موختلیف دیل ائتنوس لارین یارانما بولگه لری
Farklı dil etnosların yaranma bölgeleri (m.ö. 5. bin yıl)
اورمو تئوری سی پروفوسور دوکتور فیریدون آغاسی اوغلو (جلیلو) طرفیندن یایینلانان بیر تاریخی نظریه دیر.
Urmu teorisi Prof. Dr. Feridun Ağasıoğlu (Celilov) tarafından yayınlanan bir tarihi teoridir.
اورمو تئوریسی
Urmu teorisi
پروتو-تورک دیلینین هانچی چاغدا داغیلیب باتی و دوغو قوللارینا آیریلماسی مساله سی نین تورکولوژی ده دوغرو یورومو| یوخدور. بونون ندنی تورک دیلی، تاریخی قیرامئر و تاریخی دیالئکتولوژیا زمینه سینده جیددی آراشتیرمانین اولماماسی، تورک دیلی عایله سینین و پروتوتورک دیلینین داغیلماسی حقینده دئییلن فیکیرلرین آرکوئلوژی بلگه لره دایانماماسیدیر. بو ندنله تورکلرین ائتنوگئنئزی(اینگیلیس جه: ethnogenesis) حقینده تورکولوژی بیلیمینده چوخ فرقلی فیکیرلر اورتایا چیخمیشدیر. تورکولوژی ده درین کوک سالمیش، اما ایثبات اولونمامیش یانلیش "آلتای دیلی عایله سی" تئوریسی ایسه تورک ائتنوگئنئزی بیلیمینی چیخماز یولا سوخموشدور.
Bunun nedeni Türk dili, glottogenezi, tarihi gramer ve tarihi diyalektoloji alanında ciddi araştırmanın olmaması, Türk dili ailesinin ve Prototürk dilinin hangi mekanda ve hangi çağda yaratılması, özellikle hangi çağda dağılması hakkında söylenen fikirlerin arkeoloji belgelere dayanmamasıdır. Bu nedenle Türklerin etnogenezi hakkında Türkoloji ilminde çok farklı fikirler ortaya çıkmıştır. Türkoloji'de derin kök salmış, ama ispat olunmamış yanlış “Altay dil ailesi” teorisi ise Türk etnogenezi bilimini çıkmaza sokmuştur.
پروتودیل لر
Protodiller
آیری آیری لهجه لرین قووشماسی ایله یارانان بویوک دیل عایله لری، یعنی پروتو دیل لر، میلاد دان اونجه 4 اونجو مین ایله ایلکین دییشیم لری ندن ایله باشلانان گوچ لرده چئشیتلی قوللارا آیریلمیش و آیری آیری چاغلاردا بو قوللاردان یئنی لهجه لر و دیللر ایجاد ائدیلمیشتیر. اورتا آوروپا دا یارانمیش پروتو هیندآوروپا، اورال دا یارانمیش پروتو فینوقور، قوزئی قافقازدا یارانمیش پروتوقافقاز، عربیستان یاریم آداسیندا(شبه جزیره) یایرانمیش پروتوسامی و باشقا دیل عایله لرینین گئچتیغی بو یول تورک عایله سی اوچون ده گئچرلی دیر. بئله کی، اون آسیا دا(Ön Asya) یارانمیش پروتوتورک دیلی میلاد دان اونجه 4اونجو مین ایلین اورتالاریندا باتی و دوغو قول لارا آیریلمیش، دوغو یا گئدن پروتوتورک قوروپلاری اورتا آسیادان ایتیل یاخالارینا و آلتایا قدر آیری آیری بولگه لرده ایکینجی آتایوردلار سالمیشلار.
Ayrı-ayrı diyalektlerin kavuşması ile yaranan büyük dil aileleri, yani protodiller m.ö. IV bin yılda iklim değişmeleri nedeni ile başlanan göçlerle çeşitli kollara ayrılmış ve ayrı-ayrı çağlarda bu kollardan yeni diyalektler, diller türemiştir. Orta Avrupa'da yaranmış protohindavrupa, Ural'da yaranmış protofinuqor, Kuzey Kafkasya'da yaranmış protokafkaz, Arabistan yarımadasında yaranmış protosami ve başka dil ailelerinin geçtiği bu yol Türk dil ailesi için de geçerlidir.
اسماعیل مددی اوصالو (اولکر) ـ ایران آذربایجانیندان اولان چاغداش تورک شاعیر.
İsmayıl Mededi Osalu(İsmayıl Ölker - Farsça: اسماعیل مددی - اسماعیل اولکر), İran Azerbaycanında (Güney Azerbaycan), çağaş Türk şairidir.
تانیتیم
Tanıtım
اسماعیل مددی 1348-اینجی ایل مرداد آیی‌نین 15-ینده گونئی آذربایجانین اورمیه شهرینده اورتا حاللی بیر عایله‌ده دونیایا گؤز آچدی. مرحوم آتاسی سیف‌الله، امکلی بلدیه کارمندی ایدی. آناسی نصرت خانیم ایسه ائوخانیمی‌دیر. او، ایلک، اورتا و متوسطه درسلرینی اورمیه‌نین "وزیری"، "آزادی" . "۱۳آبان" اوخوللاریندا بیتیردی. ۱۳۶۴-اونجو ایلده بیناب اونیورسیته‌سینده فارس دیلی و ادبیاتی بؤلومونه گیردی و ۱۳۷۱-ده ماذون اولدو.
İsmayıl Ölker 1969 yılında Urmiye'de doğdu.
۱۳۷۸-اینجی ایلده تورکیه‌یه گئده‌رک، آنکارا غازی اونیورسیته‌سینده تؤمر (تورکجه یابانجی دیل اؤیره‌نیم، آراشدیرما و اویغولاما مرکزی) دیپلوماسینی آلدی. ۱۳۷۹-دا ازمیر ائگه اونیورسیته‌سینی قازاندی و "تورک دیلی و ادبیاتی" بؤلومو "تورک لهجه‌لری و ادبیاتلاری" آنا بیلیم دالیندان یوکسک لیسانس آلدی. ۱۳۸۲-ده پرفسوردکتر یاووز آک‌پینار دانیشمانلیغی ایله یازدیغی ماراقلی شاعریمیز "بولود قاراچؤرلو سهندین حیاتی و اثرلری اوزه‌ره بیر آراشدیرما" آدلی تزینی پرفسوردکتر رضا فیلیزاوکف پرفسوردکتر عمر فاروک هویوگوزل، پرفسور دکتر اسماعیل آکادان اولوشان ژوری قارشیسیندا مدافعه ائتدی. ۱۳۸۵-ده باکی خزر اونیورسیته‌سینده پرفسور دکتر هاملت عیسی خانلینین علمی رهبرلییی ایله آذربایجان دیلی(تورکجه‌سی) و ادبیاتی بؤلومونون دکترا درسلرینی کئچیردی. ۱۳۸۷-ده "مشروطیتدن گونوموزه قدر گونئی آذربایجان سربست شعر گلیشیمی" آدلی دوکتورا تئزینی مدافعه ائتدی.
1999 yılında Türkiyeye gitti ve Ankarada Gazi üniversitesinde TÖMER diploması aldı. 2000 yılında Izmir üniversitesine gitti ve "Türk Dili ve Edebiyatı" bölümu "Türk Lehceleri ve Edebiyatı" okudu.
اسماعیل مددی ایندیلیکده اورمیه‌ده یاشاییر. اورمیه و تبریزده آذربایجان و استانبول تورکجه‌سی درسلرینی(تؤمر) اوخوتماقلا مشغولدور. ائولیدیر و "آراز" و "ائل‌آی" آدلاریندا بیر اوغلو و بیر قیزی وار.
İsmayıl Ölker şimdi Urmiyede yaşıyor. Urmiyede ve Terbrizde Türkiye Türkçesi öğretiyor.
اثرلری
Eserleri
1- گونش تونقالی، یالقیز بیتگی (۱۳۷۲)شعرلر توپلوسو 2- بویور آددیم آت(۱۳۷۷) شعرلر توپلوسو 3- بیر سالخیم دان یئلی(۱۳۸۳) شعرلر توپلوسو 4- سئودا یولدایمیش(۱۳۸۶)شعرلر توپلوسو
1- Güneş tongalı, yalnız bitgi (1993) 2 - Buyur addım at (1998) 3 - بیر سالخیمدان یئری (2004) 4 - Sevda yoldaymış (2007)
قؤطور باتی آذربایجان اوستانینین مرز شهرلریندن بیری دیر کی خوی بؤلگه‌سی و قوطور بؤلومونده یئرلشیب دیر. بو شهر تورکیه‌نین یاخینلیقیندا دیر.
Gutur bati Azerbaycan eyaletinin Mur sehirinden biridir ki Hoy sehristani ve Gutur bulumanda yerlesiyor. Bu sehri Turkistan yakinligindadir.
ساوالان داغی سؤنموش بیر وولکان[1]، آذربایجانین ان بؤیوک داغی و ایران جوغرافیاسیندا اوچونجو ان اوجا داغ دیر. بو داغ اردبیل اوستانیندا و اردبیل و خیاو شهریستانلاری آراسیندا یئرلشیبدیر. بو داغ ۴۸۱۱ متر اوجالیغا مالیکدیر. قوزئی دن خیاوا، دوغودان اردبیله، گونئیدن سرینه (سرعین) و باتیدان دا سارابا باخیر. ساوالان داغی نین اؤزونه سولطان ساوالان دئییلیر، و اونون یانیندا حرم داغی و گلین داغی (کسرا داغی) آدلاریندا ایکی باشقا بؤیوک داغ دا واردیر، آنجاق ساوالان یا سولطان ساوالانین بؤیوکلویونه گؤره داها آدلانیب و بو ایکی داغی کؤلگه یه سالیبدیر.
Savalan Dagi Erdebil sehri yakinligindadir. Yuksekligi 4811 metredir ve yuksekligine gore Azerbaycan'in en yuksek dagidir. Savalan'in duz zirvesinde gol yaranmisdir.
عبدالباسط عبدالصمد(ایستانبول تورکجه سی:Abdulbasid Abdussamed)(d.
Abdulbasid Abdussamed (Arapça: عبد الباسط عبد الصمد)(d.
1 Ocak 1927, – ö.
1 Ocak 1927, El-Uksur – ö.
30 Kasım 1988, )میصرلی حافظ و قران قاریسی
30 Kasım 1988, Kahire), Mısırlı Hâfız ve Kur'an kâri'si.
یاشام
Hayatı
میصرین گونئیده کی ارمنت شهرینده ,عراقلی بیر بابا و میصرلی بیر آنادان 1 اوکتوبر 1927 تاریخینده دونیایه گوز آچدی.10 یاشیندا حافظ اولموشدور.1950 ایلینده دونومونون باشباکانین ایستکی اوزرینه میصر رادیوسونداکی یاراشمایا خاطیر و باشاریجیا گوره رادیونون رسمی اوخوجوسو اولور.30 ایل قدر قاهیره شافعی جمعینده قرآن اوخودو 1988-جو ایلده وفات ائتمیشدیر
Mısır'ın güneyindeki Armant şehrinde, Irak'lı bir baba ve Mısır'lı bir anneden 1 Ocak 1927 tarihinde doğdu. 10 yaşında Hâfız olmuştur. 1950 yılında dönemin başbakanının isteği üzerine Mısır Radyosu'ndaki yarışmaya katılır ve üstün başarısı ile radyonun resmi okuyucusu olur.
متر بیر اوزونلوک بیرمیدیر.m حرفی ائیله گوستریلیر.اوزونلوق اؤلچوسو.
Metre bir uzunluk birimidir. Genellikle kısaltması olan m harfi ile gösterilir.
1 متر ,ایشیقین بوشلوقدا 1/299.792.458 ثانیه ده گدیغی یول اولاراق تانیملانمیشدیر.
1 metre, ışığın boşlukta 1/299.792.458 saniyede aldığı yol olarak tanımlanmıştır.
اؤلچو قاتلاری
Üssü katları
متر m کاره متر m.m کوب متر m.m.m
1 metre aşağıdaki büyüklüklere eşittir.
دونوشوملر
Tarihçe
یاکلاشیک 1 متر 1.0936 یارد یاکلاشیک 1 متیر 3.2808 ایاق (فوت) یاکلاشیک 1 متیر 39.37 اینچ
28 Eylül 1889 - İlk Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı, metreyi %10'u iridyum'dan oluşan platin alaşımı standard bir çubuğun üzerindeki iki çizgi arasındaki mesafenin buzun erime noktasında ölçülen değeri olarak tanımlamıştır. 6 Ekim 1927 - Yedinci Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı, platin-iridyum alaşımı standard çubuğun üzerindeki iki merkezî çizginin eksenleri arasındaki 0 °C'deki uzaklığın, bu çubuk 1 atmosfer standard basınç altındayken ve birbirinden 571 milimetre mesafedeki iki silindirin üzerinde yatay duruyorken yapılan ölçümünü metrenin tanımı olarak düzeltmiştir. 20 Ekim 1960 - Onbirinci Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı, metreyi kripton-86 atomunun 2p10 ve 5d5 kuantum seviyeleri arasındaki geçişteki ışımanın boşluktaki dalgaboyunun 1.650.763,73'de biri olarak tanımlamıştır.
یارد , اینگیلیس بیریملری,ایمپریال بیریملری و آمریکا بیرلشمیش ایالتلری اؤلچولر سیستمینده یئر آلان بیر اوزونلوق اؤلچوسو بیریمیدیر.اوزونلوق دگری سیستمینده,سیستمی دگیشه بیلیر.1 یارد 3 فوت یادا 36 اینچدیر.مسافتلری اؤلچو ائتماق ایچین قوللانیر.آلان حسابلاریندا یارد کاره و حجم حسابلاریندا یاردکوب آدینی آلیر.اینگلیس و بو دیلده اولان اؤلکه لرده قوللانیر.
Alan hesaplarında yarda kare, hacim hesaplamalarında ise yarda küp adını alır. Bugün en büyük sıklıkta kullanılan yarda, uzunluk değeri 0,9144 m'ye eşit olan "uluslararası yarda"dır. ABD, Birleşik Krallık ve İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinde kullanılır.
دگر اوزونلوق بیریملری قوللانماسی
Diğer uzunluk birimleriyle eşitlikleri
1 یارد
1 uluslararası yarda;
1 قولاچ 2 یاردادیر 1 فوت(ایاق) یاردین اوچدن بیریدیر 36 اینچ بیر یارد 0.9144 متر( 1 متر یاکلاشیک 1.0936 یارد اولور)
0.5 kulaca (1 kulaç 2 yardadır), 3 fite (1 fit yardanın üçte biridir) 36 inçe 0.9144 metreye (1 metre yaklaşık 1.0936 uluslararası yardadır) eşittir.
کوک
Tarihsel köken
اینگیلیس و بریتانیاده کوکدن اؤلچو بیریمی اولوردو.
İngiltere Kralı I. Henry'nin (1068-1135) burnundan el başparmağına kadar olan bölümü yarda olarak tanımlandığı rivayet edilir.
تاتار ائلینده قورولان یای
Tatar yayı
تاتار یایی, قونداقلی یای ,آربالئت یوخسا قورمالی یای,بیزیم دیلده آربند.ارقونومیک بیر تخته اوخ ساخلیان و قورولان بیر اوزاق مسافت سیلاحدی.اونون یای و قئریشین چکیب و اوخ اونا تاخیلار اونون قونداقی اولور.قونداقی چیرینده ساخلایب اوخو هدفه آتیشار.
Tatar yayı, kundaklı yay, arbalet veya kurmalı yay, ergonomik bir tahta gövdeye eklenmiş yaydan oluşan bir uzak mesafe silahıdır. Çalışma prensibi, yayı gergin tutan tetiğin çekilmesiyle tahta gövdenin (kundak) üzerinde bulunan okun ileri fırlatılmasıdır. Menzili kısadır.
بو یای چیندن اورتاآسیا تورکلرین الینه گئچمیش و بو شکیلده کیریم خانلارینا اولاشمیشدیر.عثمانلی ایمپراوطری کیریم تورکلرینه باغلی اولدو و بو سیلاح عثمانلی اردوسوندا قوللاندی.بو یای تاتار یایی اولاراق تانیلمیشدیر.
Türkçede Tatar yayı denilmesinin nedeni; bu yayın anavatanı olan Çin'den Orta Asya Türklerine geçmesi ve bu şekilde Kırım Hanlığı'na ulaşmış olmasıdır.[kaynak belirtilmeli] Özellikle Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Kırım Hanlığının emrindeki Tatar akıncıları tarafından Osmanlı ordusu içinde kullanılıp yaygınlaştırılması Tatar yayı olarak tanınmasına sebep olmuştur. Yayı germek için küçük bir vinç mekanizması kullanılmasından ötürü kurmalı yay terimi de kullanılır.
آرابالئت
Arbalet
داهابلیگی
Genel Bilgi
قورمالی یای داشیان اروپالی بیر قوشونچو
Kurmalı yay taşıyan Avrupalı bir asker
چو -کو-نو
Chu-ko-nu
چین یایی(چو-کو-نو)
Chu-ko-nu
چینلی لر قورمالی یایی گنیشلندیریب و اوتوماتیک ائدمیشدیلر.آدی چو-کو-نو(چین دیلی:連弩) اولاراق گئچر.
Nişan alması biraz zordur; ancak önemli olan attığı ok sayısıdır. En büyük özelliği hiç kurmaya vakit kaybetmeden okların hızlı bir şekilde (eğer yay sabitlenmişse) hedefe yağmur etkisi yapmasıdır. Çok etkili bir silahtır, özellikle kale savunmalarında kullanılmıştır.
بوگونده
Günümüzde Kurmalı Yaylar
مدرن قورمالی یای
Modern Kurmalı Yay
تکنولوژیلر اونا داها فایدا وئریب و آتیشماسی و اوازق مسافت گدیمی یئنی تکنولوژیلردن فایدالانیب و یاخچیلاشیب.
Günümüzde marangozluktan anlayan ve ahşap çeşitlerinden anlayan insanların bu silahlardan birini kolaylıkla yapabilmesine rağmen piyasada ticari olarak özellikle karbon fiberden üretilmiş çok güçlü modelleri av meraklılarına hitap etmektedir. Günümüzde tatar yayı ile avlanmak başlı başına bir avcılık kategorisini teşkil etmektedir. Özellikle günümüzde yapılan Tatar yaylarının çok güçlü olmaları ve ateşli silahların aksine sessiz çalıştıkları için birçok ülkede kullanımları yasalarla sınırlandırılmıştır.
قایناقچالار
Kaynakça
یئل کین , یئل گوجوندن حرکت یارادان تیکلین پارچا یا قوماش.بیر پارچا یا قوماش یئل اونا دولور گوج و حرکت یارادیر
Yelken, rüzgâr gücünden yararlanarak geniş yüzey oluşturacak biçimde yan yana dikilen ve teknenin direğine uygun biçimde takılarak onu hareket ettiren kumaş veya şeritlerin tümü.
یئل کین
Yelken
اینسان یوخسا علمی آدی ائیله هومو ساپینس:Homo sapiens- اینسان یادا بیلن اینسان .اینسان کیمی هومو جینسینده تک جانلی تورور. آناتومیک اولاراق 200,000 ایل اونجه آفریقا دا تاپیلمیش و 50,000 ایل اونجه کوچموشدور
İnsan, taksonomik adıyla Homo sapiens[1][2] (Latince "akıllı insan" veya "bilen insan"), primatlar takımının büyük insansı maymunlar familyasının Homo cinsinde bulunan tek canlı türü. Anatomik olarak 200.000 yıl önce Afrika'da ortaya çıkmış ve modern davranışlarına 50.000 yıl önce kavuşmuştur.[3]
اینان بیولوژیک آغاجی
İnsanın biyolojik soy ağacı
├─بیتگیلر ├─ مانتارلار ├─پروتستلر ├─ باکتریلر └─حئیوانلار
├─ Bitkiler ├─ Mantarlar ├─ Protistler ├─ Bakteriler └─ Hayvanlar