавіка 2017 году ў Менску на вуліцы Гарадзкім Вале міністар унутраных справаў Ігар Шуневіч адкрыў скульптуру царскага паліцыянта («гарадавога») часоў Расейскай імпэрыі.
На 2 март 2017 година, министерот за внатрешни работи Ихар Шуневич открил скулптура на царски („град“) полицаец од времето на Руската империја на улицата Хорадски Вале во Минск.
Удзел у цырымоніі таксама ўзялі міністар культуры Барыс Сьвятлоў і старшыня Мінгарвыканкаму Андрэй Шорац[341].
На церемонијата учествувале и министерот за култура Барис Свјатлов и претседателот на Извршниот комитет на градот Минск Андреј Шоратс [2] .
Усталяваньне скульптуры прымеркавалі да афіцыйнага юбілею беларускай міліцыі, якая вядзе сваю гісторыю ад 4 сакавіка 1917 году, калі расейскі рэвалюцыянэр Міхаіл Фрунзэ атрымаў прызначэньне на часовага кіраўніка міліцыі «Ўсерасейскага земскага саюзу па ахове парадку» ў Менску[342].
Поставувањето на скулптурата била темпирана на официјалната годишнина на белоруската милиција, која ја следи својата историја на 4 март 1917 година, кога рускиот револуционер Михаил Фрунзе бил назначен за привремен шеф на милицијата на „Серускиот сојуз“ [3].
Варта зазначыць, што стаўленьне савецкай міліцыі (ад якой афіцыйна вядзе сваю гісторыю беларуская міліцыя) да царскіх гарадавых знайшло адлюстраваньне на карціне «Арышт гарадавога ў Менску.
Треба да се напомене дека односот на советската милиција (од која белоруската милиција официјално ја црпи својата историја) кон царските граѓани се одразила на сликата „Апсење граѓанин во Минск.
1917 год» пэндзля беларускага савецкага мастака А.
1917“ од белорускиот советски уметник А.
Волкава, сына народнага мастака БССР В.
Волков, син на народниот уметник на БССР В.
Волкава[343].
Волков [4] .
На думку мастацтвазнаўца Сяргей Харэўскага сама ідэя паставіць помнік расейскаму царскаму гарадавому ў гонар савецкай міліцыі з аднаго боку зьяўляецца камічнай і дэманструе ідэалягічны хаос у галовах прадстаўнікоў улады, зь іншага боку царскія жандары адзначыліся расстрэлам мірнай дэманстрацыі менчукоў у 1905 годзе, а таксама рэпрэсіямі ў дачыненьні да дзеячоў беларускай культуры — Якуба Коласа, Алеся Гаруна, Каруся Каганца і іншых.
Според уметничкиот критичар Серхеј Кареуски, самата идеја да се подигне споменик на рускиот царски градски советник во чест на советската милиција е, од една страна, комична и го демонстрира идеолошкиот хаос во главите на владините претставници а од друга страна, царските жандарми биле забележани во пукањето на мирна демонстрација во 1905 година, како и репресии во однос на личности од белоруската култура - Јакуб Колас, Алеш Харун, Каруси Каганц и други.
9 чэрвеня 2017 году ў вёсцы Лыскаўшчыне Круглянскага раёну Магілёўскай вобласьці паставілі помнік расейскаму генэралу Міхаілу Чарняеву, рэдактару пецярбурскай газэты «Русскій мір».
На 9 јуни 2017 година, споменик на рускиот генерал Михаил Черњаев, уредник на санктпетербуршкиот весник „Руски Мир“ бил подигнат во селото Лискавшчина, регионот Могилев.
Паводле поглядаў ён быў вядомым імпэрцам і адэптам ідэі, што Расея мае «сабраць» вакол сябе землі ўсіх славянаў і падпарадкаваць славянскія народы.
Според неговите ставови, тој бил познат император и следбеник на идејата Русија да ги „собере“ околу себе земјите на сите Словени и да ги потчини словенските народи.
Расейскі генэрал заклікаў да здушэньня нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў.
Рускиот генерал повикал на задушување на народноослободителното востание од 1863-1864 година.
Помнік расейскаму асадніку на дзяржаўныя сродкі паставіла арганізацыя «Круглянская перасоўная мэханізаваная калёна №266»[344].
Споменикот на рускиот доселеник е подигнат со државни средства од организацијата „Круглиска мобилна механизирана колона #266“ [1] .
23 чэрвеня 2017 году на Доме Абрампольскага, што выходзіць фасадам на пляц Незалежнасьці, зьявілася памятная шыльда.
На 23 јуни 2017 година, комеморативен знак се појавил на куќата на Абрамполски, која е свртена кон Плоштадот на независноста.
Яна сьведчыць, што ў гэтым доме ў 1922 годзе знаходзіўся Аддзел аховы рэвалюцыйнай законнасьці народнага камісарыяту юстыцыі БССР (ОГПУ, папярэднік НКВД).
Таа сведочи дека во 1922 година, во оваа куќа се наоѓал Одделот за заштита на револуционерната законитост на Народниот комесаријат за правда на БССР (ОГПУ, претходник на НКВД).
Адначасна з гэтым улады праігнаравалі той факт, што ў гэтым доме жыла беларуская мэцэнатка Магдалена Радзівіл, якая фінансава дапамагала выдаваць першыя кнігі Максіма Багдановіча, Максіма Гарэцкага і адкрывала беларускія школы.
Во исто време, властите го игнорирале фактот дека во оваа куќа живеела Магдалена Раѕивил, која финансиски помогнала да се објават првите книги на Максим Богданович и Максим Горецки и отворила белоруски училишта.
Памятнай шыльды, прысьвечанай Магдалене Радзівіл, на доме няма.
На куќата нема спомен-плоча посветена на неа.
Акурат па тым, як у Доме Абрампольскага разьмясьцілі першую ў БССР пракурорскую ўстанову, у краіне пачалася першая хваля рэпрэсіяў.
Веднаш по поставувањето на првото обвинителство во БССР во куќата на Абрамполски, во земјата започнал првиот бран на репресии.
Паводле клясыфікацыі гісторыка Ўладзімера Адамушкі, прыведзенай у кнізе «Палітычныя рэпрэсіі 20-50-х гадоў у Беларусі», яна працягвалася з 1923 да 1928 году.
Според класификацијата на историчарот Владимир Адамушка, дадена во книгата „Политички репресии од 20-50-тите во Белорусија“, тие траеле од 1923 до 1928 година.
У тагачаснай Беларусі, тэрыторыя якой на 1923 год была меншай за сучасную ў чатыры разы, а на 1928 год — амаль удвая, арыштавалі прыкладна столькі ж людзей, колькі і ўва ўсёй Расеі.
Во Белорусија во тоа време, чија територија во 1923 година била четири пати помала од денешната, во 1928 година речиси двојно повеќе луѓе биле уапсени отколку во цела Русија.
Згодна з падлікамі гісторыкаў, маштабы рэпрэсіяў у Беларусі ў першай палове 1920-х гадоў значна перавышалі тыя, якія адбываліся на іншых тэрыторыях СССР.
Според пресметките на историчарите, обемот на репресии во Белорусија во првата половина на 1920-тите значително ги надминал оние што се случиле на другите територии на СССР.
У сярэднім жыхар Беларусі меў у 20 разоў больш шанцаў быць рэпрэсаваным, чым жыхар РСФСР.
Во просек, жител на Белорусија имал 20 пати поголема веројатност да биде репресиран отколку жител на РСФСР.
Першымі пракурорамі БССР, якія ня толькі працавалі ў Доме Абрампольскага, але і жылі там, былі Адольф Гентнер (займаў пасаду ў 1925—1928 гадох), Маісей Сегаль (1925—1928), Максім Ляўкоў (1929—1931).
Првите обвинители на БССР, кои не само што работеле во Домот на Абрамполски, туку и живееле таму, биле Адолф Гентнер (функционер во 1925-1928), Мојсеј Сегал (1925-1928), Максим Љавков (1929-1931).
Усе яны пазьней таксама сталі ахвярамі рэпрэсіяў.
Сите тие подоцна станале и жртви на репресија.
Усталяваньне шыльдаў карнаму акупацыйнаму органу сьведчыць пра працяг маскалізацыі Беларусі і навязваньне беларусам расейскацэнтрычнага сьветапогляду[345].
Поставувањето на знаци до казненото окупациско тело укажува на продолжување на маскулинизацијата на Белорусија и наметнување на рускоцентричен светоглед на Белорусите [1] .
У ліпені 2018 году ў Берасьці з ініцыятывы генэрал-маёра расейскай арміі Аляксандра Куліка паставілі скульптуру дэсантніка Сьцёпачкіна (рас.
Во јули 2018 година, во Брест била поставена скулптура на падобранецот Степочкин (рас) од рускиот цртан филм на иницијатива на генерал-мајор на руската армија Александар Кулик.
Стёпочкин) з расейскага мультфільму. На адкрыцьці скульптуры быў старшыня камітэту па абароне Дзяржаўнай Думы РФ Уладзімер Шаманаў[346].
На отворањето на скулптурата присуствувал и претседателот на одборот за одбрана на Државната дума на Руската Федерација, Владимир Шаманов [1] .
У верасьні 2018 году на арку, збудаваную да 750-годзьдзя Магілёва, павесілі ордэн Леніна, якім само места ніколі не ўзнагароджвалі[347].
Во септември 2018 година, Орденот на Ленин бил закачен на сводот изграден за 750-годишнината на Могилев [2] .
У лістападзе 2018 году ў Менску пачалася рэстаўрацыя помніка расейскаму савецкаму дзеячу Міхаілу Калініну, на якую вылучылі 134 тысячы рублёў (62 тысячы даляраў).
Во ноември 2018 година во Минск започнала реставрацијата на споменикот на рускиот советски лидер Михаил Калинин, за што биле издвоени 134.000 рубљи (62.000 долари).
Прытым навуковы кіраўнік рэстаўрацыі адхіліў прапанову старшыні Беларускага добраахвотнага таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры Антона Астаповіча дадаць да помніка шыльду, што Калінін меў дачыненьне да масавых палітычных рэпрэсіяў[348].
Во исто време, научниот раководител на реставрацијата го отфрлил предлогот на претседателот на Белоруското доброволно друштво за заштита на историски и културни споменици, Антон Астапович, да додаде знак на споменикот во кој се наведува дека Калинин бил вклучен во масивни политички репресии.
У сьнежні 2018 году ў гарадзенскай гімназіі №6 урачыста адкрылі помнік Фэліксу Дзяржынскаму, які папярэдне абнавілі.
[1] . Во декември 2018 година, во гимназијата во Гродно, бр. 6, свечено бил отворен споменикот на Феликс Ѕержински, кој претходно бил реновиран.
На цырымоніі адкрыцьця намесьнік старшыні аблвыканкаму падкрэсьліў, што помнік Дзяржынскаму ў школе — «гэта важная частка выхаваньня патрыятызму, гістарычнай памяці і грамадзянскай адказнасьці ў вучняў»[349].
На свеченото отворање, заменик-претседателот на регионалниот извршен комитет истакнал дека споменикот на Ѕержински во училиштето е „важен дел од образованието на патриотизмот, историската меморија и граѓанската одговорност кај учениците“ [2] .
Па прыходзе да ўлады Аляксандра Лукашэнкі беларуская мова мэтанакіравана выціскаецца з тэлебачаньня і радыё.
Кога Александар Лукашенко дошол на власт, белорускиот јазик бил намерно исцеден од телевизијата и радиото.
На 2014 год доля беларускамоўнага вяшчаньня ў тэлепраграмах Беларусі склала каля 5%[350] (прытым у 2009 годзе толькі 1% рэклямы ў краіне выйшаў па-беларуску[351]).
Од 2014 година, уделот на емитувањето на белоруски јазик во белоруските телевизиски програми бил околу 5% [1] (додека во 2009 година, само 1% од рекламите во земјата се емитувале на белоруски [2] ).
На дзяржаўных тэлеканалах Беларусь 1, Беларусь 2, Беларусь 24, Беларусь 5, АНТ, СТБ дамінуе расейская мова.
Рускиот јазик доминира на државните ТВ канали Белорусија 1, Белорусија 2, Белорусија 24, Белорусија 5, ANT, STB.
Беларускамоўныя праграмы выходзяць адзінкамі, напрыклад «Тэлебарометр» і «Навіны рэгіёнаў» на Беларусь 1.
Програмите на белоруски јазик се објавуваат во единици, на пример, „Телебарометар“ и „Вести за регионите“ на Белорусија 1.
Тэлепраграма «Панарама», якая нават за савецкім часам выходзіла на беларускай мове, таксама пачала выходзіць на расейскай.
ТВ-програмата „Панорама“, која се објавувала на белоруски дури и за време на советската ера, исто така започнала да се објавува во руски.