# kek/Qeqchi.xml.gz
# quc/Kiche-NT.xml.gz


(src)="b.MAT.1.1.1"> Sa ' li hu a ' in tz ' îbanbil retalil jo ' q ' uialeb lix xe ' xtônal li Jesucristo .
(src)="b.MAT.1.1.2"> Li Jesucristo ralal xc ' ajol li rey David ut ralal xc ' ajol ajcui ' laj Abraham .
(trg)="b.MAT.1.1.1"> Are waˈ ri qui biˈ ri u mam ri Jesús ojer .
(trg)="b.MAT.1.1.2"> Ri Jesús Are rachalaxic ri ka mam David xukujeˈ ri ka mam Abraham ojer .

(src)="b.MAT.1.2.1"> Laj Abraham , a ' an xyucua ' laj Isaac .
(src)="b.MAT.1.2.2"> Laj Isaac , a ' an xyucua ' laj Jacob .
(src)="b.MAT.1.2.3"> Ut laj Jacob , a ' an xyucua ' laj Judá jo ' eb ajcui ' li ras ut li rîtz ' in .
(trg)="b.MAT.1.2.1"> Ri ka mam Abraham are u tat ri ka mam Isaac .
(trg)="b.MAT.1.2.2"> Ri ka mam Isaac are u tat ri ka mam Jacob .
(trg)="b.MAT.1.2.3"> Ri ka mam Jacob are u tat ri ka mam Judá xukujeˈ tak ri e rachalal ri areˈ .

(src)="b.MAT.1.3.1"> Ut laj Judá ut lix Tamar , a ' aneb xna ' xyucua ' eb laj Fares ut laj Zara .
(src)="b.MAT.1.3.2"> Laj Fares , a ' an xyucua ' laj Esrom .
(src)="b.MAT.1.3.3"> Ut laj Esrom , a ' an xyucua ' laj Aram .
(trg)="b.MAT.1.3.1"> Ri ka mam Judá are u tat ri ka mam Fares xukujeˈ ri ka mam Zara .
(trg)="b.MAT.1.3.2"> Ri qui nan cˈut are ri nan Tamar .
(trg)="b.MAT.1.3.3"> Ri ka mam Fares are u tat ri ka mam Esrom .
(trg)="b.MAT.1.3.4"> Ri ka mam Esrom are u tat ri ka mam Aram .

(src)="b.MAT.1.4.1"> Ut laj Aram , a ' an xyucua ' laj Aminadab .
(src)="b.MAT.1.4.2"> Ut laj Aminadab , a ' an xyucua ' laj Naasón .
(src)="b.MAT.1.4.3"> Ut laj Naasón , a ' an xyucua ' laj Salmón .
(trg)="b.MAT.1.4.1"> Ri ka mam Aram are u tat ri ka mam Aminadab .
(trg)="b.MAT.1.4.2"> Ri ka mam Aminadab are u tat ri ka mam Naasón .
(trg)="b.MAT.1.4.3"> Ri ka mam Naasón are u tat ri ka mam Salmón .

(src)="b.MAT.1.5.1"> Ut laj Salmón ut lix Rahab , a ' aneb xna ' xyucua ' laj Booz .
(src)="b.MAT.1.5.2"> Laj Booz ut lix Rut , a ' aneb xna ' xyucua ' laj Obed .
(src)="b.MAT.1.5.3"> Ut laj Obed , a ' an xyucua ' laj Isaí .
(trg)="b.MAT.1.5.1"> Ri ka mam Salmón are u tat ri ka mam Booz .
(trg)="b.MAT.1.5.2"> Ru nan ri ka mam Booz are ri nan Rahab .
(trg)="b.MAT.1.5.3"> Ri ka mam Booz are u tat ri ka mam Obed .
(trg)="b.MAT.1.5.4"> Ru nan ri ka mam Obed are ri nan Rut .
(trg)="b.MAT.1.5.5"> Ri ka mam Obed are u tat ri ka mam Isaí .

(src)="b.MAT.1.6.1"> Ut laj Isaí , a ' an xyucua ' li rey David .
(src)="b.MAT.1.6.2"> Ut li rey David , a ' an lix yucua ' laj Salomón riq ' uin li ixk li quicuan chok ' rixakil laj Urías .
(trg)="b.MAT.1.6.1"> Ri ka mam Isaí are u tat ri ka mam David ri nim takanel .
(trg)="b.MAT.1.6.2"> Ri ka mam David ri nim takanel rucˈ ri chichuˈ ri xrixokilaj na ri tat Urías , e areˈ u nan u tat ri ka mam Salomón .

(src)="b.MAT.1.7.1"> Ut laj Salomón , a ' an xyucua ' laj Roboam .
(src)="b.MAT.1.7.2"> Ut laj Roboam , a ' an xyucua ' laj Abías .
(src)="b.MAT.1.7.3"> Ut laj Abías , a ' an xyucua ' laj Asa .
(trg)="b.MAT.1.7.1"> Ri ka mam Salomón are u tat ri ka mam Roboam .
(trg)="b.MAT.1.7.2"> Ri ka mam Roboam are u tat ri ka mam Abías .
(trg)="b.MAT.1.7.3"> Ri ka mam Abías are u tat ri ka mam Asa .

(src)="b.MAT.1.8.1"> Ut laj Asa , a ' an xyucua ' laj Josafat .
(src)="b.MAT.1.8.2"> Ut laj Josafat , a ' an xyucua ' laj Joram .
(src)="b.MAT.1.8.3"> Ut laj Joram , a ' an xyucua ' laj Uzías .
(trg)="b.MAT.1.8.1"> Ri ka mam Asa are u tat ri ka mam Josafat .
(trg)="b.MAT.1.8.2"> Ri ka mam Josafat are u tat ri ka mam Joram .
(trg)="b.MAT.1.8.3"> Ri ka mam Joram are u tat ri ka mam Uzías .

(src)="b.MAT.1.9.1"> Ut laj Uzías , a ' an xyucua ' laj Jotam .
(src)="b.MAT.1.9.2"> Ut laj Jotam , a ' an xyucua ' laj Acaz .
(src)="b.MAT.1.9.3"> Ut laj Acaz , a ' an xyucua ' laj Ezequías .
(trg)="b.MAT.1.9.1"> Ri ka mam Uzías are u tat ri ka mam Jotam .
(trg)="b.MAT.1.9.2"> Ri ka mam Jotam are u tat ri ka mam Acaz .
(trg)="b.MAT.1.9.3"> Ri ka mam Acaz are u tat ri ka mam Ezequías .

(src)="b.MAT.1.10.1"> Ut laj Ezequías , a ' an xyucua ' laj Manasés .
(src)="b.MAT.1.10.2"> Ut laj Manasés , a ' an xyucua ' laj Amón .
(src)="b.MAT.1.10.3"> Ut laj Amón , a ' an xyucua ' laj Josías .
(trg)="b.MAT.1.10.1"> Ri ka mam Ezequías are u tat ri ka mam Manasés .
(trg)="b.MAT.1.10.2"> Ri ka mam Manasés are u tat ri ka mam Amón .
(trg)="b.MAT.1.10.3"> Ri ka mam Amón are u tat ri ka mam Josías .

(src)="b.MAT.1.11.1"> Ut laj Josías , a ' an xyucua ' laj Jeconías jo ' eb ajcui ' li rîtz ' in .
(src)="b.MAT.1.11.2"> Eb a ' an que ' cuan sa ' eb li cutan nak eb laj Israel que ' chape ' ut que ' c ' ame ' aran Babilonia .
(trg)="b.MAT.1.11.1"> Ri ka mam Josías are u tat ri ka mam Jeconías , xukujeˈ ri e rachalal .
(trg)="b.MAT.1.11.2"> Pa tak ri kˈij riˈ xecˈam bi ri winak aj Israel , xeopan cˈu pa ri tinimit Babilonia .

(src)="b.MAT.1.12.1"> Ut nak ac chapbileb chak xbaneb laj Babilonia , laj Jeconías quicuan li ralal .
(src)="b.MAT.1.12.2"> Ut a ' an laj Salatiel .
(src)="b.MAT.1.12.3"> Ut laj Salatiel , a ' an xyucua ' laj Zorobabel .
(trg)="b.MAT.1.12.1"> Aretak ri winak aj Israel e cˈo chic pa ri tinimit Babilonia , ri ka mam Jeconías xcˈoji jun u cˈojol , Salatiel u biˈ .
(trg)="b.MAT.1.12.2"> Ri ka mam Salatiel are u tat ri ka mam Zorobabel .

(src)="b.MAT.1.13.1"> Ut laj Zorobabel , a ' an xyucua ' laj Abiud .
(src)="b.MAT.1.13.2"> Ut laj Abiud , a ' an xyucua ' laj Eliaquim .
(src)="b.MAT.1.13.3"> Ut laj Eliaquim , a ' an xyucua ' laj Azor .
(trg)="b.MAT.1.13.1"> Ri ka mam Zorobabel are u tat ri ka mam Abiud .
(trg)="b.MAT.1.13.2"> Ri ka mam Abiud are u tat ri ka mam Eliaquim .
(trg)="b.MAT.1.13.3"> Ri ka mam Eliaquim are u tat ri ka mam Azor .

(src)="b.MAT.1.14.1"> Ut laj Azor , a ' an xyucua ' laj Sadoc .
(src)="b.MAT.1.14.2"> Ut laj Sadoc , a ' an xyucua ' laj Aquim .
(src)="b.MAT.1.14.3"> Ut laj Aquim , a ' an xyucua ' laj Eliud .
(trg)="b.MAT.1.14.1"> Ri ka mam Azor are u tat ri ka mam Sadoc .
(trg)="b.MAT.1.14.2"> Ri ka mam Sadoc are u tat ri ka mam Aquim .
(trg)="b.MAT.1.14.3"> Ri ka mam Aquim are u tat ri ka mam Eliud .

(src)="b.MAT.1.15.1"> Ut laj Eliud , a ' an xyucua ' laj Eleazar .
(src)="b.MAT.1.15.2"> Ut laj Eleazar , a ' an xyucua ' laj Matán .
(src)="b.MAT.1.15.3"> Ut laj Matán , a ' an xyucua ' laj Jacob .
(trg)="b.MAT.1.15.1"> Ri ka mam Eliud are u tat ri ka mam Eleazar .
(trg)="b.MAT.1.15.2"> Ri ka mam Eleazar are u tat ri ka mam Matán .
(trg)="b.MAT.1.15.3"> Ri ka mam Matán are u tat ri ka mam Jacob .

(src)="b.MAT.1.16.1"> Ut laj Jacob , a ' an xyucua ' laj José , xbêlom lix María .
(src)="b.MAT.1.16.2"> Ut lix María , a ' an lix na ' li Jesús .
(src)="b.MAT.1.16.3"> Ut li Jesús , A ' an li Cristo .
(trg)="b.MAT.1.16.1"> Ri ka mam Jacob are ru tat ri a José ri rachajil ri María .
(trg)="b.MAT.1.16.2"> We María riˈ are cˈu waˈ ru nan ri Jesús ri cäbix Cristo che .

(src)="b.MAT.1.17.1"> Câlaju têp li ralal xc ' ajol laj Abraham quicuan toj nak quiyo ' la laj David .
(src)="b.MAT.1.17.2"> Ac cuan câlaju têp li ralal xc ' ajol laj David nak que ' c ' ame ' aran Babilonia .
(src)="b.MAT.1.17.3"> Ut chirix chic a ' an , quicuan cui ' chic câlaju têp li ralal xc ' ajol chalen toj nak quiyo ' la li Cristo .
(trg)="b.MAT.1.17.1"> Je riˈ chi cajlajuj juchˈob tataxelab cachiˈl ri qui cˈojol e ocˈowinak xchaptaj lok rucˈ ri ka mam Abraham cˈä rucˈ ri ka mam David .
(trg)="b.MAT.1.17.2"> Cajlajuj chic xchaptaj lok rucˈ ri ka mam David cˈä aretak xecˈam bi ri winak aj Israel , xeopan pa ri tinimit Babilonia .
(trg)="b.MAT.1.17.3"> Te cˈu riˈ e cˈo chi cajlajuj chic cˈä xil na u wäch ri Cristo .

(src)="b.MAT.1.18.1"> Ut lix yo ' lajic li Jesucristo , jo ' ca ' in nak quicuan : Lix María lix na ' li Jesús ac tz ' âmanbil xban laj José .
(src)="b.MAT.1.18.2"> Toj mâji ' neque ' xlak ' ab rib nak lix María quicana chi yaj aj ixk xban xcuanquil li Santil Musik ' ej .
(trg)="b.MAT.1.18.1"> Are je waˈ xbantajic aretak xil u wäch ri alaj a Jesús : Ri kˈapoj al María ru nan u yoˈm chi u tzij che cˈulanem rucˈ ri a José .
(trg)="b.MAT.1.18.2"> Mäjaˈ cˈu quecˈuliˈc aretak ri al María xcanaj yawab winak rumal ru chukˈab ri Lokˈalaj Espíritu .

(src)="b.MAT.1.19.1"> Ut xban nak tîc xch ' ôl laj José , li ac xtz ' âman re , inc ' a ' quiraj xc ' utbal xxutân lix María .
(src)="b.MAT.1.19.2"> Xraj raj xcanabanquil chi mukmu .
(trg)="b.MAT.1.19.1"> Ri a José cˈut ri rachajil are jun achi ri jicom ranimaˈ cho ri Dios , man craj tä cˈut cäresaj u qˈuixbal ri al María chquiwäch ri winak .
(trg)="b.MAT.1.19.2"> Rumal riˈ xuchomaj u yaˈic canok xak chi cˈuyal .

(src)="b.MAT.1.20.1"> Ut yô chixc ' oxlanquil a ' in laj José nak jun lix ángel li Kâcua ' quixc ' utbesi rib chiru sa ' xmatc ' ut quixye re : -At José , ralalat li rey David , matc ' oxlac chixc ' ambal lix María chok ' âcuixakil .
(src)="b.MAT.1.20.2"> A ' an xcana chi yaj aj ixk xban xcuanquil li Santil Musik ' ej .
(trg)="b.MAT.1.20.1"> Aretak jeˈ tajin cuchomaj waˈ , xpe jun ángel ri takom lok rumal ri Dios ri xucˈut rib chuwäch ri a José pa ri u waram , xubij che : A José , at baˈ at rachalaxic ri tat David .
(trg)="b.MAT.1.20.2"> Maxej awib chucˈamic ri al María che awixokil , rumal chi ri ral ri quil na u wäch , are rech ri Lokˈalaj Espíritu waˈ .

(src)="b.MAT.1.21.1"> Tâcuânk jun lix c ' ula ' al ch ' ina têlom .
(src)="b.MAT.1.21.2"> Ut Jesús tâq ' ue chok ' xc ' aba ' xban nak a ' an tâcolok re lix tenamit sa ' lix mâqueb , chan .
(trg)="b.MAT.1.21.1"> Ri areˈ cäcˈoji na jun ral ala , cacoj cˈu na JESÚS che u biˈ .
(trg)="b.MAT.1.21.2"> ( Ri “ Jesús ” quel cubij “ Toˈl Ke ” . )
(trg)="b.MAT.1.21.3"> Jeˈ u biˈ waˈ rumal chi queutoˈ na ru winakil , queresaj na pa ri qui mac , ― xcha ri ángel .

(src)="b.MAT.1.22.1"> Chixjunil a ' an quic ' ulman re nak tâtz ' aklok ru li quixye li profeta Isaías jo ' nak quiyehe ' re xban li Kâcua ' .
(trg)="b.MAT.1.22.1"> Ronojel waˈ xbantajic rech kas jeˈ quel wi jas ru bim ri Kajaw Dios rumal ri kˈalajisal re ru Lokˈ Pixab ri cubij :

(src)="b.MAT.1.23.1"> A ' an a ' in li quixye : Jun xka ' al toj mâji ' cuanjenak riq ' uin cuînk tâcuânk lix c ' ula ' al ch ' ina têlom .
(src)="b.MAT.1.23.2"> Ut Emanuel tâq ' uehek ' chok ' xc ' aba ' .
(src)="b.MAT.1.23.3"> ( Isa .
(src)="b.MAT.1.23.4"> 7 : 14 ) Chi jalbil ru Emanuel naraj naxye " Li Dios cuan kiq ' uin " .
(trg)="b.MAT.1.23.1"> Ri kˈapoj ali cäcanaj na can yawab winak , cäril cˈu na u wäch jun ral ala ri cäbix na Emanuel che ,

(src)="b.MAT.1.24.1"> Nak qui-aj ru laj José , quixbânu li c ' a ' ru quiyehe ' re xban lix ángel li Kâcua ' sa ' xmatc ' .
(src)="b.MAT.1.24.2"> Quixc ' am lix María sa ' rochoch.Abanan inc ' a ' quicuan riq ' uin toj quiyo ' la li xbên c ' ula ' al .
(src)="b.MAT.1.24.3"> Ut Jesús quixq ' ue chok ' xc ' aba ' .
(trg)="b.MAT.1.24.1"> ― cächaˈ .
(trg)="b.MAT.1.24.2"> Quel cubij waˈ : Ri Dios cˈo kucˈ , ― cächa riˈ .
(trg)="b.MAT.1.24.3"> Aretak xcˈastaj ri a José che ru waram , xunimaj ri xbix che rumal ri ángel ri takom lok rumal ri Dios .
(trg)="b.MAT.1.24.4"> Xucˈam ri al María che rixokil .

(src)="b.MAT.1.25.1"> Abanan inc ' a ' quicuan riq ' uin toj quiyo ' la li xbên c ' ula ' al .
(src)="b.MAT.1.25.2"> Ut Jesús quixq ' ue chok ' xc ' aba ' .
(trg)="b.MAT.1.25.1"> Man xquirik tä cˈu na quib , xane cˈä teˈ aretak xil na u wäch ri ral ri al María .
(trg)="b.MAT.1.25.2"> Ri a José xucoj cˈu JESÚS che u biˈ .

(src)="b.MAT.2.1.1"> Nak cuânk chok ' rey laj Herodes , li Jesús quiyo ' la aran Belén xcuênt Judea .
(src)="b.MAT.2.1.2"> Cuanqueb aj k ' e que ' chal chak sa ' releb sak ' e ut que ' cuulac Jerusalén .
(trg)="b.MAT.2.1.1"> Ri alaj a Jesús xil u wäch pa ri tinimit Belén , ri cˈo pa Judea .
(trg)="b.MAT.2.1.2"> Are chiˈ cˈo ri tat Herodes che nim takanel puwiˈ ronojel ri Judea .
(trg)="b.MAT.2.1.3"> Xeopan cˈu jujun achijab ajnoˈjab pa ri tinimit Jerusalén , jelaˈ cˈu quepe pa relbal kˈij .

(src)="b.MAT.2.2.1"> Que ' patz ' oc ut que ' xye : - ¿ Bar cuan lix reyeb laj judío xyo ' la ?
(src)="b.MAT.2.2.2"> Xochal xban nak xkil chak toj sa ' releb sak ' e li chahim retalil lix yo ' lajic ut xochal chixlok ' oninquil , chanqueb .
(trg)="b.MAT.2.2.1"> Xquitaˈ cˈu u tzijol chilaˈ , xquibij : ¿ Jawijeˈ cäriktaj wi ri nim takanel ri cätakan na pa qui wiˈ ri winak aj Israel ri cˈä teˈ xil u wäch ?
(trg)="b.MAT.2.2.2"> Xa xkil ru chˈimil pa relbal kˈij , rumal riˈ xujpe chukˈijilaxic , ― xechaˈ .

(src)="b.MAT.2.3.1"> Ut nak quirabi a ' an , li rey Herodes quisach xch ' ôl ut qui-oc xc ' a ' ux jo ' ajcui ' chixjunileb li cuanqueb Jerusalén .
(trg)="b.MAT.2.3.1"> Aretak ri tat Herodes ri nim takanel xuta waˈ , sibalaj xsach u cˈux , jeˈ xukujeˈ conojel ri niqˈuiaj winak aj Jerusalén .

(src)="b.MAT.2.4.1"> Ut laj Herodes quixch ' utubeb chixjunil li xbênil aj tij jo ' eb ajcui ' laj tz ' îb sa ' li tenamit ut quixpatz ' reheb bar tâyo ' lâk li Cristo .
(trg)="b.MAT.2.4.1"> Xtakan cˈu ri nim takanel che qui siqˈuixic ri qui nimakil sacerdotes , xukujeˈ ri tijonelab re ri Pixab , xutaˈ cˈu chque jawijeˈ quil wi na u wäch ri Cristo .

(src)="b.MAT.2.5.1"> Ut eb a ' an que ' chak ' oc ut que ' xye re : -Aran Belén xcuênt Judea xban nak jo ' can tz ' îbanbil chak xban li profeta .
(trg)="b.MAT.2.5.1"> Ri e areˈ xquibij che : Pa ri tinimit Belén ri cˈo pa Judea , rumal chi ri kˈalajisal re ru Lokˈ Pixab ri Dios je waˈ xutzˈibaj :

(src)="b.MAT.2.6.1"> Jo ' ca ' in tz ' îbanbil sa ' li Santil Hu : Li tenamit Belén , xch ' och ' eb laj Judá , moco k ' axal ca ' ch ' in ta lix cuanquil sa ' xyânkeb li xnînkal ru tenamit re Judá xban nak aran tâêlk jun Acuabej ut a ' an tâberesînk re lin tenamit Israel .
(src)="b.MAT.2.6.2"> ( Miq .
(src)="b.MAT.2.6.3"> 5 : 2 )
(trg)="b.MAT.2.6.1"> Ri at tinimit Belén , at riˈ ri rech ri rulew ri Judá , machomaj chi ri at man nim tä a kˈij at chquiwäch ri kˈatal tak tzij ri e cˈo chilaˈ , rumal chi awucˈ at quel wi na jun nim cˈamal be , ri cucˈam na qui be ri nu winak aj Israel ,

(src)="b.MAT.2.7.1"> Tojo ' nak laj Herodes quixbokeb laj k ' e sa ' mukmu ut quixpatz ' reheb jok ' e tz ' akal quic ' utun li chahim .
(trg)="b.MAT.2.7.1"> ― cächaˈ , ― xecha ri tijonelab re ri Pixab .
(trg)="b.MAT.2.7.2"> Are cˈu ri tat Herodes chelakˈal xeusiqˈuij ri ajnoˈjab , xutaˈ cˈu chque jampaˈ kas xcˈutun ri chˈimil .

(src)="b.MAT.2.8.1"> Ut nak quixtaklaheb Belén quixye reheb : -Ayukex aran Belén ut q ' uehomak êch ' ôl chixsic ' bal toj retal têtau li c ' ula ' al .
(src)="b.MAT.2.8.2"> Ut nak têtau chak , tolêye cue re nak tinxic ajcui ' lâin ut toxinlok ' oni chak , chan .
(trg)="b.MAT.2.8.1"> Te riˈ xeutak bi pa Belén , xubij bi chque : Jix baˈ jelaˈ , chitatabelaˈ jawijeˈ cˈo wi ri acˈal .
(trg)="b.MAT.2.8.2"> Aretak quiriko , chixpe chubixic chwe , rech ri in xukujeˈ quineˈ na chukˈijilaxic , ― xcha chque .

(src)="b.MAT.2.9.1"> Ut nak que ' rabi li quixye li rey , eb laj k ' e que ' côeb .
(src)="b.MAT.2.9.2"> Ut li chahim li que ' ril chak sa ' releb sak ' e yô chi xic c ' amol be chiruheb tojo ' nak quixakli sa ' xbên li na ' ajej cuan cui ' li c ' ula ' al .
(trg)="b.MAT.2.9.1"> Ri ajnoˈjab xuwi xquito ri xbix chque rumal ri nim takanel , xebeˈc .
(trg)="b.MAT.2.9.2"> Are cˈu ri chˈimil ri xquil pa relbal kˈij xnabej chquiwäch , cˈä xopan na puwiˈ ri cˈo wi ri acˈal , xtaqˈui cˈu chilaˈ .

(src)="b.MAT.2.10.1"> Ut c ' ajo ' nak que ' saho ' sa ' xch ' ôleb chirilbal li chahim nak quixakli sa ' xbên li na ' ajej a ' an .
(trg)="b.MAT.2.10.1"> Ri ajnoˈjab , aretak xquil ri chˈimil , sibalaj xequicotic .

(src)="b.MAT.2.11.1"> Ut nak que ' oc sa ' li cab , que ' xtau li c ' ula ' al rochben lix María li na ' bej .
(src)="b.MAT.2.11.2"> Ut que ' xcuik ' ib rib chiru li Jesús ut que ' xlok ' oni .
(src)="b.MAT.2.11.3"> Ut que ' xte lix c ' ûlebâleb ut que ' xq ' ue lix mâtan .
(src)="b.MAT.2.11.4"> Ut li mâtan li que ' xq ' ue , a ' an li oro , li incienso ut li sununquil ban mirra xc ' aba ' .
(trg)="b.MAT.2.11.1"> Xeboc cˈu bi pa ri ja , xquil cˈu ri acˈal cˈo rucˈ ri al María ru nan .
(trg)="b.MAT.2.11.2"> Xexuquiˈc , xquikˈijilaj ri acˈal .
(trg)="b.MAT.2.11.3"> Te cˈu riˈ xquijak u wiˈ ri qui cˈolibal , xquisipaj kˈän puak , incienso , xukujeˈ mirra che ri Areˈ .

(src)="b.MAT.2.12.1"> Ut que ' c ' utbesîc chiruheb xban li Dios sa ' xmatq ' ueb nak inc ' a ' chic te ' suk ' îk riq ' uin laj Herodes .
(src)="b.MAT.2.12.2"> Sa ' jalan chic be que ' xc ' am nak que ' suk ' i sa ' xtenamiteb .
(trg)="b.MAT.2.12.1"> Te cˈu riˈ xbix chque pa achicˈ chi meocˈow chi jelaˈ jawijeˈ cˈo wi ri tat Herodes .
(trg)="b.MAT.2.12.2"> Xetzelej cˈu bi pa ri qui tinimit , xquicˈam bi jun be chic .

(src)="b.MAT.2.13.1"> Ut nak ac xcôeb laj k ' e , jun x-ángel li Kâcua ' quixc ' ut rib chiru laj José sa ' xmatc ' ut quixye re : -Cuaclin , c ' am li c ' ula ' al jo ' cui ' lix na ' .
(src)="b.MAT.2.13.2"> Tex-êlk arin ut ayukex sa ' li tenamit Egipto .
(src)="b.MAT.2.13.3"> Ut aran texcanâk toj lâin toxinyehok âcue .
(src)="b.MAT.2.13.4"> Tex-êlelik xban nak laj Herodes oc re chixsic ' bal li c ' ula ' al re xcamsinquil.-
(trg)="b.MAT.2.13.1"> Aretak e benak chi ri ajnoˈjab , xpe jun ángel ri takom lok rumal ri Dios , xucˈut rib chuwäch ri a José pa achicˈ , xubij che : Chatwalijok , chacˈama bi ri acˈal , rachiˈl ru nan , chixanimaj bic .
(trg)="b.MAT.2.13.2"> Jix pa Egipto , chixcanaj cˈu na can chilaˈ cˈä quinbij na chiwe jampaˈ quixpetic .
(trg)="b.MAT.2.13.3"> Je riˈ chibana rumal chi ri tat Herodes cutzucuj na u cämisaxic ri acˈal , ― xcha ri ángel che .

(src)="b.MAT.2.14.1"> Ut laj José qui-aj ru , quicuacli ut quixc ' am li c ' ula ' al jo ' cui ' lix na ' ut sa ' ajcui ' li k ' ojyîn a ' an que ' côeb Egipto .
(trg)="b.MAT.2.14.1"> Xwalij cˈu ri a José , xucˈam ri acˈal , rachiˈl ru nan , chakˈab cˈut xebel bic , xebeˈ pa Egipto .

(src)="b.MAT.2.15.1"> Ut que ' cuan aran Egipto toj quicam laj Herodes .
(src)="b.MAT.2.15.2"> A ' an quic ' ulman jo ' quixtz ' îba li profeta li quiyehe ' re xban li Kâcua ' nak quixye : Sa ' li tenamit Egipto quinbok chak li cualal , chan .
(src)="b.MAT.2.15.3"> ( Ose .
(src)="b.MAT.2.15.4"> 11 : 1 )
(trg)="b.MAT.2.15.1"> Chilaˈ xecˈoji wi na cˈä xcäm na ri tat Herodes .
(trg)="b.MAT.2.15.2"> Jeˈ xbantaj waˈ rech kas jeˈ quel wi jas ri xubij ri Dios rumal ri kˈalajisal re ru Lokˈ Pixab ri cubij : “ Pa Egipto xinsiqˈuij wi lok ri nu Cˈojol , ” ― cächaˈ .

(src)="b.MAT.2.16.1"> A ' ut laj Herodes nak quiril nak quibalak ' îc xbaneb laj k ' e , k ' axal nak quichal xjosk ' il .
(src)="b.MAT.2.16.2"> Ut quixtakla xcamsinquil chixjunileb li coc ' têlom cuanqueb Belén , jo ' cui ' sa ' eb li na ' ajej cuanqueb chixc ' atk .
(src)="b.MAT.2.16.3"> Que ' camsîc chixjunileb li coc ' têlom li toj c ' ula ' aleb jun xxiquic aj ca ' cab chihab xban nak quixbir rix c ' a ' ru li cutan quiyo ' la cui ' li c ' ula ' al jo ' quiyehe ' re xbaneb laj k ' e .
(trg)="b.MAT.2.16.1"> Aretak ri tat Herodes xretamaj chi man are tä kas tzij ri xbix can che cumal ri ajnoˈjab , sibalaj xpe royowal .
(trg)="b.MAT.2.16.2"> Xutak cˈu qui cämisaxic conojel ri acˈalab alabom ri tzˈakat chi quieb qui junab xukujeˈ ri mäjaˈ cätzˈakat quieb qui junab ri e cˈo pa ri tinimit Belén xukujeˈ ri e cˈo pa tak ri tinimit chunakaj ri Belén , jeˈ jas ri kˈij ri xquibij can ri ajnoˈjab .

(src)="b.MAT.2.17.1"> Jo ' can nak quitz ' akloc ru li yebil xban li profeta Jeremías nak quixye chi jo ' ca ' in :
(trg)="b.MAT.2.17.1"> Xa je riˈ kas jeˈ xel wi jas ri xutzˈibaj can ri ka mam Jeremías ri kˈalajisal re ru Lokˈ Pixab ri Dios ri cubij :

(src)="b.MAT.2.18.1"> Qui-abîc li yâbac sa ' li tenamit Ramá xban li nimla rahil ch ' ôlej , ut yot ' ba ch ' ôlej li que ' xc ' ul .
(src)="b.MAT.2.18.2"> A ' an eb li ixk aj Israel nak yôqueb chi yâbac chirixeb lix coc ' al .
(src)="b.MAT.2.18.3"> Ut inc ' a ' chic neque ' raj xc ' ojobanquil xch ' ôleb xban nak ac camenakeb chic lix coc ' aleb .
(src)="b.MAT.2.18.4"> ( Jer .
(src)="b.MAT.2.18.5"> 31 : 15 )
(trg)="b.MAT.2.18.1"> Xtataj cˈut chi cˈo jun ri curak u chiˈ pa ri tinimit Ramá , nimalaj okˈej waˈ , nimalaj bis cäbanic .
(trg)="b.MAT.2.18.2"> Are ri nan Raquel ri cubisoj qui wäch ri ral , ri man cuyaˈ taj cäcuˈbisax u cˈux rumal chi ya e cäminak chic ri ral ,

(src)="b.MAT.2.19.1"> Ut nak quicam laj Herodes , jun x-ángel li Kâcua ' quixc ' utbesi rib chiru laj José sa ' xmatc ' aran Egipto .
(trg)="b.MAT.2.19.1"> ― cächaˈ .
(trg)="b.MAT.2.19.2"> Aretak cˈut cäminak chic ri tat Herodes , jun ángel ri takom lok rumal ri Dios xucˈut rib chuwäch ri a José pa achicˈ jelaˈ pa Egipto , xubij che :

(src)="b.MAT.2.20.1"> Ut quixye re : -Cuaclin .
(src)="b.MAT.2.20.2"> C ' am li c ' ula ' al jo ' cui ' li na ' bej ut texxic cui ' chic sa ' li tenamit Israel xban nak xe ' cam li que ' ajoc re xcamsinquil li c ' ula ' al , chan .
(trg)="b.MAT.2.20.1"> Chatwalijok , chacˈama bi ri acˈal awucˈ , xukujeˈ ru nan , chixtzelej chi na jumul pa Israel .
(trg)="b.MAT.2.20.2"> Xecäm cˈu conojel ri cäcaj cäquicämisaj ri acˈal , ― xcha che .

(src)="b.MAT.2.21.1"> Ut laj José quicuacli , quixc ' am li c ' ula ' al jo ' cui ' lix na ' ut quichal sa ' li tenamit Israel .
(trg)="b.MAT.2.21.1"> Xwalij cˈu ri a José , xucˈam bi ri acˈal rachiˈl ru nan , xtzelej chi na jumul pa Israel .

(src)="b.MAT.2.22.1"> Ut nak quirabi resil nak a ' laj Arquelao chic li rey aran Judea rêkaj laj Herodes lix yucua ' , laj José quixucuac chi xic aran .
(src)="b.MAT.2.22.2"> Ut nak quic ' utbesîc chiru sa ' xmatc ' , que ' côeb sa ' jun na ' ajej xcuênt Galilea.Que ' chal ut que ' cuan sa ' jun li tenamit Nazaret xc ' aba ' xcuênt Galilea .
(src)="b.MAT.2.22.3"> A ' in quic ' ulman jo ' que ' xye li profeta nak que ' xye nak aj Nazaret tixc ' aba ' in .
(trg)="b.MAT.2.22.1"> Aretak cˈut ri a José xuto chi are ri tat Arquelao chic cˈo che nim takanel pa Judea chuqˈuexel ri Herodes ru tat , xuxej rib xeˈ jelaˈ .
(trg)="b.MAT.2.22.2"> Xchˈabex cˈu rumal ri Dios pa achicˈ , rumal riˈ jelaˈ xeˈ wi pa Galilea .

(src)="b.MAT.2.23.1"> Que ' chal ut que ' cuan sa ' jun li tenamit Nazaret xc ' aba ' xcuênt Galilea .
(src)="b.MAT.2.23.2"> A ' in quic ' ulman jo ' que ' xye li profeta nak que ' xye nak aj Nazaret tixc ' aba ' in .
(trg)="b.MAT.2.23.1"> Aretak xopan chilaˈ , jelaˈ xecˈol wi pa ri tinimit Nazaret .
(trg)="b.MAT.2.23.2"> Jeˈ xbantaj waˈ rech kas jeˈ quel wi ri xquibij can ri kˈalajisal tak re ru Lokˈ Pixab ri Dios , chi ri Jesús cäbix na aj Nazaret che .

(src)="b.MAT.3.1.1"> Mokon chic quicuulac laj Juan laj Cubsihom Ha ' sa ' li chaki ch ' och ' cuan Judea .
(src)="b.MAT.3.1.2"> Yô chixch ' olobanquil xyâlal chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios .
(src)="b.MAT.3.1.3"> Quixye chi jo ' ca ' in :
(trg)="b.MAT.3.1.1"> Pa tak ri kˈij riˈ ri tat Juan Kasal Jaˈ xopan pa Judea , pa tak ri juyub ri cätzˈinowic .
(trg)="b.MAT.3.1.2"> Tajin cutzijoj ru Lokˈ Pixab ri Dios .

(src)="b.MAT.3.2.1"> -Chiyot ' ek ' êch ' ôl ut chejal êc ' a ' ux xban nak yô chak chi châlc li tâq ' uehek ' sa ' xcuanquil xban li Dios .
(src)="b.MAT.3.2.2"> Ut a ' an chic tâcuânk xcuanquil sa ' xbêneb li ralal xc ' ajol .
(trg)="b.MAT.3.2.1"> Cubij cˈu chque ri winak : Chiqˈuexa ri iwanimaˈ , chiqˈuexa ri i chomanic , rumal chi xa jubikˈ chic man cuchaplej ru takanic ri Dios , ― xcha chque .

(src)="b.MAT.3.3.1"> Li profeta Isaías quiâtinac chirix laj Juan nak quixye chi jo ' ca ' in : A ' an tâch ' olobânk xyâlal chi cau xyâb xcux sa ' li chaki ch ' och ' , ut tixye : Yîbomak lê yu ' am ut yo ' on cuânkex chixc ' ulbal li Kâcua ' jo ' nak neque ' xyîb li be re xc ' ulbal junak li nim xcuanquil , chan .
(src)="b.MAT.3.3.2"> ( Isa .
(src)="b.MAT.3.3.3"> 40 : 3 )
(trg)="b.MAT.3.3.1"> We tat Juan riˈ are waˈ ri xtzˈibax can chrij ojer rumal ri ka mam Isaías , ri kˈalajisal re ru Lokˈ Pixab ri Dios ri cubij : Cˈo jun ri co cächˈaw pa tak ri juyub ri quetzˈinowic , cubij : “ Chibana u banic ri nim be ri cäbin wi ri Kajaw .
(trg)="b.MAT.3.3.2"> Chisucˈumaj , chibana sibalaj jicom che , ”

(src)="b.MAT.3.4.1"> Li rak ' narocsi laj Juan , a ' an yîbanbil riq ' uin rix li xul camello ut lix c ' âmal xsa ' a ' an yal tz ' ûm .
(src)="b.MAT.3.4.2"> Aj sâc ' naxtzaca riq ' uin xya ' al sak c ' au .
(trg)="b.MAT.3.4.1"> ― xcha ri ka mam Isaías .
(trg)="b.MAT.3.4.2"> Are cˈu ri tat Juan xucoj atzˈiak ri banom rucˈ ri rismal jun awaj , camello u biˈ , tzˈum cˈu ru pas .
(trg)="b.MAT.3.4.3"> Xa sacˈ xukujeˈ uwal cheˈ xutijo .

(src)="b.MAT.3.5.1"> Yalak bar que ' chal chak li que ' cuulac chirabinquil li c ' a ' ru yô chixyebal laj Juan .
(src)="b.MAT.3.5.2"> Nabal que ' chal Jerusalén .
(src)="b.MAT.3.5.3"> Nabal que ' chal chak Judea ut nabal cui ' chic que ' chal chak nach ' riq ' uin li nima ' Jordán .
(trg)="b.MAT.3.5.1"> Xepe cˈu ri winak aj Jerusalén , xukujeˈ ri e cˈo pa tak niqˈuiaj tak tinimit chic re Judea xukujeˈ ri e cˈo chunakaj ri nimaˈ Jordán , xeopan cˈu rucˈ ri tat Juan chutatabexic ri cubij .

(src)="b.MAT.3.6.1"> Que ' xxôto xmâqueb ut laj Juan naxcubsiheb xha ' sa ' li nima ' Jordán .
(trg)="b.MAT.3.6.1"> Aretak xquikˈalajisaj ri qui mac , xban cˈu qui kasnaˈ rumal ri tat Juan pa ri nimaˈ Jordán .

(src)="b.MAT.3.7.1"> Nak quiril nabaleb xcomoneb laj fariseo ut xcomoneb laj saduceo yôqueb chi cuulac yal re nak te ' cubsîk xha ' eb , quixye reheb : -Lâex chanchanex li ral li c ' ambolay .
(src)="b.MAT.3.7.2"> ¿ Ani xyehoc êre lâex nak târûk têcol êrib chiru lix josk ' il li Dios li tâchâlk sa ' êbên ?
(trg)="b.MAT.3.7.1"> Aretak cˈut xril ri tat Juan chi e qˈuia chque ri tataˈib fariseos xukujeˈ ri tataˈib saduceos xepetic rech cäban qui kasnaˈ , xubij chque : ¡ Ri alak subanelab tak winak !
(trg)="b.MAT.3.7.2"> ¿ Jachin cˈu ri xbin chech alak chi rajwaxic canimaj alak chuwäch ri nimalaj royowal ri Dios ri cäpetic ?

(src)="b.MAT.3.8.1"> Chebânuhak ban li us re nak tâc ' utûnk nak xyot ' e ' êch ' ôl ut xejal êc ' a ' ux .
(src)="b.MAT.3.8.2"> Chanchanakex li che ' châbil li ru naxq ' ue .
(trg)="b.MAT.3.8.1"> Bana baˈ alak ri takal u banic , ri cukˈalajisaj chi kas tzij xqˈuextaj ri animaˈ alak , ri chomanic alak .

(src)="b.MAT.3.9.1"> Mêc ' oxla nak inc ' a ' têc ' ul xjosk ' il li Dios yal xban nak lâex ralal xc ' ajol laj Abraham .
(src)="b.MAT.3.9.2"> Lâin tinye êre nak li Dios târûk tixyo ' obtesi li pec a ' in chok ' ralal xc ' ajol laj Abraham .
(trg)="b.MAT.3.9.1"> Mächaplej cˈu alak u bixic pa animaˈ alak : “ Ri uj , uj rachalaxic can ri ka mam Abraham . ”
(trg)="b.MAT.3.9.2"> Quinbij cˈu chech alak chi ri Dios cäcowinic cuban chque tak we abaj riˈ chi e rachalaxic can ri ka mam Abraham .

(src)="b.MAT.3.10.1"> Q ' uehomak retal xban nak châlc re li rakba âtin sa ' êbên jo ' nak ac cauresinbil li mâl re xyoc ' bal lix xe ' li che ' .
(src)="b.MAT.3.10.2"> Ut chixjunil li che ' inc ' a ' châbil li ru naxq ' ue , nayoc ' man ut naq ' ueman sa ' xam .
(trg)="b.MAT.3.10.1"> Cämic riˈ tajin cäcoj ri iquiäj che tak ri qui xeraˈ ri cheˈ rech quetˈoyic .
(trg)="b.MAT.3.10.2"> Ronojel cheˈ ri man cuya tä utzalaj u wäch , cätˈoy cˈu na waˈ , cäporox na pa ri kˈakˈ .

(src)="b.MAT.3.11.1"> Yâl nak lâin nincubsi êha ' riq ' uin ha ' retalil nak xyot ' e ' êch ' ôl ut xejal êc ' a ' ux .
(src)="b.MAT.3.11.2"> Abanan châlc re li k ' axal nim xcuanquil .
(src)="b.MAT.3.11.3"> Xban nak k ' axal nim xcuanquil chicuu lâin , moco inc ' ulub ta nak tincuisi lix xâb .
(src)="b.MAT.3.11.4"> A ' an tixcubsi êha ' riq ' uin li Santil Musik ' ej ut riq ' uin xam .
(trg)="b.MAT.3.11.1"> Ri in kas tzij quinban kasnaˈ alak rucˈ joron , cˈutbal waˈ chi qˈuexom chi animaˈ alak , qˈuexom chi ri chomanic alak .
(trg)="b.MAT.3.11.2"> Cäpe chi cˈu na jun chic ri cuban na kasnaˈ alak rucˈ ri Lokˈalaj Espíritu xukujeˈ rucˈ kˈakˈ .
(trg)="b.MAT.3.11.3"> Ri Areˈ nim na u kˈij chnuwäch in , nim cˈu na u banic .
(trg)="b.MAT.3.11.4"> Man takal tä chwe in chi quinquir ru cˈamal u xajäb .

(src)="b.MAT.3.12.1"> Ac cuan chak sa ' ruk ' lix c ' anjelebâl .
(src)="b.MAT.3.12.2"> Ut târapu ru chi us li riyajil li trigo ut tixch ' utub lix trigo sa ' lix c ' ûlebâl ut li rix tixc ' at sa ' li xam li mâ jaruj nachup , chan laj Juan .
(trg)="b.MAT.3.12.1"> Ri Areˈ are jas jun achi ri cujoskˈij ru trico .
(trg)="b.MAT.3.12.2"> Rucˈam chi ru pala , cujopij cˈu na ri trico , cutas che ri pajo .
(trg)="b.MAT.3.12.3"> Cucˈol na ri trico pa ri cˈuja .
(trg)="b.MAT.3.12.4"> Are cˈu ri pajo cuporoj na pa jun kˈakˈ ri man cächup tä chic , ― xcha chque .

(src)="b.MAT.3.13.1"> Ut quicuulac xk ' ehil nak li Jesús quichal chak Galilea .
(src)="b.MAT.3.13.2"> Quicuulac riq ' uin laj Juan re nak tâcubsîk xha ' xban sa ' li nima ' Jordán .
(trg)="b.MAT.3.13.1"> Xel cˈu lok ri Jesús pa Galilea , xopan chuchiˈ ri nimaˈ Jordán ri cˈo wi ri tat Juan rech cäban u kasnaˈ rumal .

(src)="b.MAT.3.14.1"> Abanan laj Juan inc ' a ' raj quiraj xcubsinquil xha ' ut quixye re : -Mâcua ' raj lâin tincubsînk âha ' .
(src)="b.MAT.3.14.2"> Lâat raj ban tatcubsînk inha ' lâin , chan .
(trg)="b.MAT.3.14.1"> Man xraj tä cˈu ri tat Juan , xane xubij che ri Jesús : Ri in man takal tä chwe chi quinban kasnaˈ la .
(trg)="b.MAT.3.14.2"> Rajwaxic ne chi ri lal cäban la nu kasnaˈ in , ― cächaˈ .
(trg)="b.MAT.3.14.3"> ¿ Jas che xpe la wucˈ in ? ― xcha che ri Jesús .

(src)="b.MAT.3.15.1"> Ut li Jesús quichak ' oc ut quixye re : -Us takabânu anakcuan xban nak tento tâuxmânk chixjunil li c ' a ' ru naxye li Dios , chan .
(src)="b.MAT.3.15.2"> Tojo ' nak quixc ' uluban xch ' ôl laj Juan .
(trg)="b.MAT.3.15.1"> Xubij cˈu ri Jesús che : Che we chanim riˈ , chaya chwe chi jeˈ quinban waˈ .
(trg)="b.MAT.3.15.2"> Are cˈu waˈ takalic rech cäkaˈno jachique ri cätakan wi ri Dios , ― xcha che .
(trg)="b.MAT.3.15.3"> Ri tat Juan cˈut xunimaj ri xubij .

(src)="b.MAT.3.16.1"> Ut nak ac xcubsîc xha ' li Jesús , qui-el chak sa ' li ha ' .
(src)="b.MAT.3.16.2"> Ut sa ' junpât quiteli li choxa chiru ut quiril li Santil Musik ' ej chanchan jun li paloma nak yô chak chi cubec sa ' xbên li Jesús.Ut qui-abîc xyâb xcux li Dios toj sa ' choxa nak quixye : -A ' an a ' in li cualal raro inban .
(src)="b.MAT.3.16.3"> Nasaho ' inch ' ôl riq ' uin , chan .
(trg)="b.MAT.3.16.1"> Aretak cˈut xbantaj u kasnaˈ ri Jesús , xel lok ri Areˈ pa ri jaˈ .
(trg)="b.MAT.3.16.2"> ¡ Chanim xjakjob ri caj !
(trg)="b.MAT.3.16.3"> Ri Jesús cˈut xril ri Lokˈalaj Espíritu xkaj lok puwiˈ ri Areˈ , jeˈ u banic jun palomäx .

(src)="b.MAT.3.17.1"> Ut qui-abîc xyâb xcux li Dios toj sa ' choxa nak quixye : -A ' an a ' in li cualal raro inban .
(src)="b.MAT.3.17.2"> Nasaho ' inch ' ôl riq ' uin , chan .
(trg)="b.MAT.3.17.1"> Te riˈ xtataj cˈut chi cächˈaw lok jun chicaj ri xubij : Are ri Lokˈalaj nu Cˈojol waˈ .
(trg)="b.MAT.3.17.2"> Cäquicot ri wanimaˈ rumal , ― xchaˈ .

(src)="b.MAT.4.1.1"> Tojo ' nak li Jesús quic ' ame ' xban li Santil Musik ' ej sa ' li chaki ch ' och ' re tâyalek ' râlenquil xban laj tza .
(trg)="b.MAT.4.1.1"> Te cˈu riˈ ri Lokˈalaj Espíritu xucˈam bi ri Jesús pa tak juyub ri quetzˈinowic , rech cätakchiˈx che mac chilaˈ rumal ri Itzel .

(src)="b.MAT.4.2.1"> Nak ac xbânu x-ayûn ca ' c ' âl cutan ca ' c ' âl k ' ojyîn quitz ' oca .
(trg)="b.MAT.4.2.1"> Cawinak kˈij , cawinak akˈab xcˈoji chilaˈ , man cˈo tä cˈu jas ri xutijo .
(trg)="b.MAT.4.2.2"> Te cˈu riˈ sibalaj xnumic .

(src)="b.MAT.4.3.1"> Ut laj tza quicuulac riq ' uin ut quixye re : -Cui tz ' akal yâl nak lâat ralal li Dios , suk ' isiheb chok ' caxlan cua li pec a ' in.-
(trg)="b.MAT.4.3.1"> Xpe cˈu ri Itzel , xopan rucˈ ri Jesús rech cutakchiˈj ri Areˈ che mac , xubij che : We kas tzij chi lal u Cˈojol ri Dios , takan la chque tak we abaj riˈ chi cäcaˈn na wa , ― xcha che .

(src)="b.MAT.4.4.1"> Quichak ' oc li Jesús ut quixye : -Inc ' a ' tinbânu a ' an xban nak tz ' îbanbil retalil sa ' li Santil Hu : Mâcua ' ca ' aj cui ' riq ' uin li naxtzaca yo ' yo cui ' li cuînk ; riq ' uin ban li âtin li naxye li Dios .
(src)="b.MAT.4.4.2"> ( Deut .
(src)="b.MAT.4.4.3"> 8 : 3 )
(trg)="b.MAT.4.4.1"> Xchˈaw ri Jesús , xubij che : Ru Lokˈ Pixab ri Dios ri Tzˈibtalic cubij : “ Man xak tä xuwi rumal ri wa quecˈasi na ri winak , xane xukujeˈ rumal ronojel ru Tzij ri Dios , ” ― cächaˈ , ― xcha ri Jesús che .

(src)="b.MAT.4.5.1"> Tojo ' nak quic ' ame ' xban laj tza sa ' li santil tenamit Jerusalén ; ut coxakabâk toj takec ' sa ' xbên li rochoch li Dios .
(trg)="b.MAT.4.5.1"> Ri Itzel xucˈam bi ri Jesús pa ri lokˈalaj tinimit Jerusalén , xupakba cˈu puwiˈ ri nimalaj rachoch Dios .

(src)="b.MAT.4.6.1"> Ut laj tza quixye re : -Cui tz ' akal yâl nak lâat ralal li Dios , cut âcuib tak ' a .
(src)="b.MAT.4.6.2"> Mâc ' a ' tâc ' ul xban nak jo ' ca ' in tz ' îbanbil sa ' li Santil Hu : Tixtaklaheb lix ángel châcuilbal ut riq ' uin ruk ' eb tate ' xchap re nak inc ' a ' tâtoch ' lâ cuok chiru pec .
(src)="b.MAT.4.6.3"> ( Sal .
(src)="b.MAT.4.6.4"> 91 : 11-12 )
(trg)="b.MAT.4.6.1"> Te riˈ xubij che : We kas tzij chi lal u Cˈojol ri Dios , qˈuiäka bi ib la iquim , rumal chi ru Lokˈ Pixab ri Dios ri Tzˈibtalic cubij : Ri Dios queutak na lok ri ángeles awucˈ che a chajixic .
(trg)="b.MAT.4.6.2"> Catquichap na che ra kˈab che a toˈic rech man cachakˈij tä rawakan cho abaj ,

(src)="b.MAT.4.7.1"> Ut li Jesús quichak ' oc ut quixye re : -Tz ' îbanbil ajcui ' sa ' li Santil Hu chi jo ' ca ' in : Mâtz ' âma xmilagro li Kâcua ' lâ Dios yal chi mâc ' a ' rajbal .
(src)="b.MAT.4.7.2"> ( Deut .
(src)="b.MAT.4.7.3"> 6 : 16 )
(trg)="b.MAT.4.7.1"> ― cächaˈ , ― xcha ri Itzel che .
(trg)="b.MAT.4.7.2"> Ri Jesús xchˈawic , xubij che : Xukujeˈ cubij ru Lokˈ Pixab ri Dios ri Tzˈibtalic : “ Mayac royowal ri Awajaw , ri a Dios , ” ― cächaˈ , ― xcha che .

(src)="b.MAT.4.8.1"> Ut quic ' ame ' cui ' chic xban laj tza sa ' xbên jun li tzûl k ' axal najt xteram .
(src)="b.MAT.4.8.2"> Ut laj tza quixc ' ut chak chiru li Jesús chixjunil li tenamit li cuan sa ' ruchich ' och ' jo ' ajcui ' lix nimal lix lok ' al cuan chi sa ' .
(trg)="b.MAT.4.8.1"> Te cˈu riˈ ri Itzel xucˈam bi ri Jesús puwiˈ jun nimalaj juyub .
(trg)="b.MAT.4.8.2"> Xeucˈut cˈu conojel tak ri tinimit ajuwächulew chuwäch ri Areˈ , xukujeˈ ri qui kˈinomal .

(src)="b.MAT.4.9.1"> Ut quixye re li Jesús : -Chixjunil a ' in tinq ' ue âcue cui lâat tâcuik ' ib âcuib chicuu ut tinâlok ' oni.-
(trg)="b.MAT.4.9.1"> Xubij cˈu che ri Jesús : Ronojel waˈ quinya che la , we cäxuqui la , quinkˈijilaj la , ― xcha che .

(src)="b.MAT.4.10.1"> Tojo ' nak li Jesús quichak ' oc ut quixye re : -Elen chicuu lâat aj tza , xban nak jo ' ca ' in tz ' îbanbil sa ' li Santil Hu : Li Kâcua ' lâ Dios tâlok ' oni ut ca ' aj cui ' chiru a ' an tatc ' anjelak .
(src)="b.MAT.4.10.2"> ( Deut .
(src)="b.MAT.4.10.3"> 6 : 13 )
(trg)="b.MAT.4.10.1"> Xchˈaw ri Jesús , xubij che : Jat , Satanás , chatel chnuwäch rumal chi ru Lokˈ Pixab ri Dios ri Tzˈibtalic cubij : “ Chakˈijilaj ri Awajaw ri a Dios , xuwi cˈu ri Areˈ chapatänij , ” ― cächaˈ , ― xcha che .

(src)="b.MAT.4.11.1"> Tojo ' nak quicanabâc xban laj tza ut eb li ángel que ' cuulac ut que ' c ' anjelac chiru .
(trg)="b.MAT.4.11.1"> Xel cˈu bi ri Itzel rucˈ ri Jesús .
(trg)="b.MAT.4.11.2"> Xepe cˈu jujun ángeles rech quepatänin che ri Areˈ .

(src)="b.MAT.4.12.1"> Nak li Jesús quirabi resil nak laj Juan cuan chi prêxil , cô Nazaret xcuênt Galilea .
(trg)="b.MAT.4.12.1"> Ri Jesús , aretak xuto chi cˈo ri tat Juan pa cheˈ , xeˈ pa Galilea .

(src)="b.MAT.4.13.1"> Qui-el Nazaret ut cô Capernaum .
(src)="b.MAT.4.13.2"> Ut aran quicana .
(src)="b.MAT.4.13.3"> Li tenamit a ' an cuan chire li palau sa ' xch ' och ' eb laj Zabulón ut eb aj Neftalí .
(trg)="b.MAT.4.13.1"> Man xcanaj tä cˈu can pa ri tinimit Nazaret , xane xa xcˈoji pa Capernaum , jun tinimit Romano waˈ ri cˈo chiˈ ri mar chquinakaj ri ojer tak tinimit Zabulón rucˈ Neftalí .

(src)="b.MAT.4.14.1"> A ' in quic ' ulman jo ' quixye li profeta Isaías nak quixye chi jo ' ca ' in :
(trg)="b.MAT.4.14.1"> Jeˈ xbantaj waˈ rech kas jeˈ quel wi jas ri xutzˈibaj can ri ka mam Isaías ri kˈalajisal re ru Lokˈ Pixab ri Dios ri cubij :

(src)="b.MAT.4.15.1"> Aran sa ' xch ' och ' laj Zabulón ut sa ' xch ' och ' laj Neftalí , li cuan chire li be li naxic sa ' li palau , aran jun pac ' al li nima ' Jordán , sa ' li na ' ajej Galilea bar neque ' cuan cui ' li mâcua ' eb aj judío ,
(trg)="b.MAT.4.15.1"> Winak aj Zabulón , winak aj Neftalí , ix riˈ ri nakaj ix cˈo wi che ri mar , chˈäkäp che ri nimaˈ Jordán , chilaˈ pa Galilea jawijeˈ e cˈo wi winak ri man aj Israel taj .

(src)="b.MAT.4.16.1"> li tenamit chanchan li cuanqueb sa ' k ' ojyîn xban nak inc ' a ' neque ' xnau lix yâlal .
(src)="b.MAT.4.16.2"> Chanchan quicutano ' nak que ' ril nak que ' xtau li colba-ib .
(src)="b.MAT.4.16.3"> Chanchan nak cuanqueb sa ' jun na ' ajej re câmc xban lix mâqueb nak quicuulac li cutan sa ' xyânkeb .
(src)="b.MAT.4.16.4"> ( Isa .
(src)="b.MAT.4.16.5"> 9 : 1-2 )
(trg)="b.MAT.4.16.1"> Ri winak ri jeˈ ta ne e cˈo pa kˈekum xquil jun nimalaj sakil .
(trg)="b.MAT.4.16.2"> E areˈ winak waˈ ri e cˈo pa ri qui mac , ri e cˈo cho ri cämical , xpe jun nimalaj sakil pa qui wiˈ ,

(src)="b.MAT.4.17.1"> Chalen nak quicuulac aran , li Jesús yô chixch ' olobanquil lix yâlal ut quixye : -Chiyot ' ek ' êch ' ôl ut jalomak êc ' a ' ux xban nak cuulac re xk ' ehil nak tinq ' uehek ' sa ' incuanquil xban li Dios .
(src)="b.MAT.4.17.2"> Ut lâin chic cuânk incuanquil sa ' xbêneb li cualal inc ' ajol.-
(trg)="b.MAT.4.17.1"> ― xcha ri ka mam Isaías .
(trg)="b.MAT.4.17.2"> Cˈä te riˈ cˈut ri Jesús xuchaplej u tzijoxic ru Lokˈ Pixab ri Dios , xubij cˈu chque ri winak : Chiqˈuexa ri iwanimaˈ , chiqˈuexa ri i chomanic , rumal chi xa jubikˈ chic man cuchaplej ru takanic ri Dios , ― xcha chque ri winak .

(src)="b.MAT.4.18.1"> Sa ' jun cutan nak coxnumek ' li Jesús chire li palau cuan Galilea , quirileb cuib li cuînk rîtz ' ineb rib .
(src)="b.MAT.4.18.2"> Li jun , a ' an laj Simón .
(src)="b.MAT.4.18.3"> Aj Pedro nayeman re .
(src)="b.MAT.4.18.4"> Li jun chic aj Andrés xc ' aba ' .
(src)="b.MAT.4.18.5"> Yôqueb chixq ' uebal lix yoy sa ' li palau xban nak a ' aneb aj chapol car .
(trg)="b.MAT.4.18.1"> Ocˈowem cuban ri Jesús chuchiˈ ri mar re Galilea , xeril cˈu quieb achijab cachalal quib .
(trg)="b.MAT.4.18.2"> Ri jun are ri tat Simón ri xukujeˈ cäbix Pedro che , ri jun chic are ri tat Andrés .
(trg)="b.MAT.4.18.3"> Tajin cäquiqˈuiäk bi jun cˈat chapäbal cär pa ri cho rumal chi e chapal tak cär ri e areˈ .

(src)="b.MAT.4.19.1"> Li Jesús quixye reheb : -Chinêtâke .
(src)="b.MAT.4.19.2"> Mâcua ' chic caribc têbânu .
(src)="b.MAT.4.19.3"> Êras êrîtz ' in ban chic têsic ' re te ' pâbânk , chan reheb .
(trg)="b.MAT.4.19.1"> Ri Jesús xubij chque : Chixsaˈj wucˈ .
(trg)="b.MAT.4.19.2"> Quinban cˈu na chiwe chi quixoc che qui mulixic winak che qui qˈuexwäch ri cär , ― xcha chque .

(src)="b.MAT.4.20.1"> Ut sa ' junpât que ' xcanab lix yoy ut que ' xtâke li Jesús .
(trg)="b.MAT.4.20.1"> Chanim xquiya can ri qui cˈat , xebeˈ rucˈ ri Jesús .

(src)="b.MAT.4.21.1"> Junpât na chic quibêc li Jesús nak quixtauheb cui ' chic cuibeb li cuînk rîtz ' ineb rib .
(src)="b.MAT.4.21.2"> A ' aneb laj Jacobo ut laj Juan .
(src)="b.MAT.4.21.3"> Cuanqueb sa ' lix jucub rochben laj Zebedeo lix yucua ' eb .
(src)="b.MAT.4.21.4"> Yôqueb chixxitinquil lix yoy .
(src)="b.MAT.4.21.5"> Ut li Jesús quixbokeb re nak te ' xic chirix .
(trg)="b.MAT.4.21.1"> Ocˈowinak chi apan jubikˈ ri Jesús , xeril chi cˈu quieb achijab chic cachalal quib .
(trg)="b.MAT.4.21.2"> E areˈ ri tat Jacobo rachiˈl ri tat Juan .
(trg)="b.MAT.4.21.3"> E u cˈojol ri tat Zebedeo waˈ .
(trg)="b.MAT.4.21.4"> E cˈo pa jun barco cachiˈl ri qui tat , tajin cäquicˈojoj cˈu ri qui cˈat .
(trg)="b.MAT.4.21.5"> Xesiqˈuix cˈu rumal ri Jesús .

(src)="b.MAT.4.22.1"> Ut sa ' junpât que ' xcanab lix yucua ' eb ut que ' xcanab li jucub ut que ' xtâke li Jesús .
(trg)="b.MAT.4.22.1"> Ri e areˈ cˈut chanim xquiya can ri barco rucˈ ri Zebedeo ri qui tat , xebeˈ rucˈ ri Jesús .

(src)="b.MAT.4.23.1"> Ut li Jesús quixbeni chixjunil li na ' ajej Galilea .
(src)="b.MAT.4.23.2"> Yô chixc ' utbal lix yâlal sa ' eb li cab li neque ' xch ' utub cui ' ribeb laj judío .
(src)="b.MAT.4.23.3"> Quixch ' olob xyâlal li châbil esilal chirix lix cuanquilal li Dios .
(src)="b.MAT.4.23.4"> Ut yô chixq ' uirtesinquil chixjunil li q ' uila pây ru chi yajel ut li raylal .
(trg)="b.MAT.4.23.1"> Ri Jesús xbin pa conojel tak ri tinimit re Galilea , xuya tijonic chque ri winak pa tak ri rachoch Dios .
(trg)="b.MAT.4.23.2"> Xutzijoj ri Utzalaj Tzij re ri Evangelio chrij ru takanic ri Dios pa qui wiˈ ri winak .
(trg)="b.MAT.4.23.3"> Xukujeˈ xucunaj ronojel u wäch yabil ri cˈo chque .

(src)="b.MAT.4.24.1"> Quicuulac resil sa ' chixjunil li na ' ajej Siria li c ' a ' ru yô chixbânunquil li Jesús aran Galilea .
(src)="b.MAT.4.24.2"> Ut que ' xc ' am riq ' uin chixjunileb li yaj .
(src)="b.MAT.4.24.3"> Q ' uila pây ru lix yajeleb ut lix raylaleb .
(src)="b.MAT.4.24.4"> Cuan li toj nak ' ehin xyajeleb .
(src)="b.MAT.4.24.5"> Ut cuan li cuanqueb mâus aj musik ' ej riq ' uineb ut cuanqueb ajcui ' li sic .
(src)="b.MAT.4.24.6"> Ut li Jesús naxq ' uirtesiheb.Ut quitâkêc xbaneb li q ' uila tenamit .
(src)="b.MAT.4.24.7"> Cuan li que ' chal chak Galilea .
(src)="b.MAT.4.24.8"> Cuan li que ' chal chak Decápolis .
(src)="b.MAT.4.24.9"> Cuan li que ' chal chak Jerusalén .
(src)="b.MAT.4.24.10"> Cuan li que ' chal chak Judea jo ' ajcui ' jun pac ' al li nima ' Jordán .
(trg)="b.MAT.4.24.1"> Xtataj cˈu u tzijol ri Jesús cumal ri winak pa conojel tak ri tinimit re Siria .
(trg)="b.MAT.4.24.2"> Ri winak cˈut xequicˈam lok conojel ri qui rikom cˈäx rumal qˈuia u wäch cˈäxcˈol , yabil , kˈoxom .
(trg)="b.MAT.4.24.3"> Xequicˈam lok ri e cˈo itzel tak espíritus chque , xukujeˈ ri winak ri man utz tä chi qui jolom rumal chi e elinak chˈuj , xequicˈam cˈu lok ri cäminak qui cuerpo .
(trg)="b.MAT.4.24.4"> Ri Jesús cˈut xeucunaj conojel .

(src)="b.MAT.4.25.1"> Ut quitâkêc xbaneb li q ' uila tenamit .
(src)="b.MAT.4.25.2"> Cuan li que ' chal chak Galilea .
(src)="b.MAT.4.25.3"> Cuan li que ' chal chak Decápolis .
(src)="b.MAT.4.25.4"> Cuan li que ' chal chak Jerusalén .
(src)="b.MAT.4.25.5"> Cuan li que ' chal chak Judea jo ' ajcui ' jun pac ' al li nima ' Jordán .
(trg)="b.MAT.4.25.1"> E qˈuia winak cˈut aj Galilea xebeˈ rucˈ ri Jesús .
(trg)="b.MAT.4.25.2"> Xukujeˈ e cˈo winak aj Decápolis , aj Jerusalén , aj Judea , e cˈo cˈu ri xepe chˈäkäp che ri nimaˈ Jordán .

(src)="b.MAT.5.1.1"> Ut nak quirileb li q ' uila tenamit , li Jesús quitake ' sa ' xbên jun li tzûl .
(src)="b.MAT.5.1.2"> Ut nak quic ' ojla , eb li yôqueb chixtâkenquil que ' xch ' utub rib riq ' uin .
(trg)="b.MAT.5.1.1"> Aretak ri Jesús xeril ri qˈuialaj winak , xpaki puwiˈ ri juyub , xtˈuyi chilaˈ .
(trg)="b.MAT.5.1.2"> Xquimulij cˈu quib ru tijoxelab rucˈ .

(src)="b.MAT.5.2.1"> Qui-oc chixch ' olobanquil lix yâlal chiruheb ut quixye :
(trg)="b.MAT.5.2.1"> Ri Jesús xuchaplej qui tijoxic , je waˈ xubij chque :

(src)="b.MAT.5.3.1"> -Us xak reheb li neque ' rec ' a nak cubenak xcuanquileb xban nak eb a ' an cuânkeb chic rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios .
(trg)="b.MAT.5.3.1"> Utz que ri cäquinaˈ pa canimaˈ chi cˈo ri rajwaxic chque ri cäpe chilaˈ chicaj .
(trg)="b.MAT.5.3.2"> Ri Dios cˈut cätakan na pa qui wiˈ .

(src)="b.MAT.5.4.1"> Us xak reheb li neque ' yâbac xban xrahileb xch ' ôl xban nak eb a ' an tâc ' ojobâk xch ' ôleb .
(trg)="b.MAT.5.4.1"> Utz que ri quebisonic rumal chi ri Dios cäcuˈbisan na qui cˈux .

(src)="b.MAT.5.5.1"> Us xak reheb li tûlaneb xban nak eb a ' an te ' êchanînk re li na ' ajej li yechi ' inbil reheb xban li Dios .
(trg)="b.MAT.5.5.1"> Utz que ri man cäcaˈn tä nimal .
(trg)="b.MAT.5.5.2"> Ri e areˈ cˈut cäquechbej na ri ulew ri u bim ri Dios chi cuya chque .

(src)="b.MAT.5.6.1"> Us xak reheb li te ' raj ru xbânunquil li tîquilal .
(src)="b.MAT.5.6.2"> Chanchan li te ' tz ' ocâk ut te ' chakik re .
(src)="b.MAT.5.6.3"> Us xak reheb xban nak li Dios tâtenk ' ânk reheb chixbânunquil li us .
(trg)="b.MAT.5.6.1"> Utz que ri quenumic , ri cächakiˈj qui chiˈ che jun cˈaslemal jicom .
(trg)="b.MAT.5.6.2"> Are cˈu ri Dios cäyoˈw na waˈ chque .

(src)="b.MAT.5.7.1"> Us xak reheb li neque ' uxtânan u xban nak eb a ' an te ' uxtânâk ruheb xban li Dios .
(trg)="b.MAT.5.7.1"> Utz que ri quel qui cˈux chque niqˈuiaj winak chic .
(trg)="b.MAT.5.7.2"> Ri Dios cˈut cutokˈobisaj na qui wäch ri e areˈ .

(src)="b.MAT.5.8.1"> Us xak reheb li tîqueb xch ' ôl xban nak eb a ' an te ' ril ru li Dios .
(trg)="b.MAT.5.8.1"> Utz que ri sak canimaˈ .
(trg)="b.MAT.5.8.2"> Ri e areˈ cˈut cäquil na u wäch ri Dios .

(src)="b.MAT.5.9.1"> Us xak reheb li neque ' xtenk ' a ras rîtz ' in chi cuânc sa ' tuktûquil usilal xban nak eb a ' an ralal xc ' ajol li Dios te ' yehek ' reheb .
(trg)="b.MAT.5.9.1"> Utz que ri cäquitzucuj u yaˈic utzil chquixol ri winak .
(trg)="b.MAT.5.9.2"> Ri Dios cubij na chi e areˈ ralcˈual ri Areˈ .

(src)="b.MAT.5.10.1"> Us xak reheb li neque ' rahobtesîc sa ' xc ' aba ' li tîquilal , xban nak eb a ' an cuânkeb chic rubel lix cuanquilal li Dios .
(trg)="b.MAT.5.10.1"> Utz que ri quetzelax qui wäch rumal ru banic ri jicomal cho ri Dios .
(trg)="b.MAT.5.10.2"> Ri Dios cˈut cätakan na pa qui wiˈ .