# ake/Akawaio-NT.xml.gz
# cak/Cakchiquel-NT.xml.gz


(src)="b.MAT.1.1.1"> Serɨ serɨ Sises tamokori ton ese ' asi ' , kin pe te ' sen Tepi ' pa pe iyesi ' pʉ , Epʉra ' an pa pe nɨrɨ kanan iyesi ' pʉ .
(trg)="b.MAT.1.1.1"> Re wuj ri nuchop el waweˈ , jun wuj ri tzˈibatal wi ca ri quibiˈ ri ye ojer tak ratiˈt rumamaˈ ri Jesucristo .
(trg)="b.MAT.1.1.2"> Can nikˈalajin wi cˈa chi Riyaˈ can jun chique ri ye ralcˈual ca ri rey David , y can ralcˈual ca chukaˈ ri Abraham .

(src)="b.MAT.1.2.1"> Epʉra ' an esi ' pʉ Aisi ' kʉipʉnʉ pe , Aisi ' esi ' pʉ Seko ' kʉipʉnʉ pe , Seko ' esi ' pʉ Isuta mɨrɨ awonsi ' kɨ iyakon non kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.2.1"> Ri Abraham yariˈ ri xalcˈualan ri Isaac ; ri Isaac xralcˈualaj ri Jacob ; ri Jacob xralcˈualaj ri Judá y ri nicˈaj chic rachˈalal .

(src)="b.MAT.1.3.1"> Isuta esi ' pʉ Peres mɨrɨ awonsi ' kɨ Sera pokon kʉipʉnʉ pe , Temarʉ esi ' pʉ na ' ne ' to ' san pe .
(src)="b.MAT.1.3.2"> Peres esi ' pʉ Esuran kʉipʉnʉ pe , Esuran esi ' pʉ Ran kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.3.1"> Yacˈa ri Judá y ri Tamar ri rixjayil xecalcˈualaj ri Fares y ri Zara ; yacˈa ri Fares ri xalcˈualan ri Esrom ; y ri Esrom xralcˈualaj ri Aram .

(src)="b.MAT.1.4.1"> Ran esi ' pʉ Aminatapu kʉipʉnʉ pe , Aminatapu esi ' pʉ Naisan kʉipʉnʉ pe , Naisan esi ' pʉ Sarʉman kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.4.1"> Y ri Aram xralcˈualaj ri Aminadab ; ri Aminadab xralcˈualaj ri Naasón ; y ri Naasón xralcˈualaj ri Salmón .

(src)="b.MAT.1.5.1"> Sarʉman esi ' pʉ Powas kʉipʉnʉ pe , Reyapu esi ' pʉ na ' ne ' isan pe , Powas esi ' pʉ Ope ' kʉipʉnʉ pe , Ru ' esi ' pʉ na ' ne ' isan pe , Ope ' esi ' pʉ Ise ' si kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.5.1"> Y ri Salmón y ri Rahab ri rixjayil xcalcˈualaj ri Booz ; ri Booz y ri Rut ri rixjayil xcalcˈualaj ri Obed ; y ri Obed xralcˈualaj ri Isaí .

(src)="b.MAT.1.6.1"> Ise ' si nin si esi ' pʉ mɨrɨ Tepi ' kin pe te ' sen kʉipʉnʉ pe .
(src)="b.MAT.1.6.2"> Tepi ' esi ' pʉ Saraman kʉipʉnʉ pe , Iuraya no ' pʉ rʉ ' pʉ esi ' pʉ na ' ne ' isan pe ,
(trg)="b.MAT.1.6.1"> Y ri Isaí xralcˈualaj ri David ri xoc jun rey ; y ri rey David xralcˈualaj ri Salomón .
(trg)="b.MAT.1.6.2"> Y ri ruteˈ ri Salomón , ya ri rixjayil ca ri Urías .

(src)="b.MAT.1.7.1"> Saraman esi ' pʉ Reyopowan kʉipʉnʉ pe , Reyopowan esi ' pʉ Apaya kʉipʉnʉ pe , Apaya esi ' pʉ Esa kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.7.1"> Yacˈa ri Salomón xralcˈualaj ri Roboam ; ri Roboam xralcˈualaj ri Abías ; y ri Abías xralcˈualaj ri Asa .

(src)="b.MAT.1.8.1"> Esa esi ' pʉ Iseyosapa ' kʉipʉnʉ pe , Iseyosapa ' esi ' pʉ Iseyoran kʉipʉnʉ pe , Iseyoran esi ' pʉ Usaya kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.8.1"> Y ri Asa xralcˈualaj ri Josafat ; ri Josafat xralcˈualaj ri Joram ; y ri Joram xralcˈualaj ri Uzías .

(src)="b.MAT.1.9.1"> Usaya esi ' pʉ Iso ' tan kʉipʉnʉ pe , Iso ' tan esi ' pʉ Eyas kʉipʉnʉ pe , Eyas esi ' pʉ Esi ' kaya kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.9.1"> Y ri Uzías xralcˈualaj ri Jotam ; ri Jotam xralcˈualaj ri Acaz ; y ri Acaz xralcˈualaj ri Ezequías .

(src)="b.MAT.1.10.1"> Esi ' kaya esi ' pʉ Mana ' sa kʉipʉnʉ pe , Mana ' sa esi ' pʉ Eman kʉipʉnʉ pe , Eman esi ' pʉ Iso ' saya kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.10.1"> Y ri Ezequías xralcˈualaj ri Manasés ; ri Manasés xralcˈualaj ri Amón ; y ri Amón xralcˈualaj ri Josías .

(src)="b.MAT.1.11.1"> Iso ' saya esi ' pʉ Ise ' konaya mɨrɨ awonsi ' kɨ iyakon non kʉipʉnʉ pe .
(src)="b.MAT.1.11.2"> To ' eyaton non uya Esuwerʉ amʉ ' a ' sisa ' arɨ a ' tai ' ne Paperan pona .
(trg)="b.MAT.1.11.1"> Y ri Josías xralcˈualaj ri Jeconías y ri ye nicˈaj chic rachˈalal ri Jeconías .
(trg)="b.MAT.1.11.2"> Y ya tiempo riˈ tek ri kech aj Israel xechapatej el y xeˈucˈuex cˈa pa Babilonia .

(src)="b.MAT.1.12.1"> Paperan pona Esuwerʉ amʉ ' a ' sisa ' asa ' to ' eyaton non uya a ' tai : Ise ' konaya esi ' pʉ Siya ' tiyerʉ kʉipʉnʉ pe , Siya ' tiyerʉ esi ' pʉ Userupaperʉ kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.12.1"> Y tek yecˈo chic chiriˈ pa Babilonia , ri Jeconías xralcˈualaj ri Salatiel ; y ri Salatiel xralcˈualaj ri Zorobabel .

(src)="b.MAT.1.13.1"> Userupaperʉ esi ' pʉ Apaiyutʉ kʉipʉnʉ pe , Apaiyutʉ esi ' pʉ Iraiya ' kin kʉipʉnʉ pe , Iraiya ' kin esi ' pʉ Esorʉ kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.13.1"> Y ri Zorobabel xralcˈualaj ri Abiud ; ri Abiud xralcˈualaj ri Eliaquim ; y ri Eliaquim xralcˈualaj ri Azor .

(src)="b.MAT.1.14.1"> Esorʉ esi ' pʉ Isato ' kʉipʉnʉ pe , Isato ' esi ' pʉ A ' kin kʉipʉnʉ pe , A ' kin esi ' pʉ Iraiyutʉ kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.14.1"> Y ri Azor xralcˈualaj ri Sadoc ; ri Sadoc xralcˈualaj ri Aquim ; y ri Aquim xralcˈualaj ri Eliud .

(src)="b.MAT.1.15.1"> Iraiyutʉ esi ' pʉ Eriyesarʉ kʉipʉnʉ pe , Eriyesarʉ esi ' pʉ Ma ' tan kʉipʉnʉ pe , Ma ' tan esi ' pʉ Seko ' kʉipʉnʉ pe ,
(trg)="b.MAT.1.15.1"> Y ri Eliud xralcˈualaj ri Eleazar ; ri Eleazar xralcˈualaj ri Matán ; ri Matán xralcˈualaj chukaˈ jun ri Jacob chukaˈ rubiˈ .

(src)="b.MAT.1.16.1"> Seko ' esi ' pʉ Isose ' kʉipʉnʉ pe , Meri taan ' pʉ si .
(src)="b.MAT.1.16.2"> Meri esi ' pʉ Sises san pe , Kʉrai tato ' san pe si .
(trg)="b.MAT.1.16.1"> Y ri Jacob xralcˈualaj cˈa ri José ri xoc rachijil ri María .
(trg)="b.MAT.1.16.2"> Y ri María riˈ yariˈ ri xalan ri Jesús ri Cristo .

(src)="b.MAT.1.17.1"> Epʉra ' an awonsi ' kɨ Tepi ' , kin pe te ' sen pʉ ' kʉ pona , 14 kaisa rɨ itamokori ton u ' tɨsa ' esi ' pʉ mɨrɨ .
(src)="b.MAT.1.17.2"> Tepi ' , kin pe te ' sen awonsi ' kɨ , to ' eyaton non uya Esuwerʉ amʉ ' a ' sisa ' arɨ Paperan pona pʉ ' kʉ pona , 14 kaisa rɨ itamokori ton u ' tɨsa ' esi ' pʉ mɨrɨ .
(src)="b.MAT.1.17.3"> To ' eyaton non uya Esuwerʉ amʉ ' a ' sisa ' arɨ ' pʉ Paperan pona awonsi ' kɨ , Kʉrai entu pʉ ' kʉ pona , 14 kaisa rɨ itamokori ton u ' tɨsa ' esi ' pʉ mɨrɨ .
(trg)="b.MAT.1.17.1"> Cajlajuj cˈa sol winek xecˈaseˈ el , ri nitiquir pe riqˈui ri Abraham cˈa riqˈui ri rey David .
(trg)="b.MAT.1.17.2"> Cajlajuj chukaˈ sol winek xecˈaseˈ el , ri nitiquir pe riqˈui ri rey David cˈa chupan ri tiempo tek ri kech aj Israel xechapatej el y xeˈucˈuex cˈa pa Babilonia .
(trg)="b.MAT.1.17.3"> Y cajlajuj chukaˈ sol winek xecˈaseˈ el , ri nitiquir pe tek ri kech aj Israel xebecˈojeˈ pa Babilonia , hasta riqˈui ri tiempo tek xalex ri Cristo .

(src)="b.MAT.1.18.1"> Serɨ serɨ , Sises Kʉrai entu ' pʉ pantomʉ : Isanon pe te ' ton kon , Meri , mɨrɨ awonsi ' kɨ Isose ' pokon usauro ' sa ' esi ' pʉ temari ' mato ' kon pe , e ' tane to ' uta ' pɨtʉ rawɨrɨ rɨ , tʉumono ' tasa ' i ' tu ' pʉ Meri uya , Wakʉ A ' kwarʉ winɨ .
(trg)="b.MAT.1.18.1"> Y ri ralaxbel ri Jesucristo quecˈareˈ ri rubanic : Ri María ruteˈ ri Jesucristo , jun cˈa kˈopoj ri cˈutun chic ruma ri José .
(trg)="b.MAT.1.18.2"> Y xcˈulwachitej cˈa chi tek cˈa ma jane quicˈuan ta quiˈ , xnabetej chi ri María yawaˈ chic riche ( rixin ) chi nicˈojeˈ ral .
(trg)="b.MAT.1.18.3"> Yacˈa ri María queriˈ xril ruma ruchukˈaˈ ri Lokˈolaj Espíritu .

(src)="b.MAT.1.19.1"> Isose ' esi ' pʉ ipokena ' pe te ' sen , mɨrɨpan ekoneka ' pʉ ama ' ai imari ' mato ' tʉuya ereutanʉ ' to ' pe tʉuya .
(trg)="b.MAT.1.19.1"> Yacˈa ri José ri nbeˈoc rachijil ri María , can jun chojmilaj winek wi ; y man cˈa xrajoˈ ta xuyaˈ ( xutzek ) ruqˈuix ri María chiquiwech ri winek , rumariˈ xrajoˈ chi man ta ninabex chi nuyaˈ ca .

(src)="b.MAT.1.20.1"> Mɨrɨ pɨ ' isenuminka ' pʉ tʉpo , Papa inserʉʉi uyee ' pʉ ipiya ' iye ' ne ' pɨtʉ yau , mɨrɨpan uya ta ' pʉ ipɨ ' , “ Isose ' , Tepi ' pa rʉ ' pʉ , tenari ' nʉnse pʉra Meri anʉnkɨ ɨno ' pʉ pe , apʉne pʉra Wakʉ A ' kwarʉ winɨ imono ' tasa ' mɨrɨ .
(trg)="b.MAT.1.20.1"> Y ri José ya cˈa riˈ ri nuchˈob pa ránima .
(trg)="b.MAT.1.20.2"> Y pa rachicˈ xucˈut cˈa riˈ jun ángel riche ( rixin ) ri Ajaf chuwech , y xbix chare ruma ri ángel riˈ : Riyit José , ri yit jun chique ri ye ralcˈual ca ri rey David , man cˈa taxibij ta awiˈ chi yacˈuleˈ riqˈui ri María ri acˈutun chic riche ( rixin ) chi ntoc awixjayil .
(trg)="b.MAT.1.20.3"> Wacami petenak chic alanic chrij ruma ya ri Lokˈolaj Espíritu xka pa ruwiˈ .

(src)="b.MAT.1.21.1"> Warawo ' pe entunʉ ' to ' iya oton , imʉre mese ' tɨi ' Sises tukai ' , apʉne pʉra tʉtonpa ton pika ' tɨto ' iya oton pe iyesi pɨ ' to ' makooi apai , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.1.21.1"> Ri acˈal cˈa ri xtralaj ri María , ti cˈajol ( alaˈ ) , y JESUS cˈa rubiˈ xtayaˈ , ruma ya Riyaˈ ri xquecolo ri winek chupan ri quimac .

(src)="b.MAT.1.22.1"> Serɨ e ' kupʉ ' pʉ pena Papa usaurokʉ ' pʉ pu ' kena ' Aisaya awɨrɨ a ' ku ' tɨnin pe :
(trg)="b.MAT.1.22.1"> Ronojel cˈa reˈ xcˈulwachitej riche ( rixin ) chi can nibanatej ri xbix ruma ri Dios chare ri profeta Isaías ri jun chique ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca , tek xubij :

(src)="b.MAT.1.23.1"> “ A ' pɨ ' pʉn uri ' san umono ' tato ' oton , mɨrɨpan entuto ' oton warawo ' pe , mɨrɨpan esa ' to ' oton to ' uya Maniwerʉ tukai ' tawon , ” ta ' pʉ iya , “ Papa esi upiyau ' nokon ” ta e ' kwa pe .
(trg)="b.MAT.1.23.1"> Tiwetamaj cˈa chi xticˈojeˈ jun ri cˈa kˈopoj na y xticˈojeˈ jun ral , astapeˈ man cˈo ta riqˈui achi .
(trg)="b.MAT.1.23.2"> Y can xtralaj na wi jun acˈal , ti cˈajol ( alaˈ ) , ri xtubiniˈaj Emanuel .

(src)="b.MAT.1.24.1"> Isose ' upakasa ' uya nin si , Meri mari ' ma ' pʉ mɨrɨ , Itepuru inserʉʉi uya tauro ' ka ' pʉ awɨrɨ , mɨrɨpan uya arɨ ' pʉ tiwʉ ' ta ' ,
(trg)="b.MAT.1.24.1"> Re biˈaj reˈ can ntel cˈa chi tzij chi ri Dios cˈo kiqˈui .
(trg)="b.MAT.1.24.2"> Tek xcˈastej cˈa ri José , can xuben wi achiˈel ri xbix chare ruma ri ángel riche ( rixin ) ri Ajaf .
(trg)="b.MAT.1.24.3"> Riyaˈ can xucˈom na wi ri María riche ( rixin ) chi xoc rixjayil .

(src)="b.MAT.1.25.1"> e ' tane iyentu rawɨrɨ a ' pɨ ' pɨtʉ ' pʉ iya pen .
(src)="b.MAT.1.25.2"> Mɨrɨpan mʉre entusa ' ese ' tɨ ' pʉ iya “ Sises ” tukai ' .
(trg)="b.MAT.1.25.1"> Pero ri José majun xunek ta ri María cˈa ya tek alaxnek chic na ri nabey ral .
(trg)="b.MAT.1.25.2"> Y tek xalex ri acˈal , JESUS ri rubiˈ xuyaˈ .

(src)="b.MAT.2.1.1"> Sises entu ' pʉ tʉpo Pe ' teri ' en po Isutiya yau , kin pe Era ' esi a ' tai , pu ' kena ' amʉ ' uyee ' pʉ wʉi enu uyepʉ winɨpai Surusiran pona ,
(trg)="b.MAT.2.1.1"> Ri Jesús xalex cˈa pa tinamit Belén , ri tinamit ri cˈo pa rucuenta ri Judea .
(trg)="b.MAT.2.1.2"> Tek xalex ri Jesús , ya cˈa ri Herodes ri rey , y yacˈariˈ tek jun caˈiˈ achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ , xeˈapon pa Jerusalem .
(trg)="b.MAT.2.1.3"> Ri achiˈaˈ riˈ , pa relebel kˈij ye petenak wi ,

(src)="b.MAT.2.2.1"> mɨrɨpan kon uya , “ Nai airɨ mʉre , Esuwerʉ amʉ ' kin pe te ' ton entusa ' nai ?
(src)="b.MAT.2.2.2"> Kaiyono ' epa ' kasa ' ene ' pʉ ina uya iyentusa ' ekamanin .
(src)="b.MAT.2.2.3"> Mɨrɨ pɨ ' apurɨpɨ ' se ' na ina uye ' sa ' , ” ta ' pʉ to ' uya .
(trg)="b.MAT.2.2.1"> y xquicˈutuj cˈa chique ri winek : ¿ Acuchi ( achique ) cˈo wi ri acˈal ri qui ‑ Rey ri israelitas ri xa cˈa xalex ?
(trg)="b.MAT.2.2.2"> Ri ruchˈumil katzˈeton pe riyoj cˈa quelaˈ pa relebel kˈij , y xojpe chuyaˈic rukˈij , xechaˈ .

(src)="b.MAT.2.3.1"> Serɨ tawon etasa ' kin pe te ' sen Era ' uya a ' tai , isewankama ' pʉ , mɨrɨpan kaisa rɨ Surusiran pon kon usewankama ' pʉ .
(trg)="b.MAT.2.3.1"> Tek ri rey Herodes xracˈaxaj ri xquibij ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ , xsach rucˈuˈx .
(trg)="b.MAT.2.3.2"> Y can queriˈ cˈa chukaˈ xquicˈulwachij ri winek ri aj pa tinamit Jerusalem .

(src)="b.MAT.2.4.1"> Tanporo Papa ena ' use ' man nɨto ' tʉrawasomanin nan epuru ton mɨrɨ awonsi ' kɨ Main pɨ ' enupanin nan amʉranʉ ' sa ' tʉuya a ' tai , to ' ekama ' po ' pʉ iya , “ Nai yau Kʉrai entuto ' oton tasa ' pu ' kena ' amʉ ' uya nai ? ” tukai ' .
(trg)="b.MAT.2.4.1"> Y ri rey Herodes xerumol cˈa quinojel ri principaliˈ tak sacerdotes y ri aj tzˈibaˈ chiquicojol ri israelitas , y cˈacˈariˈ xucˈutuj chique chi acuchi ( achique ) cˈa nalex wi ri Cristo .

(src)="b.MAT.2.5.1"> “ Pe ' teri ' en po , Isutiya yau , ” tukai ' to ' uya eikʉ ' pʉ .
(src)="b.MAT.2.5.2"> “ Serɨ tukai ' pu ' kena ' uya imenuka ' pʉ esi pena rɨ :
(trg)="b.MAT.2.5.1"> Xepe ri principaliˈ tak sacerdotes y ri aj tzˈibaˈ xquibij cˈa chare ri rey : Ri Cristo nalex pa tinamit Belén waweˈ pa rucuenta re Judea .
(trg)="b.MAT.2.5.2"> Ruma jun chique ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca , quecˈareˈ ri rutzˈiban ca :

(src)="b.MAT.2.6.1"> “ ‘ Ɨmɨrɨ ' nokon , Isutiya yawon , Pe ' teri ' en pata pon kon , Isutiya yawo ' nan pata ton tentakai ' apata kon yau eke esa ' wannɨ e ' sepoto ' oton , karimeru esa ' esi to ' esa ' pe kasa umunkɨ , Esuwerʉ amʉ ' esa ' pe te ' ton , ’ tawon , ” ta ' pʉ to ' uya .
(trg)="b.MAT.2.6.1"> Y riyit tinamit Belén ri yitcˈo pa Judá , riyit ma can ta yit coˈol chiquicojol ri nimaˈk tak tinamit chiriˈ pa Judá , ruma ya ri chiriˈ awuqˈui riyit xtipe wi ri ucˈuey bey , y can xqueruchajij ri nutinamit Israel achiˈel nuben jun utzilaj aj yukˈ ,

(src)="b.MAT.2.7.1"> Serɨ etasa ' Era ' uya a ' tai , tʉmaimu ennoko ' pʉ iya pu ' kena ' amʉ ' piya ' to ' pokon pe ama ' ai te ' sepoto ' kon pe , mɨrɨpan kon winɨ eta ' pʉ iya , mɨrɨ a ' tai kaiyono ' epa ' ka ' pʉ tukai ' .
(trg)="b.MAT.2.7.1"> nichaˈ ri Dios , xechaˈ apo chare ri rey Herodes .
(trg)="b.MAT.2.7.2"> Yacˈariˈ tek ri rey Herodes pan ewel xerusiqˈuij ( xeroyoj ) ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ , y xucˈutuj ca jabel chique janipeˈ chic kˈij tiquitzˈet wi ri ruchˈumil ri Cristo .

(src)="b.MAT.2.8.1"> Mɨrɨpan kon ennoko ' pʉ iya Pe ' teri ' en pona , “ Wakʉ pe mʉre mʉwarinpatʉi ' .
(src)="b.MAT.2.8.2"> Eposa ' auya ' nokon a ' tai , upana ' tɨi ' mɨsi ' tʉi ' , urɨ rɨ nɨrɨ utɨto ' pe apurɨpɨ ' se ' na , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.2.8.1"> Cˈacˈariˈ tek xerutek el pa tinamit Belén y xubij el chique : Quixbiyin cˈa chilaˈ y ticanoj ri acˈal , y tek iwilon chic ca , noˈibij ca chuwe , riche ( rixin ) chi riyin yibe chukaˈ chuyaˈic rukˈij .

(src)="b.MAT.2.9.1"> Kin maimu eta tʉuya ' nokon tʉpo , to ' utɨ ' pʉ , mɨrɨpan kon uya kaiyono ' kanan enkaa ' pʉ , tʉnene ' pʉ kon nʉ ' pʉ wʉi enu uyepʉ winɨ , mɨrɨpan pɨ ' to ' epori ' ma ' pʉ .
(src)="b.MAT.2.9.2"> Mɨrɨpan kon rawɨrɨ kaiyono ' utɨ ' pʉ , mɨrɨpan ereuta ' pʉ mʉre pata epoi .
(trg)="b.MAT.2.9.1"> Y tek ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ quicˈaxan chic cˈa ri chˈabel ri xbix el chique ruma ri rey Herodes , xebe .
(trg)="b.MAT.2.9.2"> Y ri chˈumil ri quitzˈeton pe riyeˈ ri cˈa acuchi ( achique ) quepe wi , pa relebel kˈij , can rucˈuan cˈa el quibey .
(trg)="b.MAT.2.9.3"> Y tek xeˈapon , ri chˈumil riˈ xpaˈeˈ pa ruwiˈ ri acuchi ( achique ) cˈo wi ri acˈal .

(src)="b.MAT.2.11.1"> Mɨrɨ a ' tai , pu ' kena ' amʉ ' ewomʉ ' pʉ ɨutɨ ta ' .
(src)="b.MAT.2.11.2"> Mʉre si ensa ' tʉuya ' nokon a ' tai , isan , Meri pokon pe , to ' e ' sekunka ' pʉ apurɨpɨtʉ pe .
(src)="b.MAT.2.11.3"> Mɨrɨ a ' tai , timamin kon yen a ' koka ' pʉ to ' uya , mɨrɨpan kon uya irepapɨtʉ ' pʉ epe ' kena ' ton ke : korʉ ke , a ' po ' nan ikɨtun , pʉrankensens tato ' ke mɨrɨ awonsi ' kɨ karapa , mɨrʉ tato ' ke .
(trg)="b.MAT.2.11.1"> Yacˈa tek ri achiˈaˈ riˈ xeˈoc apo pa jay , can xquitzˈet wi cˈa ri acˈal y ri María ri ruteˈ ri acˈal , y can yacˈariˈ xexuqueˈ xemajeˈ ka riche ( rixin ) chi xquiyaˈ rukˈij ri acˈal .
(trg)="b.MAT.2.11.2"> Y chukaˈ can xequijakalaˈ cˈa ri quiyaconobal y xquisipaj cˈa ca kˈanapuek , pon y mirra chare .

(src)="b.MAT.2.12.1"> Papa uya to ' pana ' tɨ ' pʉ to ' e ' ne ' pɨtʉ yau , to ' enna ' po namai ' kin pe te ' sen Era ' piya ' , mɨrɨpan kon enna ' po ' pʉ tʉpata kon ya ' tʉron nɨ awɨrɨ .
(trg)="b.MAT.2.12.1"> Y ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ , can xkˈalajsex cˈa chiquiwech ri pa cachicˈ , chi man chic quetzolin ta pa quibey riche ( rixin ) chi nbequiyaˈ ca rubixic chare ri rey Herodes .
(trg)="b.MAT.2.12.2"> Y can queriˈ wi xquiben ri achiˈaˈ riˈ , ruma tek xetzolin chic el pa quiruwachˈulef , xa jun wi chic chi bey ri xquicˈuaj el .

(src)="b.MAT.2.13.1"> To ' utɨ ' pʉ tʉpo , Itepuru inserʉʉi usenpoika ' pʉ Isose ' piya ' iye ' ne ' pɨtʉ yau , “ Isose ' , e ' mʉ ' sa ' ka ' , mʉre mɨrɨ awonsi ' kɨ isan tanʉnse ainʉnkɨ Isi ' pona .
(src)="b.MAT.2.13.2"> Kin Era ' man iwarinpa pɨ ' iwɨto ' pe tʉuya , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.2.13.1"> Y tek ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ ye elenak chic el , can yacˈariˈ tek jun ángel riche ( rixin ) ri Ajaf Dios xucˈut riˈ chuwech ri José pa rachicˈ .
(trg)="b.MAT.2.13.2"> Y ri ángel riˈ xubij chare : Cayacatej cˈa el .
(trg)="b.MAT.2.13.3"> Tacˈuaj el ri acˈal rachibilan ri ruteˈ y quixanmej el waweˈ .
(trg)="b.MAT.2.13.4"> Quixbiyin cˈa pan Egipto y quixcˈojeˈ chilaˈ , y riyin xtinyaˈ rubixic chawe tek utz chic yixtzolin pe .
(trg)="b.MAT.2.13.5"> Ruma chi re wacami , ri rey Herodes can xtorucanoj wi re acˈal riche ( rixin ) chi nucamisaj , xchaˈ chare .

(src)="b.MAT.2.14.1"> Mɨrɨpan e ' mʉ ' sa ' kasa ' uya mʉre mɨrɨ awonsi ' kɨ isan arɨ ' pʉ ewarupɨ nau Isi ' pona ,
(trg)="b.MAT.2.14.1"> Y ri José can yacˈariˈ tek xcˈastej , y can chupan cˈa ri akˈaˈ riˈ xquichop el bey riche ( rixin ) chi xebe cˈa pan Egipto , xucˈuaj el ri acˈal y ri teˈej .

(src)="b.MAT.2.15.1"> mɨrɨpan kon uko ' mamʉ ' pʉ Era ' uma ' ta pona rɨ .
(src)="b.MAT.2.15.2"> Pena pu ' kena ' amʉ ' nekama ' pʉ uta ' ku ' tɨ ' pʉ , “ Umu kɨ ' ma uya Isi ' apai , ” tawon .
(trg)="b.MAT.2.15.1"> Can chilaˈ wi cˈa pan Egipto xebecˈojeˈ wi y xetzolin pan Israel cˈa ya tek caminek chic ri rey Herodes .
(trg)="b.MAT.2.15.2"> Riche ( rixin ) chi queriˈ can nibanatej na cˈa ri rukˈalajsan ri Ajaf Dios chuwech ri jun profeta ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca .
(trg)="b.MAT.2.15.3"> Ri tzˈibatal cˈa ca nubij : Pan Egipto cˈa cˈo wi ri nucˈajol tek xinsiqˈuij ( xinwoyoj ) .
(trg)="b.MAT.2.15.4"> Quecˈariˈ ri rubin ri Dios .

(src)="b.MAT.2.16.1"> Era ' uya i ' tusa ' a ' tai pu ' kena ' amʉ ' uya tennakasa ' , ipan pe isakorota ' pʉ , mɨrɨpan uya , “ Warawo ' munkɨ amʉ ' Pe ' teri ' en pon kon itʉ ' katɨ ' asa ' ron wʉipiya airon kon mɨrɨ awonsi ' kɨ mɨrɨ o ' koi ' no kon nɨ , ” ta ' pʉ iya , pu ' kena ' amʉ ' uya ekama ' pʉ rʉ ' pʉ pɨ ' .
(trg)="b.MAT.2.16.1"> Y can yacˈariˈ tek ri rey Herodes xunabej chi ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ xa ma xquiben ta ri achiˈel ri rubin el riyaˈ chique , rumariˈ xyacatej cˈa sibilaj royowal y xutek cˈa quicamisaxic quinojel ri tak cˈajolaˈ ( alaboniˈ ) ri xa cˈa ma jane nikˈax ta cacaˈ quijunaˈ ri yecˈo chiriˈ pa tinamit Belén , y ri yecˈo pa tak lugar ri yecˈo pe chunakajal ri tinamit .
(trg)="b.MAT.2.16.2"> Queriˈ xuben ruma riyaˈ can retaman ca chi cˈo chic caˈiˈ junaˈ titzˈetetej wi ri chˈumil cuma ri achiˈaˈ ri cˈo quetamabel chiquij ri chˈumilaˈ .

(src)="b.MAT.2.17.1"> Mɨrɨ a ' tai , pu ' kena ' Iseremaya nekama ' pʉ uta ' ku ' tɨ ' pʉ :
(trg)="b.MAT.2.17.1"> Waweˈ can xbanatej wi cˈa achiˈel ri tzˈibatal ca ruma ri jun profeta ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca , ri xubiniˈaj Jeremías , tek xubij ca :

(src)="b.MAT.2.18.1"> “ Main useta Rama pata po , tʉuta ' kwarʉkai ' ukaran nɨ esi eke pe rɨ , Rʉi ' serʉ esi ukaran nɨ pɨ ' tʉmunkɨ amʉ ' wenai , tʉpori ' ma i ' se pʉra iyesi , to ' pʉra iyesi pɨ ' , ” tawon .
(trg)="b.MAT.2.18.1"> Chiriˈ cˈa pa tinamit Ramá xacˈaxatej okˈej .
(trg)="b.MAT.2.18.2"> Can cˈo wi nimalaj bis .
(trg)="b.MAT.2.18.3"> Cˈo cˈa jun ri nujikˈ okˈej .
(trg)="b.MAT.2.18.4"> Riˈ ya ri Raquel yerokˈej ri ral , y astapeˈ nibochiˈix , xa can ma nikˈax ta cˈa ri bis chare ruma ri ral xecom .

(src)="b.MAT.2.19.1"> Era ' uma ' ta ' pʉ tʉpo , inserʉ usenpoika ' pʉ iye ' ne ' pɨtʉ yau Isose ' piya ' , Isi ' po ,
(trg)="b.MAT.2.19.1"> Queriˈ ri tzˈibatal ca ruma ri Jeremías .
(trg)="b.MAT.2.19.2"> Y tek caminek chic el ri rey Herodes , can yacˈariˈ tek ri ángel riche ( rixin ) ri Ajaf Dios xucˈut chic riˈ chuwech ri José pa rachicˈ , ri chilaˈ pan Egipto .

(src)="b.MAT.2.20.1"> “ E ' mʉ ' sa ' ka ' , mʉre mɨrɨ awonsi ' kɨ isan akɨ Esuwerʉ pata pona .
(src)="b.MAT.2.20.2"> Kamoro mʉre wɨnɨ i ' se te ' san uma ' ta ' pʉ man , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.2.20.1"> Y ri ángel riche ( rixin ) ri Ajaf xubij cˈa chare : Cayacatej cˈa el .
(trg)="b.MAT.2.20.2"> Tacˈuaj el ri acˈal rachibilan ri ruteˈ y quixtzolin cˈa pan Israel .
(trg)="b.MAT.2.20.3"> Ruma ri xeˈajowan chi xquicamisaj ta ri acˈal , xecom yan .

(src)="b.MAT.2.21.1"> Mɨrɨpan e ' mʉ ' sa ' ka ' pʉ , mʉre mɨrɨ awonsi ' kɨ isan arɨ ' pʉ iya , mɨrɨpan kon utɨ ' pʉ Esuwerʉ pata pona .
(trg)="b.MAT.2.21.1"> Y ri José can xuben wi cˈa ri xbix chare pa rachicˈ ruma ri ángel .
(trg)="b.MAT.2.21.2"> Xucˈuaj el ri acˈal , y ri teˈej .
(trg)="b.MAT.2.21.3"> Y xetzolin cˈa pan Israel .

(src)="b.MAT.2.22.1"> E ' tane A ' keras enasa ' tʉkʉipʉnʉ Era ' pata ' pʉ ya ' kin pe Isutiya po eta ' pʉ iya .
(src)="b.MAT.2.22.2"> Enari ' ke ' pe iyesi ' pʉ , mɨrɨ ya ' ɨtɨpai pʉra .
(src)="b.MAT.2.22.3"> Ipanamasa ' esi ' pʉ iye ' ne ' pɨtʉ yau , mɨrɨpan utɨ ' pʉ Kiyarari nono pona .
(trg)="b.MAT.2.22.1"> Xa yacˈa riyaˈ tek xracˈaxaj chi ya ri Arquelao ri rucˈajol ca ri rey Herodes ri oconek aj kˈatbel tzij pa Judea , xuxibij riˈ chi yecˈojeˈ ka ri chiriˈ pa Judea .
(trg)="b.MAT.2.22.2"> Y xkˈalajsex cˈa chuwech ri José pa jun achicˈ chi tucˈuaj el ri acˈal y ri teˈej cˈa pa Galilea .

(src)="b.MAT.2.23.1"> Mɨrɨpan utɨ ' pʉ ɨko ' manse ' na Nasare ' pona .
(src)="b.MAT.2.23.2"> Pu ' kena ' ton nekama ' pʉ uta ' ku ' tɨ ' pʉ mɨrɨ , “ Nasarin tukai ' esa ' to ' oton , ” tawon .
(trg)="b.MAT.2.23.1"> Y xeˈapon cˈa pa tinamit Nazaret y chiriˈ xecˈojeˈ wi ka , riche ( rixin ) chi queriˈ can nibanatej na cˈa achiˈel ri tzˈibatal ca cuma ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca .
(trg)="b.MAT.2.23.2"> Riyeˈ can quitzˈiban ca chi ri Jesús can cˈo na chi nibix nazareno chare .

(src)="b.MAT.3.1.1"> Mɨrɨ a ' tai , Isaan Pa ' tes uyee ' pʉ .
(src)="b.MAT.3.1.2"> Itekare ekama ' pʉ iya Isutiya rɨmono ' taai awɨrɨ ,
(trg)="b.MAT.3.1.1"> Chupan cˈa ri kˈij riˈ , ri Juan ri Bautista xuchop rukˈalajsaxic ri ruchˈabel ri Dios chiquiwech ri winek ri yeˈapon riqˈui , ri chiriˈ pa jun desierto ri cˈo chiriˈ pa rucuenta ri Judea .

(src)="b.MAT.3.2.1"> “ Amakooi kon apai era ' tɨtɨ ' , apʉne pʉra Papa e ' to ' esa ' wannɨ pe a ' ko pe man , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.3.2.1"> Riyaˈ xubij cˈa chique ri winek : Can titzolin cˈa pe icˈuˈx riqˈui ri Dios , ruma xa nakaj chic cˈo wi pe ri rajawaren ri Dios , nichaˈ chique .

(src)="b.MAT.3.3.1"> Isaan pʉse rɨ pu ' kena ' Aisaya usaurokʉ ' pʉ rʉ ' pʉ ipɨ ' : “ Rɨmono ' tau ka ' pon ukɨ ' pɨ ' nʉnpɨtʉ , ‘ Itepuru e ' ma ikonekatɨ ' , to ' sa rɨ ite ' ma ikonekatɨ ' , ’ tawon , ” ta ' pʉ rʉ ' pʉ ipɨ ' .
(trg)="b.MAT.3.3.1"> Can chrij cˈa ri Juan riˈ chˈonak wi ca ri profeta Isaías , jun achi ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca .
(trg)="b.MAT.3.3.2"> Riyaˈ quecˈareˈ ri rutzˈiban ca : Cˈo cˈa jun achi ri xticˈojeˈ pa jun desierto .
(trg)="b.MAT.3.3.3"> Y riyaˈ xturek cˈa ruchiˈ riche ( rixin ) chi xtubij chique ri winek ri xqueˈapon riqˈui : Tichojmirisaj apo rubey ri Ajaf .
(trg)="b.MAT.3.3.4"> Y can choj cˈa tibanaˈ chare .

(src)="b.MAT.3.4.1"> Isaan pon esi ' pʉ kiyamerʉ i ' po ' konekasa ' , o ' pi ' pɨ konekasa ' esi ' pʉ ipokʉrʉʉi pe iworo ' pai pɨ ' .
(src)="b.MAT.3.4.2"> Iti ' kiyari esi ' pʉ kairau amʉ ' mɨrɨ awonsi ' kɨ teusan e ' ku .
(trg)="b.MAT.3.4.1"> Quecˈariˈ ri tzˈibatal ca .
(trg)="b.MAT.3.4.2"> Ri rutziak cˈa ri Juan ri Bautista banon riqˈui rusmal camello , y rucusan jun tzˈum ri oconek ximibel xerupan .
(trg)="b.MAT.3.4.3"> Y ri ruway ye cˈa ri sacˈ y ri cab ri niquiyaˈ ri tak chicop pa tak juyuˈ .

(src)="b.MAT.3.5.1"> Ka ' pon amʉ ' utɨ ' pʉ ipiya ' Surusiran mɨrɨ awonsi ' kɨ Isutiya apai , tanporo Isotan nono piyawo ' nan pata apai ' ne .
(trg)="b.MAT.3.5.1"> Y ri winek ri yeˈapon cˈa riqˈui ri Juan ri Bautista , sibilaj cˈa ye qˈuiy .
(trg)="b.MAT.3.5.2"> Yecˈo cˈa ri ye aj pa tinamit Jerusalem , ri tinamit ri cˈo pa rucuenta ri Judea .
(trg)="b.MAT.3.5.3"> Y yecˈo chukaˈ ri aj pa nicˈaj chic tinamit riche ( rixin ) ri Judea .
(trg)="b.MAT.3.5.4"> Y chukaˈ can yecˈo cˈa ri yepe cˈa quelaˈ chunakajal ri raken yaˈ Jordán .
(trg)="b.MAT.3.5.5"> Can quinojel cˈa ri winek riˈ ri yeˈapon riqˈui .

(src)="b.MAT.3.6.1"> Tʉmakooi kon ekama pɨ ' , mɨrɨpan kon pa ' taisima ' pʉ iya Isotan tuna tʉu ' tɨsen kau .
(trg)="b.MAT.3.6.1"> Ri winek cˈa riˈ yeban cˈa el bautizar ruma riyaˈ ri chiriˈ pa raken yaˈ Jordán .
(trg)="b.MAT.3.6.2"> Y can yequikˈalajsaj wi cˈa ri quimac .

(src)="b.MAT.3.7.1"> E ' tane tu ' ke Pari ' si amʉ ' mɨrɨ awonsi ' kɨ Satu ' si amʉ ' uyepʉ ene tʉuya a ' tai epa ' taisiman ku ' to ' iya airɨ , ta ' pʉ iya to ' pɨ ' , “ Ɨmɨrɨ ' nokon ɨsɨ ton ɨkʉi munkɨ ton !
(src)="b.MAT.3.7.2"> Ɨnʉ ' uya apana ' tɨsa ' kon ayainʉmʉ kon pa nʉye ' ai ' ne ' ekota ' man nɨto ' piyapai ?
(trg)="b.MAT.3.7.1"> Y tek riyaˈ xutzˈet chi can ye qˈuiy cˈa chique ri achiˈaˈ fariseos y ye qˈuiy chukaˈ chique ri achiˈaˈ saduceos yeˈapon riqˈui ruma nicajoˈ chi yeban el bautizar ruma riyaˈ , riyaˈ xubij cˈa chique : Riyix xa yix achiˈel itzel tak cumatz , ruma niwajoˈ yixanmej chuwech ri rucˈayewal .
(trg)="b.MAT.3.7.2"> ¿ Achique xbin chiwe chi utz yixanmej chuwech ri rucˈayewal ri xtutek pe ri Dios , re chkawech apo ?

(src)="b.MAT.3.8.1"> Epetatɨ ' ɨyera ' tɨsa ' kon amakooi kon apai ekamanin ke .
(trg)="b.MAT.3.8.1"> Riyix rajawaxic cˈa chi nikˈalajin chupan ri icˈaslen chi can kitzij xtzolin pe icˈuˈx riqˈui ri Dios .

(src)="b.MAT.3.9.1"> Mɨrɨ awonsi ' kɨ ɨmɨrɨ ' nokon pe rɨ kɨsenuminkatʉu , ‘ Epʉra ' an esi ina kʉipʉnʉ pe , ’ tukai ' .
(src)="b.MAT.3.9.2"> Apana ' tɨ uya ' nokon serɨ , serɨ ton tɨ ' apai Papa uya Epʉra ' an munkɨ oton kon koneka mɨrɨ .
(trg)="b.MAT.3.9.1"> Man cˈa tichˈob ta ka riyix chi can xu ( xe ) wi ruma chi yix ralcˈual ca ri Abraham , chi ruma ta riˈ xquixcolotej , ma que ta riˈ .
(trg)="b.MAT.3.9.2"> Ruma xa ta ri Dios nrajoˈ , Riyaˈ can nicowin wi nuben ralcˈual ri Abraham chique re abej re yeˈitzˈet waweˈ .

(src)="b.MAT.3.10.1"> Wa ' ka e ' kamasa ' man yʉi amʉ ' mi ' airɨ , mɨrɨ awonsi ' kɨ tanporon yʉi amʉ ' tepetasen pen a ' tɨto ' oton nɨ mɨrɨ , mɨrɨpan eno ' ma apo ' ya ' .
(trg)="b.MAT.3.10.1"> Ri rucˈayewal ri nuyaˈ ri Dios xa nipe yan .
(trg)="b.MAT.3.10.2"> Riyaˈ can xtuben achiˈel nuben jun achi ri cˈo chic ri iquej pa rukˈaˈ riche ( rixin ) chi xqueruchoy ri cheˈ ri xa ma yewachin ta jabel .
(trg)="b.MAT.3.10.3"> Y ronojel cˈa ri xqueruchoy el , xqueruqˈuek pa kˈakˈ .

(src)="b.MAT.3.11.1"> “ Apa ' taisima uya ' nokon tuna ke , amakooi kon apai ɨyera ' tɨ kon pa .
(src)="b.MAT.3.11.2"> E ' tane uye ' ma ' pʉ pe meruntɨ kuru uyepʉ mɨrɨ uyentaino , isapatooi arɨ uya poken pʉra e ' ai ' ne ' .
(src)="b.MAT.3.11.3"> Apa ' taisima iya ' nokon mɨrɨ Wakʉ A ' kwarʉ ke mɨrɨ awonsi ' kɨ apo ' ke .
(trg)="b.MAT.3.11.1"> Riyin , pa yaˈ yixinben wi bautizar tek nitzolin pe icˈuˈx riqˈui ri Dios .
(trg)="b.MAT.3.11.2"> Pero cˈo cˈa jun achi ri xtipe re chkawech apo , ri man achiˈel ta oc riyin .
(trg)="b.MAT.3.11.3"> Riyin can ma yin rucˈamon ta ( takal ta chuwij ) riche ( rixin ) chi ncˈuaj ri ruxajab , ruma ri jun achi riˈ can más wi nim rukˈij y can más wi nim ruchukˈaˈ que chinuwech riyin .
(trg)="b.MAT.3.11.4"> Tek Riyaˈ xtipe , can xquixruben wi bautizar riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu y riqˈui kˈakˈ .

(src)="b.MAT.3.12.1"> Sara ' sara ' pan ti ' kiyari pi ' pɨ menkato ' iya ike esi itemiyatʉ yau , mɨrɨpan uya i ' kwato ' tʉuya apon akoroka , ta ' nasi , wi ' amʉranʉkʉ iya itiwʉ ' ta ' , ipi ' pɨ rʉ ' pʉ po ' tɨ iya tʉusenkʉ ' sen pen apo ' ke , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.3.12.1"> Y can ruchojmirisan chic riˈ riche ( rixin ) chi nuben achiˈel nuben jun achi tek nujoskˈij ri rutrigo pan era , ri can cˈo chic jun horqueta pa rukˈaˈ riche ( rixin ) chi nuqˈuek chuwacakˈikˈ ri trigo ri chˈayon chic .
(trg)="b.MAT.3.12.2"> Ri trigo ri nuchayuj ca riˈ , yariˈ ri numol y nuyec .
(trg)="b.MAT.3.12.3"> Yacˈa ri raken ri trigo ri nucˈuaj el cakˈikˈ , xa nuporoj pa kˈakˈ ri majun bey nichuptej ta .

(src)="b.MAT.3.13.1"> Mɨrɨ a ' tai , Sises uyee ' pʉ Kiyarari winɨ Isaan piya ' Isotan tuna airɨ tʉpa ' taisimato ' pe iya ,
(trg)="b.MAT.3.13.1"> Y yacˈariˈ tek ri Jesús petenak cˈa pa Galilea y xapon riqˈui ri Juan chiriˈ chuchiˈ ri raken yaˈ Jordán .
(trg)="b.MAT.3.13.2"> Riyaˈ can petenak cˈa riche ( rixin ) chi niban el bautizar ruma ri Juan ri Bautista .

(src)="b.MAT.3.14.1"> Isaan esi ' pʉ ɨnereutanʉ ' pai , mɨrɨpan uya ta ' pʉ ipɨ ' , “ Upa ' taisima auya ru ' ku i ' se e ' ai ' , mɨrɨ pe ' e ' tane upiya ' ɨuye ' sa ' ? ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.3.14.1"> Yacˈa ri Juan ma nrajoˈ ta nuben bautizar ri Jesús , y nubij cˈa chare : Xa yin ta riyin riˈ ri utz chi yiban bautizar awuma riyit y mani chi can yit cˈa riyit ri xatoka wuqˈui riyin , riche ( rixin ) chi yatinben el bautizar , xchaˈ ri Juan .

(src)="b.MAT.3.15.1"> Sises uya eikʉ ' pʉ , “ Tɨwɨ mɨrɨ kasa rɨ iku ' kɨ , serɨ pe rɨken iye ' to ' pe .
(src)="b.MAT.3.15.2"> Serɨ winɨ tanporo Papa e ' to ' i ' se rɨ kupʉ mɨrɨ , ” ta ' pʉ iya .
(src)="b.MAT.3.15.3"> Mɨrɨ a ' tai , Isaan uya ikupʉ ' pʉ imaimu awɨrɨ .
(trg)="b.MAT.3.15.1"> Yacˈa ri Jesús xubij chare ri Juan ri Bautista : Riyoj rajawaxic cˈa chi nikaben ronojel ri nubij ri Dios chake .
(trg)="b.MAT.3.15.2"> Rumariˈ re wacami rajawaxic cˈa chi riyit yinaben bautizar riyin .
(trg)="b.MAT.3.15.3"> Y cˈacˈariˈ tek ri Juan ri Bautista xuben bautizar ri Jesús .

(src)="b.MAT.3.16.1"> Inke pʉra tepa ' taisima ' pʉ rʉ ' pʉ pe , Sises ekanwaka ' pʉ tuna kapai .
(src)="b.MAT.3.16.2"> Mɨrɨ a ' tai kuru rɨ , ka ' uta ' koka ' pʉ , mɨrɨpan uya Papa A ' kwarʉ u ' tɨ ene ' pʉ wako ' wa kasa , mɨrɨpan uta ' si ' pʉ ipɨ ' .
(trg)="b.MAT.3.16.1"> Y tek ri Jesús banon chic cˈa bautizar , xbeˈel pe pa yaˈ .
(trg)="b.MAT.3.16.2"> Y Riyaˈ xutzˈet cˈa chi ri caj xjakatej y xutzˈet chukaˈ chi ri Lokˈolaj Espíritu riche ( rixin ) ri Dios nika cˈa pe pa ruwiˈ achiˈel jun palomax .
(trg)="b.MAT.3.16.3"> Can choj wi cˈa petenak pa ruwiˈ Riyaˈ .

(src)="b.MAT.3.17.1"> Main , Epʉn winon uya ta ' pʉ , “ Umu pʉse rɨ , uni ' nʉnkanʉ ; ipɨ ' epori ' mayai ' , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.3.17.1"> Y can cˈo cˈa jun chˈabel xpe chilaˈ chicaj y xubij : Yareˈ ri Nucˈajol y can sibilaj nwajoˈ , y nucukuban nucˈuˈx riqˈui , xchaˈ ri chˈabel riˈ .

(src)="b.MAT.4.1.1"> Mɨrɨ a ' tai , Iya ' kwarʉ uya Sises arɨ ' pʉ rɨmono ' ta ' Makoi uya i ' tupɨ ' to ' pe .
(trg)="b.MAT.4.1.1"> Y yacˈariˈ tek ri Jesús xucˈuex ruma ri Lokˈolaj Espíritu riche ( rixin ) chi xbe cˈa pa jun desierto , riche ( rixin ) chi nitojtobex cˈa ruma ri itzel winek .

(src)="b.MAT.4.2.1"> Tʉuseruma tʉpo tenta ' nai ' pʉra 40 kaisa rɨ wʉi mɨrɨ awonsi ' kɨ ewarupɨ , mɨrɨpan esi ' pʉ ipan pe kuru iwan pe .
(trg)="b.MAT.4.2.1"> Tek ri Jesús can cawinek kˈij y cawinek akˈaˈ chic ri ma waynek ta , yacˈariˈ tek xpe runumic .

(src)="b.MAT.4.3.1"> I ' tupɨ ' nin uyee ' pʉ ipiya ' , mɨrɨpan uya ta ' pʉ ipɨ ' , “ Papa Mumu pe ɨwesi yau , se ton tɨ ' amʉ ' pɨ ' pʉreti pe enakɨ ka ' kɨ , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.4.3.1"> Y can yacˈariˈ tek xpe ri itzel winek nutojtobej ri Jesús , y xubij cˈa chare : Wi kas kitzij chi yit cˈa riyit ri Rucˈajol ri Dios , tabanaˈ cˈa chique re abej reˈ chi queˈoc caxlan wey , xchaˈ .

(src)="b.MAT.4.4.1"> Sises uya eikʉ ' pʉ , “ Iye ' menukasa ' , ‘ Ka ' pon esi tʉuko ' mansen pʉreti pɨ ' rɨken pen , e ' tane tanporon nɨ main pɨ ' Papa mʉta yapai tʉuye ' sen , ’ tawon , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.4.4.1"> Yacˈa ri Jesús xubij cˈa chare ri itzel winek : Tzˈibatal ca chupan ri ruchˈabel ri Dios , chi ma xu ( xe ) ta wi riqˈui caxlan wey nicˈaseˈ wi ri winek , xa can nicˈaseˈ chukaˈ riqˈui ronojel ri ruchˈabel ri Dios .

(src)="b.MAT.4.5.1"> Mɨrɨ a ' tai , Makoi uya Sises arɨ ' pʉ wakʉ eke pata pona , mɨrɨpan uya Papa ena ' Esuwerʉ amʉ ' use ' mato ' , ɨpʉremato ' iwʉ ' ka ' tawon inakapu putu po iye ' mʉ ' sa ' kato ' pe ikupʉ ' pʉ .
(trg)="b.MAT.4.5.1"> Y yacˈariˈ tek ri itzel winek xucˈuaj ri Jesús cˈa chupan ri lokˈolaj tinamit Jerusalem , y cˈa pa ruwiˈ ri rachoch ri Dios xberuyaˈ wi .

(src)="b.MAT.4.6.1"> “ Papa Mumu pe ɨwesi yau , ata ' mo ' kakɨ , apʉne pʉra iye ' menukasa ' : “ ‘ Tinserʉʉi ton apiyo ' ma iya ɨpɨ ' , mɨrɨpan kon uya temiyatʉ kon yau ayanʉmʉ tɨ ' pona a ' ta wɨnɨ auya namai ' , ’ tawon , ” ta ' pʉ Makoi uya ipɨ ' .
(trg)="b.MAT.4.6.1"> Cˈacˈariˈ tek ri itzel winek xubij chare ri Jesús : Wi kas kitzij chi yit Rucˈajol ri Dios , tacˈakaˈ ka awiˈ pa xulan .
(trg)="b.MAT.4.6.2"> Ruma chupan ri ruchˈabel ri Dios tzˈibatal ca , nubij : Ri Dios can xquerutek pe ri ruˈángeles awuqˈui riche ( rixin ) chi yatquichajij .
(trg)="b.MAT.4.6.3"> Xcatquiliˈej pa quikˈaˈ , riche ( rixin ) chi queriˈ ma xtachakˈij ( xtatochˈ ) ta awaken chuwech abej ,

(src)="b.MAT.4.7.1"> Sises uya eikʉ ' pʉ , “ Iye ' menukasa ' rɨ nɨrɨ , ‘ Itepuru , Papa , itese ' pɨ ' ɨwe ' to ' kʉsi ' tupɨtʉi , ’ tasa ' , ” ta ' pʉ iya ipɨ ' .
(trg)="b.MAT.4.7.1"> xchaˈ chare .
(trg)="b.MAT.4.7.2"> Yacˈa ri Jesús xubij chare ri itzel winek : Riyin ma nben ta ri narayij riyit .
(trg)="b.MAT.4.7.3"> Ruma tzˈibatal ca chukaˈ chupan ri ruchˈabel ri Dios chi ma tatojtobej ta ri Awajaf Dios , xchaˈ ri Jesús .

(src)="b.MAT.4.8.1"> Makoi uya kanan arɨ ' pʉ ka ' tawon wʉ ' pona , mɨrɨpan uya tanporo eke ton pata enpoika ' pʉ itenu ya ' , mɨrɨ awonsi ' kɨ wakʉ pe rɨ iye ' to ' .
(trg)="b.MAT.4.8.1"> Y ri itzel winek xucˈuaj chic cˈa ri Jesús cˈa pa ruwiˈ jun juyuˈ ri nej jotol chicaj , y xucˈut cˈa chuwech ronojel ri cajawaren y ri quicˈojlen ri nimaˈk tak tinamit ri yecˈo chuwech re ruwachˈulef .

(src)="b.MAT.4.9.1"> “ Tanporo serɨ ton ke ɨrepa uya , urɨ pɨ ' te ' sekunkai ' ɨwɨpʉrema yau , ” ta ' pʉ iya ipɨ ' .
(trg)="b.MAT.4.9.1"> Y yacˈariˈ tek ri itzel winek xubij cˈa chare ri Jesús : Can ronojel cˈa re xincˈut chawech xtinyaˈ chawe , wi yaxuqueˈ yamajeˈ chinuwech riche ( rixin ) chi nayaˈ nukˈij , xchaˈ chare ri Jesús .

(src)="b.MAT.4.10.1"> Sises uya ta ' pʉ ipɨ ' , “ Upiyapai enta , Se ' tan !
(src)="b.MAT.4.10.2"> Apʉne pʉra iye ' menukasa ' , ‘ Itepuru , Papa , itese ' pɨ ' ɨwe ' to ' pɨ ' rɨken ɨpʉrema ' ; Kʉrɨ rɨ rɨken poitorʉ pe e ' kɨ , ’ tawon , ” ta ' pʉ Sises uya .
(trg)="b.MAT.4.10.1"> Yacˈariˈ tek ri Jesús xubij chare : Cabiyin quelaˈ riyit Satanás .
(trg)="b.MAT.4.10.2"> Ruma chupan ri ruchˈabel ri Dios ri tzˈibatal ca , nubij : Xaxu ( xaxe wi ) cˈa ri Ajaf Dios tayaˈ rukˈij , y xaxu ( xaxe wi ) chukaˈ Riyaˈ ri rucˈamon chi nanimaj ri nubij , xchaˈ ri Jesús chare .

(src)="b.MAT.4.11.1"> Mɨrɨpan piyapai Makoi utɨ ' pʉ .
(src)="b.MAT.4.11.2"> Inserʉ amʉ ' uyee ' pʉ ipika ' tɨi ' .
(trg)="b.MAT.4.11.1"> Y yacˈariˈ tek ri itzel winek xuyaˈ ca ri Jesús .
(trg)="b.MAT.4.11.2"> Y xeˈoka ri ángeles riqˈui ri Jesús , y xquichop niquinimaj niquilij .

(src)="b.MAT.4.12.1"> Sises uya Isaan esi pariki ' si tau tawon etasa ' a ' tai , iyenna ' po ' pʉ Kiyarari pona .
(trg)="b.MAT.4.12.1"> Y tek ri Jesús xracˈaxaj chi ri Juan ri Bautista xchapatej y xyaˈox ( xyaˈ ) pa cárcel , yacˈariˈ tek ri Jesús xtzolin chic pa ruwachˈulef Galilea .

(src)="b.MAT.4.13.1"> Ɨko ' manse ' na itɨ ' pʉ Ka ' paneyan pona , Nasare ' tʉnɨnse .
(src)="b.MAT.4.13.2"> Mɨrɨ pata esi ' pʉ mɨrɨ parau ku ' pɨri piyau Sepuran mɨrɨ awonsi ' kɨ Na ' tari nono airɨ .
(trg)="b.MAT.4.13.1"> Pero xa ma xcˈojeˈ ta ka pa tinamit Nazaret , xa xuyaˈ ca ri tinamit riˈ , riche ( rixin ) chi xbecˈojeˈ pa jun tinamit ri Capernaum rubiˈ ; jun tinamit ri cˈo chuchiˈ jun choy .
(trg)="b.MAT.4.13.2"> Ri Capernaum riˈ pa culef ri ye quiy quimam ca ri Zabulón y ri Neftalí cˈo wi .

(src)="b.MAT.4.14.1"> Pu ' kena ' Aisaya uya ta ' pʉ rʉ ' pʉ a ' ku ' tɨ pe :
(trg)="b.MAT.4.14.1"> Ri Jesús xapon cˈa chupan ri jun tinamit riˈ , riche ( rixin ) chi queriˈ nibanatej ri tzˈibatal ca ruma ri profeta Isaías , ri achi ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca .
(trg)="b.MAT.4.14.2"> Y riyaˈ rubin cˈa ca :

(src)="b.MAT.4.15.1"> “ Sepuran mɨrɨ awonsi ' kɨ Na ' tari nono pon kon , ka ' pon amʉ ' Kiyarari e ' ma awɨron kon mɨrɨ awonsi ' kɨ tuna Isotan ratoi pon kon , Kiyarari , Esuwerʉ amʉ ' pen nono yau te ' san .
(trg)="b.MAT.4.15.1"> Ri winek ri yecˈo pa culef ca ri ye riy rumam ri Zabulón y ri yecˈo ri pa culef ca ri ye riy rumam ri Neftalí ; ri acuchi ( achique ) nikˈax wi ri bey ri nibe chuchiˈ mar , ri jucˈan chic ruchiˈ ri raken yaˈ Jordán .
(trg)="b.MAT.4.15.2"> Ri chilaˈ pa Galilea , acuchi ( achique ) xa jubaˈ ma quiyon chic winek ri ma ye israelitas ta yecˈo .

(src)="b.MAT.4.16.1"> Pʉsamoro ka ' pon amʉ ' ewarupɨ yau tʉuko ' mansan uya eke rɨ iweyu ensa ' man ; uma ' tan nɨto ' nono yau te ' san pona iweyu e ' wei ' tɨsa ' man . ”
(trg)="b.MAT.4.16.1"> Can ye tinamit cˈa ri achiˈel pa kˈekuˈm yecˈo wi , y xapon cˈa ri Nimalaj Sakil quiqˈui .
(trg)="b.MAT.4.16.2"> Y chukaˈ can ye tinamit cˈa ri pa rumujal ri camic yecˈo wi , y xapon cˈa quiqˈui ri nisakirisan quiche ( quixin ) .

(src)="b.MAT.4.17.1"> Mɨrɨ si ' kɨrɨ rɨ Sises epiya ' tɨ ' pʉ itekare ekama pɨ ' , “ Era ' tɨtɨ ' amakooi kon apai , apʉne pʉra Papa e ' to ' esa ' wannɨ pe man a ' ko pe ! ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.4.17.1"> Queriˈ ri tzˈibatal ca .
(trg)="b.MAT.4.17.2"> Y tek ri Jesús xapon ri pa tinamit Capernaum , can yacˈariˈ tek xuchop rutzijoxic ri ruchˈabel ri Dios y nubij cˈa chique ri winek : Can titzolin cˈa pe icˈuˈx riqˈui ri Dios , ruma xa can nakaj chic cˈo wi pe ri rajawaren ri caj , xchaˈ ri Jesús chique .

(src)="b.MAT.4.18.1"> Sises usarɨ koro ' tau parau ku ' pɨri Kiyarari piyawɨrɨ , ka ' pon ene ' pʉ iya , takon ya ' te ' san , Saiman itese ' , Pi ' ta tato ' ipɨ ' , mɨrɨ awonsi ' kɨ Anturu si itakon .
(src)="b.MAT.4.18.2"> Tʉpunwerʉ kon tʉrʉ pɨ ' to ' esi ' pʉ parau ku ' pɨri kau , apʉne pʉra moro ' amʉ ' a ' sinin nan pe tesi kon pɨ ' .
(trg)="b.MAT.4.18.1"> Y tek ri Jesús benak cˈa chuchiˈ ri choy Galilea , xerutzˈet cˈa ye caˈiˈ achiˈaˈ cachˈalal quiˈ .
(trg)="b.MAT.4.18.2"> Ri caˈiˈ achiˈaˈ riˈ , ya ri Simón ri nibix chukaˈ Pedro chare , rachibilan ri Andrés ri rachˈalal .
(trg)="b.MAT.4.18.3"> Riyeˈ can ye aj chapoy car wi , rumariˈ tek yetajin niquiqˈuek ka ri quiyaˈl chapabel car chupan ri choy .

(src)="b.MAT.4.19.1"> Sises uya ta ' pʉ to ' pɨ ' , “ Upɨkɨrɨ ɨsi ' tɨ ' , ɨkonekato ' kon pe uya ka ' pon amʉ ' a ' sinin nan pe , ” ta ' pʉ iya .
(trg)="b.MAT.4.19.1"> Y tek ri Jesús xchˈo quiqˈui ri caˈiˈ aj chapoy tak car riˈ , xubij chique : Quinitzekelbej y xtincˈut chiwech achique rubanic yeˈichˈec pe winek riche ( rixin ) chi yinquitzekelbej .

(src)="b.MAT.4.20.1"> Mɨrɨ pe rɨ , tʉpunwerʉ kon tʉnɨnse to ' utɨ ' pʉ ipɨkɨrɨ .
(trg)="b.MAT.4.20.1"> Ri caˈiˈ achiˈaˈ riˈ , can yacˈariˈ xquiyaˈ ca ri chapoj car y xquitzekelbej el .

(src)="b.MAT.4.21.1"> Mɨrɨ apai tʉutɨi ' , tʉron kon asa ' ron kon ɨsirunan ene ' pʉ iya , Isens mɨrɨ awonsi ' kɨ Isaan , Sepiti munkɨ amʉ ' .
(src)="b.MAT.4.21.2"> Kanau yau to ' esi ' pʉ , tʉkʉipʉnʉ kon Sepiti pokon pe tʉpunwerʉ kon konepɨtʉ pɨ ' .
(src)="b.MAT.4.21.3"> Sises uya to ' kɨ ' ma ' pʉ .
(trg)="b.MAT.4.21.1"> Cˈa jubaˈ cˈa quebiyin apo , tek ri Jesús xerutzˈet cˈa ye caˈiˈ chic achiˈaˈ ri cachˈalal quiˈ .
(trg)="b.MAT.4.21.2"> Y ri caˈiˈ achiˈaˈ riˈ , ya ri Jacobo y ri Juan ri ye rucˈajol ri jun achi Zebedeo rubiˈ .
(trg)="b.MAT.4.21.3"> Riyeˈ can ya cˈa ri pa jucuˈ yesamej wi riqˈui ri Zebedeo ri quitataˈ , yequicˈojoj cˈa ri quiyaˈl chapabel car .
(trg)="b.MAT.4.21.4"> Y xpe cˈa ri Jesús xerusiqˈuij ( xeroyoj ) riche ( rixin ) chi niquitzekelbej .

(src)="b.MAT.4.22.1"> Inke pʉra , tʉkanwa kon mɨrɨ awonsi ' kɨ tʉkʉipʉnʉ kon tʉnɨnse to ' utɨ ' pʉ ipɨkɨrɨ .
(trg)="b.MAT.4.22.1"> Y ri Jacobo y ri Juan , ri ye caˈiˈ achiˈaˈ riˈ , can yacˈariˈ tek xquiyaˈ ca ri quijucuˈ y ri quitataˈ y xquitzekelbej el ri Jesús .

(src)="b.MAT.4.23.1"> Sises utɨ ' pʉ siya rɨ Kiyarari awɨrɨ ka ' pon amʉ ' enupa pɨ ' Esuwerʉ amʉ ' usenupato ' iwʉ ' tau ' ne .
(src)="b.MAT.4.23.2"> Wakʉ itekare ekama pɨ ' iyesi ' pʉ , Papa e ' to ' esa ' wannɨ pe pɨ ' .
(src)="b.MAT.4.23.3"> Paran pokon kon mɨrɨ awonsi ' kɨ takuru ' kena ' nan ka ' pon amʉ ' epi ' tɨ pɨ ' iyesi ' pʉ .
(trg)="b.MAT.4.23.1"> Ri Jesús can ronojel tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Galilea xapon wi , nucˈut cˈa ri ruchˈabel ri Dios chiquiwech ri winek pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios , nutzijoj cˈa ri lokˈolaj chˈabel ri nichˈo chrij ri rajawaren ri Dios .
(trg)="b.MAT.4.23.2"> Yerucˈachojsaj cˈa winek ri jalajoj chi yabilal y kˈaxon ntoc chique .

(src)="b.MAT.4.24.1"> Itekareei utɨ ' pʉ siya rɨ Siriya poron pata awɨrɨ ' ne rɨ , mɨrɨpan ka ' pon amʉ ' uya tanporo e ' ne ' pe te ' san nee ' pʉ ipiya ' , ti ' tui ' pʉra rɨ teparan ke te ' san .
(src)="b.MAT.4.24.2"> Tʉron kon eparan esi ' pʉ ipan pe kuru te ' kʉnkʉnmasen , tʉron kon yau makoi a ' kwarʉ esi ' pʉ , tʉron kon eparan esi ' pʉ yai to ' enno ' pɨ ' nin , tʉron kon ipu ' tɨka ' pɨ ' sa ' kon Sises uya tanporo pʉsamoro epi ' tɨ ' pʉ .
(trg)="b.MAT.4.24.1"> Ri rutzijol ri Jesús xapon cˈa pa ronojel tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Siria .
(trg)="b.MAT.4.24.2"> Y ri ye yawaˈiˈ xecˈamer cˈa pe chuwech ri Jesús riche ( rixin ) chi yerucˈachojsaj el , yawaˈiˈ ri ma junan ta ruwech yabil ntoc chique .
(trg)="b.MAT.4.24.3"> Yecˈo ri can kˈaxon cˈa riche ( rixin ) ri chˈaculaj ri ntoc chique .
(trg)="b.MAT.4.24.4"> Yecˈo ri xa itzel tak espíritu ri ye oconek quiqˈui .
(trg)="b.MAT.4.24.5"> Yecˈo cˈa ri ye chˈuˈj y yecˈo cˈa chukaˈ ri ye siquirnek .
(trg)="b.MAT.4.24.6"> Y can quinojel cˈa ri yawaˈiˈ riˈ xerucˈachojsaj el .

(src)="b.MAT.4.25.1"> Eke pe rɨ anpisin Kiyarari awɨron kon , Te ' ka ' pores , Surusiran , Isutiya pon kon , mɨrɨ awonsi ' kɨ Isotan nono ratoi pon kon utɨ ' pʉ ipɨkɨrɨ .
(trg)="b.MAT.4.25.1"> Y ri Jesús can xtzekelbex cˈa cuma sibilaj ye qˈuiy winek ri ye petenak pa tak tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Galilea , cuma chukaˈ ri ye petenak pa tak tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Decápolis , ri yepe pa Jerusalem y ri ye petenak pa nicˈaj chic tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Judea .
(trg)="b.MAT.4.25.2"> Y can queriˈ chukaˈ , xtzekelbex cuma sibilaj ye qˈuiy winek ri ye petenak cˈa jucˈan chic ruchiˈ ri raken yaˈ Jordán .

(src)="b.MAT.5.1.1"> Sises uya anpisin pe ka ' pon amʉ ' ensa ' a ' tai , iyekainʉmʉ ' pʉ i ' kʉrʉ pona , mɨrɨpan ereuta ' pʉ .
(src)="b.MAT.5.1.2"> Ipoitorʉ ton amʉra ' pʉ ipiya ' ,
(trg)="b.MAT.5.1.1"> Y tek ri Jesús xerutzˈet chi ye sibilaj ye qˈuiy winek ri quimolon quiˈ , Riyaˈ xjoteˈ cˈa pa ruwiˈ jun juyuˈ , y xtzˈuyeˈ cˈa ka .
(trg)="b.MAT.5.1.2"> Y cˈacˈariˈ xquimol apo quiˈ ri ye rudiscípulos riqˈui .

(src)="b.MAT.5.2.1"> mɨrɨpan kon enupa pɨ ' iye ' sara ' tɨ ' pʉ :
(trg)="b.MAT.5.2.1"> Y yacˈariˈ tek ri Jesús xuchop nitzijon riche ( rixin ) chi yerutijoj , y xubij cˈa :

(src)="b.MAT.5.3.1"> “ Pori ' pe entu ' ma ' na ' ne ' nan ta ' kwarʉ kon yau esi , apʉne pʉra to ' iwano ' pe Papa e ' to ' esa ' wannɨ pe esi .
(trg)="b.MAT.5.3.1"> Jabel ruwaquikˈij ri winek ri can niquinaˈ pa cánima chi nicˈatzin ri Dios chique , ruma quiche ( quixin ) riyeˈ ri rajawaren ri caj .

(src)="b.MAT.5.4.1"> Pori ' pe te ' ton kon kamoro tʉuta ' kwarʉkai ' ukaran nɨ pɨ ' na ' ne ' nan serɨ pe , apʉne pʉra Papa uya pori ' pe to ' ku ' to ' oton .
(trg)="b.MAT.5.4.1"> Jabel ruwaquikˈij ri yeˈokˈ chuwech ri Dios , ruma riyeˈ xquebochiˈix ruma ri Dios .
(trg)="b.MAT.5.4.2"> Y xquequicot .

(src)="b.MAT.5.5.1"> Pori ' pe te ' ton kon kamoro mɨ pe te ' ku ' san pen , apʉne pʉra tanporo rɨ non tʉrʉ Papa uya to ' ena ' .
(trg)="b.MAT.5.5.1"> Jabel ruwaquikˈij ri chˈuchˈuj cánima , ruma riyeˈ xtoc quiche ( quixin ) ri ruwachˈulef ri rutzujun ( rusujun ) ca ri Dios chique .

(src)="b.MAT.5.6.1"> Pori ' pe te ' ton kon kamoro iwan pe , mɨrɨ awonsi ' kɨ tuna ' kiri ' ke na ' ne ' nan ipokena ' i ' se , apʉne pʉra to ' rɨ a ' wetato ' oton .
(trg)="b.MAT.5.6.1"> Jabel ruwaquikˈij ri can ninum y nicˈat cánima chrij ri chojmilaj cˈaslen riqˈui ri Dios , ruma ri Dios xtuben cˈa chique chi xtichˈuchˈuˈ ka ri cánima .

(src)="b.MAT.5.7.1"> Pori ' pe te ' ton kon kamoro ɨsentu ' kena ' ton , apʉne pʉra Papa usentu ' mato ' oton to ' pɨ ' .
(trg)="b.MAT.5.7.1"> Jabel ruwaquikˈij ri can niquijoyowaj quiwech ri winek , ruma riyeˈ can xtijoyowex chukaˈ quiwech .

(src)="b.MAT.5.8.1"> Pori ' pe te ' ton kon kamoro wakʉ pe tewan kon yau nekonekayai ' ne ' nan , apʉne pʉra to ' uya Papa ento ' oton .
(trg)="b.MAT.5.8.1"> Jabel ruwaquikˈij ri chˈajchˈoj cánima , ruma riyeˈ can xtiquitzˈet cˈa ruwech ri Dios .

(src)="b.MAT.5.9.1"> Pori ' pe te ' ton kon kamoro ɨsɨ pe te ' san i ' nɨ ' pankanin nan , apʉne pʉra Papa munkɨ amʉ ' pe to ' e ' to ' oton .
(trg)="b.MAT.5.9.1"> Jabel ruwaquikˈij ri cˈo cánima riche ( rixin ) chi yequibochiˈij ri yebano oyowal , ruma riyeˈ xtibix chique chi ye ralcˈual ri Dios .

(src)="b.MAT.5.10.1"> Pori ' pe te ' ton kon kamoro ɨsɨ pe rɨ , ipan pe rɨ tʉkota ' masan wakʉ kupʉ to ' uya wenai , to ' iwano ' pe Papa e ' to ' esa ' wannɨ pe esi .
(trg)="b.MAT.5.10.1"> Jabel ruwaquikˈij ri niquikˈaxaj tijoj pokonal pa quikˈaˈ nicˈaj chic , ruma can choj wi ri quicˈaslen chuwech ri Dios .
(trg)="b.MAT.5.10.2"> Can jabel wi ruwaquikˈij , ruma chi quiche ( quixin ) riyeˈ ri rajawaren ri caj .

(src)="b.MAT.5.11.1"> “ Pori ' pe ɨwesi kon mɨrɨ ka ' pon amʉ ' uya asapema kon a ' tai , iwenai pʉra ɨkota ' ma ' nokon a ' tai mɨrɨ awonsi ' kɨ to ' usaurokʉ ɨri pe rɨ ɨpɨ ' nokon a ' tai urɨ uriya ' .
(trg)="b.MAT.5.11.1"> Jabel ruwaˈikˈij tek wuma riyin yixyokˈ y tek ri winek itzel niquinaˈ chiwe , y niquibij ronojel itzel chiwij , y tek wuma riyin nitzˈuculux tzij chiwij .