«Клара Новикова эшләпәһе» һәйкәле (урыҫ.өсөн Һәйкәл «Клара Новикова Эшләпә») - Ҡырымдың Ялта ҡалаһында Юмор аллеяһында, яр буйында урынлашҡан "Юбилейный" концерт залы эргәһендә ҡуйылған һәйкәл.
«Կլարա Նովիկովայի գլխարկ» հուշարձան (ռուս.՝ Памятник «Шляпа Клары Новиковой»), հումորային հուշարձան Ղրիմի Յալթա քաղաքի Հումորի ծառուղում, որը գտնվում է Առափնյա փողոցում՝ «Յուբիլեյնի» համերգասրահի մոտակայքում։


Юмор аллеяһы (Ялта) Жванецкий портфеле һәйкәле Аркановтың жилеты һәйкәле Ширвиндт төрөпкәһенә һәйкәл Кобзон микрофонына һәйкәл Гитара һәм бандура скульптураһы
Հումորի ծառուղի (Յալթա) Ժվանեցկու պորտֆելի հուշարձան Արկանովի բաճկոնակի հուշարձան Շիրվինդտի ծխամորճի հուշարձան Կոբզոնի խոսափողի հուշարձան Հարմոն և կիթառ (քանդակ)

Юмор аллеяһы 2004 йылда Ялтала үткән Сатира һәм юмор фестивале һәм уны ойоштороусылар Владимир Моисеенко менән Владимир Данилецтың тырышлығы һөҙөмтәһендәбулдырыла[1].
Հումորի ծառուղին հիմնադրվել է 2004 թվականին՝ Յալթայի հումորի ու երգիծանքի փառատոնի և նրա կազմակերպիչներ Վլադիմիր Դանիլեցի և Վլադիմիր Մոիսեենկոյի շնորհիվ[2]։

Шулай уҡ төрлө йылдарҙа Михаил Жванецкий портфеле (2004), Аркадий Арканов курткаһы (2005), Александр Ширвиндт төрөпкәһе (2006), Иосиф Кобзон микрофоны (2007), Михаил Вашук менән Николай Бандуриндың төртмә дүрт йыллыҡтары хөрмәтенә "гитара һәм бандура" скульптуралары (2015)[1] барлыҡҡа килә.
Տարբեր տարիների ծառուղում հայտնվել են նաև Միխայիլ Ժվանեցկու պորտֆելը (2004), Արկադի Արկանովի բաճկոնակը (2005), Ալեքսանդր Շիրվինդտի ծխամորճը (2006), Իոսիֆ Կոբզոնի խոսափողը (2007), «Հարմոն և կիթառ» քանդակը՝ քառյակասացներ Միխայիլ Վաշուկովի և Նիկոլայ Բանդուրինի պատվին (2015)[1]։

Рәсәйҙең халыҡ артисы Клара Новикова һәйкәле 2014 йылдың июлендә «Мәскәү - Ялта - Транзит» юморт һәм эстрада фестивале көндәрендә асыла. Скульптураны Клара Новикова үҙе аса[1].
Ռուսաստանի ժողովրդական արտիստուհի Կլարա Նովիկովայի գլխարկի հուշարձանը բացվել է հումորի և էստրադայի «Մոսկվա - Յալթա - Տրանզիտ» փառատոնի օրերին՝ 2014 թվականի հուլիսին։ Քանդակը բացել է անձամբ Կլարա Նովիկովան[3]։

Тантаналарҙа фестиваль президенты Михаил Ашумов, фестивалдең жюри рәйесе, РСФСР-ҙың халыҡ артисы, яҙыусы Аркадий Арканов, Рәсәйҙең атҡаҙанған артистары Николай Бандурин һәм Симон Осиашвили, скрипкасы Степан Мезенцев, вазифалы һәм яуаплы шәхестәр, шулай уҡ һәйкәлдең авторҙары Игорь һәм Элеонора Лисенкондар ҡатнаша[1].
Արարողությանը մասնակցել են նաև փառատոնի նախագահ Միխայիլ Աշումովը, փառատոնի ժյուրիի նախագահ, ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ, գրող Արկադի Արկանովը, Ռուսաստանի վաստակավոր արտիստներ Նիկոլայ Բանդուրինը և Սիմոն Օսիաշվիլին, ջութակահար Ստեպան Մեզենցևը, պաշտոնյաներ ու պատասխանատուներ, ինչպես նաև հուշարձանի հեղինակները՝ Իգոր և Էլեոնորա (Էլլա) Լիսենկոները[1]։

Скульптура композицияһы бронзанан эшләнгән. Ул эшләпәлә көҙгөлөге кеүек сағыла, аҫтараҡ Клара Новикованың иң популяр героиняһының исеме - Соня инәй тип яҙылған[1].
Քանդակագործական հորինվածքը պատրաստված է բրոնզից։ Այն ունի գլխարկով հայելու տեսք, ներքևում գրված է Նովիկովայի կերտած ամենահայտնի հերոսուհու անունը՝ Սոնյա մորաքույր[1]։

Шулай уҡ ҡарағыҙ
Տես նաև

Юмор аллеяһы (урыҫ.өсөн Аллея юмор) - Ҡырымдың Ялта ҡалаһына, Яр буйы урамында, "Юбилейный" концерт залынан алыҫ түгел урынлашҡан юмористик һәйкәлдәр аллеяһы. Скульптура авторҙары - Игорь менән Элеонора Лисенко.
Հումորի ծառուղի (ռուս.՝ Аллея юмора), հումորային հուշարձանների ծառուղի Ղրիմի Յալթա քաղաքում, որը գտնվում է Առափնյա փողոցում՝ «Յուբիլեյնի» համերգասրահի մոտակայքում։ Քանդակների հեղինակներն են յալթացիներ Իգոր և Էլեոնորա (Էլլա) Լիսենկո ամուսինները։

Яҙыусы-сатирик Аркадий Арканов жилетына һәйкәл 2005 йылдың авгусында, икенсе фестиваль көндәрендә асыла. 1:1,5 дәүмәлендәге китапҡа (Арканов әҫәрҙәре томы) жилет менән галстук-бабочка ҡуйылған. Скульптура Жванецкий портфеле һәйкәленән 4 метр алыҫлыҡта урынлаштырылған һәм диорите постаментына урынлаштырылған.
Գրող-երգիծաբան Արկադի Արկանովի բաճկոնակի հուշարձանը բացվել է երկրորդ փառատոնի օրերին՝ 2005 թվականի օգոստոսին։ Թիթեռնիկ փողկապով բաճկոնակը տեղադրված է 1:1,5 մասշտաբով գրքի վրա (Արկանովի ստեղծագործությունների հատորն է)։ Այդ հորինվածքն էլ ամրացված է դիորիտե պատվանդանին Քանդակը Ժվանեցկու պորտֆելից 4 մետր հեռավորության վրա է։ Քանդակագործ Իգոր Լիսենկոն քանդակը ստեղծել է երեք ամսում՝ ծախսելով 100 կիլոգրամ բրոնզ[4]։

Ширвиндт төрөпкәһенә һәйкәл
Շիրվինդտի ծխամորճի հուշարձան

Актер, Мәскәү сатира театры етәксеһе, СССР-ҙың халыҡ артисы Александр Ширвиндтҡа өсөнсө фестиваль барышында - 2006 йылдың авгусында асыла. Скульптура бронзанан театр шаршауы һәм битлек формаһында эшләнгән. Битлектән, ирендәр һәм Александр Ширвиндттың төрөпкәһе күренә.
Դերասան, Մոսկվայի երգիծանքի թատրոնի ղեկավար, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Ալեքսանդր Շիրվինդտի ծխամորճի հուշարձանը բացվել է երրորդ փառատոնի օրերին՝ 2006 թվականի օգոստոսին։ Քանդակագործական հորինվածքը պատրաստված է բրոնզից և պատկերում է թատերական վարագույր ու դիմակ, որի տակից երևում են Ալեքսանդր Շիրվինդտի շրթունքները ծխամորճով։ Այդ ամենը տեղադրված է «Շիրվինդտ» գրությամբ գրքի վրա, որն էլ ամրացված է գրանիտե պատվանդանին։ Հուշարձանի քաշը մոտ 80 կգ է[5]։

Кобзон микрофонына һәйкәл
Կոբզոնի խոսափողի հուշարձան

Билдәле йырсыһы, СССР-ҙың халыҡ артисы Иосиф Кобзон микрофонына һәйкәл дүртенсе фестивалдә, 2007 йылдың авгусында асыла. Скульптура тажлы скрипка асҡысына формаһында эшләнгән. Музыкаль асҡыс пластинка өҫтөндә тора, ә уртала - микрофон.
Անվանի երգիչ, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Իոսիֆ Կոբզոնի խոսափողի հուշարձանը բացվել է չորրորդ փառատոնի օրերին՝ 2007 թվականի օգոստոսին։ Քանդակագործական հորինվածքն ունի թագով ջութակի բանալու տեսք։ Բանալին գտնվում է երաժշտական ձայնապնակի վրա, իսկ կենտրոնում խոսափողն է։ Այդ ամենը կանգնած է մեկմետրանոց պատվանդանի վրա։ Հուշարձանի հեղինակ քանդակագործ Իգոր Լիսենկոն այն ձուլել է Կիևում։ Քանդակի բարձրությունը 120 սմ է, քաշը՝ 97 կգ[6]։

Клара Новикова эшләпәһенә һәйкәл
Կլարա Նովիկովայի գլխարկի հուշարձան

Төп мәҡәлә Клара Новикова эшләпәһенә һәйкәл
Հիմնական հոդված՝ Կլարա Նովիկովայի գլխարկի հուշարձան

Тарихы
Պատմություն

Рәсәйҙең халыҡ артисы Клара Новикова һәйкәле 2014 йылдың июлендә «Мәскәү — Ялта — Транзит» юморт һәм эстрада фестивале көндәрендә асыла. Скульптура композицияһы бронзанан эшләнгән. Ул эшләпәлә көҙгөләге кеүек сағыла, аҫтараҡ Клара Новикованың иң популяр героиняһының исеме — Соня инәй тип яҙылған[1].
Ռուսաստանի ժողովրդական արտիստուհի Կլարա Նովիկովայի գլխարկի հուշարձանը բացվել է հումորի և էստրադայի «Մոսկվա - Յալթա - Տրանզիտ» փառատոնի օրերին՝ 2014 թվականի հուլիսին։ Քանդակագործական հորինվածքը պատրաստված է բրոնզից։ Այն ունի գլխարկով հայելու տեսք, ներքևում գրված է Նովիկովայի կերտած ամենահայտնի հերոսուհու անունը՝ Սոնյա մորաքույր[7]։

«Гитара һәм гармун» скульптураһы
«Հարմոն և կիթառ» քանդակ

Төртмәле дүрт юллыҡтар башҡарыусы Михаил Вашуков һәм Николай Бандура хөрмәтенә һәйкәл 2015 йылдың 28 июнендәасыла. Скульптура композицияһы актерҙарҙың яратҡан музыка ҡоралы - Вашуковтың гитараһын һәм Бандуриндың гармунын һынландыра. Автор әйтеүенсә, улар актерҙарҙың музыка ҡоралдарының теүәл күсермәһе[1].
Քառյակասացներ Միխայիլ Վաշուկովի և Նիկոլայ Բանդուրինի պատվին ստեղծված այս հուշարձանը բացվել է հումորի և էստրադայի «Մոսկվա - Յալթա - Տրանզիտ» փառատոնի օրերին՝ 2015 թվականի հունիսի 28-ին։ Քանդակագործական հորինվածքը պատկերում է դերասանների սիրելի նվագարանները՝ Վաշուկովի կիթառը և Բանդուրինի հարմոնը։ Հեղինակների խոսքով՝ դրանք դերասանների երաժշտական գործիքների ճշգրիտ պատճեններն են[8]։ Քանդակը ձուլված է բրոնզից, իսկ պատվանդանը գրանիտե է[8]։ Նվագարանների վրա գրված են դերասանների ազգանունները. կիթառի վրա՝ Վաշուկով, հարմոնի վրա՝ Բանդուրին[9]։

Иҫкәрмәләр
Ծանոթագրություններ

Юмор аллеяһы 2004 йылда Ялтала үткән Сатира һәм юмор фестивале һәм уны ойоштороусылар Владимир Моисеенко менән Владимир Данилецтың тырышлығы һөҙөмтәһендә булдырыла[1]. Шулай уҡ төрлө йылдарҙа Михаил Жванецкий портфеле (2004), Аркадий Арканов жилеты (2005), Александр Ширвиндт төрөпкәһе (2006), Иосиф Кобзон микрофоны (2007), Михаил Вашук менән Николай Бандуриндың төртмә дүрт юллыҡтары хөрмәтенә «гитара һәм бандура» скульптуралары (2015) барлыҡҡа килә
Հումորի ծառուղին հիմնադրվել է 2004 թվականին՝ Յալթայի հումորի ու երգիծանքի փառատոնի և նրա կազմակերպիչներ Վլադիմիր Դանիլեցի և Վլադիմիր Մոիսեենկոյի շնորհիվ[2]։

[1].
Տարբեր տարիների ծառուղում հայտնվել են Միխայիլ Ժվանեցկու պորտֆելը (2004), Արկադի Արկանովի բաճկոնակը (2005), Ալեքսանդր Շիրվինդտի ծխամորճը (2006), Իոսիֆ Կոբզոնի խոսափողը (2007), Սոնյա մորաքրոջ հայելին ու գլխարկը՝ Կլարա Նովիկովայի պատվին (2014), «Հարմոն և կիթառ» քանդակը՝ քառյակասացներ Միխայիլ Վաշուկովի և Նիկոլայ Բանդուրինի պատվին (2015)[1]։

Жванецкий портфеле һәйкәле
Ժվանեցկու պորտֆելի հուշարձան

Ярты метрлыҡ гранит бағанала бағана яҙыусының өс томы һәм сығыштары ваҡытында һәр саҡ ҡулында булған билдәле портфеле урын алған. Сумкаға Жванецкий әәҫәрҙәренән өҙөмтәләр яҙылған. Бронза скульптура төп нөсхәне ҡабатлай: бейеклеге - 43,5 см, киңлеге - 50,75 см, ҡалынлығы - 16 см.
Միխայիլ Ժվանեցկու պորտֆելի հուշարձանը բացվել է առաջին փառատոնի օրերին՝ 2004 թվականի օգոստոսին։ Կեսմետրանոց գրանիտե սյան վրա տեղադրված են գրողի երեք բրոնզաձույլ հատորները և նրա հանրահայտ պորտֆելը, որը ելույթների ժամանակ միշտ նրա ձեռքին է։ Պայուսակի վրա փորագրված են մեջբերումներ Միխայիլ Ժվանեցկուց։ Բրոնզե քանդակը ճշգրիտ բնօրինակի չափսերի է. բարձրությունը՝ 43,5 սմ, լայնությունը՝ 50,75 սմ, հաստությունը՝ 16 սմ։ Քանդակի քաշը 67 կգ է[3]։

Арканов жилетына һәйкәл
Արկանովի բաճկոնակի հուշարձան

Сығанаҡтар
Աղբյուրներ

Ҡырым һәм шарап театры (урыҫ.өсөн шарап һәм ҡырым Театры) - Ҡырым Республикаһы Ялта ҡалаһында 2011 йылдан алып эшләгән, Ҡырымда йөҙөм үҫтереү һәм шарап етештереү тарихына бағышланған музей.
Գինու և Ղրիմի թատրոն (ռուս.՝ Театр вина и Крыма), թանգարան Ղրիմի Յալթա քաղաքում, որը գործում է 2011 թվականից։ Այն պատմում է Ղրիմում խաղողագործության և գինեգործության մասին։

Ялта шарап театры туристар өсөн үҙ ишектәрен 2011 йылдың 16 авгусында аса. Ҡала көнөнә тап килтерелгән тантанала ҡатнашыусылар иң яҡшы Ҡырым шараптарын ауыҙ итә, театр постановкалары ҡарай, шампан шешәһен асыу конкурсында ҡатнаша.
Յալթայի գինու թատրոնն իր դռները զբոսաշրջիկների առջև բացել է 2011 թվականի օգոստոսի 16-ին։ Բացման արարողությանը, որը կայացել է Քաղաքի օրը, ներկաները փորձել են Ղրիմի լավագույն գինիները, դիտել են թատերական բեմականացումներ, մասնակցել են շամպայնի շշի բացման մրցույթի։

Музейҙа Ҡырымда йөҙөм үҫтереү, шарап эшләү, шулай уҡ башҡа күп нәмәләр тураһында мәғлүмәт алырға мөмкин.
Թանգարանում կարելի է ծանոթանալ Ղրիմում խաղողագործության և գինեգործության պատմությանը, ինչպես նաև իմանալ բնագավառին առչվող շատ այլ բաներ։

Шарап театры бүлектәргә бүленгән бер нисә күргәҙмә залынан тора. Кинотеатры залында Ҡырым ҡунаҡтары шарап етештереүҙең тарихы һәм үҫеше, бөтөн донъяла танылыу алған брендтар тураһында фильм ҡарай. Бынан тыш, ҡырым тарихында иң билдәле брендтар тураһында һөйләп фильм шарап, ул бөтә донъяла танылыу ала.
Այս թանգարանը գտնվում է Յալթայի կենտրոնական մասում գտնվող հինավուրց առանձնատանը։ Գինու թատրոնը բաղկացած է մի քանի ցուցասրահից, որոնք բաժանված են բաժանմունքների։ Սրահներից մեկը կինոթատրոն է, որտեղ հյուրերը դիտում են Ղրիմում գինեգործության ծագման և զարգացման մասին ֆիլմ։ Բացի այդ, ֆիլմը պատմում է Ղրիմի գինիների ամենահայտնի ապրանքանիշերի պատմության մասին, որոնք ստացել են ճանաչում ամբողջ աշխարհում։

Икенсе залда ҡунаҡтар төрлө шараптан ауыҙ итә, уларҙың тәмен һәм еҫен баһалай ала. Теләге булғандар шарап мөгәрәбенә төшә, һуңынан шарап магазинынан үҙенә оҡшаған сортты һатып алырға мөмкин.
Երկրորդը համտեսասրահ է։ Այստեղ, լսելով ուղեկցորդին, հյուրերը կարող են համտեսել տարբեր գինիներ՝ գնահատելով դրանց համն ու հոտը։ Ցանկության դեպքում կարելի է դիտել գինու մառանը, այնուհետև գնալ տեղի գինու խանութ և ձեռք բերել գինիներ։

Музейҙа шарап етештереүгә ҡағылышы булған 800-ҙән ашыу экспонат бар. Шулай уҡ бында Ҡырымда элек йәшәгән һәм хәҙерге рәссамдарҙың картиналары күргәҙмәһе менән танышырға була.
Թանգարանում կա ավելի քան 800 ցուցանմուշ, որոնք այս կամ այն կերպ առնչվում են գինու արտադրությանը։ Այստեղ ցուցադրվում են նաև ինչպես Ղրիմի ժամանակակից, այնպես էլ ավելի վաղ ժամանակներում ապրած նկարիչների կտավները։

Почтовый индекс 346356 — Красный Сулин, Ростовская область
Почтовый индекс 346356 — Красный сулин, Ростовская область

Толстой урамы (урыҫ.өсөн йыуан урам) - Рәсәйҙең Ростов өлкәһендәге Красный Сулин районы Красный Сулин ҡала округының административ үҙәгендәге Красный Сулин ҡалаһының таусылар биҫтәһендәге урам. Бөйөк рус яҙыусыһы Лев Николаевичаң Толстой (1828-1910) хөрмәтенә аталған.
Տոլստոյի փողոց (ռուս.՝ Улица Толстого), փողոց Ռուսաստանի Ռոստովի մարզի Կրասնի Սուլինի շրջանի և Կրասնոսուլինսկի քաղաքային շրջանի վարչական կենտրոն Կրասնի Սուլին քաղաքի Գոռնյացկի միկրոշրջանում։ Անվանվել է ռուս նշանավոր գրող Լև Նիկոլաևիչ Տոլստոյի (1828-1910) պատվին։ Սկիզբ է առնում Բրատսկայա փողոցից և ավարտվում Չկալովի փողոցի հետ հատումով։ Երկարությունը 530 մետր է։

Толстой урамы Братская урамынан башланып, Парк һәм Павлова урамдарын киҫеп үтеп, Чкалов урамы киҫелешендә тамамлана. Глинка урамына параллель. Оҙоглоғо - 530 метр.
Կրասնի Սուլին քաղաքի Տոլստոյի փողոցը սկսվում է Բրատսկայա փողոցից, հատում Պարկովայա և Պավլովի փողոցները և ավարտվում Չկալովի փողոցի հետ հատումով։ Զուգահեռ է Գլինկայի փողոցին։ Երկարությունը 530 մետր է։ Փողոցում կա համարակալված 34 շինություն։

Урамдың почта индексы: 346356.
Տոլստոյի փողոցի փոստային դասիչն է՝ 346356։

Урам билдәле яҙыусы, Рус һәм донъя аҡыл эйәләренең береһе, 1854-1855 йылдарҙа севастополде обороналауҙа ҡатнашыусы, мәғрифәтсе, публицист, , абруйлы фекере яңы дини-рухи йүнәлеш булдырған дини аҡыл эйәһе, Империя фәндәре академияһының мөхбир ағзаһы (1873), беллетристиканың маҡтаулы академигы (1900)[1] Лев Николаевич Толстой (1828-1910) хөрмәтенә аталған.
Փողոցն անվանվել է ռուս նշանավոր գրող Լև Նիկոլաևիչ Տոլստոյի (1828-1910) պատվին։ Լև Տոլստոյը ռուս և համաշխարհային խոշորագույն գրողներից ու մտածողներից մեկն է, 1854-1855 թվականների Սևաստոպոլի պաշտպանության մասնակից։ Լուսավորական, հրապարակախոս, կրոնական մտածող էր, որի հեղինակավոր կարծիքն առաջացրել է կրոնաբարոյական նոր հոսանք՝ տոլստոյականություն։ Կայսերական Գիտությունների ակադեմիայի թղթակից-անդամ էր (1873), բելետրիստիկայի պատվավոր ակադեմիկոս (1900)[1]։