# bsn/Barasana-NT.xml.gz
# ppk/Uma-NT.xml.gz


(src)="b.MAT.1.1.1"> Jesús ñacami “ Rotimu̶orũ̶gõru̶cu̶ja mu̶ ” yigu̶ , Dios ĩ cõar ' i , Abraham ñamasir ' i , to yicõari , U̶ju̶ David ñamasir ' i jãnami .
(src)="b.MAT.1.1.2"> Tire mu̶a masisere bojagu̶ ñari , ĩ ñicu̶a vãmere mu̶are gotigu̶agu̶ yaja yu̶ .
(src)="b.MAT.1.1.3"> Ado bajiro vãme cu̶timasiñujarã ĩna :
(trg)="b.MAT.1.1.1"> Toi-mi pomeduncu-duncu to mpomuli-ki Yesus Kristus .
(trg)="b.MAT.1.1.2"> Yesus muli Magau ' Daud , muli Abraham .

(src)="b.MAT.1.2.1"> Abraham ñamasir ' i macu̶ ñamasiñuju Isaac .
(src)="b.MAT.1.2.2"> Isaac macu̶ ñamasiñuju Jacob .
(src)="b.MAT.1.2.3"> Jacob macu̶ ñamasiñuju Judá .
(src)="b.MAT.1.2.4"> To yicõari , gãjerã ĩ bederã quẽne ñamasiñujarã .
(trg)="b.MAT.1.2.1"> Ngkai Abraham rata hi Daud , hanga ' ntu ' a-na Yesus toi-ramo : Abraham mpobubu Ishak , Ishak mpobubu Yakub , Yakub mpobubu Yehuda pai ' ompi ' -ompi ' -na ,

(src)="b.MAT.1.3.1"> Judá rĩa Fares , to yicõari , Zara ñamasiñujarã .
(src)="b.MAT.1.3.2"> Ĩna jaco ñamasiñuju Tamar .
(src)="b.MAT.1.3.3"> Fares macu̶ ñamasiñuju Esrom .
(src)="b.MAT.1.3.4"> Esrom macu̶ ñamasiñuju Aram .
(trg)="b.MAT.1.3.1"> Yehuda mpobubu Peres pai ' Zerah ( hanga ' tina-ra : Tamar ) , Peres mpobubu Hezron , Hezron mpobubu Ram ,

(src)="b.MAT.1.4.1"> Aram macu̶ ñamasiñuju Aminadab .
(src)="b.MAT.1.4.2"> Aminadab macu̶ ñamasiñuju Naasón .
(src)="b.MAT.1.4.3"> Naasón macu̶ ñamasiñuju Salmón .
(trg)="b.MAT.1.4.1"> Ram mpobubu Aminadab , Aminadab mpobubu Nahason , Nahason mpobubu Salmon ,

(src)="b.MAT.1.5.1"> Salmón macu̶ ñamasiñuju Booz .
(src)="b.MAT.1.5.2"> Ĩ jaco ñamasiñuju Rahab .
(src)="b.MAT.1.5.3"> Booz macu̶ ñamasiñuju Obed .
(src)="b.MAT.1.5.4"> Ĩ jaco ñamasiñuju Rut .
(src)="b.MAT.1.5.5"> Obed macu̶ ñamasiñuju Isa ' i .
(trg)="b.MAT.1.5.1"> Salmon mpobubu Boas ( hanga ' tina-na : Rahab ) , Boas mpobubu Obed ( hanga ' tina-na : Rut ) , Obed mpobubu Isai ,

(src)="b.MAT.1.6.1"> Isa ' i macu̶ ñamasiñuju U̶ju̶ David vãme cu̶tigu̶ .
(src)="b.MAT.1.6.2"> David macu̶ ñamasiñuju Salomón .
(src)="b.MAT.1.6.3"> Ĩ jaco ñamasiñuju Ur ' ias ñamasir ' i manajo .
(trg)="b.MAT.1.6.1"> pai ' Isai mpobubu Magau ' Daud .
(trg)="b.MAT.1.6.2"> Daud mpobubu Salomo ( tina-na : balu-na Uria ) ,

(src)="b.MAT.1.7.1"> Salomón macu̶ ñamasiñuju Roboam .
(src)="b.MAT.1.7.2"> Roboam macu̶ ñamasiñuju Ab ' ias .
(src)="b.MAT.1.7.3"> Ab ' ias macu̶ ñamasiñuju Asa .
(trg)="b.MAT.1.7.1"> Salomo mpobubu Rehabeam , Rehabeam mpobubu Abia , Abia mpobubu Asa ,

(src)="b.MAT.1.8.1"> Asa macu̶ ñamasiñuju Josafat .
(src)="b.MAT.1.8.2"> Josafat macu̶ ñamasiñuju Joram .
(src)="b.MAT.1.8.3"> Joram macu̶ ñamasiñuju Uz ' ias .
(trg)="b.MAT.1.8.1"> Asa mpobubu Yosafat , Yosafat mpobubu Yoram , Yoram mpobubu Uzia ,

(src)="b.MAT.1.9.1"> Uz ' ias macu̶ ñamasiñuju Jotam .
(src)="b.MAT.1.9.2"> Jotam macu̶ ñamasiñuju Acaz .
(src)="b.MAT.1.9.3"> Acaz macu̶ ñamasiñuju Ezequ ' ias .
(trg)="b.MAT.1.9.1"> Uzia mpobubu Yotam , Yotam mpobubu Ahas , Ahas mpobubu Hizkia ,

(src)="b.MAT.1.10.1"> Ezequ ' ias macu̶ ñamasiñuju Manasés .
(src)="b.MAT.1.10.2"> Manasés macu̶ ñamasiñuju Amón .
(src)="b.MAT.1.10.3"> Amón macu̶ ñamasiñuju Jos ' ias .
(trg)="b.MAT.1.10.1"> Hizkia mpobubu Manasye , Manasye mpobubu Amon , Amon mpobubu Yosia ,

(src)="b.MAT.1.11.1"> Jos ' ias macu̶ ñamasiñuju Jecon ' ias .
(src)="b.MAT.1.11.2"> To yicõari , ĩ bederã quẽne ñamasiñujarã .
(src)="b.MAT.1.11.3"> To bajiro ĩna bajiñariju̶ , Israel sitanare ñejecõari , Babiloniana ĩnare juamasiñujarã , ĩnare rotiajeru̶arã .
(trg)="b.MAT.1.11.1"> Yosia mpobubu Yekhonya pai ' ompi ' -na .

(src)="b.MAT.1.12.1"> Quẽna Jecon ' ias macu̶ ñamasiñuju Salatiel .
(src)="b.MAT.1.12.2"> Salatiel macu̶ ñamasiñuju Zorobabel .
(trg)="b.MAT.1.12.1"> Ngkai karatawani-ra to Yahudi hilou hi Babel rata hi kaputu-na Yesus , hanga ' ntu ' a-na Yesus , toi-ra : Yekhonya mpobubu Sealtiel , Sealtiel mpobubu Zerubabel ,

(src)="b.MAT.1.13.1"> Zorobabel macu̶ ñamasiñuju Abiud .
(src)="b.MAT.1.13.2"> Abiud macu̶ ñamasiñuju Eliaquim .
(src)="b.MAT.1.13.3"> Eliaquim macu̶ ñamasiñuju Azor .
(trg)="b.MAT.1.13.1"> Zerubabel mpobubu Abihud , Abihud mpobubu Elyakim , Elyakim mpobubu Azor ,

(src)="b.MAT.1.14.1"> Azor macu̶ ñamasiñuju Sadoc .
(src)="b.MAT.1.14.2"> Sadoc macu̶ ñamasiñuju Aquim .
(src)="b.MAT.1.14.3"> Aquim macu̶ ñamasiñuju Eliud .
(trg)="b.MAT.1.14.1"> Azor mpobubu Zadok , Zadok mpobubu Akhim , Akhim mpobubu Eliud ,

(src)="b.MAT.1.15.1"> Eliud macu̶ ñamasiñuju Eleazar .
(src)="b.MAT.1.15.2"> Eleazar macu̶ ñamasiñuju Matán .
(src)="b.MAT.1.15.3"> Matán macu̶ ñamasiñuju Jacob .
(trg)="b.MAT.1.15.1"> Eliud mpobubu Eleazar , Eleazar mpobubu Matan , Matan mpobubu Yakub ,

(src)="b.MAT.1.16.1"> Jacob macu̶ ñañuju José .
(src)="b.MAT.1.16.2"> Ĩ ñañuju Mar ' ia manaju̶ .
(src)="b.MAT.1.16.3"> So ñañuju “ Rotimu̶orũ̶gõru̶cu̶mi ” yigu̶ , Dios ĩ cõar ' i , Jesús jaco .
(trg)="b.MAT.1.16.1"> Yakub mpobubu Yusuf tomane-na Maria .

(src)="b.MAT.1.17.1"> Abraham rĩa jãnerabatia , David ĩ ñamasiariaju̶ne ju̶aãmo cõro , gu̶bo babari rãca jẽnituarirãcu̶ ñasu̶omasiñujarã .
(src)="b.MAT.1.17.2"> Abraham macu̶ ñamasiñuju Isaac .
(src)="b.MAT.1.17.3"> Isaac macu̶ ñamasiñuju Jacob .
(src)="b.MAT.1.17.4"> To bajiro mani cõĩaruji vajama , David ĩ ñamasiriajau̶ne ju̶aãmo cõro , gu̶bo babari rãca jẽnituarirãcu̶ ñamasiñujarã ĩna .
(src)="b.MAT.1.17.5"> Tiju̶ bero , quẽna David macu̶ ñamasiñuju Salomón .
(src)="b.MAT.1.17.6"> Salomón macu̶ ñamasiñuju Roboam .
(src)="b.MAT.1.17.7"> To bajiro mani cõĩaruji vajama , Babilonia macaju̶ Israel sitanare ĩna jua vamasiriajau̶ne quẽna ju̶aãmo cõro , gu̶bo babari rãca jẽnituarirãcu̶ ñamasiñujarã ĩna .
(src)="b.MAT.1.17.8"> Jecon ' ias macu̶ ñañuju Salatiel .
(src)="b.MAT.1.17.9"> Salatiel macu̶ ñañuju Zorobabel .
(src)="b.MAT.1.17.10"> To bajiro mani cõĩaruji vajama , “ Rotimu̶orũ̶gõru̶cu̶mi ” yigu̶ , Dios ĩ cõar ' i ĩ ruyuarirodo ju̶aãmo cõro , gu̶bo babari rãca jẽnituarirãcu̶ ñamasiñujarã quẽna .
(trg)="b.MAT.1.17.1"> Jadi ' , ngkai Abraham rata hi Daud , kadea pomeduncu to mpomuli-ki Yesus hampulu ' opo ' lapi .
(trg)="b.MAT.1.17.2"> Ngkai Daud rata hi karatawani-ra to Yahudi lou hi Babel , hampulu ' opo ' lapi wo ' o .
(trg)="b.MAT.1.17.3"> Pai ' ngkai karatawani-ra to Yahudi lou hi Babel rata hi kaputu-na Kristus , hampulu ' opo ' lapi wo ' o .

(src)="b.MAT.1.18.1"> “ Rotimu̶orũ̶gõru̶cu̶mi ” yigu̶ , Dios ĩ cõar ' i , Jesús ĩ ruyuare ado bajiro bajiyuju : Ĩ jaco ñaroco , Mar ' ia vãme cu̶tigo ñañuju so .
(src)="b.MAT.1.18.2"> So manaju̶ ñarocu̶ ñañuju José .
(src)="b.MAT.1.18.3"> Ĩ rãca so ñaroto rĩjoro , Esp ' iritu Santo sore ejacõari , sore macu̶ yiyuju ĩ .
(src)="b.MAT.1.18.4"> Sore ĩ macu̶ yijare , macu̶ sãñagõ ñañuju so .
(trg)="b.MAT.1.18.1"> Hewa toi tutura kaputu-na Yesus Kristus .
(trg)="b.MAT.1.18.2"> Tina-na to rahanga ' Maria mokamae ' hante Yusuf .
(trg)="b.MAT.1.18.3"> Aga kako ' ia-ra ncamoko , muu-mule ' motina ' i-imi Maria .
(trg)="b.MAT.1.18.4"> Potina ' i-na toe , ngkai baraka ' Inoha ' Tomoroli ' .

(src)="b.MAT.1.19.1"> José , so manaju̶ ñarocu̶ quẽnagũ̶ ñañuju .
(src)="b.MAT.1.19.2"> To bajiro bajigu̶ ñari , masa ĩaro rĩjoroju̶a bojoneoro so tãmu̶orotire bojabesuju .
(src)="b.MAT.1.19.3"> To bajiri , masa ĩna ajibeto , “ Mu̶re bojabeaja yu̶ ” , sore yiru̶aboayuju .
(trg)="b.MAT.1.19.1"> Yusuf , tauna to mengkoru hi Atura Musa .
(trg)="b.MAT.1.19.2"> Toe pai ' na ' uli ' hi rala nono-na : " Kupohu lau-mi pokamae ' -ku hante Maria . "
(trg)="b.MAT.1.19.3"> Aga uma-i dota mpaka ' ea ' Maria .
(trg)="b.MAT.1.19.4"> Jadi ' , patuju-na bona napohu bongo-wadi , uma mingki ' ra ' incai ntodea .

(src)="b.MAT.1.20.1"> To bajiro tu̶oĩa ĩ cãniatone , ĩ cãjiriaroju̶ Diore moabosagu̶ ángel , ĩre ruyuaĩoñuju .
(src)="b.MAT.1.20.2"> Ruyuaĩocõari , ado bajiro ĩre gotiyuju : — Ajiya José , David ñamasir ' i jãnami .
(src)="b.MAT.1.20.3"> Mar ' iare manajo cu̶tiru̶a güibesa .
(src)="b.MAT.1.20.4"> Esp ' iritu Santo sore ĩ macu̶ yijare , macu̶ sãñagõ ñaamo so .
(trg)="b.MAT.1.20.1"> Bula-na Yusuf mokanono mpopekiri toe , mo ' ompo ' -i .
(trg)="b.MAT.1.20.2"> Ompo ' -na toe , mpohilo-i hadua mala ' eka Pue ' to mpo ' uli ' -ki : " Yusuf , muli Magau ' Daud !
(trg)="b.MAT.1.20.3"> Neo ' -ko morara ' mpotobine-i Maria .
(trg)="b.MAT.1.20.4"> Apa ' ana ' to napotina ' i-ki toe ria , jadi ' ngkai baraka ' Inoha ' Tomoroli ' .

(src)="b.MAT.1.21.1"> Macu̶ cu̶oru̶ocomo so .
(src)="b.MAT.1.21.2"> Ĩre , Jesús ĩre vãme yiru̶cu̶ja mu̶ .
(src)="b.MAT.1.21.3"> Masa rojose ĩna yise ñajare , Dios ĩ masiriose vaja , vaja yirẽtobosarocu̶ ñaru̶cu̶mi ĩ .
(src)="b.MAT.1.21.4"> To bajiro yirocu̶ ĩ ñajare , Jesús ĩre vãme yiru̶cu̶ja mu̶ — Josére ĩre yiyuju ángel .
(trg)="b.MAT.1.21.1"> Mo ' ana ' -i mpai ' , hadua ana ' tomane .
(trg)="b.MAT.1.21.2"> Ana ' toei mpai ' , kana nuhanga ' -i `Yesus, ' apa' Hi'a mpai' to mpohore ntodea-na ngkai jeko' -ra."

(src)="b.MAT.1.22.1"> “ Ado bajiro bajiru̶aroja ” Diore gotirẽtobosamasir ' i ĩ yimasire ñajare , to bajiro yiyuju ángel .
(src)="b.MAT.1.22.2"> Ado bajiro yimasiñuju :
(trg)="b.MAT.1.22.1"> Hawe ' ea toe majadi ' bona madupa ' -mi napa to na ' uli ' Pue ' hante wiwi nabi-na owi , hewa toi :

(src)="b.MAT.1.23.1"> “ Rõmio , ũ̶mu̶a rãca ñabeco , macu̶ sãñagõ ñaru̶ocomo so .
(src)="b.MAT.1.23.2"> To bajiri macu̶ cu̶oru̶ocomo so .
(src)="b.MAT.1.23.3"> ‘ Emanuel ’ ĩre yiru̶arãma masa ” , yimasiñuju Diore gotirẽtobosarimasu̶ .
(src)="b.MAT.1.23.4"> ( “ Mani rãca ñaami Dios ” yire ũni ñaja “ Emanuel ” yirema . )
(trg)="b.MAT.1.23.1"> " Hadua toronaa mpai ' motina ' i , mpo ' ana ' -ki hadua ana ' tomane .
(trg)="b.MAT.1.23.2"> Ana ' toei mpai ' rahanga ' Imanuel . "
(trg)="b.MAT.1.23.3"> Batua-na : " Alata ' ala mpodohei-ta . "

(src)="b.MAT.1.24.1"> “ Esp ' iritu Santo su̶orine macu̶ sãñaamo ” ángel ĩ yire ñajare , Mar ' iare ĩ ya viju̶ ãmicoasuju José .
(src)="b.MAT.1.24.2"> Macu̶ sãñagõ so ñajare , so rãca ñabetirũgũñuju .
(src)="b.MAT.1.24.3"> So cu̶oro bero , Jesús ĩre vãme yiyuju .
(trg)="b.MAT.1.24.1"> Pemata-na Yusuf , natuku ' mpu ' u-mi napa to na ' uli ' -ki mala ' eka Pue ' toe-e we ' i .
(trg)="b.MAT.1.24.2"> Napotobine moto-imi Maria .

(src)="b.MAT.2.1.1"> Judea sita ñarimaca , Belén vãme cu̶ti macaju̶ ruyuayuju ĩ .
(src)="b.MAT.2.1.2"> Ĩ ruyuarirodore ti sita u̶ju̶ , Herodes vãme cu̶tigu̶ ñañuju .
(src)="b.MAT.2.1.3"> Jesús ĩ ruyuaro bero , Jerusalén macaju̶ ejayujarã , muiju ĩ jiadoju̶a vadiriarã , ñocoa ĩna bajisere buerimasa .
(trg)="b.MAT.2.1.1"> Yesus putu hi ngata Betlehem tana ' Yudea nto ' u poparenta-na Magau ' Herodes .
(trg)="b.MAT.2.1.2"> Nto ' u toe , ba hangkuja dua tauna rata hi Yerusalem ngkai ngata to molaa tono ' mata ' eo .
(trg)="b.MAT.2.1.3"> Torata toera , tauna to nginca mponaa tanda hi betue ' .

(src)="b.MAT.2.2.1"> Ti maca ejacõari , sẽniĩañujarã ĩna : — ¿ Nore ñati jud ' io masa u̶ju̶ ñarocu̶ ruyuar ' ima ?
(src)="b.MAT.2.2.2"> Muiju ĩ jiadoju̶a ñocore ĩabu̶jacõari , “ Toju̶ ruyuagu̶mi ” yirã ñari , ĩre rũ̶cu̶bu̶oroana vadiaja yu̶a — yiyujarã ĩna .
(trg)="b.MAT.2.2.1"> Mepekune ' -ra hi pue ' ngata Yerusalem , ra ' uli ' : " Hiapa-idi Ana ' to lako ' putu to jadi ' Magau ' to Yahudi-e ?
(trg)="b.MAT.2.2.2"> Hi mata ' eo kihilo betue ' to mpobatuai kaputu-na .
(trg)="b.MAT.2.2.3"> Toe pai ' tumai-kai doko ' mpopue ' -i . "

(src)="b.MAT.2.3.1"> To bajiro ĩna sẽniĩacudisere ajicõari , toagu̶ u̶ju̶ , Herodes bu̶to tu̶oĩagüiyuju , “ Ĩju̶a , u̶ju̶ yu̶ ñasere yu̶re ẽmaru̶cu̶mi ” yitu̶oĩagũ̶ ñari .
(src)="b.MAT.2.3.2"> Ĩre bajiro rĩne tu̶oĩañujarã ti macana Jerusalén macana quẽne .
(trg)="b.MAT.2.3.1"> Kana ' epe-na Magau ' Herodes karia-na ana ' to jadi ' magau ' mpai ' , konce pai ' koro ' -imi , wae wo ' o hawe ' ea tauna hi Yerusalem .

(src)="b.MAT.2.4.1"> To bajiro tu̶oĩagũ̶ ñari , paia u̶jarãre , Dios ĩ rotimasire gotimasiorimasare quẽne ĩnare jirẽoñuju Herodes .
(src)="b.MAT.2.4.2"> Ĩna ejaro ĩacõari , ado bajiro ĩnare sẽniĩañuju ĩ : — “ Rotimu̶orũ̶gõru̶cu̶mi ” yigu̶ , Dios ĩ cõarocu̶ma , ¿ noju̶ , “ Ruyuaru̶cu̶mi ” yiyujari Dios ocare masa ĩna ucamasire ? — ĩnare yiyuju ĩ .
(trg)="b.MAT.2.4.1"> Ngkai ree , kanakio ' -rami hawe ' ea imam pangkeni hante guru-guru agama Yahudi tumai moromu .
(trg)="b.MAT.2.4.2"> Kahiruru ' -ra omea-mi , napekune ' -ra : " Hiapa mpu ' u-koiwo kaputua-na Magau ' Topetolo ' to najanci Alata ' ala owi-e ? "

(src)="b.MAT.2.5.1"> To bajiro ĩ yisẽniĩarone , ado bajiro ĩre yicu̶diyujarã ĩna : — “ Judea sita Belén vãme cu̶ti macaju̶ ruyuaru̶cu̶mi ” yiucamasiñumi sĩgũ̶ Diore gotirẽtobosarimasu̶ .
(src)="b.MAT.2.5.2"> Ado bajiro yaja ĩ ucamasire :
(trg)="b.MAT.2.5.1"> Ratompoi ' -i hewa toi : " Hi ngata Betlehem tana ' Yudea .
(trg)="b.MAT.2.5.2"> Ki ' inca toe , apa ' ria Lolita Pue ' to na ' uki ' hadua nabi owi-e .
(trg)="b.MAT.2.5.3"> Na ' uli ' Pue ' :

(src)="b.MAT.2.6.1"> “ Judea sita ñarimaca Belén vãme cu̶ti maca , jairimaca me ñaboarine , ñamasuri maca ñaru̶aroja ti maca .
(src)="b.MAT.2.6.2"> Ti macagu̶ u̶ju̶ ñamasugũ̶ ruyuaru̶cu̶mi .
(src)="b.MAT.2.6.3"> Ĩ ñaru̶cu̶mi yu̶ yarã Israel sitana u̶ju̶ .
(src)="b.MAT.2.6.4"> Ĩnare quẽnaro ĩatirũ̶nu̶ru̶cu̶mi ĩ , yiyuju Dios ” , yiucare ñaja — ĩre yigotiyujarã Dios ĩ rotimasire gotimasiorimasa .
(trg)="b.MAT.2.6.1">`Ngata Betlehem hi tana ' Yehuda, ngata to kedi' -wadi.
(trg)="b.MAT.2.6.2"> Aga nau ' wae , bohe lau-pi mpai ' hanga ' -na ngkai hawe ' ea ngata bohe hi tana ' Yehuda .
(trg)="b.MAT.2.6.3"> Apa ' ngkai Betlehem toe mpai ' , mehupa ' hadua Pangkeni to mpokeni ntodea-ku to Israel . ' "

(src)="b.MAT.2.7.1"> To ĩna yisere ajicõari , quẽna ñocoa ĩna bajisere buerimasare masa ĩna ajibeto ĩnare jiyuju Herodes .
(src)="b.MAT.2.7.2"> To yicõari , ado bajiro ĩnare sẽniĩañuju ĩ : — ¿ Divato masu ñoco ruyuasu̶ori ? — ĩnare yisẽniĩañuju .
(trg)="b.MAT.2.7.1"> Kana ' epe-na Herodes lolita toe , nakio ' bongo-ramo to nginca mponaa betue ' toera mpohirua ' -ki bona uma ra ' incai tau ntani ' -na .
(trg)="b.MAT.2.7.2"> Napekune ' -ra ba nto ' uma mpu ' u betue ' toe lomo ' -na mehupa ' .

(src)="b.MAT.2.8.1"> To yigajano , Belénju̶ ĩnare varotiyuju ĩ : — Vasa .
(src)="b.MAT.2.8.2"> Sũcare , quẽnaro ĩre macama .
(src)="b.MAT.2.8.3"> Ĩre ĩabu̶jacõari , yu̶re gotirã vaba .
(src)="b.MAT.2.8.4"> Yu̶ quẽne ĩre rũ̶cu̶bu̶ogu̶ varu̶ yaja — yiyuju , ĩnare yitogu̶ .
(trg)="b.MAT.2.8.1"> Oti toe , nahubui-ramo hilou hi Betlehem , na ' uli ' -raka : " Hilou-mokoi hi Betlehem , nipewulihi ' lompe ' kahiapa-na Ana ' tetui .
(trg)="b.MAT.2.8.2"> Ane nirua ' -ipi , tumai-mokoi mpo ' uli ' -ka , bona hilou wo ' o-a-kuwo mpopue ' -i . "

(src)="b.MAT.2.10.1"> Ñoco ĩ tujarũ̶gũ̶sere ĩacõari , bu̶to variquẽna vasujarã ĩna , ñocoa ĩna bajisere buerimasa .
(trg)="b.MAT.2.10.1"> Kahilou-rami .
(trg)="b.MAT.2.10.2"> Hi lengko ohea , rahilo wo ' o-mi betue ' to rahilo hi tono ' mata ' eo-e wengi .
(trg)="b.MAT.2.10.3"> Uma-pi mowo kagoe ' -ra mpohilo betue ' toe .
(trg)="b.MAT.2.10.4"> Betue ' toe mpori ' uluhi-ra duu ' -na mento ' o hintoto po ' ohaa ' Ana ' toei .

(src)="b.MAT.2.11.1"> Ñoco ĩ ñaro ẽñeroca ñarivi sãjacõari , ĩna ĩajama , to ñañuju sũca , ĩ jaco rãca .
(src)="b.MAT.2.11.2"> Ĩre ĩacõari , ĩ rĩjoroju̶a gu̶somuniari tuetuejayujarã ĩna , ĩre rũ̶cu̶bu̶oquẽnariorã .
(src)="b.MAT.2.11.3"> To bajiro yigajano , ĩna juavarere jãnacõari , oro , quẽnase su̶tise to yicõari , mirra vãme cu̶tisere quẽne ĩre ĩsiñujarã ĩna .
(trg)="b.MAT.2.11.1"> Karata-ra , mesua ' -ramo hi rala tomi , mpohilo Ana ' toei hante Maria , tina-na .
(trg)="b.MAT.2.11.2"> Mowilingkudu-ramo mpopue ' -i .
(trg)="b.MAT.2.11.3"> Oti toe , karabongka-nami pontimamahia rewa-ra , pai ' rajuju-mi pepue ' -ra hi Ana ' toei .
(trg)="b.MAT.2.11.4"> Pepue ' -ra toe : bulawa , pai ' anu mohonga to masuli ' oli-na to rahanga ' dupa ' pai ' mur .

(src)="b.MAT.2.12.1"> To ĩna yiro bero , ĩna cãjiriaroju̶ , “ Herodes tu̶ tudiabesa .
(src)="b.MAT.2.12.2"> ‘ To ñagũ̶mi sũca ’ yimasibeticõato ĩ ” , ĩnare yiyuju Dios .
(src)="b.MAT.2.12.3"> To bajiri tire masicõari , Jerusalénju̶ vamenane gaje maaju̶ tudicoasujarã ĩna yuja , ĩna ya macaju̶ .
(trg)="b.MAT.2.12.1"> Oti toe , Alata ' ala mpololitai-ra hi rala ompo ' -ra , na ' uli ' -raka : " Neo ' -pokoi nculii ' hi Herodes ! "
(trg)="b.MAT.2.12.2"> Jadi ' ponculia ' -ra toe , uma-rapa ntara hi Yerusalem , meleli ' -ramo ntara hi ohea ntani ' -na .

(src)="b.MAT.2.13.1"> Ñocoa ĩna bajisere buerimasa ĩna tudiato bero , José ĩ cãjiriaroju̶ ĩre ruyuayuju ángel quẽna .
(src)="b.MAT.2.13.2"> Ruyuacõari , ado bajiro ĩre yiyuju : — Yujiya .
(src)="b.MAT.2.13.3"> Sũcare , ĩ jacore quẽne Egiptoju̶ ĩnare ũmato rudiasa mu̶ .
(src)="b.MAT.2.13.4"> Tone ñacõama maji .
(src)="b.MAT.2.13.5"> Mu̶re yu̶ gotiroju̶ tudiaba .
(src)="b.MAT.2.13.6"> Herodes , Jesúre sĩaru̶ ĩre macaru̶cu̶mi — Josére ĩre yiyuju ángel .
(trg)="b.MAT.2.13.1"> Pe ' ongko ' -ra to nginca mponaa betue ' toera , mehupa ' wo ' o-mi mala ' eka Pue ' hi Yusuf hi rala ompo ' -na .
(trg)="b.MAT.2.13.2"> Na ' uli ' mala ' eka toei : " Yusuf !
(trg)="b.MAT.2.13.3"> Herodes mpopali ' Ana ' tetui doko ' napatehi .
(trg)="b.MAT.2.13.4"> Memata-moko , keni-imi Ana ' tetui hante tina-na , malai-koi hilou hi tana ' Mesir !
(trg)="b.MAT.2.13.5"> Mo ' oha ' -mokoi ulu hi ria duu ' -na ria lolita-ku mpai ' mpo ' uli ' -kokoi . "

(src)="b.MAT.2.14.1"> To ĩ yijare , yujicõari , Jesúre , ĩ jacore quẽne ñamine Egiptoju̶ ĩnare ũmato rudicoasuju .
(trg)="b.MAT.2.14.1"> Pemata-nami Yusuf , pai ' hi bengi toe palai-nami mpokeni Maria pai ' Yesus hilou hi Mesir .

(src)="b.MAT.2.15.1"> Toju̶ ĩna ñatoyene bajirocacoasuju U̶ju̶ Herodes .
(src)="b.MAT.2.15.2"> “ Egipto sitaju̶ yu̶ macu̶ ĩ ñaro ĩre jicõaru̶cu̶ja yu̶ ” , ĩre gotirẽtobosarimasu̶ su̶orine Dios ĩ yimasire ñajare , to bajirone bajiyuju .
(trg)="b.MAT.2.15.1"> Mo ' oha ' -ramo hi ria duu ' -na Magau ' Herodes mate .
(trg)="b.MAT.2.15.2"> Jadi ' , Yesus rakeni hilou hi tana ' Mesir toe , bona ane rakeni nculii ' -ipi mpai ' , madupa ' -mi Lolita Pue ' to napohowa ' nabi owi to mpo ' uli ' : " Kukio ' Ana ' -ku tumai ngkai Mesir . "

(src)="b.MAT.2.16.1"> Bajirocabecu̶ju̶ , ñocoa ĩna bajisere buerimasa ĩre gotimenane , gaje maaju̶ ĩna tudiarere ajicõari , bu̶to jũnisiniñuju Herodes .
(src)="b.MAT.2.16.2"> To bajiri jũnisinigũ̶ ñari , Belén ñarãre , ti maca tu̶anare rĩamasa ju̶a cũ̶ma tu̶sanare ũ̶mu̶are , to yicõari , ĩna bero ruyuariarãre quẽne sĩarotijeocõañuju .
(src)="b.MAT.2.16.3"> Ñocoa ĩna bajisere buerimasa , “ Ju̶a cũ̶ma tu̶saju̶ ” ĩna yirere ajigu̶ ñari , ĩnare sĩarotiyuju Herodes .
(trg)="b.MAT.2.16.1"> Kana ' inca-na Herodes karapakawa ' -na to nginca mponaa betue ' toera , uma-pi mowo roe-na .
(trg)="b.MAT.2.16.2"> Toe pai ' nahawai ' tantara-na hilou mpopatehi hawe ' ea ana ' tomane hi Betlehem pai ' hi ngata to ntololikia-na , bona ngalai ' ana ' to jadi ' magau ' toei mpai ' rapohipatehii .
(trg)="b.MAT.2.16.3"> Na ' inca moto Herodes nto ' uma lomo ' pehupa ' -na betue ' toe , apa ' napekune ' wengi hi to nginca mponaa betue ' toera .
(trg)="b.MAT.2.16.4"> Toe pai ' napehubui bona hawe ' ea ana ' tomane hi Betlehem rapatehi , ngkai ana ' lei to lako ' putu duu ' rata hi ana ' to rompae-mi umuru-ra .

(src)="b.MAT.2.17.1"> Raquel ñamasirio so rĩare maigõ , so otimasiriarore bajiro Belén macana ĩna rĩare mairã , ĩna otirotire tu̶oĩacõari , ado bajiro ucamasiñumi Diore gotirẽtobosarimasu̶ Jerem ' ias vãme cu̶tigu̶ :
(trg)="b.MAT.2.17.1"> Kajadia ' toe mpopadupa ' Lolita Pue ' to napohowa ' nabi Yeremia owi , to mpo ' uli ' hewa toi :

(src)="b.MAT.2.18.1"> “ Ramá vãme cu̶ti macago so rĩare so tu̶oĩa otise ruyuru̶aroja .
(src)="b.MAT.2.18.2"> Oticõa ñaru̶ocomo so , Raquel vãme cu̶tigo , so rĩare otigo .
(src)="b.MAT.2.18.3"> Gãjerã , ‘ Otibesa ’ sore ĩna yiboajaquẽne , ajibetiru̶ocomo , so rĩa ñamasiboariarãre godocu̶tigo ñari ” , yiucamasiñumi Jerem ' ias .
(trg)="b.MAT.2.18.1"> " Hi ngata Rama uma mowo pogeo ' pai ' potantangi ' .
(trg)="b.MAT.2.18.2"> Rahel mpotantangii ' ana ' -ana ' -na .
(trg)="b.MAT.2.18.3"> Uma-i ma ' ala tanta ' ua , apa ' uma-rapa ria . "

(src)="b.MAT.2.19.1"> Egiptoju̶ José ĩ ñaro rijacoasuju Herodes .
(src)="b.MAT.2.19.2"> Ĩ rijato bero , José ĩ cãjiriaroju̶re sĩgũ̶ ángel ĩre ruyuaĩoñuju quẽna .
(src)="b.MAT.2.19.3"> To bajicõari , ado bajiro ĩre yiyuju :
(trg)="b.MAT.2.19.1"> Bula-ra Yusuf , Maria pai ' Yesus hi Mesir , Magau ' Herodes mate .
(trg)="b.MAT.2.19.2"> Oti toe , mehupa ' wo ' o-imi mala ' eka Pue ' hi Yusuf hi rala ompo ' -na .

(src)="b.MAT.2.20.1"> — ¡ Yujiya !
(src)="b.MAT.2.20.2"> Jesúre , ĩ jacore quẽne Israel sitaju̶ ĩnare ũmato tudiasa .
(src)="b.MAT.2.20.3"> Ĩre sĩaru̶aboacana rijajedicoajama ĩna — Josére ĩre yiyuju ángel .
(trg)="b.MAT.2.20.1"> Na ' uli ' mala ' eka toei : " Tauna to doko ' mpopatehi Ana ' tetui , mate-imi .
(trg)="b.MAT.2.20.2"> Wae-pi , memata-moko , keni-imi Ana ' tetui ntali tina-na , nculii ' -mokoi hilou hi tana ' Israel . "

(src)="b.MAT.2.21.1"> To ĩ yijare , yujicõari , Jesúre , ĩ jacore quẽne Israel sitaju̶ ĩnare ũmato vasuju José .
(trg)="b.MAT.2.21.1"> Memata mpu ' u-imi Yusuf mpokeni Ana ' toei hante Maria , nculii ' hi tana ' to Israel .

(src)="b.MAT.2.22.1"> Maa vacu̶ju̶ , ajiyuju José : “ Herodes ñaboar ' i macu̶ , Arquelao vãme cu̶tigu̶ , ĩ jacu̶re vasoagu̶ Judea sitaju̶ ñañuju ” , yire quetire ajiyuju .
(src)="b.MAT.2.22.2"> Ti quetire ajicõari , güigu̶ ñari , toju̶ varu̶abesuju .
(src)="b.MAT.2.22.3"> To bajiro bajigu̶ne , quẽna toju̶ cãjiriañuju ĩ .
(src)="b.MAT.2.22.4"> Cãjiriacõari , “ Toju̶ yu̶ vajama , quẽnabetoja .
(src)="b.MAT.2.22.5"> Galilea sitaju̶a varu̶cu̶ja yu̶ ” , yitu̶oĩañuju .
(trg)="b.MAT.2.22.1"> Tapi ' na ' epe Yusuf , Arkelaus ana ' Herodes mposampei tuama-na jadi ' magau ' hi tana ' Yudea .
(trg)="b.MAT.2.22.2"> Toe pai ' me ' eka ' -i hilou hi ria .
(trg)="b.MAT.2.22.3"> Ngkai ree , ria wo ' o-mi petudui ' Pue ' to nahilo Yusuf hi rala ompo ' -na .
(trg)="b.MAT.2.22.4"> Toe pai ' hilou-ramo hi tana ' Galilea ,

(src)="b.MAT.2.23.1"> Galilea sitaju̶ ejacõari , Nazaret vãme cu̶ti macaju̶ ñagũ̶ vasuju .
(src)="b.MAT.2.23.2"> Diore gotirẽtobosarimasa , “ Nazaret macagu̶ ñaru̶cu̶mi ‘ Rotimu̶orũ̶gõru̶cu̶mi ’ yigu̶ , Dios ĩ cõarocu̶ ” , Jesúre ĩna yiucamasire ñajare , to bajirone bajiyuju .
(trg)="b.MAT.2.23.1"> pai ' mo ' oha ' -ra hi ngata to rahanga ' Nazaret .
(trg)="b.MAT.2.23.2"> Ngkai toe wo ' o-mi , madupa ' -mi lolita nabi owi to mpolowa Ana ' toei , to mpo ' uli ' : Hi ' a mpai ' rakahangai ' to Nazaret .

(src)="b.MAT.3.1.1"> Tirodori bero , Juan Bautista vãme cu̶tigu̶ , Judea sitaju̶ yucú̶ manoju̶ ejayuju .
(trg)="b.MAT.3.1.1"> Ba hangkuja kahae-na oti toe , rata-mi Yohanes Topeniu ' hi papada to wao ' hi Yudea , pai ' natepu ' u-mi mpopalele Lolita Pue ' hi ntodea ,

(src)="b.MAT.3.2.1"> Toju̶ ejacõari , ado bajiro ĩre ajirã ejarãre gotimasiorũgũñuju ĩ : — Yoaro mene ejaru̶cu̶mi “ Rotimu̶orũ̶gõru̶cu̶mi ” yigu̶ , Dios ĩ cõarocu̶ .
(src)="b.MAT.3.2.2"> To bajiri rojose mu̶a yisere yitu̶jacõari , Dios ĩ bojaseju̶are yi yuya mu̶a — ĩnare yirũgũñuju ĩ .
(trg)="b.MAT.3.2.1"> na ' uli ' -raka : " Medea-mokoi ngkai jeko ' -ni , apa ' neo ' rata-mi tempo-na Alata ' ala jadi ' Magau ' hi dunia ' . "

(src)="b.MAT.3.3.1"> Ĩne ñañuju , “ Ado bajiro yiru̶cu̶mi ” Diore gotirẽtobosarimasu̶ Isa ' ias vãme cu̶timasir ' i ĩ yiucamasir ' i .
(src)="b.MAT.3.3.2"> Ado bajiro ĩre yiucamasiñuju Isa ' ias : “ Yucú̶ manoju̶ sĩgũ̶ masu̶ ado bajiro goticudirũgũru̶cu̶mi : ‘ Mani u̶ju̶ ejaru̶cu̶mi .
(src)="b.MAT.3.3.3"> To bajiri , rojose mu̶a yisere yitu̶jacõari , quẽnaseju̶are tu̶oĩaña mu̶a , ĩre yurã ’ yiru̶cu̶mi sĩgũ̶ ” , yiucamasiñuju Isa ' ias , Juan ĩ bajirotire goti rĩjoro yigu̶ .
(trg)="b.MAT.3.3.1"> Yohanes toe-imi to nalowa nabi Yesaya owi .
(trg)="b.MAT.3.3.2"> Na ' uli ' Yesaya hewa toi : Ria tauna to mekio ' hi papada to wao ' , na ' uli ' : `Neo ' rata-imi Pue'!
(trg)="b.MAT.3.3.3"> Porodo ami ' -miki ohea-na .
(trg)="b.MAT.3.3.4"> Nipakalempe ami ' -mi ohea to natara mpai ' . ' "

(src)="b.MAT.3.4.1"> Camello joane suariaro sãñagũ̶ ñañuju ĩ .
(src)="b.MAT.3.4.2"> To yicõari , vecu̶ gaserone vẽñaricũñuju , ĩ sãñasere .
(src)="b.MAT.3.4.3"> Ñimia ba , to yicõari , beroa ocore idi , yirũgũñuju .
(trg)="b.MAT.3.4.1"> Pohea-na Yohanes rababehi ngkai wulu porewua to rahanga ' unta .
(trg)="b.MAT.3.4.2"> Salepe ' -na ngkai kuliba .
(trg)="b.MAT.3.4.3"> Koni ' -na lari pai ' ue wani .

(src)="b.MAT.3.5.1"> Ĩre ajirã , jãjarã masa ejayujarã .
(src)="b.MAT.3.5.2"> Jerusalén macana , Judea sitana , to yicõari , Jordán vãme cu̶tiya tu̶ana quẽne ejayujarã , ĩre ajirã .
(trg)="b.MAT.3.5.1"> Wori ' tauna to hilou hi papada to wao ' doko ' mpo ' epe lolita-na .
(trg)="b.MAT.3.5.2"> Ria-ra ngkai ngata Yerusalem , pai ' ngkai humalili ' tana ' Yudea , ria wo ' o ngkai ngata-ngata to hampanca ' ua ue Yordan .

(src)="b.MAT.3.6.1"> To bajiro ĩ gotisere ajirã ñari , “ Rojose mani yisere Dios manire masirioato ” yirã , “ Rojose yirã ñaja yu̶a ” Diore ĩna yigotiro bero , Jordán vãme cu̶tirisaju̶ oco rãca ĩnare bautiza ñañuju Juan .
(trg)="b.MAT.3.6.1"> Hilou-ra mpangaku ' jeko ' -ra , pai ' naniu ' -ra hi ue Yordan tanda kamedea-ra ngkai jeko ' -ra .

(src)="b.MAT.3.7.1"> To bajiro ĩ yiñarone , fariseo masa , to yicõari saduceo masa quẽne Juan oco rãca ĩ bautizasere bojarã ejayujarã .
(src)="b.MAT.3.7.2"> Ĩna ejasere ĩacõari , ado bajiro ĩnare yiyuju Juan : — Oco rãca mu̶are yu̶ bautizasere bojaboaja mu̶a .
(src)="b.MAT.3.7.3"> Vãtia u̶ju̶ rojose ĩ yirore bajirone rojose yijairã ñaja mu̶a .
(src)="b.MAT.3.7.4"> To bajiro bajirã ñari , “ Rojose yu̶a yise vaja rojose yu̶are yibetiru̶cu̶mi Dios ” yitu̶oĩa vadiboaja mu̶a .
(src)="b.MAT.3.7.5"> ¿ To bajiro mu̶a bajise su̶orine rojose mu̶a tãmu̶orotire masibeatique mu̶a ?
(trg)="b.MAT.3.7.1"> Wori ' wo ' o pangkeni agama Yahudi to rahanga ' to Parisi pai ' to Saduki tumai mpopeniu ' hi Yohanes .
(trg)="b.MAT.3.7.2"> Kanahilo-ra rata , na ' uli ' -raka : " He koi ' to bengku ' gau ' -ni !
(trg)="b.MAT.3.7.3"> Napa pai ' tumai mpopeniu ' -koie ?
(trg)="b.MAT.3.7.4"> Ba ni ' uli ' -koina , ma ' ala mpai ' nipasalewa roe Alata ' ala to neo ' mporumpa ' -koi !

(src)="b.MAT.3.8.1"> Rojosere yitu̶jacõari , “ Quẽnarã ñaama ” masa mu̶are ĩna yiĩamasirotire yirã , quẽnaseju̶are yirũgũrona ñaja mu̶a .
(trg)="b.MAT.3.8.1"> Ane bongko medea-mokoi ngkai jeko ' -ni , babehi-mokoi gau ' to lompe ' .

(src)="b.MAT.3.9.1"> Ado bajiro yitu̶oĩabesa mu̶a : “ Abraham ñamasir ' i jãnerabatia ñamasurã mani ñajare , rojose mani yise vaja rojose manire yibetiru̶cu̶mi Dios ” yitu̶oĩabesa .
(src)="b.MAT.3.9.2"> Adiari gũ̶tari rãca Abraham jãnerabatiare ĩ godoveoru̶ajama , godoveomasigũ̶mi Dios — ĩnare yiyuju Juan .
(trg)="b.MAT.3.9.1"> Pai ' neo ' nipoperaha kamuli-na Abraham-koi , neo ' ni ' uli ' hi rala nono-ni : `Uma-hawo mpai ' nahuku' -kai Alata'ala.'
(trg)="b.MAT.3.9.2"> Tetu-e uma makono !
(trg)="b.MAT.3.9.3"> Bona ni ' inca : muli Abraham bisa napajadi ' Alata ' ala ngkai watu-watu toe lau .

(src)="b.MAT.3.10.1"> — Oteriayucú̶ri , rica mani yucú̶rire bajiro bajiaja mu̶a .
(src)="b.MAT.3.10.2"> Rica manijare , quẽareacõari , soereariarore bajiro yiru̶cu̶mi Dios .
(src)="b.MAT.3.10.3"> Tire bajirone yiecoru̶arãja mu̶a quẽne , mu̶a tu̶oĩavasoabetijama .
(src)="b.MAT.3.10.4"> ¡ Quẽnase mu̶a yibetire ĩacõari , jeame yatibetimeju̶ mu̶are rearu̶cu̶mi Dios ! — ĩnare yiyuju Juan .
(trg)="b.MAT.3.10.1"> Neo ' rata-mi pehuku ' Alata ' ala !
(trg)="b.MAT.3.10.2"> Pehuku ' -na hewa pati to rodo ami ' -mi hi tawu kaju .
(trg)="b.MAT.3.10.3"> Butu ngkaju-na to uma lompe ' wua ' -na , bate ratoki pai ' ratene ' hi rala apu . "

(src)="b.MAT.3.11.1"> Gaje vãme ado bajiro gotiyuju Juan : — Yu̶ berore yu̶ rẽtoro masigũ̶ ejaru̶cu̶mi .
(src)="b.MAT.3.11.2"> Ñamasurã rĩne ĩre yibosamasiama , ñamasugũ̶ masu ĩ ñajare .
(src)="b.MAT.3.11.3"> Rojose ĩna yisere yitu̶jacõari , Dios ĩ bojaseju̶are yirãre oco rãca bautizarũgũaja yu̶ .
(src)="b.MAT.3.11.4"> To bajiro yu̶ yirũgũse ti quẽnaboajaquẽne , yu̶ bero ejagu̶ ĩ moaseju̶a quẽnamasucõaru̶aroja .
(src)="b.MAT.3.11.5"> Ĩma , Esp ' iritu Santore cõamasiru̶cu̶mi , masare .
(src)="b.MAT.3.11.6"> Ĩ su̶orine “ Dios ĩ bojabetire yaja yu̶a ” yimasicõari , tu̶oĩavasoaru̶arãma — ĩnare yiyuju Juan .
(trg)="b.MAT.3.11.1"> Na ' uli ' wo ' o-mi Yohanes : " Aku ' toi mponiu ' -koi hante ue , tanda kamedea-ni ngkai jeko ' -ni .
(trg)="b.MAT.3.11.2"> Tapi ' tumai-i mpai ' ngkabokoa ' ngkai aku ' hadua to meliu kuasa-na ngkai aku ' .
(trg)="b.MAT.3.11.3"> Bangku ' jadi ' pahawaa ' -na to mpokeni sapatu ' -na , uma-a-kuwo natao .
(trg)="b.MAT.3.11.4"> Hi ' a mpai ' to mponiu ' -koi hante Inoha ' Tomoroli ' pai ' hante apu .

(src)="b.MAT.3.12.1"> Gaje vãme ado bajiro masare gotiyuju Juan : — Yu̶ bero ejagu̶ju̶ama , trigo ajere besegu̶re bajiro yiru̶cu̶mi , masare .
(src)="b.MAT.3.12.2"> To bajiri ti gasere yireacõari , soereariarore bajiro yiru̶cu̶mi , jeame yatibetimeju̶ masare cõagũ̶ , to yicõari , quẽnase cõrone juagu̶re bajiro yiru̶cu̶mi , ĩre ajitirũ̶nu̶rãre juavacu̶ — ĩnare yiyuju Juan .
(trg)="b.MAT.3.12.1"> Hi ' a ma ' ala rarapai ' -ki tauna to mpowiri ' pae .
(trg)="b.MAT.3.12.2"> Nagaa ' pae to mo ' ihi ngkai to lopa ' -na duu ' -na me ' itu ' .
(trg)="b.MAT.3.12.3"> Pae to mo ' ihi napuna ' hi rala wilulu , pai ' to lopa ' -na nasuwe hi rala apu to jela ' ncuu duu ' kahae-hae-na . "

(src)="b.MAT.3.13.1"> Cojorũ̶mu̶ Galilea sitaju̶ ñar ' i , Jordán vãme cu̶tirisaju̶ vasuju Jesús .
(src)="b.MAT.3.13.2"> Juan tu̶ju̶ ejacõari , oco rãca ĩre bautizarotiyuju .
(trg)="b.MAT.3.13.1"> Nto ' u toe , Yesus tumai ngkai tana ' Galilea rata hi ue Yordan .
(trg)="b.MAT.3.13.2"> Rata hi ria , mpopeniu ' wo ' o-i-hawo hi Yohanes .

(src)="b.MAT.3.14.1"> To bajiro ĩre ĩ yiboajaquẽne , oco rãca ĩre bautizaru̶abesuju Juan : — Bajibeaja .
(src)="b.MAT.3.14.2"> No yigu̶ mu̶re bautizamasibecu̶ja yu̶ .
(src)="b.MAT.3.14.3"> Mu̶ju̶a , yu̶ rẽtoro masigũ̶ ñari , oco rãca yu̶re bautizarocu̶ ñaja mu̶ — Jesúre ĩre yiyuju Juan .
(trg)="b.MAT.3.14.1"> Tapi ' Yohanes , uma-i daho ' mponiu ' -i , pai ' na ' uli ' -ki : " Kakoo-kono-na , aku ' toi-dile to toto-na mpopeniu ' hi Iko-e , hiaa ' Iko lau-di to tumai hi aku ' ! "

(src)="b.MAT.3.15.1"> To ĩ yisere ajicõari , ado bajiro ĩre yicu̶diyuju Jesús : — Yu̶re oco rãca mu̶ bautizasere bojaami Dios .
(src)="b.MAT.3.15.2"> Ñajediro Dios ĩ rotirore bajiro cu̶diroti ñaja manire — Juanre ĩre yiyuju Jesús .
(src)="b.MAT.3.15.3"> To bajiro ĩ yijare , — Bau̶ .
(src)="b.MAT.3.15.4"> To bajirone bojaroja — ĩre yicu̶dicõari , Jesúre oco rãca ĩre bautizayuju Juan .
(trg)="b.MAT.3.15.1"> Natompoi ' Yesus : " Niu ' -ama-hana .
(trg)="b.MAT.3.15.2"> Natao moto tababehi toi , bona tatuku ' hawe ' ea konoa Alata ' ala . "
(trg)="b.MAT.3.15.3"> Ngkai ree , naniu ' mpu ' u-imi .

(src)="b.MAT.3.16.1"> Jesús ĩ majarũ̶gũ̶rirĩmarone ũ̶mu̶agasero soje jãnacoasuju ti .
(src)="b.MAT.3.16.2"> Ti jãnarone , õ vecaju̶ Jesús ĩ ĩamu̶orone , bujare bajigu̶ rujiadicõari , Jesús joere rocajeoyuju Esp ' iritu Santo .
(trg)="b.MAT.3.16.1"> Ka ' oti-na Yesus raniu ' , mencore-imi ngkai rala ue .
(trg)="b.MAT.3.16.2"> Tebea ncorobaa-mi langi ' , pai ' nahilo-hawo , Inoha ' Alata ' ala mana ' u tumai hewa danci mangkebodo , hompo hi Hi ' a .

(src)="b.MAT.3.17.1"> Jesús joere ĩ rocaejarone , ado bajiro yi ocaruyuyuju õ vecaju̶ : — Yu̶ macu̶ , yu̶ maigũ̶ masu ñaja mu̶ .
(src)="b.MAT.3.17.2"> Mu̶ rãca bu̶to variquẽnaja yu̶ — ĩre yi ocaruyuyuju .
(trg)="b.MAT.3.17.1"> Oti toe , ra ' epe-mi lolita Alata ' ala ngkai langi ' to mpo ' uli ' : " Hi ' a toi-mi ana ' -ku to kupe ' ahi ' .
(trg)="b.MAT.3.17.2"> Hi ' a-mi to mpakagoe ' nono-ku . "

(src)="b.MAT.4.1.1"> Jesús , oco rãca Juanre ĩ bautizarotiro bero , yucú̶ manoju̶ ĩre ũmato vasuju Esp ' iritu Santo , “ Satanás ĩ bojarore bajiro rojose Jesúre ĩre yirotiĩato ” yigu̶ .
(trg)="b.MAT.4.1.1"> Oti toe , Inoha ' Alata ' ala mpopakeni Yesus hilou hi papada to wao ' , bona Magau ' Anudaa ' mposori-i .

(src)="b.MAT.4.2.1"> To bajiri toju̶ , yucú̶ manoju̶ ju̶arã masa cõro ñarirũ̶mu̶ri , ñamiri quẽne tocãrãca ñamirine babecu̶ne ñacõarũgũñuju Jesús .
(src)="b.MAT.4.2.2"> To bajigu̶ ñari , bu̶to ñiorijayuju ĩ yuja .
(trg)="b.MAT.4.2.1"> Opo ' mpulu ' eo opo ' mpulu ' bengi mopuasa ' -i .
(trg)="b.MAT.4.2.2"> Ngkai ree , mo ' oro ' -imi .

(src)="b.MAT.4.3.1"> To ĩ bajiro ĩacõari , ado bajiro rojose ĩre yirotiĩaboayuju vãtia u̶ju̶ , Satanás : — Dios macu̶ne mu̶ ñajama , adiari gũ̶tarine pan godoveoya mu̶ — ĩre yirotiboayuju , Jesúre .
(trg)="b.MAT.4.3.1"> Rata Magau ' Topesori mpo ' uli ' -ki : " Ane Ana ' Alata ' ala mpu ' u-ko , wae-pi hubui watu toe-ra lau mewali pongkoni ' ! "

(src)="b.MAT.4.4.1"> To bajiro Satanás ĩre ĩ yiboajaquẽne , — Yibeaja yu̶ .
(src)="b.MAT.4.4.2"> Dios oca masa ĩna ucamasire ado bajiro gotiaja : “ Bare rĩne ñamasuse me ñaja .
(src)="b.MAT.4.4.3"> Dios ocare mani cu̶diseju̶a ñaja ñamasusema .
(src)="b.MAT.4.4.4"> ‘ Bare ti manijare , rijarearu̶arãja ’ yire ti ñaboajaquẽne , Dios rijarere ĩ bojabetijama , rijabetiru̶arãja .
(src)="b.MAT.4.4.5"> ‘ Caticõa ñato ’ yigu̶ yimasigũ̶ ñaami ĩ ” , yigotiaja Dios oca masa ĩna ucamasire — ĩre yiyuju Jesús .
(trg)="b.MAT.4.4.1"> Natompoi ' Yesus : " Hi rala Buku Tomoroli ' te ' uki ' hewa toi : `Manusia ' uma tuwu' ngkai pongkoni' -wadi.
(trg)="b.MAT.4.4.2"> Tuwu ' -ra ngkai kampotuku ' -ra butu mela lolita to napohowa ' Alata ' ala . ' "

(src)="b.MAT.4.5.1"> To ĩ yiro bero , Jerusalénju̶ , Dios ĩ beseria maca ñamasuri macaju̶ Jesúre ĩre ũmato vasuju Satanás .
(src)="b.MAT.4.5.2"> To ejacõari , Diore yirũ̶cu̶bu̶oriavi joeju̶ ĩre ũmato mu̶jasuju .
(trg)="b.MAT.4.5.1"> Oti toe , Magau ' Anudaa ' mpopakeni-i hilou hi Yerusalem , ngata to moroli ' , napopokore-i hi lolo wumu Tomi Alata ' ala ,

(src)="b.MAT.4.6.1"> To ĩre ũmato mu̶jaejacõari , ado bajiro yiyuju Satanás : — Dios oca masa ĩna ucamasire ado bajiro gotiaja : “ Ĩre moabosarimasa ángel mesare mu̶re coderotiru̶cu̶mi Dios .
(src)="b.MAT.4.6.2"> Mu̶ quediajama , ‘ Gũ̶ta joeju̶ rocajeocõari , ĩ gu̶bo jearomi ’ yirã , mu̶re boca ñiaru̶arãma ĩna ” , yigotiaja Dios oca .
(src)="b.MAT.4.6.3"> To bajiri Dios macu̶ne mu̶ ñajama , adoju̶ne jatiquedi rujiaĩasaque mu̶ — Jesúre yirotiboayuju Satanás .
(trg)="b.MAT.4.6.1"> pai ' na ' uli ' -ki : " Ane Ana ' Alata ' ala-ko , mengkanawu ' -ko ngkai rei !
(trg)="b.MAT.4.6.2"> Uma-ko mpai ' moapa-apa , apa ' ria te ' uki ' hi rala Buku Tomoroli ' : `Pue ' Alata'ala mpohubui mala'eka-na mpetalawai' -ko ngkai silaka.
(trg)="b.MAT.4.6.3"> Rahorongko-ko bona witi ' -nu uma dungku hi watu . ' "

(src)="b.MAT.4.7.1"> To bajiro ĩ yiboajaquẽne , Jesúju̶ama , ado bajiro ĩre yiyuju : — To bajiro mu̶ yisere cu̶dibeaja yu̶ .
(src)="b.MAT.4.7.2"> “ Dios ĩ yiriarore bajiro yu̶re boca ñiaru̶arãma ángel mesa ” yigu̶ , yu̶ jatiquediĩajama , Dios ĩ bojabetire yigu̶ yigu̶ja yu̶ .
(src)="b.MAT.4.7.3"> Gajeye ado bajiro gotiaja Dios oca masa ĩna ucamasire : “ ‘ Dios , “ Yiru̶cu̶ja ” yiyumi ’ yitu̶oĩacõari , ‘ To bajiro masu yiru̶ yiyujari ’ yimasiru̶arã , mu̶a tu̶oĩarore bajiro mu̶a yiajejama , quẽnabeaja ” , yigotiaja Dios oca masa ĩna ucamasire — ĩre yiyuju Jesús , Satanáre .
(trg)="b.MAT.4.7.1"> Natompoi ' Yesus : " Aga ria wo ' o te ' uki ' hi rala Buku Tomoroli ' to mpo ' uli ' hewa toi : `Neo ' tasori Pue' -ta, Pue' Alata'ala!'"

(src)="b.MAT.4.8.1"> To bajiro ĩ yiro bero , gũ̶tau̶ ũ̶mu̶aricu̶ joeju̶ Jesúre ũmato vasuju Satanás quẽna .
(src)="b.MAT.4.8.2"> Toju̶ ũmato ejacõari , adi macaru̶cu̶ro ñarimacari jediro ĩre ĩojeocõañuju .
(trg)="b.MAT.4.8.1"> Oti toe Magau ' Anudaa ' mpakeni tena Yesus lou hi lolo bulu ' to molangko lia , pai ' napopohiloi-i hawe ' ea kamagaua ' hi dunia ' hante ka ' uaa ' -na .

(src)="b.MAT.4.9.1"> Ĩre ĩogajanocõari , ado bajiro ĩre yiyuju Satanás : — Yu̶ rĩjoroju̶a gu̶somuniari tuetucõari , “ Yu̶ u̶ju̶ ñamasugũ̶ ñaja mu̶ ” yu̶re mu̶ yirũ̶cu̶bu̶ojama , adi sita ñajedirore mu̶re ĩsiru̶cu̶ja yu̶ — Jesúre ĩre yiyuju Satanás .
(trg)="b.MAT.4.9.1"> Na ' uli ' -ki : " Hawe ' ea toe lau kuwai ' -koko , ane motingkua ' -ko mpopue ' -a . "

(src)="b.MAT.4.10.1"> To bajiro ĩ yise ñajare , ado bajiro ĩre cu̶diyuju Jesús : — Vasa mu̶ .
(src)="b.MAT.4.10.2"> Ado bajiro gotiaja Dios oca masa ĩna ucamasire : “ Mani u̶ju̶ Dios sĩgũ̶rene , ‘ Yu̶ u̶ju̶ ñamasugũ̶ ñaja mu̶ ’ ĩre yirũ̶cu̶bu̶ocõari , cu̶diroti ñaja ” , yigotiaja Dios oca masa ĩna ucamasire — Satanáre yiyuju Jesús .
(trg)="b.MAT.4.10.1"> Hampetompoi ' Yesus : " Palai-ko topesori !
(trg)="b.MAT.4.10.2"> Apa ' hi rala Buku Tomoroli ' te ' uki ' hewa toi : `Kana mepue ' -ta hi Pue' -ta, Pue' Alata'ala.
(trg)="b.MAT.4.10.3"> Muntu ' Hi ' a-wadi to natao tapengkorui . ' "

(src)="b.MAT.4.11.1"> To bajiro Jesús ĩ yisere ajicõari , vacoasuju Satanás yuja .
(src)="b.MAT.4.11.2"> Ĩ vato bero , Jesúre ejarẽmorã ejayujarã ángel mesa .
(trg)="b.MAT.4.11.1"> Ngkai ree , malai mpu ' u-imi Magau ' Anudaa ' mpalahii Yesus , pai ' oti toe rata-ramo mala ' eka mpomawai-i .

(src)="b.MAT.4.12.1"> “ Tubiberiaviju̶ tubibe ecocoajami Juan ” yise quetire ajicõari , Galilea sitaju̶ tudicoasuju Jesús .
(trg)="b.MAT.4.12.1"> Ko ' ia mahae ngkai ree , Yohanes Topeniu ' rahoko ' pai ' ratarungku ' .
(trg)="b.MAT.4.12.2"> Kana ' epe-na Yesus kareba toe , hilou nculii ' -imi hi ngata Nazaret hi tana ' Galilea .

(src)="b.MAT.4.13.1"> To va , ĩ ya maca Nazaret vãme cu̶ti macaju̶ eja , no cõro mene ñaboa , Capernaum vãme cu̶ti macaju̶ ñagũ̶ vasuju .
(src)="b.MAT.4.13.2"> Ti maca ñañuju u̶tabu̶cu̶ra Galilea vãme cu̶tira tu̶ju̶ , Zabulón sita , to yicõari , Neftal ' i sita tu̶ ñarimaca .
(trg)="b.MAT.4.13.1"> Oti toe , kaliliu-imi ngkai Nazaret hilou mo ' oha ' hi ngata Kapernaum .
(trg)="b.MAT.4.13.2"> Kapernaum toe , ngata hi wiwi ' rano Galilea , hi tana ' Zebulon pai ' Naftali .

(src)="b.MAT.4.14.1"> Ti macaju̶ Jesús ĩ ñajama , Diore gotirẽtobosarimasu̶ Isa ' ias vãme cu̶timasir ' i , ado bajiro ĩ yiucamasire ñari , bajiyuju :
(trg)="b.MAT.4.14.1"> Yesus mo ' oha ' hi ree , alaa-na madupa ' -mi lolita to napohowa ' nabi Yesaya owi , hewa toi moni-na :

(src)="b.MAT.4.15.1"> “ Jordán vãme cu̶tirisa jodeju̶ Galilea vãme cu̶tira ñaja .
(src)="b.MAT.4.15.2"> Tira tu̶re ñaja Zabulón sita , to yicõari Neftal ' i sita .
(src)="b.MAT.4.15.3"> Ti sitaju̶re jud ' io masa me ñaama , Diore masimena .
(src)="b.MAT.4.15.4"> Ĩnare gotimasiocõari , rojose ĩna tãmu̶oborotire ĩnare yirẽtobosarocu̶re cõaru̶cu̶mi Dios , ĩ bojarore bajiro ‘ Quẽnaro yirã ñato ’ yigu̶ ” , yiucamasiñumi Isa ' ias .
(src)="b.MAT.4.15.5"> To bajiro ĩ yiucamasiriarore bajirone , ti sitaju̶ ejayuju Jesús .
(trg)="b.MAT.4.15.1"> " Ane tana ' -ra to Zebulon pai ' to Naftali , tana ' to mohu ' hi rano Galilea , pai ' tana ' to hi dipo ue Yordan .
(trg)="b.MAT.4.15.2"> Tana ' toe rapo ' ohai ' wori ' tauna to bela-ra to Yahudi .

(src)="b.MAT.4.17.1"> Ti sitaju̶ ejacõari , Dios ocare , ado bajise masare gotimasiocudisu̶oyuju Jesús : — Diore rotibosarocu̶ , ĩ rotisu̶oroti mojoroaca ru̶yaja .
(src)="b.MAT.4.17.2"> U̶ju̶ Dios yarã quẽnaro ĩ yirona mu̶a ñaru̶ajama , rojose mu̶a yisere yitu̶jacõari , yu̶re ajitirũ̶nu̶ña — masare yigotimasiocudisu̶oyuju ĩ .
(trg)="b.MAT.4.17.1"> Ntepu ' u ngkai ree , Yesus mpoparata Lolita Pue ' , na ' uli ' : " Medea-mokoi ngkai jeko ' -ni , apa ' neo ' rata-mi tempo-na Alata ' ala jadi ' Magau ' hi dunia ' . "

(src)="b.MAT.4.18.1"> Cojorũ̶mu̶ , u̶tabu̶cu̶ra Galilea vãme cu̶tira tu̶ju̶ vacudigu̶ vasuju Jesús .
(src)="b.MAT.4.18.2"> To vacu̶ju̶ , ĩañuju , Simón vãme cu̶tigu̶re , bero Pedro vãme cu̶tirocu̶re , ĩ bedi Andrére quẽne .
(src)="b.MAT.4.18.3"> Vai sĩarimasa ñañujarã ĩna .
(src)="b.MAT.4.18.4"> Bajiyucu̶rire rearoderuu yiñañujarã ĩna .
(trg)="b.MAT.4.18.1"> Bula-na Yesus momako ' hi wiwi ' rano Galilea , mpohilo-i rodua to ntali ompi ' , hanga ' -ra Simon ( to rahanga ' wo ' o Petrus ) hante Andreas ompi ' -na .
(trg)="b.MAT.4.18.2"> Nto ' u toe , bula-ra mebau ' hi rano mojala ' , apa ' toe-mi-rawo bago-ra .

(src)="b.MAT.4.19.1"> Ĩna tu̶ ejacõari , ado bajiro yiyuju Jesús : — Yu̶ rãca vayá .
(src)="b.MAT.4.19.2"> Yucu̶rema mu̶a vai vejese ũnirene masa yu̶re ĩna ajitirũ̶nu̶rotire gotimasiobosarimasa ñaru̶arãja mu̶a — ĩnare yiyuju Jesús .
(trg)="b.MAT.4.19.1"> Na ' uli ' Yesus mpo ' uli ' -raka : " Mai-mokoi ntuku ' -a !
(trg)="b.MAT.4.19.2"> Uma-pokoi mebau ' mpali ' uru .
(trg)="b.MAT.4.19.3"> Ngkai wae lau kuwai ' -koi pobago mpotudui ' tauna mepangala ' hi Aku ' . "

(src)="b.MAT.4.20.1"> To ĩ yirirĩmarone , ĩna bajiyucu̶rire cũ , ĩre su̶yacoasujarã .
(trg)="b.MAT.4.20.1"> Karapalahii-nami jala ' -ra , pai ' ntepu ' u eo toe mpotuku ' Yesus-ramo .

(src)="b.MAT.4.21.1"> To yi varũtu vacu̶ne , gãjerã ju̶arã ñarãre ĩnare jiyuju Jesús .
(src)="b.MAT.4.21.2"> Ĩna ñañujarã Santiago , ĩ bedi Juan rãca .
(src)="b.MAT.4.21.3"> Ĩna jacu̶ Zebedeo rãca cũmuaju̶ ĩna bajiyucu̶rire siaquẽno sãñañujarã .
(trg)="b.MAT.4.21.1"> Oti toe , Yesus mpokaliliu pomako ' -na , nahilo wo ' o-mi rodua to ntali ompi ' : Yakobus pai ' Yohanes , ana ' -na Zebedeus .
(trg)="b.MAT.4.21.2"> Hira ' toe , bula-ra mpokolompehii jala ' -ra hi rala sakaya hante tuama-ra .
(trg)="b.MAT.4.21.3"> Yesus mpokio ' -ra jadi ' topetuku ' -na .

(src)="b.MAT.4.22.1"> To ĩ yisere ajicõarãju̶ma , ĩna jacu̶re , to yicõari ĩna cũmuare quẽne vaveocoasujarã , Jesúre su̶yana .
(trg)="b.MAT.4.22.1"> Karapalahii-na wo ' o-mi-rawo sakaya-ra pai ' tuama-ra , mpotuku ' Yesus wo ' o-ramo-rawo .

(src)="b.MAT.4.23.1"> Galilea sitaju̶ gotimasiocudiyuju Jesús .
(src)="b.MAT.4.23.2"> Tocãrãca macarirene Dios ocare ĩna bueriviriju̶ sãjaejacõari , oca quẽnasere masare ĩnare gotimasioñuju .
(src)="b.MAT.4.23.3"> “ U̶ju̶ Dios yarã quẽnaro ĩ yirona mu̶a ñaru̶ajama , rojose mu̶a yisere yitu̶jacõari , yu̶re ajitirũ̶nu̶ña ” , ĩnare yigotimasioñuju .
(src)="b.MAT.4.23.4"> To yicõari , rijaye cu̶tirãre ĩnare catioyuju .
(trg)="b.MAT.4.23.1"> Yesus modao ' hobo ' hi tana ' Galilea pai ' -i metudui ' hi rala tomi posampayaa .
(trg)="b.MAT.4.23.2"> Mpoparata-i Kareba Lompe ' , na ' uli ' : " Neo ' rata-mi tempo-na Alata ' ala jadi ' Magau ' hi dunia ' . "
(trg)="b.MAT.4.23.3"> Yesus mpaka ' uri ' wo ' o hawe ' ea tauna to peda ' pai ' to keru .

(src)="b.MAT.4.24.1"> To bajiri Jesús rijarãre ĩ catiosere masa ĩna gotibatojare , Siria sitana quẽne tire ajicõari , rijaye cu̶tirãre juaejayujarã , “ Jesús ĩnare catiato ” yirã .
(src)="b.MAT.4.24.2"> Ĩna u̶su̶riju̶ vãtia sãñarãre quẽne juaejayujarã , “ Vãtiare bureato Jesús ” yirã .
(src)="b.MAT.4.24.3"> Rijaquedirãre , to yicõari , micarãre quẽne juaejayujarã , Jesúre catiorotirã .
(src)="b.MAT.4.24.4"> Ĩna ñaro cõrone ĩnare catioyuju .
(trg)="b.MAT.4.24.1"> Pobago-na Yesus toe tetolele hi hawe ' ea ngata hi propinsi Siria , alaa-na wori ' tauna tumai doko ' mpohirua ' -ki .
(trg)="b.MAT.4.24.2"> Mpokeni-ra hawe ' ea doo-ra to mpotodohaka to wori ' nyala haki ' -ra pai ' kasusaa ' -ra , ba to nahawi ' seta , ba to limpuangaa ba to pungku .
(trg)="b.MAT.4.24.3"> Napaka ' uri ' -ra omea .

(src)="b.MAT.4.25.1"> Jesús ĩ vacudiro cõrone , jãjarã masa ĩre su̶yajojicõañujarã .
(src)="b.MAT.4.25.2"> Galilea sitana , Decápolis macana , Jerusalén macana , Judea sitana , to yicõari , Jordán vãme cu̶tirisa gajejacatu̶ana quẽne ĩre su̶yarũgũñujarã ĩna .
(trg)="b.MAT.4.25.1"> Nto ' u toe , wori ' lia tauna to mpotuku ' Yesus .
(trg)="b.MAT.4.25.2"> Ria-ra to ngkai tana ' Galilea , ngkai Dekapolis , ngkai Yerusalem , ngkai tana ' Yudea , pai ' ria wo ' o-ra ngkai dipo ue Yordan .

(src)="b.MAT.5.1.1"> Jãjarã masa ĩna ñasere ĩacõari , buroju̶ majaejayuju .
(src)="b.MAT.5.1.2"> To ĩ bajirone , ĩ buerã ĩ tu̶ rẽjañujarã .
(src)="b.MAT.5.1.3"> Ĩna ejaro ĩacõari , ado bajiro ĩnare gotimasiosu̶oyuju Jesús : — “ Masimena ñari , mu̶ ejarẽmose bu̶to bojaja yu̶a ” , Diore ĩre yisẽnirũgũrãma , ĩ yarã ñarãma .
(src)="b.MAT.5.1.4"> To bajiri , rojose tãmu̶oboarine , Dios tu̶ju̶ variquẽnarona ñarãma .
(trg)="b.MAT.5.1.1"> Kanahilo-na Yesus tauna to wori ' toera , manake ' -imi hilou hi bulu ' -na , pai ' -i mohura .
(trg)="b.MAT.5.1.2"> Rata-ramo topetuku ' -na mpomohui ' -i .

(src)="b.MAT.5.4.1"> Yucu̶rire Dios ĩ bojabetire yicõari , tu̶oĩasu̶tiritiñarã quẽne , variquẽnarona ñarãma , beroju̶ ĩna tu̶oĩasu̶tiritisere Dios ĩnare ĩ yirẽtobosaroti ti ñajare .
(trg)="b.MAT.5.4.1"> Marasi ' tauna to susa ' nono-ra , apa ' Alata ' ala moto mpai ' mpotanta ' u-ra .

(src)="b.MAT.5.5.1"> “ Masimena ñaja yu̶a ” yirã , Dios ĩ ejarẽmosere sẽnirũgũrã ñari , Dios ĩ goticatore bajirone variquẽnaru̶arãma , adi macaru̶cu̶roana u̶jarã ĩna ñarotire Dios ĩnare ĩ yirẽtobosaroti ñajare .
(trg)="b.MAT.5.5.1"> Marasi ' tauna to dingki ' nono-ra , apa ' hira ' mpai ' to mporata napa to najanci Alata ' ala .

(src)="b.MAT.5.6.1"> Gajeye rẽtoro Dios ĩ bojasere yiru̶a tu̶oĩarã quẽne , variquẽnarona ñarãma , “ Yu̶ bojasere yivariquẽnato ” yigu̶ , Dios , ĩnare ĩ ejarẽmose ti ñajare .
(trg)="b.MAT.5.6.1"> Marasi ' tauna to doko ' lia jadi ' monoa ' hi poncilo Alata ' ala , apa ' Alata ' ala moto mpai ' to mpowai ' -ra napa to rapali ' toe .

(src)="b.MAT.5.7.1"> Gãjerãre ĩamaicõari , quẽnaro yirã quẽne , variquẽnaru̶arãma , Dios quẽne , ĩnare ĩamaicõari , quẽnaro ĩ yiroti ti ñajare .
(trg)="b.MAT.5.7.1"> Marasi ' tauna to ma ' ahi ' hi doo-ra , apa ' Alata ' ala wo ' o mpai ' mpoka ' ahi ' -ra .

(src)="b.MAT.5.8.1"> Dios ĩ bojarore bajiro rĩne quẽnase tu̶oĩarã variquẽnarãma ĩna quẽne , beroju̶ Diore ĩarona ñari .
(trg)="b.MAT.5.8.1"> Marasi ' tauna to moroli ' nono-ra , apa ' hira ' mpai ' to mpohilo Alata ' ala .

(src)="b.MAT.5.9.1"> Quẽnaro ñarotire oca quẽnorã quẽne , variquẽnaru̶arãma , “ Yu̶ rĩa ñaama ” Dios ĩ yiĩarona ñari .
(trg)="b.MAT.5.9.1"> Marasi ' tauna to mpopohintuwu ' doo , apa ' hira ' -mi mpai ' to rahanga ' ana ' Alata ' ala .

(src)="b.MAT.5.10.1"> Dios ĩ rotirore bajirone ĩna yise su̶orine gãjerãju̶a rojose ĩnare ĩna yiboajaquẽne , variquẽnaru̶arãma , U̶ju̶ Dios yarã quẽnaro ĩ yirã ñari .
(trg)="b.MAT.5.10.1"> Marasi ' tauna to rabalinai ' sabana mpobabehi-ra konoa Alata ' ala , apa ' hira ' toe-mi mpai ' to jadi ' ntodea Alata ' ala , pai ' Alata ' ala jadi ' Magau ' -ra .

(src)="b.MAT.5.11.1"> Yu̶re mu̶a ajitirũ̶nu̶se su̶orine gãjerã mu̶are ajatud ' icõari , “ Rojorã ñaama ” mu̶are ĩna yisocaboajaquẽne , variquẽnaru̶arãja mu̶a .
(trg)="b.MAT.5.11.1"> " Marasi ' -koi ane raruge ' -koi tauna , rabalinai ' pai ' rabalihi-koi hante wori ' nyala lolita pebalihi sabana petuku ' -ni hi Aku ' .

(src)="b.MAT.5.12.1"> To bajiro mu̶are ĩna yiboajaquẽne , bu̶to variquẽnaña mu̶a , “ Beroju̶ Dios tu̶ju̶ ejarã , quẽnase bu̶jaru̶arãja ” yimasirã ñari .
(src)="b.MAT.5.12.2"> Mu̶a rĩjoroana , Diore gotirẽtobosamasiriarãre quẽne , rojose mu̶are ĩna yirore bajirone ĩnare quẽne rojose yimasiñujarã masa — ĩnare yiyuju Jesús .
(trg)="b.MAT.5.12.1"> Nabi-nabi to owi , rabalinai ' wo ' o-ra-rawo hewa toe .
(trg)="b.MAT.5.12.2"> Jadi ' , pakagoe ' -mi nono-ni , apa ' bohe mpai ' rasi ' to nirata hi rala suruga .

(src)="b.MAT.5.13.1"> Quẽna ado bajiro ĩ buerãre ĩnare gotiyuju Jesús : — Moa ñaja bare sãre .
(src)="b.MAT.5.13.2"> Mu̶a barotire vaibu̶cu̶ rii catisere cũrãma , moa turãja mu̶a , “ Boarobe ” yirã .
(src)="b.MAT.5.13.3"> Moa ti ocaboase ti ocabeticoajama , “ Quẽna tudiocato ” yirã , no bajiro yimasimenaja mu̶a .
(src)="b.MAT.5.13.4"> To bajiri , tire reacõarãja , “ Tire masa cu̶davu̶oreacõato ” yirã .
(src)="b.MAT.5.13.5"> Moa ocatu̶jabetire bajiro mu̶a bajijama , quẽnaja .
(src)="b.MAT.5.13.6"> Yu̶re mu̶a ajitirũ̶nu̶ tu̶jabetijama , moa ocatu̶jabetire bajiro bajirã ñaru̶arãja mu̶a .
(src)="b.MAT.5.13.7"> To bajiboarine , yu̶re mu̶a ajitirũ̶nu̶ tu̶jajama , quẽna yu̶re tudiajitirũ̶nu̶betiru̶arãja .
(src)="b.MAT.5.13.8"> Mu̶a su̶orine quẽnaro yimenama gãjerã .
(src)="b.MAT.5.13.9"> To bajiri mu̶are bojabetiru̶cu̶ja — ĩnare yiyuju Jesús .
(trg)="b.MAT.5.13.1"> " Koi ' to mpotuku ' -a ma ' ala rarapai ' -ki poi ' , to mpokeni kalompea ' hi manusia ' .
(trg)="b.MAT.5.13.2"> Aga ane uma-di nituku ' tudui ' -kue , koi ' hewa poi ' to mononto , uma-pi bisa rapomopoi ' nculii ' , pai ' uma-pi ria kalaua-na , alaa-na ratadi-mi pai ' rapolisaa .

(src)="b.MAT.5.14.1"> Quẽna ado bajiro ĩnare gotiyuju : — Rẽtiaroju̶re busubatosere bajiro bajiroti ñaja mu̶are .
(src)="b.MAT.5.14.2"> To bajiro mu̶a bajijare , busubatose quẽnaro ti ruyurore bajirone mu̶are ĩaru̶arãma masa .
(src)="b.MAT.5.14.3"> Jairimaca buro joeju̶ ñarimaca quẽnaro ti ruyurore bajirone mu̶are ĩajedicõaru̶arãma .
(trg)="b.MAT.5.14.1"> " Koi ' to mpotuku ' -a , hewa baja to mpobajahi hawe ' ea tauna .
(trg)="b.MAT.5.14.2"> Ngata to rawangu hi lolo bulu ' uma kalerua .

(src)="b.MAT.5.15.1"> Sĩabusuoriare jẽocõari , sotu̶ne tiare mubu̶amenaja mu̶a .
(src)="b.MAT.5.15.2"> Tiare jẽocõari , “ Ñajediro ti vianare busuato ” yirã , vecaju̶ jeorãja mu̶a .
(trg)="b.MAT.5.15.1"> Pai ' uma ria tauna to mposuwe palita pai ' napopoi ' hante kura .
(trg)="b.MAT.5.15.2"> Bate natu ' u hi pontu ' ua-na bona hini-na rahilo hawe ' ea tauna to hi rala tomi .