# cak/Cakchiquel-NT.xml.gz
# jak/Jakalteko-NT.xml.gz


(src)="b.MAT.1.1.1"> Re wuj ri nuchop el waweˈ , jun wuj ri tzˈibatal wi ca ri quibiˈ ri ye ojer tak ratiˈt rumamaˈ ri Jesucristo .
(src)="b.MAT.1.1.2"> Can nikˈalajin wi cˈa chi Riyaˈ can jun chique ri ye ralcˈual ca ri rey David , y can ralcˈual ca chukaˈ ri Abraham .
(trg)="b.MAT.1.1.1"> Haˈ icham Abraham yeb naj rey David , haˈ yichmam Comam Jesucristo .
(trg)="b.MAT.1.1.2"> Hac tiˈ ye istxolal yichmam Comam hacaˈ tiˈ :

(src)="b.MAT.1.2.1"> Ri Abraham yariˈ ri xalcˈualan ri Isaac ; ri Isaac xralcˈualaj ri Jacob ; ri Jacob xralcˈualaj ri Judá y ri nicˈaj chic rachˈalal .
(trg)="b.MAT.1.2.1"> Icham Abraham , haˈ icham ismam naj Isaac , naj Isaac haˈ naj ismam naj Jacob , naj Jacob , haˈ naj ismam naj Judá yeb huntekˈanxa yuẍtaj .

(src)="b.MAT.1.3.1"> Yacˈa ri Judá y ri Tamar ri rixjayil xecalcˈualaj ri Fares y ri Zara ; yacˈa ri Fares ri xalcˈualan ri Esrom ; y ri Esrom xralcˈualaj ri Aram .
(trg)="b.MAT.1.3.1"> Naj Judá , haˈ naj ismam naj Fares yeb naj Zara , haˈ xin ismiˈ ebnaj cawan̈ tuˈ haˈ ton ix Tamar .
(trg)="b.MAT.1.3.2"> Naj Fares haˈ naj ismam naj Esrom , naj Esrom haˈ naj ismam naj Aram .

(src)="b.MAT.1.4.1"> Y ri Aram xralcˈualaj ri Aminadab ; ri Aminadab xralcˈualaj ri Naasón ; y ri Naasón xralcˈualaj ri Salmón .
(trg)="b.MAT.1.4.1"> Naj Aram , haˈ naj ismam naj Aminadab , naj Aminadab , haˈ naj ismam naj Naasón , naj Naasón , haˈ naj ismam naj Salmón .

(src)="b.MAT.1.5.1"> Y ri Salmón y ri Rahab ri rixjayil xcalcˈualaj ri Booz ; ri Booz y ri Rut ri rixjayil xcalcˈualaj ri Obed ; y ri Obed xralcˈualaj ri Isaí .
(trg)="b.MAT.1.5.1"> Naj Salmón , haˈ naj ismam naj Booz , wal ismiˈ naj Booz , haˈ ton ix Rahab .
(trg)="b.MAT.1.5.2"> Naj Booz , haˈ naj ismam naj Obed , wal ismiˈ naj Obed tuˈ , haˈ ton ix Rut .
(trg)="b.MAT.1.5.3"> Naj Obed , haˈ naj ismam naj Isaí .

(src)="b.MAT.1.6.1"> Y ri Isaí xralcˈualaj ri David ri xoc jun rey ; y ri rey David xralcˈualaj ri Salomón .
(src)="b.MAT.1.6.2"> Y ri ruteˈ ri Salomón , ya ri rixjayil ca ri Urías .
(trg)="b.MAT.1.6.1"> Naj Isaí , haˈ naj ismam naj rey David .
(trg)="b.MAT.1.6.2"> Haxa naj David , haˈ naj ismam naj Salomón , ismiˈ naj Salomón tuˈ xin , haˈ ton ix yixalticˈa naj Urías yet yalan̈tocanoj .

(src)="b.MAT.1.7.1"> Yacˈa ri Salomón xralcˈualaj ri Roboam ; ri Roboam xralcˈualaj ri Abías ; y ri Abías xralcˈualaj ri Asa .
(trg)="b.MAT.1.7.1"> Wal naj Salomón , haˈ naj ismam naj Roboam , naj Roboam , haˈ naj ismam naj Abías , naj Abías , haˈ naj ismam naj Asa .

(src)="b.MAT.1.8.1"> Y ri Asa xralcˈualaj ri Josafat ; ri Josafat xralcˈualaj ri Joram ; y ri Joram xralcˈualaj ri Uzías .
(trg)="b.MAT.1.8.1"> Naj Asa , haˈ naj ismam naj Josafat , naj Josafat haˈ naj ismam naj Joram , naj Joram , haˈ naj ismam naj Uzías .

(src)="b.MAT.1.9.1"> Y ri Uzías xralcˈualaj ri Jotam ; ri Jotam xralcˈualaj ri Acaz ; y ri Acaz xralcˈualaj ri Ezequías .
(trg)="b.MAT.1.9.1"> Naj Uzías , haˈ naj ismam naj Jotam , naj Jotam , haˈ naj ismam naj Acaz , naj Acaz haˈ naj ismam naj Ezequías .

(src)="b.MAT.1.10.1"> Y ri Ezequías xralcˈualaj ri Manasés ; ri Manasés xralcˈualaj ri Amón ; y ri Amón xralcˈualaj ri Josías .
(trg)="b.MAT.1.10.1"> Naj Ezequías , haˈ naj ismam naj Manasés , naj Manasés , haˈ naj ismam naj Amón , naj Amón haˈ naj ismam naj Josías .

(src)="b.MAT.1.11.1"> Y ri Josías xralcˈualaj ri Jeconías y ri ye nicˈaj chic rachˈalal ri Jeconías .
(src)="b.MAT.1.11.2"> Y ya tiempo riˈ tek ri kech aj Israel xechapatej el y xeˈucˈuex cˈa pa Babilonia .
(trg)="b.MAT.1.11.1"> Naj Josías , haˈ naj ismam naj Jeconías yeb huntekˈanxa yuẍtaj .
(trg)="b.MAT.1.11.2"> Haˈ yin̈ istiempohal naj Jeconías tuˈ ilaxto ebnaj Israel preso yul con̈ob Babilonia .

(src)="b.MAT.1.12.1"> Y tek yecˈo chic chiriˈ pa Babilonia , ri Jeconías xralcˈualaj ri Salatiel ; y ri Salatiel xralcˈualaj ri Zorobabel .
(trg)="b.MAT.1.12.1"> Hayet yelti ebnaj yalan̈ yip Babilonia tuˈ xin haˈ naj Jeconías , haˈ naj ismam naj Salatiel , naj Salatiel , haˈ naj ismam naj Zorobabel .

(src)="b.MAT.1.13.1"> Y ri Zorobabel xralcˈualaj ri Abiud ; ri Abiud xralcˈualaj ri Eliaquim ; y ri Eliaquim xralcˈualaj ri Azor .
(trg)="b.MAT.1.13.1"> Naj Zorobabel , haˈ naj ismam naj Abiud , naj Abiud , haˈ naj ismam naj Eliaquim , naj Eliaquim , haˈ naj ismam naj Azor .

(src)="b.MAT.1.14.1"> Y ri Azor xralcˈualaj ri Sadoc ; ri Sadoc xralcˈualaj ri Aquim ; y ri Aquim xralcˈualaj ri Eliud .
(trg)="b.MAT.1.14.1"> Naj Azor , haˈ naj ismam naj Sadoc , naj Sadoc haˈ naj ismam naj Aquim , haxa naj Aquim , haˈ naj ismam naj Eliud .

(src)="b.MAT.1.15.1"> Y ri Eliud xralcˈualaj ri Eleazar ; ri Eleazar xralcˈualaj ri Matán ; ri Matán xralcˈualaj chukaˈ jun ri Jacob chukaˈ rubiˈ .
(trg)="b.MAT.1.15.1"> Naj Eliud , haˈ naj ismam naj Eleazar , naj Eleazar , haˈ naj ismam naj Matán , haxa naj Matán , haˈ naj ismam naj Jacob .

(src)="b.MAT.1.16.1"> Y ri Jacob xralcˈualaj cˈa ri José ri xoc rachijil ri María .
(src)="b.MAT.1.16.2"> Y ri María riˈ yariˈ ri xalan ri Jesús ri Cristo .
(trg)="b.MAT.1.16.1"> Naj Jacob , haˈ naj ismam naj José , naj José tuˈ haˈ naj yichamil ix María .
(trg)="b.MAT.1.16.2"> Ix María tuˈ haˈ ix ismiˈ Comam Jesús , haˈ ton Comam Cristo .

(src)="b.MAT.1.17.1"> Cajlajuj cˈa sol winek xecˈaseˈ el , ri nitiquir pe riqˈui ri Abraham cˈa riqˈui ri rey David .
(src)="b.MAT.1.17.2"> Cajlajuj chukaˈ sol winek xecˈaseˈ el , ri nitiquir pe riqˈui ri rey David cˈa chupan ri tiempo tek ri kech aj Israel xechapatej el y xeˈucˈuex cˈa pa Babilonia .
(src)="b.MAT.1.17.3"> Y cajlajuj chukaˈ sol winek xecˈaseˈ el , ri nitiquir pe tek ri kech aj Israel xebecˈojeˈ pa Babilonia , hasta riqˈui ri tiempo tek xalex ri Cristo .
(trg)="b.MAT.1.17.1"> Wal xin ay can̈lahon̈wan̈ mame yin̈ istxolal yichmam Comam Jesucristo chiichiti yin̈ icham Abraham masanta yin̈ naj rey David .
(trg)="b.MAT.1.17.2"> Tzujanilo yinta naj rey David tuˈ yichipaxti can̈lahon̈wan̈ mame istxolal yichmam Comam masanta yet yilaxto ebnaj Israel preso bey Babilonia .
(trg)="b.MAT.1.17.3"> Tzujanxa yet yilaxto ebnaj Israel preso yul con̈ob Babilonia tuˈ yichipaxti can̈lahon̈wan̈xa ebnaj mame yin̈ istxolal yichmam Comam Jesucristo masanto yin̈ istiempohal yet ispitzcˈa Comam .

(src)="b.MAT.1.18.1"> Y ri ralaxbel ri Jesucristo quecˈareˈ ri rubanic : Ri María ruteˈ ri Jesucristo , jun cˈa kˈopoj ri cˈutun chic ruma ri José .
(src)="b.MAT.1.18.2"> Y xcˈulwachitej cˈa chi tek cˈa ma jane quicˈuan ta quiˈ , xnabetej chi ri María yawaˈ chic riche ( rixin ) chi nicˈojeˈ ral .
(src)="b.MAT.1.18.3"> Yacˈa ri María queriˈ xril ruma ruchukˈaˈ ri Lokˈolaj Espíritu .
(trg)="b.MAT.1.18.1"> Hac tiˈ ye istzotiˈal yin̈ yet ispitzcˈa Comam Jesucristo .
(trg)="b.MAT.1.18.2"> Wal ix María takˈwebilxa yu ix ismohyi yeb naj José , yajaˈ yet maẍto chiyikˈ isba , ispitzcˈatiˈ nichˈan unin yin̈ ix yu yip Comam Espíritu Santo .

(src)="b.MAT.1.19.1"> Yacˈa ri José ri nbeˈoc rachijil ri María , can jun chojmilaj winek wi ; y man cˈa xrajoˈ ta xuyaˈ ( xutzek ) ruqˈuix ri María chiquiwech ri winek , rumariˈ xrajoˈ chi man ta ninabex chi nuyaˈ ca .
(trg)="b.MAT.1.19.1"> Wal naj José waxan̈ca caw yijem naj tet isley naj Moisés , yajaˈ mach isje iscˈul naj iskˈanaˈ yin̈ ix María tuˈ , yoc yin̈ isnabal naj isbejnicano ix yin̈ ewantajil .

(src)="b.MAT.1.20.1"> Y ri José ya cˈa riˈ ri nuchˈob pa ránima .
(src)="b.MAT.1.20.2"> Y pa rachicˈ xucˈut cˈa riˈ jun ángel riche ( rixin ) ri Ajaf chuwech , y xbix chare ruma ri ángel riˈ : Riyit José , ri yit jun chique ri ye ralcˈual ca ri rey David , man cˈa taxibij ta awiˈ chi yacˈuleˈ riqˈui ri María ri acˈutun chic riche ( rixin ) chi ntoc awixjayil .
(src)="b.MAT.1.20.3"> Wacami petenak chic alanic chrij ruma ya ri Lokˈolaj Espíritu xka pa ruwiˈ .
(trg)="b.MAT.1.20.1"> Hayet lan̈an yecˈ huneˈ tuˈ yin̈ isnabal naj , isyeni isba huneˈ yángel Comam Dios tet naj yul iswayic ; yalni naj ángel tuˈ hacaˈ tiˈ : ― José , hach titnajach yin̈ yuninal naj rey David , mach chinanon hacˈul hamohyi yeb ix María , yuto haˈ nichˈan unin ijbilico yu ix yet Comam Espíritu Santo .

(src)="b.MAT.1.21.1"> Ri acˈal cˈa ri xtralaj ri María , ti cˈajol ( alaˈ ) , y JESUS cˈa rubiˈ xtayaˈ , ruma ya Riyaˈ ri xquecolo ri winek chupan ri quimac .
(trg)="b.MAT.1.21.1"> Nichˈan unin chipitzcˈa tuˈ , Jesús chawaco isbihoj , yuto haˈ naj chicolnilti yet con̈ob yalan̈ ismul , ẍi naj ángel .

(src)="b.MAT.1.22.1"> Ronojel cˈa reˈ xcˈulwachitej riche ( rixin ) chi can nibanatej ri xbix ruma ri Dios chare ri profeta Isaías ri jun chique ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca , tek xubij :
(trg)="b.MAT.1.22.1"> Hac tuˈ yu yijni isba tzet yalcano Comam Dios tet huneˈ ischejab yet payat , yet istzˈibn̈encano hacaˈ tiˈ :

(src)="b.MAT.1.23.1"> Tiwetamaj cˈa chi xticˈojeˈ jun ri cˈa kˈopoj na y xticˈojeˈ jun ral , astapeˈ man cˈo ta riqˈui achi .
(src)="b.MAT.1.23.2"> Y can xtralaj na wi jun acˈal , ti cˈajol ( alaˈ ) , ri xtubiniˈaj Emanuel .
(trg)="b.MAT.1.23.1"> Ay huneˈ ix kˈopo maẍto hunu winaj chikˈle , yajaˈ chipitzcˈati nichˈan winaj unin yin̈ ix , nichˈan unin chipitzcˈa tuˈ Emanuel chiyij isbi , ẍiayoj .
(trg)="b.MAT.1.23.2"> Emanuel , haˈ chaliloj ayco Comam Dios coxol .

(src)="b.MAT.1.24.1"> Re biˈaj reˈ can ntel cˈa chi tzij chi ri Dios cˈo kiqˈui .
(src)="b.MAT.1.24.2"> Tek xcˈastej cˈa ri José , can xuben wi achiˈel ri xbix chare ruma ri ángel riche ( rixin ) ri Ajaf .
(src)="b.MAT.1.24.3"> Riyaˈ can xucˈom na wi ri María riche ( rixin ) chi xoc rixjayil .
(trg)="b.MAT.1.24.1"> Lahwi tuˈ yel iswayan̈ naj José , isyijen naj yin̈ tzet yal yángel Comam Dios , ismohyi naj yeb ix María .

(src)="b.MAT.1.25.1"> Pero ri José majun xunek ta ri María cˈa ya tek alaxnek chic na ri nabey ral .
(src)="b.MAT.1.25.2"> Y tek xalex ri acˈal , JESUS ri rubiˈ xuyaˈ .
(trg)="b.MAT.1.25.1"> Yajaˈ mach ishunba isba masanto yet ispitzcˈa nichˈan yunin ix .
(trg)="b.MAT.1.25.2"> Haˈ nichˈan unin pitzcˈa tuˈ xin , Jesús yaco naj isbihoj .

(src)="b.MAT.2.1.1"> Ri Jesús xalex cˈa pa tinamit Belén , ri tinamit ri cˈo pa rucuenta ri Judea .
(src)="b.MAT.2.1.2"> Tek xalex ri Jesús , ya cˈa ri Herodes ri rey , y yacˈariˈ tek jun caˈiˈ achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ , xeˈapon pa Jerusalem .
(src)="b.MAT.2.1.3"> Ri achiˈaˈ riˈ , pa relebel kˈij ye petenak wi ,
(trg)="b.MAT.2.1.1"> Bey yul con̈ob Belén ayco yul ismajul txˈotxˈ Judea , haˈ tuˈ pitzcˈa nichˈan Jesús .
(trg)="b.MAT.2.1.2"> Yet huneˈ tiempohal tuˈ haˈ naj Herodes ayco isreyalo txˈotxˈ Judea .
(trg)="b.MAT.2.1.3"> Ay xin huntekˈan ebnaj caw ay ishelanil chicuyni yin̈ tzettaj ye txˈumel , ispeto ebnaj yin̈ yetcˈulal bay chiahilo tzˈayic .
(trg)="b.MAT.2.1.4"> Yet yapni ebnaj bey con̈ob Jerusalén ,

(src)="b.MAT.2.2.1"> y xquicˈutuj cˈa chique ri winek : ¿ Acuchi ( achique ) cˈo wi ri acˈal ri qui ‑ Rey ri israelitas ri xa cˈa xalex ?
(src)="b.MAT.2.2.2"> Ri ruchˈumil katzˈeton pe riyoj cˈa quelaˈ pa relebel kˈij , y xojpe chuyaˈic rukˈij , xechaˈ .
(trg)="b.MAT.2.2.1"> iskˈamben ebnaj : ― ¿ Baytuˈwal ay huneˈ naj nichˈan xapitzcˈahi , naj chioc isreyalo anma Israel tiˈ ?
(trg)="b.MAT.2.2.2"> Jilan̈ yahilo huneˈ txˈumel yin̈ yetcˈulal bay chiahilo tzˈayic , haˈ xin akˈni cotxumulojan̈ tato xapitzcˈa naj .
(trg)="b.MAT.2.2.3"> Yuxin macon̈titan̈ jikˈayo cobahan̈ tet naj , ẍi ebnaj .

(src)="b.MAT.2.3.1"> Tek ri rey Herodes xracˈaxaj ri xquibij ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ , xsach rucˈuˈx .
(src)="b.MAT.2.3.2"> Y can queriˈ cˈa chukaˈ xquicˈulwachij ri winek ri aj pa tinamit Jerusalem .
(trg)="b.MAT.2.3.1"> Yet yaben naj rey Herodes huneˈ tuˈ , caw somchacan̈ yul iswiˈ naj yeb sunil anma ay yul con̈ob Jerusalén .

(src)="b.MAT.2.4.1"> Y ri rey Herodes xerumol cˈa quinojel ri principaliˈ tak sacerdotes y ri aj tzˈibaˈ chiquicojol ri israelitas , y cˈacˈariˈ xucˈutuj chique chi acuchi ( achique ) cˈa nalex wi ri Cristo .
(trg)="b.MAT.2.4.1"> Yuxin yawte naj Herodes tuˈ ebnaj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote Israel , yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés ; iskˈamben naj tet ebnaj : ― ¿ Baytaxca tuˈ chipitzcˈa naj Cristo ? ẍi naj .

(src)="b.MAT.2.5.1"> Xepe ri principaliˈ tak sacerdotes y ri aj tzˈibaˈ xquibij cˈa chare ri rey : Ri Cristo nalex pa tinamit Belén waweˈ pa rucuenta re Judea .
(src)="b.MAT.2.5.2"> Ruma jun chique ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca , quecˈareˈ ri rutzˈiban ca :
(trg)="b.MAT.2.5.1"> Istakˈwi ebnaj tet naj : ― Yul con̈ob Belén yul ismajul Judea chipitzcˈa naj , yuto hac tuˈ yu istzˈibn̈elaxcanayo yul Yum Comam Dios yu huneˈ ischejab yet payat , bay chal hacaˈ tiˈ :

(src)="b.MAT.2.6.1"> Y riyit tinamit Belén ri yitcˈo pa Judá , riyit ma can ta yit coˈol chiquicojol ri nimaˈk tak tinamit chiriˈ pa Judá , ruma ya ri chiriˈ awuqˈui riyit xtipe wi ri ucˈuey bey , y can xqueruchajij ri nutinamit Israel achiˈel nuben jun utzilaj aj yukˈ ,
(trg)="b.MAT.2.6.1"> Con̈ob Belén , haˈ caw nichˈanchˈan sata hunuxa con̈ob ay yul ismajul txˈotxˈ Judea , yajaˈ caw ecˈbalto yelapno ye sata huntekˈan con̈ob tuˈ , yuto haˈ bey tuˈ chipitzcˈa huneˈ naj yahaw .
(trg)="b.MAT.2.6.2"> Haˈ naj xin chioc tan̈eno con̈ob Israel , ẍiayoj , ẍi ebnaj .

(src)="b.MAT.2.7.1"> nichaˈ ri Dios , xechaˈ apo chare ri rey Herodes .
(src)="b.MAT.2.7.2"> Yacˈariˈ tek ri rey Herodes pan ewel xerusiqˈuij ( xeroyoj ) ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ , y xucˈutuj ca jabel chique janipeˈ chic kˈij tiquitzˈet wi ri ruchˈumil ri Cristo .
(trg)="b.MAT.2.7.1"> Lahwi tuˈ xin , yawten naj rey Herodes ebnaj mago yin̈ ewantajil , yoc naj iskˈambeno tet ebnaj yin̈ tzet tiempohal isye isba huneˈ txˈumel tuˈ tet ebnaj .

(src)="b.MAT.2.8.1"> Cˈacˈariˈ tek xerutek el pa tinamit Belén y xubij el chique : Quixbiyin cˈa chilaˈ y ticanoj ri acˈal , y tek iwilon chic ca , noˈibij ca chuwe , riche ( rixin ) chi riyin yibe chukaˈ chuyaˈic rukˈij .
(trg)="b.MAT.2.8.1"> Lahwi tuˈ xin ischejnito naj Herodes tuˈ ebnaj bey con̈ob Belén , yalni naj tet ebnaj : ― Asiwe bey Belén tuˈ , caw xin chekˈambe yin̈ tzet caw ye nichˈan unin tuˈ .
(trg)="b.MAT.2.8.2"> Lahwi yilcha naj heyu cat heyul heyalno wetan cat intopaxojan winayo inbahan tet naj , ẍi naj .

(src)="b.MAT.2.9.1"> Y tek ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ quicˈaxan chic cˈa ri chˈabel ri xbix el chique ruma ri rey Herodes , xebe .
(src)="b.MAT.2.9.2"> Y ri chˈumil ri quitzˈeton pe riyeˈ ri cˈa acuchi ( achique ) quepe wi , pa relebel kˈij , can rucˈuan cˈa el quibey .
(src)="b.MAT.2.9.3"> Y tek xeˈapon , ri chˈumil riˈ xpaˈeˈ pa ruwiˈ ri acuchi ( achique ) cˈo wi ri acˈal .
(trg)="b.MAT.2.9.1"> Lahwi yalni naj Herodes huneˈ tuˈ isto ebnaj .
(trg)="b.MAT.2.9.2"> Wal huneˈ txˈumel yil ebnaj yin̈ yetcˈulal bay chiahilo tzˈayic babel sata ebnaj , yoc lin̈no bay ay nichˈan Jesús tuˈ .

(src)="b.MAT.2.10.1"> Y tek xquitzˈet cˈa ri chˈumil chi xpaˈeˈ , sibilaj xquicot ri cánima .
(trg)="b.MAT.2.10.1"> Hayet yilni ebnaj huneˈ txˈumel tuˈ caw tzalacan̈ ebnaj .

(src)="b.MAT.2.11.1"> Yacˈa tek ri achiˈaˈ riˈ xeˈoc apo pa jay , can xquitzˈet wi cˈa ri acˈal y ri María ri ruteˈ ri acˈal , y can yacˈariˈ xexuqueˈ xemajeˈ ka riche ( rixin ) chi xquiyaˈ rukˈij ri acˈal .
(src)="b.MAT.2.11.2"> Y chukaˈ can xequijakalaˈ cˈa ri quiyaconobal y xquisipaj cˈa ca kˈanapuek , pon y mirra chare .
(trg)="b.MAT.2.11.1"> Hayet yapni ebnaj xin yocto ebnaj yul n̈a .
(trg)="b.MAT.2.11.2"> Yilni ebnaj nichˈan neneˈ tuˈ yeb ismiˈ , yay jahno ebnaj sata nichˈan neneˈ tuˈ , yalni ebnaj cˈulla tzotiˈ yin̈ .
(trg)="b.MAT.2.11.3"> Lahwi tuˈ ishajni ebnaj iscˈuwanbal , yakˈni ebnaj chˈen oro , yeb teˈ pom , yeb huntekˈan an̈ caw xukˈ sam chiyij mirra sabehal tet nichˈan Jesús tuˈ .

(src)="b.MAT.2.12.1"> Y ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ , can xkˈalajsex cˈa chiquiwech ri pa cachicˈ , chi man chic quetzolin ta pa quibey riche ( rixin ) chi nbequiyaˈ ca rubixic chare ri rey Herodes .
(src)="b.MAT.2.12.2"> Y can queriˈ wi xquiben ri achiˈaˈ riˈ , ruma tek xetzolin chic el pa quiruwachˈulef , xa jun wi chic chi bey ri xquicˈuaj el .
(trg)="b.MAT.2.12.1"> Yajaˈ xin hallax tet ebnaj yul iswayic tato matxa chˈecˈ ebnaj yalaˈ tet naj rey Herodes yin̈ nichˈan Jesús tuˈ , yuxin nan behalxa bay to ebnaj yet ispaxto ebnaj bey iscon̈ob .

(src)="b.MAT.2.13.1"> Y tek ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ ye elenak chic el , can yacˈariˈ tek jun ángel riche ( rixin ) ri Ajaf Dios xucˈut riˈ chuwech ri José pa rachicˈ .
(src)="b.MAT.2.13.2"> Y ri ángel riˈ xubij chare : Cayacatej cˈa el .
(src)="b.MAT.2.13.3"> Tacˈuaj el ri acˈal rachibilan ri ruteˈ y quixanmej el waweˈ .
(src)="b.MAT.2.13.4"> Quixbiyin cˈa pan Egipto y quixcˈojeˈ chilaˈ , y riyin xtinyaˈ rubixic chawe tek utz chic yixtzolin pe .
(src)="b.MAT.2.13.5"> Ruma chi re wacami , ri rey Herodes can xtorucanoj wi re acˈal riche ( rixin ) chi nucamisaj , xchaˈ chare .
(trg)="b.MAT.2.13.1"> Haxa yet xapaxto ebnaj mago hulicˈo ilno nichˈan Jesús , isyeni isba huneˈ yángel Comam Dios tet naj José yul iswayic , yalni naj ángel tuˈ : ― Ahan̈wano yin̈ an̈e , ito nichˈan unin tiˈ yeb ismiˈ cat hato bey Egipto .
(trg)="b.MAT.2.13.2"> Wal haweh bey tuˈ masanto haninan chiwalan tawet bakˈin chachmeltzohi , yuto chati naj Herodes issayomal nichˈan unin tiˈ cat ispotxˈni naj yalni , ẍi naj ángel tet naj José .

(src)="b.MAT.2.14.1"> Y ri José can yacˈariˈ tek xcˈastej , y can chupan cˈa ri akˈaˈ riˈ xquichop el bey riche ( rixin ) chi xebe cˈa pan Egipto , xucˈuaj el ri acˈal y ri teˈej .
(trg)="b.MAT.2.14.1"> Lahwi tuˈ yahwano naj José , yinito naj nichˈan Jesús tuˈ , isto naj yin̈ isbel yeb ix María bey Egipto yin̈ akˈbalil .

(src)="b.MAT.2.15.1"> Can chilaˈ wi cˈa pan Egipto xebecˈojeˈ wi y xetzolin pan Israel cˈa ya tek caminek chic ri rey Herodes .
(src)="b.MAT.2.15.2"> Riche ( rixin ) chi queriˈ can nibanatej na cˈa ri rukˈalajsan ri Ajaf Dios chuwech ri jun profeta ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca .
(src)="b.MAT.2.15.3"> Ri tzˈibatal cˈa ca nubij : Pan Egipto cˈa cˈo wi ri nucˈajol tek xinsiqˈuij ( xinwoyoj ) .
(src)="b.MAT.2.15.4"> Quecˈariˈ ri rubin ri Dios .
(trg)="b.MAT.2.15.1"> Haˈ bey tuˈ xin ehayo naj yeb ix masanto cam naj rey Herodes .
(trg)="b.MAT.2.15.2"> Hac tuˈ yu yijnicano isba tzet halbilcano yu Comam Dios tet huneˈ ischejab yet payat yet istzˈibn̈encano naj hacaˈ tiˈ : “ Bey Egipto chiwawteti Incˈaholan , ” ẍiayoj .

(src)="b.MAT.2.16.1"> Y can yacˈariˈ tek ri rey Herodes xunabej chi ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ xa ma xquiben ta ri achiˈel ri rubin el riyaˈ chique , rumariˈ xyacatej cˈa sibilaj royowal y xutek cˈa quicamisaxic quinojel ri tak cˈajolaˈ ( alaboniˈ ) ri xa cˈa ma jane nikˈax ta cacaˈ quijunaˈ ri yecˈo chiriˈ pa tinamit Belén , y ri yecˈo pa tak lugar ri yecˈo pe chunakajal ri tinamit .
(src)="b.MAT.2.16.2"> Queriˈ xuben ruma riyaˈ can retaman ca chi cˈo chic caˈiˈ junaˈ titzˈetetej wi ri chˈumil cuma ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ .
(trg)="b.MAT.2.16.1"> Hayet yilni naj rey Herodes tato matxa ecˈ ebnaj mago yalaˈ tet naj yin̈ naj nichˈan Jesús , caw tit ishowal naj yuto etli ebnaj yin̈ naj yabe .
(trg)="b.MAT.2.16.2"> Ischejni naj potxˈlaxo sunil niẍte winaj unin , neneˈ masanta niẍte yin̈ cab habil ay yul con̈ob Belén yeb huntekˈanxa con̈ob ayco yin̈ ishoyanil , yuto hac tuˈ chielico istiempohal yin̈ tzet yal ebnaj mago tet naj .

(src)="b.MAT.2.17.1"> Waweˈ can xbanatej wi cˈa achiˈel ri tzˈibatal ca ruma ri jun profeta ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca , ri xubiniˈaj Jeremías , tek xubij ca :
(trg)="b.MAT.2.17.1"> Hac tuˈ yu yijnicano isba tzet tzˈibn̈ebilcano yu naj Jeremías , huneˈ ischejab Comam Dios yet payat bay chala :

(src)="b.MAT.2.18.1"> Chiriˈ cˈa pa tinamit Ramá xacˈaxatej okˈej .
(src)="b.MAT.2.18.2"> Can cˈo wi nimalaj bis .
(src)="b.MAT.2.18.3"> Cˈo cˈa jun ri nujikˈ okˈej .
(src)="b.MAT.2.18.4"> Riˈ ya ri Raquel yerokˈej ri ral , y astapeˈ nibochiˈix , xa can ma nikˈax ta cˈa ri bis chare ruma ri ral xecom .
(trg)="b.MAT.2.18.1"> Abelax huneˈ aw yul con̈ob Ramá , caw ay okˈil yeb nimeta biscˈulal .
(trg)="b.MAT.2.18.2"> Haˈ ton ix Raquel chiokˈ yin̈ej yunin , machi xin chisje ix chiakˈlax isnimanbal iscˈul ix , yuto camnaxa ej yunin ix tuˈ , ẍiayoj .

(src)="b.MAT.2.19.1"> Queriˈ ri tzˈibatal ca ruma ri Jeremías .
(src)="b.MAT.2.19.2"> Y tek caminek chic el ri rey Herodes , can yacˈariˈ tek ri ángel riche ( rixin ) ri Ajaf Dios xucˈut chic riˈ chuwech ri José pa rachicˈ , ri chilaˈ pan Egipto .
(trg)="b.MAT.2.19.1"> Haxa yet xacam naj rey Herodes , isyeni isba huneˈ yángel Comam Dios tet naj José yul iswayic bey Egipto , yalni naj ángel tuˈ :

(src)="b.MAT.2.20.1"> Y ri ángel riche ( rixin ) ri Ajaf xubij cˈa chare : Cayacatej cˈa el .
(src)="b.MAT.2.20.2"> Tacˈuaj el ri acˈal rachibilan ri ruteˈ y quixtzolin cˈa pan Israel .
(src)="b.MAT.2.20.3"> Ruma ri xeˈajowan chi xquicamisaj ta ri acˈal , xecom yan .
(trg)="b.MAT.2.20.1"> ― Ahan̈wanoj cat hameltzo yeb nichˈan unin tiˈ yeb ismiˈ bey hacon̈ob Israel , yuto xacam ebnaj ochen potxˈno camo nichˈan unin tiˈ , ẍi naj ángel .

(src)="b.MAT.2.21.1"> Y ri José can xuben wi cˈa ri xbix chare pa rachicˈ ruma ri ángel .
(src)="b.MAT.2.21.2"> Xucˈuaj el ri acˈal , y ri teˈej .
(src)="b.MAT.2.21.3"> Y xetzolin cˈa pan Israel .
(trg)="b.MAT.2.21.1"> Haxa yet yaben naj José huneˈ tuˈ yahwano naj , yinito naj naj nichˈan Jesús tuˈ yeb ismiˈ , ispaxti naj sat txˈotxˈ Israel hunelxa .

(src)="b.MAT.2.22.1"> Xa yacˈa riyaˈ tek xracˈaxaj chi ya ri Arquelao ri rucˈajol ca ri rey Herodes ri oconek aj kˈatbel tzij pa Judea , xuxibij riˈ chi yecˈojeˈ ka ri chiriˈ pa Judea .
(src)="b.MAT.2.22.2"> Y xkˈalajsex cˈa chuwech ri José pa jun achicˈ chi tucˈuaj el ri acˈal y ri teˈej cˈa pa Galilea .
(trg)="b.MAT.2.22.1"> Yajaˈ yabelo naj tato naj Arquelao , iscˈahol naj rey Herodes tuˈ oc reyalo selelo bey Judea , yuxin xiw naj yapni bey tuˈ .
(trg)="b.MAT.2.22.2"> Yajaˈ xin hallax tet naj yul iswayic yu Comam Dios tato chito naj yul ismajul Galilea .

(src)="b.MAT.2.23.1"> Y xeˈapon cˈa pa tinamit Nazaret y chiriˈ xecˈojeˈ wi ka , riche ( rixin ) chi queriˈ can nibanatej na cˈa achiˈel ri tzˈibatal ca cuma ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca .
(src)="b.MAT.2.23.2"> Riyeˈ can quitzˈiban ca chi ri Jesús can cˈo na chi nibix nazareno chare .
(trg)="b.MAT.2.23.1"> Yet yapni naj bey tuˈ yehayo naj yeb ix María yeb naj nichˈan Jesús yul con̈ob Nazaret .
(trg)="b.MAT.2.23.2"> Hac tuˈ yu yijni isba tzet tzˈibn̈ebilcano yu ebnaj ischejab Comam Dios yet payat bay chala tato nazareno chihallax yin̈ Comam Jesús .

(src)="b.MAT.3.1.1"> Chupan cˈa ri kˈij riˈ , ri Juan ri Bautista xuchop rukˈalajsaxic ri ruchˈabel ri Dios chiquiwech ri winek ri yeˈapon riqˈui , ri chiriˈ pa jun desierto ri cˈo chiriˈ pa rucuenta ri Judea .
(trg)="b.MAT.3.1.1"> Yet huneˈ tiempohal tuˈ xin apni naj Juan anican̈ haˈ iswiˈ anma bey txˈotxˈ desierto , yul ismajul Judea .

(src)="b.MAT.3.2.1"> Riyaˈ xubij cˈa chique ri winek : Can titzolin cˈa pe icˈuˈx riqˈui ri Dios , ruma xa nakaj chic cˈo wi pe ri rajawaren ri Dios , nichaˈ chique .
(trg)="b.MAT.3.2.1"> Yalni naj tet anma apni bey tuˈ : ― Bejwecano hewatxˈen istxˈojal , yuto yocxa Comam Dios ay yul satcan̈ yahawo teyin̈ , ẍi naj .

(src)="b.MAT.3.3.1"> Can chrij cˈa ri Juan riˈ chˈonak wi ca ri profeta Isaías , jun achi ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca .
(src)="b.MAT.3.3.2"> Riyaˈ quecˈareˈ ri rutzˈiban ca : Cˈo cˈa jun achi ri xticˈojeˈ pa jun desierto .
(src)="b.MAT.3.3.3"> Y riyaˈ xturek cˈa ruchiˈ riche ( rixin ) chi xtubij chique ri winek ri xqueˈapon riqˈui : Tichojmirisaj apo rubey ri Ajaf .
(src)="b.MAT.3.3.4"> Y can choj cˈa tibanaˈ chare .
(trg)="b.MAT.3.3.1"> Haˈ ton yin̈ naj Juan tiˈ bay yal naj Isaías , huneˈ ischejab Comam Dios yet payat , yet istzˈibn̈encano naj hacaˈ tiˈ : Ay huneˈ naj chiawi yin̈ caw ip bey huneˈ txˈotxˈ desierto , chalni naj : “ Watxˈeweco heyanma yuto chihul Comam Dios Jahawil .
(trg)="b.MAT.3.3.2"> Hacaˈ chu istoholban̈elax hunu beh yet chihul hunu naj jahaw , hac tuˈ cheyute hayanma , ” ẍi naj , ẍi yul Yum Comam Dios .

(src)="b.MAT.3.4.1"> Quecˈariˈ ri tzˈibatal ca .
(src)="b.MAT.3.4.2"> Ri rutziak cˈa ri Juan ri Bautista banon riqˈui rusmal camello , y rucusan jun tzˈum ri oconek ximibel xerupan .
(src)="b.MAT.3.4.3"> Y ri ruway ye cˈa ri sacˈ y ri cab ri niquiyaˈ ri tak chicop pa tak juyuˈ .
(trg)="b.MAT.3.4.1"> Wal naj Juan tuˈ , xil noˈ camello watxˈebilayo xilo iskˈap naj , tzˈum noˈ xin ayco istxˈambalo naj .
(trg)="b.MAT.3.4.2"> Haˈ tzet chislo naj haˈ ton noˈ niẍte nokˈ hacaˈ noˈ litˈ yeb noˈ cab ay xolaj telaj .

(src)="b.MAT.3.5.1"> Y ri winek ri yeˈapon cˈa riqˈui ri Juan ri Bautista , sibilaj cˈa ye qˈuiy .
(src)="b.MAT.3.5.2"> Yecˈo cˈa ri ye aj pa tinamit Jerusalem , ri tinamit ri cˈo pa rucuenta ri Judea .
(src)="b.MAT.3.5.3"> Y yecˈo chukaˈ ri aj pa nicˈaj chic tinamit riche ( rixin ) ri Judea .
(src)="b.MAT.3.5.4"> Y chukaˈ can yecˈo cˈa ri yepe cˈa quelaˈ chunakajal ri raken yaˈ Jordán .
(src)="b.MAT.3.5.5"> Can quinojel cˈa ri winek riˈ ri yeˈapon riqˈui .
(trg)="b.MAT.3.5.1"> Hantan̈e xin anma yul con̈ob Jerusalén yeb yul ismajul Judea , yebpaxo anma ayayo istila haˈ niman Jordán apni abeno tzet yal naj .

(src)="b.MAT.3.6.1"> Ri winek cˈa riˈ yeban cˈa el bautizar ruma riyaˈ ri chiriˈ pa raken yaˈ Jordán .
(src)="b.MAT.3.6.2"> Y can yequikˈalajsaj wi cˈa ri quimac .
(trg)="b.MAT.3.6.1"> Yet chalnati anma ismul xin , cat yahcano haˈ iswiˈ yu naj Juan yul haˈ niman Jordán .

(src)="b.MAT.3.7.1"> Y tek riyaˈ xutzˈet chi can ye qˈuiy cˈa chique ri achiˈaˈ fariseos y ye qˈuiy chukaˈ chique ri achiˈaˈ saduceos yeˈapon riqˈui ruma nicajoˈ chi yeban el bautizar ruma riyaˈ , riyaˈ xubij cˈa chique : Riyix xa yix achiˈel itzel tak cumatz , ruma niwajoˈ yixanmej chuwech ri rucˈayewal .
(src)="b.MAT.3.7.2"> ¿ Achique xbin chiwe chi utz yixanmej chuwech ri rucˈayewal ri xtutek pe ri Dios , re chkawech apo ?
(trg)="b.MAT.3.7.1"> Hayet yilni naj Juan tato txˈiˈal ebnaj fariseo yeb ebnaj saduceo apni iscˈatan̈ yu yah haˈ iswiˈ , yalni naj tet ebnaj : ― Hex tiˈ caw hacaˈtan̈e heyicˈal heba yeb noˈ laba , caw helanex hecolni heba .
(trg)="b.MAT.3.7.2"> ¿ Mac halni teyet ta yun̈e chˈah haˈ hewiˈ yuxin chexcolcha tet huneˈ isyaˈtajil chati Comam Dios ?

(src)="b.MAT.3.8.1"> Riyix rajawaxic cˈa chi nikˈalajin chupan ri icˈaslen chi can kitzij xtzolin pe icˈuˈx riqˈui ri Dios .
(trg)="b.MAT.3.8.1"> Tato caw yeli xaheyacano sunilal istxˈojal , yilal heyenilo yu iscˈulal chewatxˈe .

(src)="b.MAT.3.9.1"> Man cˈa tichˈob ta ka riyix chi can xu ( xe ) wi ruma chi yix ralcˈual ca ri Abraham , chi ruma ta riˈ xquixcolotej , ma que ta riˈ .
(src)="b.MAT.3.9.2"> Ruma xa ta ri Dios nrajoˈ , Riyaˈ can nicowin wi nuben ralcˈual ri Abraham chique re abej re yeˈitzˈet waweˈ .
(trg)="b.MAT.3.9.1"> Tajca chetxum hacaˈ tiˈ : “ Han̈on̈tiˈan̈ jichmaman̈ ye icham Abraham , yuxin xacon̈colchahan̈ yalan̈ isyaˈtajil chatiˈ Comam Dios , tajca quexchi .
(trg)="b.MAT.3.9.2"> Wal xin chiwalan teyet , tato choche Comam Dios chu yanico Comam huntekˈan chˈen chˈen tiˈ yuninalo icham Abraham heseleloj .

(src)="b.MAT.3.10.1"> Ri rucˈayewal ri nuyaˈ ri Dios xa nipe yan .
(src)="b.MAT.3.10.2"> Riyaˈ can xtuben achiˈel nuben jun achi ri cˈo chic ri iquej pa rukˈaˈ riche ( rixin ) chi xqueruchoy ri cheˈ ri xa ma yewachin ta jabel .
(src)="b.MAT.3.10.3"> Y ronojel cˈa ri xqueruchoy el , xqueruqˈuek pa kˈakˈ .
(trg)="b.MAT.3.10.1"> Cawilxa yeti huneˈ isyaˈtajil chati Comam Dios , lahan hacaˈ yet yocxa chˈen eche yich xeˈ hunu te teˈ yu istzˈocˈlaxayo teˈ .
(trg)="b.MAT.3.10.2"> Yuxin sunil te teˈ mach cˈulo issatni chitzocˈlaxayo teˈ cat iskˈojlaxto teˈ yul kˈaˈ .

(src)="b.MAT.3.11.1"> Riyin , pa yaˈ yixinben wi bautizar tek nitzolin pe icˈuˈx riqˈui ri Dios .
(src)="b.MAT.3.11.2"> Pero cˈo cˈa jun achi ri xtipe re chkawech apo , ri man achiˈel ta oc riyin .
(src)="b.MAT.3.11.3"> Riyin can ma yin rucˈamon ta ( takal ta chuwij ) riche ( rixin ) chi ncˈuaj ri ruxajab , ruma ri jun achi riˈ can más wi nim rukˈij y can más wi nim ruchukˈaˈ que chinuwech riyin .
(src)="b.MAT.3.11.4"> Tek Riyaˈ xtipe , can xquixruben wi bautizar riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu y riqˈui kˈakˈ .
(trg)="b.MAT.3.11.1"> Yin̈ caw yeli hanintiˈan han̈e ha haˈ chiwakˈan yahbalo haˈ hewiˈ yun̈e isyenicanilo isba tato caw yeli xahebejcano istxˈojal .
(trg)="b.MAT.3.11.2"> Yaj ay huneˈ naj tzujan yul wintajan , naj tuˈ chiyacan̈ naj haˈ hewiˈ , yaj yu iskˈakˈal yip Comam Espíritu Santo .
(trg)="b.MAT.3.11.3"> Haˈ naj tuˈ caw ecˈbalcano yelapno ye naj insatajan , walinan xin caw matzet welapnojan chiwabehan , nitam intˈun̈nihan isxan̈ab naj .

(src)="b.MAT.3.12.1"> Y can ruchojmirisan chic riˈ riche ( rixin ) chi nuben achiˈel nuben jun achi tek nujoskˈij ri rutrigo pan era , ri can cˈo chic jun horqueta pa rukˈaˈ riche ( rixin ) chi nuqˈuek chuwacakˈikˈ ri trigo ri chˈayon chic .
(src)="b.MAT.3.12.2"> Ri trigo ri nuchayuj ca riˈ , yariˈ ri numol y nuyec .
(src)="b.MAT.3.12.3"> Yacˈa ri raken ri trigo ri nucˈuaj el cakˈikˈ , xa nuporoj pa kˈakˈ ri majun bey nichuptej ta .
(trg)="b.MAT.3.12.1"> Naj chul tuˈ lahan naj hacaˈ hunu naj chixunilo iskˈal ixim trigo , nan chakˈ naj ixim sat , nan chakˈpaxo naj ixim yoj , wal ixim sat tuˈ chiscˈubato naj ixim yul iscˈun̈a , haxa ixim yoj tuˈ xin chiskˈojto naj ixim xol kˈa kˈaˈ mach istan̈bal , ” ẍi naj Juan tuˈ .

(src)="b.MAT.3.13.1"> Y yacˈariˈ tek ri Jesús petenak cˈa pa Galilea y xapon riqˈui ri Juan chiriˈ chuchiˈ ri raken yaˈ Jordán .
(src)="b.MAT.3.13.2"> Riyaˈ can petenak cˈa riche ( rixin ) chi niban el bautizar ruma ri Juan ri Bautista .
(trg)="b.MAT.3.13.1"> Yet huneˈ tiempohal tuˈ el Comam Jesús bey Galilea , isto Comam istiˈ haˈ niman Jordán iscˈatan̈ naj Juan , yu yah haˈ iswiˈ Comam yu naj .

(src)="b.MAT.3.14.1"> Yacˈa ri Juan ma nrajoˈ ta nuben bautizar ri Jesús , y nubij cˈa chare : Xa yin ta riyin riˈ ri utz chi yiban bautizar awuma riyit y mani chi can yit cˈa riyit ri xatoka wuqˈui riyin , riche ( rixin ) chi yatinben el bautizar , xchaˈ ri Juan .
(trg)="b.MAT.3.14.1"> Wal naj Juan tuˈ mach chisje naj yakˈaˈcan̈ haˈ iswiˈ Comam .
(trg)="b.MAT.3.14.2"> Yalni naj tet Comam : ― Machoj , wal xin haˈ hawet hach yilal hawanican̈ haˈ inwiˈan , maẍtajach chachhul incˈatan̈an yu wanican̈an haˈ hawiˈ , ẍi naj .

(src)="b.MAT.3.15.1"> Yacˈa ri Jesús xubij chare ri Juan ri Bautista : Riyoj rajawaxic cˈa chi nikaben ronojel ri nubij ri Dios chake .
(src)="b.MAT.3.15.2"> Rumariˈ re wacami rajawaxic cˈa chi riyit yinaben bautizar riyin .
(src)="b.MAT.3.15.3"> Y cˈacˈariˈ tek ri Juan ri Bautista xuben bautizar ri Jesús .
(trg)="b.MAT.3.15.1"> Yajaˈ takˈwi Comam tet naj : ― Mach chu haman̈cˈon huneˈ tiˈ , wal xin yilal coyijen tzet chal Comam Dios , ẍi Comam .
(trg)="b.MAT.3.15.2"> Hac tuˈ xin yu isyijen naj Juan yanican̈ haˈ iswiˈ Comam Jesús .

(src)="b.MAT.3.16.1"> Y tek ri Jesús banon chic cˈa bautizar , xbeˈel pe pa yaˈ .
(src)="b.MAT.3.16.2"> Y Riyaˈ xutzˈet cˈa chi ri caj xjakatej y xutzˈet chukaˈ chi ri Lokˈolaj Espíritu riche ( rixin ) ri Dios nika cˈa pe pa ruwiˈ achiˈel jun palomax .
(src)="b.MAT.3.16.3"> Can choj wi cˈa petenak pa ruwiˈ Riyaˈ .
(trg)="b.MAT.3.16.1"> Yet lahwi yah haˈ iswiˈ Comam tuˈ , yahti Comam xol haˈ , yin̈n̈ena tuˈ ishajni isba satcan̈ .
(trg)="b.MAT.3.16.2"> Yilni Comam yayilo Comam Espíritu Santo yiban̈ hacaˈ hunu noˈ cuwis .

(src)="b.MAT.3.17.1"> Y can cˈo cˈa jun chˈabel xpe chilaˈ chicaj y xubij : Yareˈ ri Nucˈajol y can sibilaj nwajoˈ , y nucukuban nucˈuˈx riqˈui , xchaˈ ri chˈabel riˈ .
(trg)="b.MAT.3.17.1"> Yabelax huneˈ yul nukˈe satcan̈ , halni hacaˈ tiˈ : ― Haˈ naj tiˈ Incˈaholan , caw xahan ay wuhan , caw chintzalahan yin̈ naj , ẍiaytij .

(src)="b.MAT.4.1.1"> Y yacˈariˈ tek ri Jesús xucˈuex ruma ri Lokˈolaj Espíritu riche ( rixin ) chi xbe cˈa pa jun desierto , riche ( rixin ) chi nitojtobex cˈa ruma ri itzel winek .
(trg)="b.MAT.4.1.1"> Lahwi tuˈ yilaxto Comam Jesús yu Comam Espíritu Santo bey txˈotxˈ desierto yu yilwelax Comam yu naj matzwalil .

(src)="b.MAT.4.2.1"> Tek ri Jesús can cawinek kˈij y cawinek akˈaˈ chic ri ma waynek ta , yacˈariˈ tek xpe runumic .
(trg)="b.MAT.4.2.1"> Caw xin yulbal cawina tzˈayic yeb cawina akˈbal mach waˈ Comam , lahwi tuˈ isn̈ohchacan̈ .

(src)="b.MAT.4.3.1"> Y can yacˈariˈ tek xpe ri itzel winek nutojtobej ri Jesús , y xubij cˈa chare : Wi kas kitzij chi yit cˈa riyit ri Rucˈajol ri Dios , tabanaˈ cˈa chique re abej reˈ chi queˈoc caxlan wey , xchaˈ .
(trg)="b.MAT.4.3.1"> Yapni naj matzwalil yilweno Comam , yalni naj tet Comam : ― Ta yeli Iscˈahol Dios hawehi , hal tet huntekˈan chˈen chˈen tiˈ meltzojabico chˈen wahil , ẍi naj .

(src)="b.MAT.4.4.1"> Yacˈa ri Jesús xubij cˈa chare ri itzel winek : Tzˈibatal ca chupan ri ruchˈabel ri Dios , chi ma xu ( xe ) ta wi riqˈui caxlan wey nicˈaseˈ wi ri winek , xa can nicˈaseˈ chukaˈ riqˈui ronojel ri ruchˈabel ri Dios .
(trg)="b.MAT.4.4.1"> Istakˈwi Comam tet naj : ― Wal xin tzˈibn̈ebilcano yul Yum Comam Dios tato maẍn̈etaj yu tzet chicolo yuxin ay cokˈinal , to yupaxo Istzotiˈ Comam , ẍiayoj , ẍi Comam tet naj .

(src)="b.MAT.4.5.1"> Y yacˈariˈ tek ri itzel winek xucˈuaj ri Jesús cˈa chupan ri lokˈolaj tinamit Jerusalem , y cˈa pa ruwiˈ ri rachoch ri Dios xberuyaˈ wi .
(trg)="b.MAT.4.5.1"> Lahwi tuˈ yinito naj matzwalil Comam yul con̈ob Jerusalén , iscon̈ob Comam Dios , yinato naj Comam yin̈ iswiˈ yatut Comam bey tuˈ ,

(src)="b.MAT.4.6.1"> Cˈacˈariˈ tek ri itzel winek xubij chare ri Jesús : Wi kas kitzij chi yit Rucˈajol ri Dios , tacˈakaˈ ka awiˈ pa xulan .
(src)="b.MAT.4.6.2"> Ruma chupan ri ruchˈabel ri Dios tzˈibatal ca , nubij : Ri Dios can xquerutek pe ri ruˈángeles awuqˈui riche ( rixin ) chi yatquichajij .
(src)="b.MAT.4.6.3"> Xcatquiliˈej pa quikˈaˈ , riche ( rixin ) chi queriˈ ma xtachakˈij ( xtatochˈ ) ta awaken chuwech abej ,
(trg)="b.MAT.4.6.1"> yalni naj tet Comam : ― Tato caw yeli Iscˈahol Dios hawehi kˈojayto haba bey tiˈ , yuto tzˈibn̈ebilcano yul Yum Comam Dios hacaˈ tiˈ : Chakˈati Comam Dios yángel chachistan̈eˈ yun̈e mach chaẍischayo ebnaj sat txˈotxˈ , haxinwal mach chilahwi hawoj yin̈ chˈen chˈen , ẍiayoj , ẍi naj .

(src)="b.MAT.4.7.1"> xchaˈ chare .
(src)="b.MAT.4.7.2"> Yacˈa ri Jesús xubij chare ri itzel winek : Riyin ma nben ta ri narayij riyit .
(src)="b.MAT.4.7.3"> Ruma tzˈibatal ca chukaˈ chupan ri ruchˈabel ri Dios chi ma tatojtobej ta ri Awajaf Dios , xchaˈ ri Jesús .
(trg)="b.MAT.4.7.1"> Istakˈwi Comam Jesús tet naj : ― Tzˈibn̈ebilpaxcanayo yul Yum Comam Dios hacaˈ tiˈ : “ Mach chinheyacojan yin̈ ilwebal yuto Heyahawil yeb heDiosal wehan , ” ẍiayoj , ẍi Comam .

(src)="b.MAT.4.8.1"> Y ri itzel winek xucˈuaj chic cˈa ri Jesús cˈa pa ruwiˈ jun juyuˈ ri nej jotol chicaj , y xucˈut cˈa chuwech ronojel ri cajawaren y ri quicˈojlen ri nimaˈk tak tinamit ri yecˈo chuwech re ruwachˈulef .
(trg)="b.MAT.4.8.1"> Lahwi tuˈ yinito naj Comam yin̈ iswiˈ huneˈ witz caw nahat yecanocan̈ , isyeni naj sunilej con̈ob ay yul sat yiban̈kˈinal tiˈ yeb iskˈalomal con̈ob tuˈ tet Comam .

(src)="b.MAT.4.9.1"> Y yacˈariˈ tek ri itzel winek xubij cˈa chare ri Jesús : Can ronojel cˈa re xincˈut chawech xtinyaˈ chawe , wi yaxuqueˈ yamajeˈ chinuwech riche ( rixin ) chi nayaˈ nukˈij , xchaˈ chare ri Jesús .
(trg)="b.MAT.4.9.1"> Yalni naj tet Comam : ― Sunil huntekˈan chawil tiˈ chiwakˈan tawet , yaj tato chaẍay jahno insatajan cat hawinayo haba wetan , ẍi naj tet Comam .

(src)="b.MAT.4.10.1"> Yacˈariˈ tek ri Jesús xubij chare : Cabiyin quelaˈ riyit Satanás .
(src)="b.MAT.4.10.2"> Ruma chupan ri ruchˈabel ri Dios ri tzˈibatal ca , nubij : Xaxu ( xaxe wi ) cˈa ri Ajaf Dios tayaˈ rukˈij , y xaxu ( xaxe wi ) chukaˈ Riyaˈ ri rucˈamon chi nanimaj ri nubij , xchaˈ ri Jesús chare .
(trg)="b.MAT.4.10.1"> Istakˈwi Comam : ― Ach matzwalil hitzan̈ilo incˈatan̈an yuto chal yul Yum Comam Dios hacaˈ tiˈ : “ Iweyo heba tet Comam Dios yuto Heyahawil yeb heDiosal ye Comam , han̈e tet Comam xin cheyije tzet chala , ” ẍiayoj , ẍi Comam .

(src)="b.MAT.4.11.1"> Y yacˈariˈ tek ri itzel winek xuyaˈ ca ri Jesús .
(src)="b.MAT.4.11.2"> Y xeˈoka ri ángeles riqˈui ri Jesús , y xquichop niquinimaj niquilij .
(trg)="b.MAT.4.11.1"> Yet yalni Comam Jesús hacaˈ tuˈ isbejnicano naj Comam , yapni huntekˈan ebnaj ángel colwal yin̈ Comam .

(src)="b.MAT.4.12.1"> Y tek ri Jesús xracˈaxaj chi ri Juan ri Bautista xchapatej y xyaˈox ( xyaˈ ) pa cárcel , yacˈariˈ tek ri Jesús xtzolin chic pa ruwachˈulef Galilea .
(trg)="b.MAT.4.12.1"> Hayet yaben Comam Jesús tato alaxicto naj Juan anican̈ haˈ iswiˈ anma yul preso , isto Comam yul ismajul Galilea .

(src)="b.MAT.4.13.1"> Pero xa ma xcˈojeˈ ta ka pa tinamit Nazaret , xa xuyaˈ ca ri tinamit riˈ , riche ( rixin ) chi xbecˈojeˈ pa jun tinamit ri Capernaum rubiˈ ; jun tinamit ri cˈo chuchiˈ jun choy .
(src)="b.MAT.4.13.2"> Ri Capernaum riˈ pa culef ri ye quiy quimam ca ri Zabulón y ri Neftalí cˈo wi .
(trg)="b.MAT.4.13.1"> Yajaˈ xin mach cancano Comam yul con̈ob Nazaret , wal xin to Comam yul con̈ob Capernaum , haˈ tuˈ xin ehayo Comam .
(trg)="b.MAT.4.13.2"> Huneˈ con̈ob tuˈ ayayo istiˈ haˈ mar Galilea , txˈotxˈ chiyij Zabulón yeb Neftalí .

(src)="b.MAT.4.14.1"> Ri Jesús xapon cˈa chupan ri jun tinamit riˈ , riche ( rixin ) chi queriˈ nibanatej ri tzˈibatal ca ruma ri profeta Isaías , ri achi ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca .
(src)="b.MAT.4.14.2"> Y riyaˈ rubin cˈa ca :
(trg)="b.MAT.4.14.1"> Hac tuˈ yu yijni isba tzet tzˈibn̈ebilcano yu naj Isaías , ischejab Comam Dios yet payat , bay chala :

(src)="b.MAT.4.15.1"> Ri winek ri yecˈo pa culef ca ri ye riy rumam ri Zabulón y ri yecˈo ri pa culef ca ri ye riy rumam ri Neftalí ; ri acuchi ( achique ) nikˈax wi ri bey ri nibe chuchiˈ mar , ri jucˈan chic ruchiˈ ri raken yaˈ Jordán .
(src)="b.MAT.4.15.2"> Ri chilaˈ pa Galilea , acuchi ( achique ) xa jubaˈ ma quiyon chic winek ri ma ye israelitas ta yecˈo .
(trg)="b.MAT.4.15.1"> Txˈotxˈ Zabulón yeb txˈotxˈ Neftalí , txˈotxˈ ayicˈto satacˈto haˈ Jordán , txˈotxˈ ayayo istiˈ haˈ mar , yul ismajul txˈotxˈ Galilea bay ay txˈiˈal anma mach Israeloj .

(src)="b.MAT.4.16.1"> Can ye tinamit cˈa ri achiˈel pa kˈekuˈm yecˈo wi , y xapon cˈa ri Nimalaj Sakil quiqˈui .
(src)="b.MAT.4.16.2"> Y chukaˈ can ye tinamit cˈa ri pa rumujal ri camic yecˈo wi , y xapon cˈa quiqˈui ri nisakirisan quiche ( quixin ) .
(trg)="b.MAT.4.16.1"> Huntekˈan anma tuˈ ayticˈaco xol kˈejholo yajaˈ wal tinan̈ xin xaapni issajilkˈinal tet .
(trg)="b.MAT.4.16.2"> Huntekˈan anma tuˈ iscambalxaticˈa , yajaˈ wal tinan̈ xaapni issajilkˈinal yakˈlobal yanma , ẍiayoj .

(src)="b.MAT.4.17.1"> Queriˈ ri tzˈibatal ca .
(src)="b.MAT.4.17.2"> Y tek ri Jesús xapon ri pa tinamit Capernaum , can yacˈariˈ tek xuchop rutzijoxic ri ruchˈabel ri Dios y nubij cˈa chique ri winek : Can titzolin cˈa pe icˈuˈx riqˈui ri Dios , ruma xa can nakaj chic cˈo wi pe ri rajawaren ri caj , xchaˈ ri Jesús chique .
(trg)="b.MAT.4.17.1"> Haˈ bey tuˈ xin ichico Comam Jesús yalnicˈo Istzotiˈ Comam Dios , chalni Comam : ― Bejwecano hewatxˈen istxˈojal yuto yocxa Comam Dios ay yul satcan̈ Yahawo teyin̈ , ẍi Comam .

(src)="b.MAT.4.18.1"> Y tek ri Jesús benak cˈa chuchiˈ ri choy Galilea , xerutzˈet cˈa ye caˈiˈ achiˈaˈ cachˈalal quiˈ .
(src)="b.MAT.4.18.2"> Ri caˈiˈ achiˈaˈ riˈ , ya ri Simón ri nibix chukaˈ Pedro chare , rachibilan ri Andrés ri rachˈalal .
(src)="b.MAT.4.18.3"> Riyeˈ can ye aj chapoy car wi , rumariˈ tek yetajin niquiqˈuek ka ri quiyaˈl chapabel car chupan ri choy .
(trg)="b.MAT.4.18.1"> Hayet lan̈an isbelwi Comam Jesús istiˈ haˈ lago Galilea , yapni Comam iscˈatan̈ cawan̈ ebnaj ikˈomati cay , lan̈an yanayto ebnaj ishacˈ chiinahti noˈ cay xol haˈ .
(trg)="b.MAT.4.18.2"> Ebnaj cawan̈ tiˈ yuẍta isba ebnaj , haˈ ton naj Simón , naj chihallaxpaxo Pedro , yeb xin naj Andrés .

(src)="b.MAT.4.19.1"> Y tek ri Jesús xchˈo quiqˈui ri caˈiˈ aj chapoy tak car riˈ , xubij chique : Quinitzekelbej y xtincˈut chiwech achique rubanic yeˈichˈec pe winek riche ( rixin ) chi yinquitzekelbej .
(trg)="b.MAT.4.19.1"> Yalni Comam tet ebnaj : ― Ocan̈we tzujno wintajan , wal tinan̈ haxa anma chexoc heyikˈahtij cat yoc yul inkˈaban , ẍi Comam .

(src)="b.MAT.4.20.1"> Ri caˈiˈ achiˈaˈ riˈ , can yacˈariˈ xquiyaˈ ca ri chapoj car y xquitzekelbej el .
(trg)="b.MAT.4.20.1"> Yet yaben ebnaj yalni Comam hacaˈ tuˈ , isbejnicano ebnaj ishacˈ , yoc tzujno ebnaj yinta Comam .

(src)="b.MAT.4.21.1"> Cˈa jubaˈ cˈa quebiyin apo , tek ri Jesús xerutzˈet cˈa ye caˈiˈ chic achiˈaˈ ri cachˈalal quiˈ .
(src)="b.MAT.4.21.2"> Y ri caˈiˈ achiˈaˈ riˈ , ya ri Jacobo y ri Juan ri ye rucˈajol ri jun achi Zebedeo rubiˈ .
(src)="b.MAT.4.21.3"> Riyeˈ can ya cˈa ri pa jucuˈ yesamej wi riqˈui ri Zebedeo ri quitataˈ , yequicˈojoj cˈa ri quiyaˈl chapabel car .
(src)="b.MAT.4.21.4"> Y xpe cˈa ri Jesús xerusiqˈuij ( xeroyoj ) riche ( rixin ) chi niquitzekelbej .
(trg)="b.MAT.4.21.1"> Haniqˈuixto chito Comam Jesús xin yilnipaxo Comam cawan̈xa ebnaj yuẍta isba , haˈ ton naj Jacobo yeb naj Juan , ebnaj iscˈahol icham Zebedeo .
(trg)="b.MAT.4.21.2"> Ayahto ebnaj yul isbarco yeb ismam tuˈ , lan̈an xin isbujni ebnaj ishacˈ .
(trg)="b.MAT.4.21.3"> Yalnipaxo Comam tet ebnaj tato chioc tzujno ebnaj yinta Comam .

(src)="b.MAT.4.22.1"> Y ri Jacobo y ri Juan , ri ye caˈiˈ achiˈaˈ riˈ , can yacˈariˈ tek xquiyaˈ ca ri quijucuˈ y ri quitataˈ y xquitzekelbej el ri Jesús .
(trg)="b.MAT.4.22.1"> Yet yaben ebnaj huneˈ tuˈ yanicano ebnaj isbarco yeb ismam , yoc tzujno ebnaj yinta Comam .

(src)="b.MAT.4.23.1"> Ri Jesús can ronojel tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Galilea xapon wi , nucˈut cˈa ri ruchˈabel ri Dios chiquiwech ri winek pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios , nutzijoj cˈa ri lokˈolaj chˈabel ri nichˈo chrij ri rajawaren ri Dios .
(src)="b.MAT.4.23.2"> Yerucˈachojsaj cˈa winek ri jalajoj chi yabilal y kˈaxon ntoc chique .
(trg)="b.MAT.4.23.1"> Caw sunil yul ismajul Galilea ecˈ Comam Jesús , iscuyni Comam anma yul hunun iscapilla ebnaj Israel , yalni Comam tzotiˈ cˈul yin̈ tzet chu yoc anma yul iskˈab Comam Dios .
(trg)="b.MAT.4.23.2"> Yakˈni cawxo Comam anma yin̈ sunilal yabil ayco yin̈ , yeb anma chiecˈyaˈ yanma .

(src)="b.MAT.4.24.1"> Ri rutzijol ri Jesús xapon cˈa pa ronojel tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Siria .
(src)="b.MAT.4.24.2"> Y ri ye yawaˈiˈ xecˈamer cˈa pe chuwech ri Jesús riche ( rixin ) chi yerucˈachojsaj el , yawaˈiˈ ri ma junan ta ruwech yabil ntoc chique .
(src)="b.MAT.4.24.3"> Yecˈo ri can kˈaxon cˈa riche ( rixin ) ri chˈaculaj ri ntoc chique .
(src)="b.MAT.4.24.4"> Yecˈo ri xa itzel tak espíritu ri ye oconek quiqˈui .
(src)="b.MAT.4.24.5"> Yecˈo cˈa ri ye chˈuˈj y yecˈo cˈa chukaˈ ri ye siquirnek .
(src)="b.MAT.4.24.6"> Y can quinojel cˈa ri yawaˈiˈ riˈ xerucˈachojsaj el .
(trg)="b.MAT.4.24.1"> Caw xin pujnacan̈ iskˈumal Comam yul ismajul Siria , chiniti anma macta ayco yabil yin̈ .
(trg)="b.MAT.4.24.2"> Ay mac chˈecˈyaˈ yanma yu yabil , ay mac ayco ischejab naj matzwalil yin̈ , aypaxo mac chilow yaxcamic yin̈ , yeb aypaxo mac camnajilo isnimanil .
(trg)="b.MAT.4.24.3"> Sunil huntekˈan anma tuˈ yakˈ cawxo Comam .

(src)="b.MAT.4.25.1"> Y ri Jesús can xtzekelbex cˈa cuma sibilaj ye qˈuiy winek ri ye petenak pa tak tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Galilea , cuma chukaˈ ri ye petenak pa tak tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Decápolis , ri yepe pa Jerusalem y ri ye petenak pa nicˈaj chic tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Judea .
(src)="b.MAT.4.25.2"> Y can queriˈ chukaˈ , xtzekelbex cuma sibilaj ye qˈuiy winek ri ye petenak cˈa jucˈan chic ruchiˈ ri raken yaˈ Jordán .
(trg)="b.MAT.4.25.1"> Caw hantan̈e anma oc tzujno yinta Comam ; ay anma ah Galilea , ay anma ah Decápolis , ay anma ah Jerusalén yeb anma ah Judea , yebpaxo anma ay iskˈaxepicˈto haˈ niman Jordán .

(src)="b.MAT.5.1.1"> Y tek ri Jesús xerutzˈet chi ye sibilaj ye qˈuiy winek ri quimolon quiˈ , Riyaˈ xjoteˈ cˈa pa ruwiˈ jun juyuˈ , y xtzˈuyeˈ cˈa ka .
(src)="b.MAT.5.1.2"> Y cˈacˈariˈ xquimol apo quiˈ ri ye rudiscípulos riqˈui .
(trg)="b.MAT.5.1.1"> Hayet yilni Comam Jesús tato caw hantan̈e anma apni iscˈatan̈ , yahto Comam yin̈ istzalanil huneˈ won̈an , yay tzˈon̈no Comam , ishitzico ebnaj iscuywom Comam iscˈatan̈ .

(src)="b.MAT.5.2.1"> Y yacˈariˈ tek ri Jesús xuchop nitzijon riche ( rixin ) chi yerutijoj , y xubij cˈa :
(trg)="b.MAT.5.2.1"> Yoc Comam iscuyno ebnaj iscuywom tuˈ , yichico Comam yalni hacaˈ tiˈ :

(src)="b.MAT.5.3.1"> Jabel ruwaquikˈij ri winek ri can niquinaˈ pa cánima chi nicˈatzin ri Dios chique , ruma quiche ( quixin ) riyeˈ ri rajawaren ri caj .
(trg)="b.MAT.5.3.1"> ― Sakˈal yet mac chitxumchalo yu ta mach chu iscolni isba ischuquil , yuxin yin̈n̈e Comam chicawxi iscˈul .
(trg)="b.MAT.5.3.2"> Huneˈ mac tuˈ yet ay yoc yul iskˈab Comam Dios .

(src)="b.MAT.5.4.1"> Jabel ruwaquikˈij ri yeˈokˈ chuwech ri Dios , ruma riyeˈ xquebochiˈix ruma ri Dios .
(src)="b.MAT.5.4.2"> Y xquequicot .
(trg)="b.MAT.5.4.1"> Sakˈal yet mac chiyikˈ biscˈulal yu istxˈojal chiswatxˈe , yuto chiakˈlax yakˈlobal iscˈul yu Comam Dios .

(src)="b.MAT.5.5.1"> Jabel ruwaquikˈij ri chˈuchˈuj cánima , ruma riyeˈ xtoc quiche ( quixin ) ri ruwachˈulef ri rutzujun ( rusujun ) ca ri Dios chique .
(trg)="b.MAT.5.5.1"> Sakˈal yet mac chewchotan̈e chute isba yuto chischah huneˈ txˈotxˈ haltebilcano yu Comam Dios .

(src)="b.MAT.5.6.1"> Jabel ruwaquikˈij ri can ninum y nicˈat cánima chrij ri chojmilaj cˈaslen riqˈui ri Dios , ruma ri Dios xtuben cˈa chique chi xtichˈuchˈuˈ ka ri cánima .
(trg)="b.MAT.5.6.1"> Sakˈal yet mac choche iscˈul iswatxˈeˈ tzet chal Comam Dios yuto chij isba tzet choche .

(src)="b.MAT.5.7.1"> Jabel ruwaquikˈij ri can niquijoyowaj quiwech ri winek , ruma riyeˈ can xtijoyowex chukaˈ quiwech .
(trg)="b.MAT.5.7.1"> Sakˈal yet mac chitzˈay iscˈul yin̈ yet anmahil , yuto hac tuˈ chu istzˈaypaxo iscˈul Comam Dios yin̈ .

(src)="b.MAT.5.8.1"> Jabel ruwaquikˈij ri chˈajchˈoj cánima , ruma riyeˈ can xtiquitzˈet cˈa ruwech ri Dios .
(trg)="b.MAT.5.8.1"> Sakˈal yet mac sajxa ye yanma yul sat Comam Dios , yuto haˈ anma tuˈ chiapni iscˈatan̈ Comam .

(src)="b.MAT.5.9.1"> Jabel ruwaquikˈij ri cˈo cánima riche ( rixin ) chi yequibochiˈij ri yebano oyowal , ruma riyeˈ xtibix chique chi ye ralcˈual ri Dios .
(trg)="b.MAT.5.9.1"> Sakˈal yet mac chisayni akˈancˈulal yuto chal Comam Dios yuninaloj .

(src)="b.MAT.5.10.1"> Jabel ruwaquikˈij ri niquikˈaxaj tijoj pokonal pa quikˈaˈ nicˈaj chic , ruma can choj wi ri quicˈaslen chuwech ri Dios .
(src)="b.MAT.5.10.2"> Can jabel wi ruwaquikˈij , ruma chi quiche ( quixin ) riyeˈ ri rajawaren ri caj .
(trg)="b.MAT.5.10.1"> Sakˈal yet mac caj chiillaxi yu chiswatxˈe istoholal hacaˈ choche Comam , yuto ayxaco yul iskˈab Comam Dios ay yul satcan̈ .