Alupka (ukraynca , rusça ) — Qırım dağlarının cənub hissəsində yerləşən bir kurort şəhəridir.
Alupka (ukraince , rusça ) — Qırım dağlarınıñ cenübiy capında, Ay Petriniñ eteginde bulunğan bir şeerdir, belli kurort.
İctimai sahələr
İçtimaiy saa
Şəhərdə iki ümumtəhsil və bir musiqi məktəbi, xəstəxana, iki kitabxana, iki mehmanxana, mədəniyyət mərkəzi var.
Şeerde eki umumtasil ve bir dane muzıka mektepleri, hastahane, eki kitaphane, eki musafirhane, medeniyet merkezi bar.
Xüsusi diqqətə layiq yerlər
Mahsus itibarğa lâyıq yerler
Şəhərin məşhur yerlərindən Vorontsov sarayını ve onun ətrafındakı parkı anmaq lazımdır.
Şeerniñ meşur yerlerinden Vorontsov sarayını ve onıñ etrafındaki parknı añmaq lâzim.
Alupkada doğulan, II Dünya Müharibəsi iştirakçısı Ahmet-Han Sultanın muzeyi var.
Alupkada doğğan II Cian cenkiniñ iştirakçisi, uçucı Amet-han Sultannıñ müzeyi bar.
1972-ci ildə şəhərdə kol və ağaclarların iki yüzdən ziyadə növü olan park açıldı.
1972 senesi şeerde terek ve çalılarnıñ eki yüzden ziyade çeşitten ibaret olğan park açıldı.
Xarici keçidlər
Bağlantılar
Coğrafiyası
Coğrafiya
İqlim
İklim
Yanvar və fevral aylarının orta temperaturu +3 – +4°C, avqust ayında isə +24,6°C-dir. Orta illik yağıntı dərəcəsi — 400 mm, günəşli saatların illik orta miqdarı — 2150 saat.
Yanvarnen fevral aylarınıñ orta arareti +3.. +4°C, avgustnıñki +24,6°C. Yağanaqlarnıñ orta yıllıq derecesi — 400 mm, yıllıq küneşli saatlarnıñ orta miqdarı — 2150, avanıñ nisbiy dımlılığı — 69 %.
Yay mövsümü martdan oktyabradək davam edər (su hərarəti təxminən +22 – +28°C).
Yuvunuv mevsimi marttan oktâbrgece devam ete (suv arareti tahminen +22.. +28°C).
Tarix
Tarih
Müasir Alupka torpaqlarında ilk insan yerləşmələri miladdan əvvəl VIII minillikdə yarandı.
Zemaneviy Alupka topraqlarında insannıñ yerleşmeleri milâttan evel VIII biñyıllıqta peyda oldı.
Şəhər birinci dəfə 960-cı ildə Alubika adı ilə anıldı.
Şeer Alubika adınen birinci kere 960 senesi añıldı.
1475-1774 illəri arasında Alupka osmanlıların hakimiyyəti altında keçdi.
XIV-XV asırlarda bu yerde cenevizlerniñ Lupika adlı qaleçik buluna edi.
Krım Rusiyanın əlinə keçdikdən sonra (1783-cü il) Alupka R.Potömkinin mülkü oldu.
1475-1774 seneleri Alupka osmanlılarnıñ akimligi altında edi. Qırım Rusiye eline keçkenden soñ (1783), Alupka R. Potömkinniñ mülkü edi.
1823-cü ildə isə burada saray qurduran Mixail Vorontsovun sahibliyinə keçdi.
1823 senesi ise, mında saray qurdurğan Mihail Vorontsovnıñ saipligine keçti.
XX əsrin əvvəlindən Alupka kurort oldu.
XX asırnıñ başından Alupka belli kurort oldı.
Bu yerə müalicə və rekreasiya üçün Födor Şalapin, Maksim Qorki, Valeri Brüsov, İvan Bunin, Lesa Ukraynka və başqaları gəldilər.
Bu yerge devalanmağa, raatlanmağa Födor Şalâpin, Maksim Gorkiy, Valeriy Brüsov, İvan Bunin, Lesâ Ukrainka ve başqaları kelgen ediler.
1938-ci ildə Alupkaya şəhər statusu verildi.
1938 senesi Alupkağa şeer statusı berildi.
Nəqliyyat
Naqliye
Şəhər Yaltadan 17 km uzaqlıqda yerləşir.
Şeer Yaltadan 17 km uzaqlıqta buluna.
Krımın mərkəzi və digər məskunlaşılan yerləri ilə Alupka-Sevastopol-Yalta-Simferopol-Feodosiya magistral yolu vasitəsilə əlaqə saxlanılır.
Qırımnıñ merkezi ve diger meskün yerlerine Alupka Aqyar-Yalta-Aqmescit-Kefe avtotrassası vastasınen qavuşa.
Acı Qal (ukraynca , rusça ) - Krımın Sevastopol rayonunda bir kənddir.
Acı Qal (ukraince , rusça ) - Qırımnıñ Aqmescit rayonında bir köydir.
Əhalisinin sayı 4115 nəfərdir (2001-ci il).
Ealisiniñ sayısı 4 115 kişi (2001 senesi).
Adıgeysk (adıgeycə, rusça ) – Rusiyada bir şəhərdir.
Adıgeysk (adıgece , rusça ) – Rusiyede bir şeerdir.
Krım-tatar dilində iki əlifba istifadə olunur – latın və kiril əlifbaları
Qırımtatar tili eki elifbe qullana – latin ve kiril.
Latın əlifbası
Latin elifbesi
гъ, къ, нъ və дж ayrı hərflərdir (sözlərin əlifba sırası ilə düzmək üçün mühüm təsiri var, məsələn, lüğətlərdə).
гъ, къ, нъ ve дж ayrı ariflerdir (sözlerni elifbe tertibinen sıralav içün müimdir, misal olaraq luğatlarda).
Krım-tatar latın əlifbası 1992-ci il II Krım-tatar Milli Qurultayı tərəfindən təsdiqləndi.
Qırımtatar latin elifbesi 1992 senesi II Qırımtatar Milliy Qurultayı tarafından tasdıqlandı.
O, 31 hərf və 1 işarədən ibarətdir.
O 31 arif ve 1 işaretten ibarettir
 â işarəsi ayrı bir hərf deyil. Önünde duran tutuq səsi yumşaldan işarə olaraq istifadə olunur.
 â işareti ayrı bir arif degil de, ögünde turğan tutuq sesni yımşatuv işareti olaraq qullanılır.
Bu hərflərin tələffüzü belədir:
Bu ariflerniñ telâffuzı böyledir (Halqara Fonetik Elifbesi (IPA) vastasınen yazıla):
Kiril əlifbası
Kiril elifbesi
Krım-tatar kiril əlifbası 1938-ci il Sovet höküməti tərəfindən təsdiqləndi.
Qırımtatar kiril elifbesi 1938 senesi sovet ükümeti tarafından tasdıqlandı.
Amma kiril əlifbası bu gün də çox sıx istifadə olunur.
1992 senesi II Qırımtatar Milliy Qurultayı yañı latin elifbesi tasdıqladı, amma kiril elifbesi bugünge qadar da pek sıq qullanıla.
Bu əlifba 37 hərfdən ibarətdir.
Şu elifbe 37 ariften ibaret.