# gbi/Galela-NT.xml.gz
# la/Latin.xml.gz


(src)="b.MAT.1.1.1"> Manena gena o Yesus Kristus Awi sihino yalefo la aku ngone panako , ena gena Yesus Awi topora gena o Daud de o Daud awi topora gena o Abraham .
(trg)="b.MAT.1.1.1">liber generationis Iesu Christi filii David filii Abraham

(src)="b.MAT.1.2.1"> Ma nonomaka o Abraham ma ngopa yanau gena o Ishak , o Ishak ma ngopa yanau o Yakub , de o Yakub ma ngopa yanau gena o Yehuda de lo awi gianongoru .
(trg)="b.MAT.1.2.1">Abraham genuit Isaac Isaac autem genuit Iacob Iacob autem genuit Iudam et fratres eius

(src)="b.MAT.1.3.1"> O Yehuda de ma peqeka ongo Tamar manga ngopa yanau ena gena o Peres de o Zerah , o Peres ma ngopa yanau o Hezron , o Hezron ma ngopa yanau o Ram ,
(trg)="b.MAT.1.3.1">Iudas autem genuit Phares et Zara de Thamar Phares autem genuit Esrom Esrom autem genuit Aram

(src)="b.MAT.1.4.1"> o Ram ma ngopa yanau o Abinadab , o Abinadab ma ngopa yanau o Nahason , de o Nahason ma ngopa yanau o Salmon .
(trg)="b.MAT.1.4.1">Aram autem genuit Aminadab Aminadab autem genuit Naasson Naasson autem genuit Salmon

(src)="b.MAT.1.5.1"> O Salmon de ma peqeka ongo Rahab manga ngopa yanau o Boas , o Boas de ma peqeka ongo Rut manga ngopa yanau o Obed , o Obed ma ngopa yanau o Isai ,
(trg)="b.MAT.1.5.1">Salmon autem genuit Booz de Rachab Booz autem genuit Obed ex Ruth Obed autem genuit Iesse Iesse autem genuit David regem

(src)="b.MAT.1.6.1"> de o Isai ma ngopa yanau ma Kolano Daud .
(src)="b.MAT.1.6.2"> So kagena de o Daud ma ngopa yanau o Salomo ( o Salomo ma awa ena gena o Uria ma balo ) ,
(trg)="b.MAT.1.6.1">David autem rex genuit Salomonem ex ea quae fuit Uriae

(src)="b.MAT.1.7.1"> o Salomo ma ngopa yanau gena o Rehabeam , o Rehabeam ma ngopa yanau o Abia , de o Abia ma ngopa yanau o Asa .
(trg)="b.MAT.1.7.1">Salomon autem genuit Roboam Roboam autem genuit Abiam Abia autem genuit Asa

(src)="b.MAT.1.8.1"> De o Asa ma ngopa yanau o Yosafat , o Yosafat ma ngopa yanau o Yoram , de o Yoram ma ngopa yanau o Uzia .
(trg)="b.MAT.1.8.1">Asa autem genuit Iosaphat Iosaphat autem genuit Ioram Ioram autem genuit Oziam

(src)="b.MAT.1.9.1"> De o Uzia ma ngopa yanau o Yotam , o Yotam ma ngopa yanau o Ahas , o Ahas ma ngopa yanau o Hizkia ,
(trg)="b.MAT.1.9.1">Ozias autem genuit Ioatham Ioatham autem genuit Achaz Achaz autem genuit Ezechiam

(src)="b.MAT.1.10.1"> o Hizkia ma ngopa yanau o Manasye , o Manasye ma ngopa yanau o Amon , o Amon ma ngopa yanau o Yosia ,
(trg)="b.MAT.1.10.1">Ezechias autem genuit Manassen Manasses autem genuit Amon Amon autem genuit Iosiam

(src)="b.MAT.1.11.1"> de o Yosia ma ngopa yanau o Yekhonya de kanaga lo awi gianongoru yamuruo naga , ena gena ma orasi o Yahudika ma nyawa yatago de yaumo o Babel ma tonaka .
(trg)="b.MAT.1.11.1">Iosias autem genuit Iechoniam et fratres eius in transmigratione Babylonis

(src)="b.MAT.1.12.1"> So o Babel ma tonaka yaumoka , de kagena o Yekhonya ma ngopa yanau o Sealtiel , o Sealtiel ma ngopa yanau o Zerubabel ,
(trg)="b.MAT.1.12.1">et post transmigrationem Babylonis Iechonias genuit Salathihel Salathihel autem genuit Zorobabel

(src)="b.MAT.1.13.1"> o Zerubabel ma ngopa yanau o Abihud , o Abihud ma ngopa yanau o Elyakim , de o Elyakim ma ngopa yanau o Azor ,
(trg)="b.MAT.1.13.1">Zorobabel autem genuit Abiud Abiud autem genuit Eliachim Eliachim autem genuit Azor

(src)="b.MAT.1.14.1"> de o Azor ma ngopa yanau o Zadok , de o Zadok ma ngopa yanau o Akhim , de o Akhim ma ngopa yanau o Eliud ,
(trg)="b.MAT.1.14.1">Azor autem genuit Saddoc Saddoc autem genuit Achim Achim autem genuit Eliud

(src)="b.MAT.1.15.1"> de o Eliud ma ngopa yanau o Eleazar , de o Eleazar ma ngopa yanau o Matan , de o Matan ma ngopa yanau o Yakub .
(trg)="b.MAT.1.15.1">Eliud autem genuit Eleazar Eleazar autem genuit Matthan Matthan autem genuit Iacob

(src)="b.MAT.1.16.1"> Kagena de o Yakub ma ngopa yanau o Yusuf , de o Yusuf gena ongo Maria ma roka , muna magena mowisibubuo o Yesus , Una magena o Salamati ma Kolano .
(trg)="b.MAT.1.16.1">Iacob autem genuit Ioseph virum Mariae de qua natus est Iesus qui vocatur Christus

(src)="b.MAT.1.17.1"> So paeto o Abrahamka de ma bati o Daudka gena , kanaga o baba de o ete manga dala yamogiowo de yaruha .
(src)="b.MAT.1.17.2"> Komagena lo o Daudka sidago lo o Babel ma tonaka yaumo gena , kanaga o baba de o ete manga dala yamogiowo de yaruha .
(src)="b.MAT.1.17.3"> De lo ma orasi o Babel ma tonaka yaumoka , paeto sidago lo o Salamati ma Kolano iwisibuo gena , kanaga lo o baba de o ete manga dala yamogiowo de yaruha .
(trg)="b.MAT.1.17.1">omnes ergo generationes ab Abraham usque ad David generationes quattuordecim et a David usque ad transmigrationem Babylonis generationes quattuordecim et a transmigratione Babylonis usque ad Christum generationes quattuordecim

(src)="b.MAT.1.18.1"> O Yesus Kristus Awi sibuo ma jarita gena komanena : Ma awa muna magena ami ronga ongo Maria , muna de o Yusuf gena imabobaika .
(src)="b.MAT.1.18.2"> Duma ona yasinoto ikawi waasi so ona imakiidu waasi , de ongo Maria he moroheka .
(src)="b.MAT.1.18.3"> Ngaroko komagena imaaka , o Yusuf gena igogou-gogou wanakowa ma bobai ongo Maria moroheka gena de o Gurumi Qatetebi ma kuasa .
(trg)="b.MAT.1.18.1">Christi autem generatio sic erat cum esset desponsata mater eius Maria Ioseph antequam convenirent inventa est in utero habens de Spiritu Sancto

(src)="b.MAT.1.19.1"> Ma bobai o Yusuf una magena o gohiduuru moi awi sigogise qaloha o Jou Awi bobitaka de wacoho itiai .
(src)="b.MAT.1.19.2"> Komagena so awi sininga ma edekati gena wosipongoka , de wositatapu bilasu ma bobai womiholu de upa womikawi gena o nyawa moi lo upa yanako , ma ngale muna upa womisimaqe o kawasa manga simaka .
(trg)="b.MAT.1.19.1">Ioseph autem vir eius cum esset iustus et nollet eam traducere voluit occulte dimittere eam

(src)="b.MAT.1.20.1"> Ma orasi o Yusuf ka watagapisi awi sininga ma rabaka womidolomu eko hiwa , de una wokioloka de wotoguruga .
(src)="b.MAT.1.20.2"> Awi doguruga ma rabaka una wakelelo o Jou Awi malaikat moi yahino de itemo unaka , " Yusuf , ngona gena o Daud awi ngopa de awi dano moi .
(src)="b.MAT.1.20.3"> Upa nimodo ongo Maria nomiqehe , sababu o ngopa ami poko ma rabaka idadi gena ka cawali o Gikimoi Awi Gurumi Qatetebi ma kuasa so imasibolote munaka .
(trg)="b.MAT.1.20.1">haec autem eo cogitante ecce angelus Domini in somnis apparuit ei dicens Ioseph fili David noli timere accipere Mariam coniugem tuam quod enim in ea natum est de Spiritu Sancto est

(src)="b.MAT.1.21.1"> So muna done asa o ngopa yanau moi mowisibuo .
(src)="b.MAT.1.21.2"> De o ngopa Una magena ngona bilasu nowisironga o Yesus , sababu o ngopa Una magena asa Awi nyawa masirete o Israelka ma nyawa to ona manga dorou wapiki de aku wasisalamati .
(src)="b.MAT.1.21.3"> Komagena . "
(trg)="b.MAT.1.21.1">pariet autem filium et vocabis nomen eius Iesum ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum

(src)="b.MAT.1.22.1"> O bi moi-moi qangodu magena bilasu idadi de imaaka la isiganapuka , imatero maro o kia iqomaka o Gikimoi Awi demo ma nabi Yesaya wosilefo qaboloka , ena gena ,
(trg)="b.MAT.1.22.1">hoc autem totum factum est ut adimpleretur id quod dictum est a Domino per prophetam dicentem

(src)="b.MAT.1.23.1"> " Done asa o jojaru ma boro moi , ngaroko de yanau imakiidu waasi , duma modami sidago lo mosibuo o ngopa yanau moi .
(src)="b.MAT.1.23.2"> De o ngopa Una magena done asa iwisironga Imanuel . "
(src)="b.MAT.1.23.3"> ( Imanuel gena o Ibranika manga demo moi ma ngale gena , " O Gikimoi wogoge dede ngone " . )
(trg)="b.MAT.1.23.1">ecce virgo in utero habebit et pariet filium et vocabunt nomen eius Emmanuhel quod est interpretatum Nobiscum Deus

(src)="b.MAT.1.24.1"> Kagena de o Yusuf womomi de gila-gila waaka imatero maro o Jou Awi malaikat o kia itemo unaka .
(src)="b.MAT.1.24.2"> So ma jojaru ongo Maria womiqehe so womikawika .
(trg)="b.MAT.1.24.1">exsurgens autem Ioseph a somno fecit sicut praecepit ei angelus Domini et accepit coniugem suam

(src)="b.MAT.1.25.1"> Duma una woholusi womingaho la imasikiidu dede muna .
(src)="b.MAT.1.25.2"> Awi ngale gena womiqohaka sidago lo muna mopuo kasi .
(src)="b.MAT.1.25.3"> Komagena so ma bati muna o ngopa Una magena mowisibuoka .
(src)="b.MAT.1.25.4"> Qabolo de o Yusuf o ngopa Una magena wisironga o Yesus .
(trg)="b.MAT.1.25.1">et non cognoscebat eam donec peperit filium suum primogenitum et vocavit nomen eius Iesum

(src)="b.MAT.2.1.1"> Idadi de imaaka komagena , so o Yesus wisibuo gena o Betlehem ma dokuka o Yudea ma daeraka , ma dongoho magena o Herodes wopareta maro ka o kolano moi .
(src)="b.MAT.2.1.2"> De kanaga lo o orasi magena o bi nyawa icocawaro nodoka o Yudea ma daera ma wange ma nyonyieka de ona magena ma soa ikukuruka , de itagi yakahino o Yerusalem ma kotano .
(trg)="b.MAT.2.1.1">cum ergo natus esset Iesus in Bethleem Iudaeae in diebus Herodis regis ecce magi ab oriente venerunt Hierosolymam

(src)="b.MAT.2.2.1"> So kagena o Yerusalemka imasidiadoka , de ona o bi nyawaka yosano hika de hino itemo , " Ngomi manena miakelelo o dipaka o ngoma moi ibao o wange ma nyonyieka , de o ngoma magena misinonako kanaga o ngopa moi wisibuo la done asa wodadi o Yahudika manga kolano .
(src)="b.MAT.2.2.2"> De o ngoma magena itagi yakahisa so miamote la ma ngale miwisari de miwisuba Unaka .
(src)="b.MAT.2.2.3"> So Una magena Awi riho kiaka , tanu nimisidumu ngomika . "
(trg)="b.MAT.2.2.1">dicentes ubi est qui natus est rex Iudaeorum vidimus enim stellam eius in oriente et venimus adorare eum

(src)="b.MAT.2.3.1"> So de ma Kolano Herodes wogiise o habari magena , de una wimodo de awi sininga isusa , de lo ma ngale manga kolano gena nagala done wadoosa so o Yerusalemka ma bi nyawa lo yadala yamodo de manga sininga isusa .
(trg)="b.MAT.2.3.1">audiens autem Herodes rex turbatus est et omnis Hierosolyma cum illo

(src)="b.MAT.2.4.1"> So una wosulo la o Yahudika manga imamka ma bi sahe de manga guru agama yangodu yahino imatolomu awi kadatoka , de una wosano onaka wotemo , " O Gikimoi Awi Jaji ma Buku ma rabaka wotemo o Salamati ma Kolano wihihirika done asa wisibuo , gena togolo nginika , tanu ma riho aku nisingangasu ngohino . "
(trg)="b.MAT.2.4.1">et congregans omnes principes sacerdotum et scribas populi sciscitabatur ab eis ubi Christus nasceretur

(src)="b.MAT.2.5.1"> De ona unaka itemo , " O Betlehem ma kotaka kanena o Yudea ma daeraka , sababu o kia iqomaka o Jou wotemo maro ma nabi Mikha wosilelefo qaboloka , ena gena ,
(trg)="b.MAT.2.5.1">at illi dixerunt ei in Bethleem Iudaeae sic enim scriptum est per prophetam

(src)="b.MAT.2.6.1"> ' He !
(src)="b.MAT.2.6.2"> Ngini o Betlehemka ma nyawa , ngini nigoge gena o Yehuda ma daera ma rabaka gena , o Yehudaka manga roriri manga goginano ma rabaka upa lo itemo to ngini nia doku qaceke de o kota qangodu o daera magena ma sigilolika .
(src)="b.MAT.2.6.3"> Sababu nogena nginino done asa o roriri moi wisibuo la aku watuda de wapalihara to Ngohi Ai nyawa gena o Israelka ma bi nyawa . ' "
(trg)="b.MAT.2.6.1">et tu Bethleem terra Iuda nequaquam minima es in principibus Iuda ex te enim exiet dux qui reget populum meum Israhel

(src)="b.MAT.2.7.1"> Qabolo de o Herodes awi nyawa wapomaka de wasulo so itagi imapongoka , la yaaso o nyawa icocawaro ona magena so awi simaka yahino de wasano wotemo onaka , " Kapuruosi de o ngoma magena niakelelo o dipaka . "
(trg)="b.MAT.2.7.1">tunc Herodes clam vocatis magis diligenter didicit ab eis tempus stellae quae apparuit eis

(src)="b.MAT.2.8.1"> Qabolo de una wasulo ona itagi yakahika o Betlehemka de wasihaga wotemo onaka , " Hika nitagi , la niwisari o ngopa Una magena , la nakoso niwimakeka , tanu ngohi bilasu nisingangasu ma ngale ngohi lo tahika towisuba Unaka . "
(trg)="b.MAT.2.8.1">et mittens illos in Bethleem dixit ite et interrogate diligenter de puero et cum inveneritis renuntiate mihi ut et ego veniens adorem eum

(src)="b.MAT.2.10.1"> Awi beseso magena yoiseka , de ona imajobo so itagi wisari .
(src)="b.MAT.2.10.2"> Imatodoka o ngoma o dipaka , iqomaka o wange ma nyonyieka de yakokelelo , gena yakelelo kali .
(src)="b.MAT.2.10.3"> Ma orasi o ngoma magena yakelelo kali gena , igogou-gogou manga sininga qanali icarawa !
(src)="b.MAT.2.10.4"> So kanaga manga dodagi ma rabaka gena , o ngoma magena iqoqoma manga simaka idadi maro o siminiko moi ma bati yaado o ngopa Una magena Awi rihoka , de asa imatogu o dipaka o tahu magena ma qokuka .
(trg)="b.MAT.2.10.1">videntes autem stellam gavisi sunt gaudio magno valde

(src)="b.MAT.2.11.1"> Gila-gila o nyawa icocawaro ona magena iwosa o tahu ma rabaka , de wikelelo o ngopa Una magena ma awa mowitotino .
(src)="b.MAT.2.11.2"> Kagena de ona ibukuku de manga suba yatide Unaka .
(src)="b.MAT.2.11.3"> Qabolo de manga borua yapelenga so o guraci , o manyanyi , de o bi gososo qabobou gena iwihike maro idadi manga suba ma nonako moi Unaka .
(trg)="b.MAT.2.11.1">et intrantes domum invenerunt puerum cum Maria matre eius et procidentes adoraverunt eum et apertis thesauris suis obtulerunt ei munera aurum tus et murram

(src)="b.MAT.2.12.1"> Magena qabolo , de to ona manga doguruga ma rabaka o Jou wasingangasu ma ngale ona upa he itagi kali o Herodeska .
(src)="b.MAT.2.12.2"> Komagena imaaka so o Herodeska ona he itagi kawa , de iliho gena o ngeko ma somoa yamote sidago imasidiado kali manga dokuka .
(trg)="b.MAT.2.12.1">et responso accepto in somnis ne redirent ad Herodem per aliam viam reversi sunt in regionem suam

(src)="b.MAT.2.13.1"> O nyawa icocawaro gena imajobo so ipasaka , de o Jou Awi malaikat imasimane kali o Yusuf awi doguruga ma rabaka .
(src)="b.MAT.2.13.2"> De o malaikat magena itemo o Yusufka , " O Herodes awi edekati o ngopa Una magena wisari ma ngale iwitooma .
(src)="b.MAT.2.13.3"> Ma sababu magegena , so hika nomomi la o ngopa Una magena de ma awa nangaho la niloqa nimatuluru de nikahika o Mesirka nigoge .
(src)="b.MAT.2.13.4"> Kagena nigogesi , de nitamaha sidago Ngohi asa tonisingangasu kali ngonaka . "
(trg)="b.MAT.2.13.1">qui cum recessissent ecce angelus Domini apparuit in somnis Ioseph dicens surge et accipe puerum et matrem eius et fuge in Aegyptum et esto ibi usque dum dicam tibi futurum est enim ut Herodes quaerat puerum ad perdendum eum

(src)="b.MAT.2.14.1"> O Yusuf awi gogiolo ma rabaka de womomi , so o putu magena bato o ngopa una magena de ma awa asa wangaho so itagi imatuluru o Mesirka .
(trg)="b.MAT.2.14.1">qui consurgens accepit puerum et matrem eius nocte et recessit in Aegyptum

(src)="b.MAT.2.15.1"> Ona yangodu kagena igoge sidago lo o Herodes wosone .
(src)="b.MAT.2.15.2"> Ma dodagi komagena , so igogou maro o kia o Jou wotemo lo qabolo Awi nabika , ena gena , " Ai ngopa done asa Ngohi towiaso o Mesirno . "
(trg)="b.MAT.2.15.1">et erat ibi usque ad obitum Herodis ut adimpleretur quod dictum est a Domino per prophetam dicentem ex Aegypto vocavi filium meum

(src)="b.MAT.2.16.1"> Ma orasi o nyawa icocawaro ona magena ilihoka , de o Herodes asa wogiise so una wanako itiai , igogou o nyawa icocawaro gena iwisihagaka .
(src)="b.MAT.2.16.2"> So foloisi witoosa , sababu awi edekati o ngopa Una magena bilasu witooma .
(src)="b.MAT.2.16.3"> So kagena de o Herodes awi prajurit wasulo bilasu itagi o Betlehemka de magena ma sigilolika , la o bi ngopa yanau manga umuru o taungu sinotoka de isikahuku gena bilasu yatooma .
(src)="b.MAT.2.16.4"> Sababu una wositero de o nyawa icocawaro manga singangasu unaka o ngoma magena yakelelo ma nonoma o dipaka , gena he o taungu sinoto qabolo ipasaka .
(trg)="b.MAT.2.16.1">tunc Herodes videns quoniam inlusus esset a magis iratus est valde et mittens occidit omnes pueros qui erant in Bethleem et in omnibus finibus eius a bimatu et infra secundum tempus quod exquisierat a magis

(src)="b.MAT.2.17.1"> So o bi ngopa yanau yatotooma gena isiganapuka o Jou Awi demo o kia iqomaka ma nabi Yeremia wosilefo qaboloka , ena gena ,
(trg)="b.MAT.2.17.1">tunc adimpletum est quod dictum est per Hieremiam prophetam dicentem

(src)="b.MAT.2.18.1"> " O Rama ma dokuka gena bai kanaga o gari isitoore qaili poli , manga sininga ipeleso de lo qasiri .
(src)="b.MAT.2.18.2"> Kanaga ongo Rahel mododora de moari de lo misiduduga lo moholu bai , sababu ami ngopa yatoomaka . "
(trg)="b.MAT.2.18.1">vox in Rama audita est ploratus et ululatus multus Rachel plorans filios suos et noluit consolari quia non sunt

(src)="b.MAT.2.19.1"> So ipasaka de o Herodes wosoneka , de ma dongoho magena o Yusuf de awi tahu ma raba moi gena ka o Mesir kasi de o Jou Awi malaikat moi womasimane o Yusuf awi doguruga ma rabaka .
(trg)="b.MAT.2.19.1">defuncto autem Herode ecce apparuit angelus Domini in somnis Ioseph in Aegypto

(src)="b.MAT.2.20.1"> De wotemo , " Yusuf !
(src)="b.MAT.2.20.2"> O nyawa manga edekati qatotorou ma ngale o ngopa magena witooma , gena wosoneka .
(src)="b.MAT.2.20.3"> Sababu komagena so hika nomomi la o ngopa Una magena de ma awa nasigiliho o Israel ma nyawa manga dokuka . "
(trg)="b.MAT.2.20.1">dicens surge et accipe puerum et matrem eius et vade in terram Israhel defuncti sunt enim qui quaerebant animam pueri

(src)="b.MAT.2.21.1"> Qabolo de una gila-gila womomi , so o ngopa Una magena de ma awa wasigiliho o Israel ma nyawa manga dokuka , maro o kia o malaikat magena widedemo unaka .
(trg)="b.MAT.2.21.1">qui surgens accepit puerum et matrem eius et venit in terram Israhel

(src)="b.MAT.2.22.1"> Duma o Yudea ma daeraka gena o Herodes ma ngopa moi awi ronga o Arkhelaus gena wokolanoka ma baba witagali .
(src)="b.MAT.2.22.2"> Magena igogou so o Yusuf gena wogiise de wanakoka , so wimodo upa sidago o Arkhelaus o ngopa magena witooma .
(src)="b.MAT.2.22.3"> Ma sababu magegena so o Jou Awi malaikat moili yahino o Yusuf awi doguruga ma rabaka wisingangasu la ona o tahu ma raba moi imasirese kali , so itagi yakahika o Galilea ma tonaka ,
(trg)="b.MAT.2.22.1">audiens autem quod Archelaus regnaret in Iudaea pro Herode patre suo timuit illo ire et admonitus in somnis secessit in partes Galilaeae

(src)="b.MAT.2.23.1"> o doku moi ma ronga o Nazaretka igoge .
(src)="b.MAT.2.23.2"> Kagena igoge gena isiganapuka , maro o kia iqomaka o Jou Awi demo o bi nabi yalefo qaboloka ma ngale o ngopa Una magena , " Done asa o nyawa itemo Una magena o Nazaretka ma nyawa . "
(trg)="b.MAT.2.23.1">et veniens habitavit in civitate quae vocatur Nazareth ut adimpleretur quod dictum est per prophetas quoniam Nazareus vocabitur

(src)="b.MAT.3.1.1"> O orasi magena o Yesus kanagasi o Galilea ma tonaka wogoge so he o taungu muruo naga ipasaka , kagena de o Yohanes una o bi nyawa waoosi magena wahino de o Yudea ma tona ibobeleuka wogoge womatingaka .
(trg)="b.MAT.3.1.1">in diebus autem illis venit Iohannes Baptista praedicans in deserto Iudaeae

(src)="b.MAT.3.5.1"> So awi ino gena ka o galasosoko de o hopu ifofufuru ma madu , de awi baju lo ka o unta ma gogo , de awi doi ma bobiliku lo ka o haiwani ma kahi .
(src)="b.MAT.3.5.2"> Kanaga o Yerusalemno ma bi nyawa , o Yudea ma bi doku de ma bi kotano ma nyawa , de o Yordan ma Selera ma sigilolino ma bi doku-dokuno ma nyawa gena he yangodu o tona ibobeleuka yahino o Yohanes Wooosika .
(src)="b.MAT.3.5.3"> So kagena o nyawa yadadala manga simaka de una wadoto de wasingangasu , de womatoore wotemo , " He !
(src)="b.MAT.3.5.4"> Ngini bilasu nimatoba de nimatoduba la nia dorou niodongosa , sababu ma orasi he imasidiado ma ngale o Gikimoi asa wopareta maro o kolano moi . "
(src)="b.MAT.3.5.5"> O Yohanes gena una manena qabolo maro o kia iqomaka o Jou Awi demo ma nabi Yesaya wosilelefo qaboloka , ena gena , " Kanaga o nyawa moi o tona ibobeleuka womatotoore , ' He !
(src)="b.MAT.3.5.6"> Ma ngale nanga Jou Awi hino gena ngini nimasidailako .
(src)="b.MAT.3.5.7"> La o ngeko gena bilasu nisibolowo de nisitiai . ' "
(trg)="b.MAT.3.5.1">tunc exiebat ad eum Hierosolyma et omnis Iudaea et omnis regio circa Iordanen

(src)="b.MAT.3.6.1"> O riho magenaka o nyawa yadala yoise de yamote o Yohanes awi dodoto so to ona manga dorou imamangaku o Gikimoi Awi simaka , qabolo de asa o Yohanes waosi o Yordan ma Seleraka .
(trg)="b.MAT.3.6.1">et baptizabantur in Iordane ab eo confitentes peccata sua

(src)="b.MAT.3.7.1"> So kanaga lo o Farisika ma nyawa de o Sadukika ma nyawa lo yahino ma ngale ona lo yaosi .
(src)="b.MAT.3.7.2"> Duma ma orasi o Yohanes wakelelo ona yahino de una wotemo onaka , " Icala !
(src)="b.MAT.3.7.3"> Ngini manena o nyawa nikokulai , maro o ngihia gena o nyawaka yagoli .
(src)="b.MAT.3.7.4"> Ngini nia fikiri gena ka cawali tiniosi so aku niloqa o Gikimoi Awi doosa ma sangisarano , duma nia fikiri maro magegena isala .
(trg)="b.MAT.3.7.1">videns autem multos Pharisaeorum et Sadducaeorum venientes ad baptismum suum dixit eis progenies viperarum quis demonstravit vobis fugere a futura ira

(src)="b.MAT.3.8.1"> Hika nia sopo nisimane kasi , imatero de nia dorou qangodu niapalako , la aku tinipiricaya igogou ngini gena nimatoba de nimatodubaka .
(trg)="b.MAT.3.8.1">facite ergo fructum dignum paenitentiae

(src)="b.MAT.3.9.1"> De upa lo nia sininga ma rabaka niatagapi de nitemo , ' Igogou , ngomi manena o Abraham awi ngopa de awi danoku so mia dorou ma fanggali gena miamakewa . '
(src)="b.MAT.3.9.2"> Komagenawa .
(src)="b.MAT.3.9.3"> Ngohi totemo nginika , igogou de o bi teto-teto manena bato o Gikimoi gena aku waaka o Abraham awi ngopa de awi dano so qadoohawa .
(src)="b.MAT.3.9.4"> Nakoso ngini nimatoba de nimatodubawa gena , bilasu Una asa winifanggali de o dorou .
(trg)="b.MAT.3.9.1">et ne velitis dicere intra vos patrem habemus Abraham dico enim vobis quoniam potest Deus de lapidibus istis suscitare filios Abrahae

(src)="b.MAT.3.10.1"> O orasi manena naga o Gikimoi wosidailako qaboloka , la o nyawa nagoona imatoba de imatodubawa , ona magena asa wasisangisara de o narakaku waumo .
(src)="b.MAT.3.10.2"> Gena maro o bi basu kanaga isidailako de ihadoku o gota ma hutu ma golaka eko ma ngutuka , so o bi gota la ma sopo qatotorou gena igogou done asa yatoqa de yaumo o uku isosora-sora ma rabaku .
(trg)="b.MAT.3.10.1">iam enim securis ad radicem arborum posita est omnis ergo arbor quae non facit fructum bonum exciditur et in ignem mittitur

(src)="b.MAT.3.11.1"> So ngohi manena gena ngini o nyawa tiniosi de o ake la idadi maro o nonako moi gena , igogou ngini nimatoba de nimatodubaka , duma ma orasika kanaga wimoi asa wahino wotuuruno , gena Una Awi manara foloi ilamo , so ngohi manena to Una Awi simaka gena o kia lo waali idahe , ka Awi capato taaho maro o nyawa wileleleani moi lo idadiwa .
(src)="b.MAT.3.11.2"> De ngini la kanaga nimatoba de nimatodubaka , Una magena asa wosingosa o Gurumi Qatetebi ma kuasa de o uku la nia sininga ma rabaka wopareta .
(trg)="b.MAT.3.11.1">ego quidem vos baptizo in aqua in paenitentiam qui autem post me venturus est fortior me est cuius non sum dignus calciamenta portare ipse vos baptizabit in Spiritu Sancto et igni

(src)="b.MAT.3.12.1"> O Gikimoi wosidailako la o bi nyawa yangodu wafanggali .
(src)="b.MAT.3.12.2"> O nyawa de manga sininga itotiai ona magena wangaho o sorogaka , duma o nyawa ma dorou ona magena wasisangisara ka sidutu ikakali .
(src)="b.MAT.3.12.3"> Maro wotototoro moi awi giaka kanaga de awi tatapaka .
(src)="b.MAT.3.12.4"> Wosidailako ma ngale o tamo qangodu wataqo sidago qatebi .
(src)="b.MAT.3.12.5"> O tamo qalalake gena asa watolomu de o polaka wadiahi , duma ma soora gena asa watupu so waumo o uku isosora-soraku de lo itatatu-tatu kawa . "
(trg)="b.MAT.3.12.1">cuius ventilabrum in manu sua et permundabit aream suam et congregabit triticum suum in horreum paleas autem conburet igni inextinguibili

(src)="b.MAT.3.13.1"> O orasi magena qabolo de o Yesus o Galilea ma tonaka de wotagi o Yohaneska o Yordan ma Seleraka .
(src)="b.MAT.3.13.2"> So o Yesus wogolo la Una lo aku wiosi .
(trg)="b.MAT.3.13.1">tunc venit Iesus a Galilaea in Iordanen ad Iohannem ut baptizaretur ab eo

(src)="b.MAT.3.14.1"> Duma o Yohanes asa woholu so wotemo , " Idadiwa , Baba !
(src)="b.MAT.3.14.2"> Bilasu Ngona de asa aku ngohi noiosi .
(src)="b.MAT.3.14.3"> De qadoohaso Ngona nahino ngohino .
(src)="b.MAT.3.14.4"> Komagenawa , bilasu ngohi tahika Ngonaka . "
(trg)="b.MAT.3.14.1">Iohannes autem prohibebat eum dicens ego a te debeo baptizari et tu venis ad me

(src)="b.MAT.3.15.1"> Ma ngale komagena , so o Yesus wosango unaka wotemo , " Qohaka , la o moi-moi magegena idadi , sababu ngone bilasu pamote komagena la o Gikimoi Awi dupa paaka patotiai . "
(src)="b.MAT.3.15.2"> Qabolo de o Yohanes gena wisimote so o Yesus iwiosika .
(trg)="b.MAT.3.15.1">respondens autem Iesus dixit ei sine modo sic enim decet nos implere omnem iustitiam tunc dimisit eum

(src)="b.MAT.3.16.1"> Ma orasi o Yesus wiosi qabolo so o Yordan ma Seleraye asa ka wodolaye , de imatodoka o dipa ipelenga de yakelelo o Gikimoi Awi Gurumi iuti imatero maro o namo dara de itangi Unaku .
(trg)="b.MAT.3.16.1">baptizatus autem confestim ascendit de aqua et ecce aperti sunt ei caeli et vidit Spiritum Dei descendentem sicut columbam venientem super se

(src)="b.MAT.3.17.1"> Ato itangi de o ili moi yoise o sorogaku itemo , " Una manena to Ngohi Ai Ngopa towidododara .
(src)="b.MAT.3.17.2"> De Una magena Ngohi towidupa . "
(trg)="b.MAT.3.17.1">et ecce vox de caelis dicens hic est Filius meus dilectus in quo mihi conplacui

(src)="b.MAT.4.1.1"> Qaboloku de o Gikimoi Awi Gurumi magena o Yesus wingaho o tona ibobeleuka la o Iblis iwibaja la ma ngale o dorouku wisitura .
(trg)="b.MAT.4.1.1">tunc Iesus ductus est in desertum ab Spiritu ut temptaretur a diabolo

(src)="b.MAT.4.2.1"> O orasi magena o Yesus gena ma deka o putu moruha de o wange moruha wooqowa de woudowa , so qabolo Una wisapika .
(trg)="b.MAT.4.2.1">et cum ieiunasset quadraginta diebus et quadraginta noctibus postea esuriit

(src)="b.MAT.4.3.1"> So kagena de o Iblis yahino de iwibaja itemo Unaka , " Ngona gena igogou o Gikimoi Awi Ngopa .
(src)="b.MAT.4.3.2"> So hika o bi teto manena nasulo la imadadi o roti la aku naoqo . "
(trg)="b.MAT.4.3.1">et accedens temptator dixit ei si Filius Dei es dic ut lapides isti panes fiant

(src)="b.MAT.4.4.1"> Duma Una wosango wotemo , " Kanaga o Gikimoi Awi Jaji ma Bukuka isilefoka , ' Nako o bi nyawa gena upa ka cawali o ino so ioho , duma ka cawali o Gikimoi Awi demo la yasigise de yaaka . ' "
(trg)="b.MAT.4.4.1">qui respondens dixit scriptum est non in pane solo vivet homo sed in omni verbo quod procedit de ore Dei

(src)="b.MAT.4.5.1"> Kagena qabolo de o Iblis o Yesus iwingaholi o Yerusalemka , eko o kota qatetebika , de iwihado kadaku o Gikimoi Awi Tahu ma ponaka ,
(trg)="b.MAT.4.5.1">tunc adsumit eum diabolus in sanctam civitatem et statuit eum supra pinnaculum templi

(src)="b.MAT.4.6.1"> de itemo Unaka , " Igogou !
(src)="b.MAT.4.6.2"> Ngona o Gikimoi ma Ngopa .
(src)="b.MAT.4.6.3"> Hika kagena de kudahu nomatura , sababu o Gikimoi Awi Jaji ma Bukuka isilefoka , ' Ma ngale Ngona gena Una asa Awi malaikat wapareta , la ona magena asa inigubare , ma ngale Ani qohu lo o tetoku upa yadahe . ' "
(trg)="b.MAT.4.6.1">et dixit ei si Filius Dei es mitte te deorsum scriptum est enim quia angelis suis mandabit de te et in manibus tollent te ne forte offendas ad lapidem pedem tuum

(src)="b.MAT.4.7.1"> So o Yesus wosango wotemo , " Kanagasi o Bukuka isilefoli komanena , ' Ani Jou Gikimoi gena upa nowidahake . ' "
(trg)="b.MAT.4.7.1">ait illi Iesus rursum scriptum est non temptabis Dominum Deum tuum

(src)="b.MAT.4.8.1"> Kagena de o Iblis iwingaho kali o tala moi ikukuru-kuruye , so ma qokuka de wisikelelo o dunia ma bi bangsa qangodu ma loha de ma kaya Unaka ,
(trg)="b.MAT.4.8.1">iterum adsumit eum diabolus in montem excelsum valde et ostendit ei omnia regna mundi et gloriam eorum

(src)="b.MAT.4.9.1"> de itemo , " O moi-moi qangodu manena asa tonihike Ngonaka , hitilahi nobukuku de nosuba ngohika . "
(trg)="b.MAT.4.9.1">et dixit illi haec tibi omnia dabo si cadens adoraveris me

(src)="b.MAT.4.10.1"> Magena de o Yesus wotemo , " Hiwa , Iblis !
(src)="b.MAT.4.10.2"> Ngosoku ma deda noloqa .
(src)="b.MAT.4.10.3"> Sababu kanaga o Bukuka isilefoka , ' Bilasu nowisuba nanga Jou Gikimoika de cawali Una nowileleani . ' "
(trg)="b.MAT.4.10.1">tunc dicit ei Iesus vade Satanas scriptum est Dominum Deum tuum adorabis et illi soli servies

(src)="b.MAT.4.11.1"> Gila-gila o Iblis magena iloqa so o Yesus widongosaku , de imatodoka o bi malaikat yahino so asa Una iwileleanika .
(trg)="b.MAT.4.11.1">tunc reliquit eum diabolus et ecce angeli accesserunt et ministrabant ei

(src)="b.MAT.4.12.1"> Ma orasi magena de o Yesus wogiise o Yohanes gena wibuika , so Una o Yudea ma daeraka de womasirese wokahika o Galilea ma tonaka .
(trg)="b.MAT.4.12.1">cum autem audisset quod Iohannes traditus esset secessit in Galilaeam

(src)="b.MAT.4.13.1"> So o Nazaret ma doku wodongosa de wokahika o Zebulon de o Naftali ma daeraka o Galilea ma talaga ma dateka , so wogoge o Kapernaum ma dokuka .
(trg)="b.MAT.4.13.1">et relicta civitate Nazareth venit et habitavit in Capharnaum maritimam in finibus Zabulon et Nepthalim

(src)="b.MAT.4.14.1"> Komagena waaka sidago idadi de isiganapu o kia maro iqomaka o Gikimoi Awi demo ma nabi Yesaya wosilefo qaboloka , ena gena ,
(trg)="b.MAT.4.14.1">ut adimpleretur quod dictum est per Esaiam prophetam

(src)="b.MAT.4.15.1"> " Ona o Yahudika ma nyawa de lo o Yahudika ma nyawa yasowo la kanaga igogoge o Galilea ma tonaka o talaga ma dateka , kagena o Yordan ma Selera ma sonongaka , kiaka o Zebulon ma nyawa de lo o Naftali ma nyawa to ona manga tonaka .
(trg)="b.MAT.4.15.1">terra Zabulon et terra Nepthalim via maris trans Iordanen Galilaeae gentium

(src)="b.MAT.4.16.1"> Iqomaka ona magena o sakaputu ma rabaka ioho de yamodo done ona dede o Gikimoi imakitingaka .
(src)="b.MAT.4.16.2"> Duma o orasi manena o nita ma siwa ilalamo asa yakeleloka , sababu igogou o wange moi ibaoka de yadisiwa onaka . "
(trg)="b.MAT.4.16.1">populus qui sedebat in tenebris lucem vidit magnam et sedentibus in regione et umbra mortis lux orta est eis

(src)="b.MAT.4.17.1"> Ma orasi magena de isikahino o Yesus wodoto wotemo , " He !
(src)="b.MAT.4.17.2"> Nimatoba de nimatoduba la nia dorou niodongosa , sababu o Gikimoi wopareta maro o kolano moi gena he womasidiado . "
(trg)="b.MAT.4.17.1">exinde coepit Iesus praedicare et dicere paenitentiam agite adpropinquavit enim regnum caelorum

(src)="b.MAT.4.18.1"> So ma moiku o Yesus wotagi-tagi o Galilea ma Talaga ma dateka , de Una wamake o nyawa yasinoto o nao isasari , ona magena o Simon ( iwisiaso lo o Petrus ) de ma nongoru moi awi ronga o Andreas .
(src)="b.MAT.4.18.2"> Ona yasinoto o talaga ma dateno o nao yosoma .
(trg)="b.MAT.4.18.1">ambulans autem iuxta mare Galilaeae vidit duos fratres Simonem qui vocatur Petrus et Andream fratrem eius mittentes rete in mare erant enim piscatores

(src)="b.MAT.4.19.1"> Kagena de o Yesus waaso de wotemo onaka , " He !
(src)="b.MAT.4.19.2"> Hino la nimote Ngohi .
(src)="b.MAT.4.19.3"> Nako ngini gena Ngohi aku tinidoto ma ngale ngini o bi nyawa asa niadoto la imote Ngohika , imatero maro o nao niasoma la niatolomu . "
(trg)="b.MAT.4.19.1">et ait illis venite post me et faciam vos fieri piscatores hominum

(src)="b.MAT.4.20.1"> Gila-gila ona manga soma yodongosaka , so asa itagi Una iwimoteka .
(trg)="b.MAT.4.20.1">at illi continuo relictis retibus secuti sunt eum

(src)="b.MAT.4.21.1"> So kagena de Una wotagi wogila-gila , de wamake kali o nyawa yasinotoli ma ria de ma nongoru , ena o Yakobus de o Yohanes .
(src)="b.MAT.4.21.2"> Ona magena de manga baba o Zebedeus manga soma isidiahi o deru ma rabaka .
(src)="b.MAT.4.21.3"> De ona lo o Yesus waaso ,
(trg)="b.MAT.4.21.1">et procedens inde vidit alios duos fratres Iacobum Zebedaei et Iohannem fratrem eius in navi cum Zebedaeo patre eorum reficientes retia sua et vocavit eos

(src)="b.MAT.4.22.1"> so gila-gila ona manga baba de manga deru yodongosa de asa Una iwimoteka .
(trg)="b.MAT.4.22.1">illi autem statim relictis retibus et patre secuti sunt eum

(src)="b.MAT.4.23.1"> Qabolo de o Yesus o Galilea ma bi doku wakiloli so wahika manga puji ma bi tahuka wodoto de o habari qaloloha wosihabari ma ngale o Gikimoi asa wopareta .
(src)="b.MAT.4.23.2"> De lo o nyawa yasisiri de yopopanyake gena yangodu wasiloha .
(trg)="b.MAT.4.23.1">et circumibat Iesus totam Galilaeam docens in synagogis eorum et praedicans evangelium regni et sanans omnem languorem et omnem infirmitatem in populo

(src)="b.MAT.4.24.1"> Mutuwade o habari ma ngale o Yesus gena o bi nyawa yogiise de yanako sidago o bi doku o Siria ma daera ma sigilolino , so o nyawa yadadala yahino Unano .
(src)="b.MAT.4.24.2"> O nyawa ona magena yangaho o nyawa yasisiri yadala moi-moi de manga panyake imaketerowa .
(src)="b.MAT.4.24.3"> O nyawa ona magena kanaga manga siri isangisara poli , yakokitoka , yamumusu de lo manga rohe isosone yangodu ona magena Una wasilohaka .
(trg)="b.MAT.4.24.1">et abiit opinio eius in totam Syriam et obtulerunt ei omnes male habentes variis languoribus et tormentis conprehensos et qui daemonia habebant et lunaticos et paralyticos et curavit eos

(src)="b.MAT.4.25.1"> Sidago lo o nyawa yadala icarawa gena ka ituo-tuo Una wimote-mote .
(src)="b.MAT.4.25.2"> Ona magena o Galilea ma tonano , o Doku Mogiowo ma daerano , o Yerusalemno , o Yudea ma daerano de lo o Yordan ma Selera ma sonongano .
(trg)="b.MAT.4.25.1">et secutae sunt eum turbae multae de Galilaea et Decapoli et Hierosolymis et Iudaea et de trans Iordanen

(src)="b.MAT.5.1.1"> Ato o Yesus wakelelo o nyawa yadadala ona magena iwimoteno , de Una wodola o qoku moiye .
(src)="b.MAT.5.1.2"> So qabolo de kagena wogogeku , de o nyawa iwimomote gena yahino so kagena iwisigilolino ,
(trg)="b.MAT.5.1.1">videns autem turbas ascendit in montem et cum sedisset accesserunt ad eum discipuli eius

(src)="b.MAT.5.2.1"> de Una ona magena wadoto wotemo ,
(trg)="b.MAT.5.2.1">et aperiens os suum docebat eos dicens

(src)="b.MAT.5.3.1"> " Ngaroko , o nyawa yamalo manga sininga ma buturu ihiwa , ka cawali o Gikimoi wasiputuru , ona igogou yosanangi , sababu ona magena igogou o Gikimoi Awi nyawa-nyawa Awi pareta ma rabaka .
(trg)="b.MAT.5.3.1">beati pauperes spiritu quoniam ipsorum est regnum caelorum

(src)="b.MAT.5.4.1"> Ngaroko , o nyawa manga sininga ipeleso , ona igogou yosanangi , sababu ona magena asa o Gikimoi wasiputuru so ona yopeleso kawa .
(trg)="b.MAT.5.4.1">beati mites quoniam ipsi possidebunt terram

(src)="b.MAT.5.5.1"> O nyawa manga sininga qamuuqu , ona igogou yosanangi , sababu ona magenaka igogou o Gikimoi Awi jaji asa wosiganapu .
(trg)="b.MAT.5.5.1">beati qui lugent quoniam ipsi consolabuntur

(src)="b.MAT.5.6.1"> O nyawa igogou de manga dupa so manga sininga itiai o Gikimoi Awi simaka , ona igogou yosanangi , sababu o kia yodudupa gena asa o Gikimoi wahike de ma boloika .
(trg)="b.MAT.5.6.1">beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam quoniam ipsi saturabuntur

(src)="b.MAT.5.7.1"> O nyawa la kanaga o nyawa ma somoa yagalusiri , ona igogou yosanangi , sababu ona magena lo asa o Gikimoi wagalusiri .
(trg)="b.MAT.5.7.1">beati misericordes quia ipsi misericordiam consequentur

(src)="b.MAT.5.8.1"> O nyawa manga sininga ibolowo , ona igogou yosanangi , sababu ona magena done asa o Gikimoi aku iwikelelo de iwinako igogou .
(trg)="b.MAT.5.8.1">beati mundo corde quoniam ipsi Deum videbunt

(src)="b.MAT.5.9.1"> O nyawa yodupa yaaka so o nyawa imakadame moi de moika , ona igogou yosanangi , sababu ona magena asa o Gikimoi waqehe maro Awi ngopa-ngopa masirete .
(trg)="b.MAT.5.9.1">beati pacifici quoniam filii Dei vocabuntur

(src)="b.MAT.5.10.1"> Ngaroko , o nyawa o sangisara yamake ma sababu manga sininga de manga gogoho magena itotiai , ona igogou yosanangi .
(src)="b.MAT.5.10.2"> Ona magena igogou o Gikimoi Awi nyawa-nyawa Awi pareta ma rabaka .
(trg)="b.MAT.5.10.1">beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam quoniam ipsorum est regnum caelorum

(src)="b.MAT.5.11.1"> Ngaroko , o nyawa o demo ma dorou nigaka , de inisangisara , de lo nisibicara qatorou sababu ma ngale Ngohi nimote , ngini igogou nisanangi .
(trg)="b.MAT.5.11.1">beati estis cum maledixerint vobis et persecuti vos fuerint et dixerint omne malum adversum vos mentientes propter me

(src)="b.MAT.5.12.1"> Komagena lo iqomaka o bi nabi yasangisaraka .
(src)="b.MAT.5.12.2"> So hika ninali de sininga ifoloi isanangi .
(src)="b.MAT.5.12.3"> Sababu nia fanggali qaloha icarawa gena o Gikimoi wosidailako qabolo kadaku o sorogaka . "
(trg)="b.MAT.5.12.1">gaudete et exultate quoniam merces vestra copiosa est in caelis sic enim persecuti sunt prophetas qui fuerunt ante vos

(src)="b.MAT.5.13.1"> " Ngini manena , nakoso nia gogoho foloisi qaloha de itiai gena , asa de ma faida o dunia ma bi nyawaka .
(src)="b.MAT.5.13.2"> Maro o gasi kanaga nidogo nia inoku la o nyawa yodupa yaoqo .
(src)="b.MAT.5.13.3"> Nakoso ngini nia gogoho qatorou , magena imatero de o gasi qamiri kawa so qahaoka , de niaaka niadodoohasi la aku qamiri kali .
(src)="b.MAT.5.13.4"> Ma faida gena ihiwaka , so bilasu ka niaumo de o nyawa isidodipitoku .
(trg)="b.MAT.5.13.1">vos estis sal terrae quod si sal evanuerit in quo sallietur ad nihilum valet ultra nisi ut mittatur foras et conculcetur ab hominibus

(src)="b.MAT.5.14.1"> Ngini manena o bi moi-moi itotiai niasikelelo maro o nita moi yadisiwa o dunia ma bi nyawaka .
(src)="b.MAT.5.14.2"> De imatero lo o doku moi la yahado o tala ma qokuka , gena o nyawa yangodu ka yakelelo .
(trg)="b.MAT.5.14.1">vos estis lux mundi non potest civitas abscondi supra montem posita