# ar/jalalayn.xml.gz
# az/mammadaliyev.xml.gz
(src)="s1.1"> « بسم الله الرحمن الرحيم »
(trg)="s1.1"> Mərhəmətli , rəhmli Allahın adı ilə !
(src)="s1.2"> « الحمد لله » جملة خبرية قصد بها الثناء على الله بمضمونها من أنه تعالى : مالك لجميع الحمد من الخلق أو مستحق لأن يحمدوه ، والله علم على المعبود بحق « ربِّ العالمين » أي مالك جميع الخلق من الإنس والجن والملائكة والدواب وغيرهم ، وكل منها يُطلق عليه عالم ، يقال عالم الإنس وعالم الجن إلى غير ذلك ، وغلب في جمعه بالياء والنون أولي العلم على غيرهم ، وهو من العلامة لأنه علامة على موجده .
(trg)="s1.2"> Həmd ( şükür və tə ’ rif ) olsun Allaha ( və ya : Həmd məxsusdur Allaha ) – aləmlərin Rəbbinə ,
(src)="s1.3"> « الرحمن الرحيم » أي ذي الرحمة وهي إرادة الخير لأهله .
(trg)="s1.3"> ( Bu dünyada hamıya ) mərhəmətli , ( axirətdə isə ancaq mö ’ minlərə ) rəhmli olana ,
(src)="s1.4"> أي الجزاء وهو يوم القيامة ، وخص بالذكر لأنه لا ملك ظاهرًا فيه لأحد إلا الله تعالى بدليل « لمن الملك اليوم ؟ لله » ومن قرأ مالك فمعناه الأمر كله في يوم القيامة أو هو موصوف بذلك دائمًا « كغافر الذنب » فصح وقوعه صفة لمعرفة .
(trg)="s1.4"> Haqq-Hesab ( qiyamət ) gününün sahibinə !
(src)="s1.5"> « إيَّاك نعبد وإياك نستعين » أي نخصك بالعبادة من توحيد وغيره ونطلب المعونة على العبادة وغيرها .
(trg)="s1.5"> Biz yalnız Sənə ibadət edirik və yalnız Səndən kömək diləyirik !
(src)="s1.6"> « اهدنا الصراط المستقيم » أي أرشدنا إليه ، ويبدَل منه :
(trg)="s1.6"> Bizi doğru ( düz ) yola yönəlt !
(src)="s1.7"> « صراط الَّذين أنعمت عليهم » بالهداية ويبدل من الذين بصلته « غير المغضوب عليهم » وهم اليهود « ولا » وغير « الضالِّين » وهم النصارى ونكتة البدل إفادة أن المهتدين ليسوا يهوداً ولا نصارى . والله أعلم بالصواب ، وإليه المرجع والمآب ، وصلى الله على سيدنا محمد وعلى اَله وصحبه وسلم تسليما كثيراً دائما أبداً ، وحسبنا الله ونعم الوكيل ، ولا حول ولا قوة إلا بالله العلي العظيم .
(trg)="s1.7.0"> Ne ’ mət verdiyin kəslərin yoluna !
(trg)="s1.7.1"> Qəzəbə düçar olmuşların və ( haqdan ) azmışların ( yoluna ) yox !
(src)="s2.1"> « الم » الله أعلم بمراده بذلك .
(trg)="s2.1"> Əlif , Lam , Mim .
(src)="s2.2"> « ذلك » أي هذا « الكتاب » الذي يقرؤه محمد « لا ريب » لا شك « فيه » أنه من عند الله وجملة النفي خبر مبتدؤه ذلك والإشارة به للتعظيم « هدىً » خبر ثان أي هاد « للمتقين » الصائرين إلى التقوى بامتثال الأوامر واجتناب النواهي لاتقائهم بذلك النار .
(trg)="s2.2"> Bu , ( Allah tərəfindən nazil edilməsinə , haqdan gəlməsinə ) heç bir şəkk-şübhə olmayan , müttəqilərə ( Allahdan qorxanlara , pis əməllərdən çəkinənlərə ) doğru yol göstərən Kitabdır .
(src)="s2.3"> « الذين يؤمنون » يصدِّقون « بالغيب » بما غاب عنهم من البعث والجنة والنار « ويقيمون الصلاة » أي يأتون بها بحقوقها « ومما رزقناهم » أعطيناهم « ينفقون » في طاعة الله .
(trg)="s2.3"> O kəslərki , qeybə ( Allaha , mələklərə , qiyamətə , qəza və qədərə ) inanır , ( lazımınca ) namaz qılır və onlara verdiyimiz ruzidən ( ailələrinə , qohum-qonşularına və digər haqq sahiblərinə ) sərf edirlər .
(src)="s2.4"> « والذين يؤمنون بما أنزل إليك » أي القراَن « وما أنزل من قبلك » أي التوراة والإنجيل وغيرهما « وبالآخرة هم يوقنون » يعلمون .
(trg)="s2.4"> O kəslərki , sənə göndərilənə ( Qur ’ ana ) və səndən əvvəl göndərilənlərə ( Tövrat , İncil , Zəbur və s . ) iman gətirir və axirətə də şəksiz inanırlar ,
(src)="s2.5"> « أولئك » الموصوفون بما ذكر « على هدىّ من ربِّهم وأولئك هم المفلحون » الفائزون بالجنة الناجون من النار .
(trg)="s2.5.0"> Məhz onlar öz Rəbbi tərəfindən ( göstərilmiş ) doğru yoldadırlar .
(trg)="s2.5.1"> Nicat tapanlar ( axirət əzabından qurtarıb Cənnətə qovuşanlar ) da onlardır .
(src)="s2.6"> « إن الذين كفروا » كأبي جهل وأبي لهب ونحوهما « سواء عليهم أأنذرتهم » بتحقيق الهمزتين وإبدال الثانية ألفاً وتسهيلها وإدخال ألف بين المسهلة والأخرى وتركه « أم لم تنذرهم لا يؤمنون » لعلم الله منهم ذلك فلا تطمع في إيمانهم ، والإنذار إعلام مع تخويف .
(trg)="s2.6.0"> ( Ya Rəsulum ! )
(trg)="s2.6.1"> Həqiqətən , kafirləri əzabla qorxutsan da , qorxutmasan da , onlar üçün birdir , iman gətirməzlər .
(src)="s2.7"> « ختم الله على قلوبهم » طبع عليها واستوثق فلا يدخلها خير « وعلى سمعهم » أي مواضعه فلا ينتفعون بما يسمعونه من الحق « وعلى أبصارهم غشاوة » غطاء فلا يبصرون الحق « ولهم عذاب عظيم » قوي دائم .
(trg)="s2.7.0"> Allah onların ürəyinə və qulağına möhür vurmuşdur .
(trg)="s2.7.1"> Gözlərində də pərdə vardır .
(src)="s2.8"> ونزل في المنافقين : « ومن الناس من يقول آمنا بالله وباليوم الآخر » أي يوم القيامة لأنه آخر الأيام « وما هم بمؤمنين » روعي فيه معنى من ، وفي ضمير يقول لفظها .
(trg)="s2.8"> İnsanlar içərisində elələri də vardır ki , iman gətirmədikləri halda : “ Biz Allaha və qiyamət gününə iman gətirdik “ , -deyirlər .
(src)="s2.9"> « يخادعون الله والذين آمنوا » بإظهار خلاف ما أبطنوه من الكفر ليدفعوا عنهم أحكامه الدنيوية « وما يخدعون إلا أنفسهم » لأن وبال خداعهم راجع إليهم فيفتضحون في الدنيا بإطلاع الله نبيه على ما أبطنوه ويعاقبون في الآخرة « وما يشعرون » يعلمون أن خداعهم لأنفسهم ، والمخادعة هنا من واحد كعاقبت اللص وذكر الله فيها تحسين ، وفي قراءة وما يخدعون .
(trg)="s2.9.0"> Onlar elə güman edirlər ki , ( qəlblərində olan küfrü gizlətməklə ) Allahı və mö ’ minləri aldadırlar .
(trg)="s2.9.1"> Bilmirlər ki , əslində ancaq özlərini aldadırlar .
(src)="s2.10"> « في قلوبهم مرض » شك ونفاق فهو يمرض قلوبهم أي يضعفها « فزادهم الله مرضاً » بما أنزله من القرآن لكفرهم به « ولهم عذاب أليم » مؤلم « بما كانوا يُكذّبوِن » بالتشديد أي : نبي الله ، وبالتخفيف أي قولهم آمنا .
(trg)="s2.10.1"> Allah onların ( şəkk , kin və nifiq ) mərəzini daha da artırar .
(trg)="s2.10.2"> Yalan dedikləri üçün onlar şiddətli bir əzaba düçar olacaqlar !
(src)="s2.11"> « وإذا قيل لهم » أي لهؤلاء « لا تفسدوا في الأرض » بالكفر والتعويق عن الإيمان . « قالوا إنما نحن مصلحون » وليس ما نحن فيه بفساد . قال الله تعالى رداً عليهم .
(trg)="s2.11"> Onlara : “ Yer üzündə ( küfr və günah işlədərək , mö ’ minləri aldadaraq ) fəsad törətməyin ! ” -dedikdə : “ Bizim işimiz ancaq yaxşılıq etməkdir ” , -deyə cavab verirlər .
(src)="s2.12"> « ألا » للتنبيه « إنهم هم المفسدون ولكن لا يشعرون » بذلك .
(trg)="s2.12"> Bilin ki , onlar fəsad törədəndirlər , lakin ( bunu ) dərk etmirlər .
(src)="s2.13"> « وإذا قيل لهم آمنوا كما آمن الناس » أصحاب النبي « قالوا أنؤمن كما آمن السفهاء » الجهال أي لا نفعل كفعلهم . قال تعالى ردا َعليهم : « ألا إنهم هم السفهاء ولكن لا يعلمون » ذلك .
(trg)="s2.13.0"> Onlara : ” Başqaları ( mühacir və ənsar ) iman gətirdikləri kimi siz də iman gətirin ! ” – deyildiyi zaman ( öz aralarında ) : “ Biz də səfehlər ( ağılsızlar ) kimi iman gətirək ? ” -deyə cavab verirlər .
(trg)="s2.13.1"> ( Ey mö ’ minlər ! )
(src)="s2.14"> « وإذا لقوا » أصله لقيوا حذفت الضمة للاستثقال ثم الياء لالتقائها ساكنة مع الواو « الذين آمنوا قالوا آمنا وإذا خلوا » منهم ورجعوا « إلى شياطينهم » رؤسائهم « قالوا إنا معكم » في الدين « إِنَّما نحن مستهزئون » بهم بإظهار الإيمان .
(trg)="s2.14.0"> Onlar mö ’ minlərlə qarşılaşdıqları zaman : “ Biz də ( sizin kimi ) iman gətirdik ” , -deyirlər .
(trg)="s2.14.1"> Halbuki öz şeytanları ilə ( onları aldadan dostları ilə ) təkbətək qalanda : “ Biz də sizinləyik , biz ancaq ( mö ’ minlərə ) istehza edirik ” , -deyirlər .
(src)="s2.15"> « الله يستهزئ بهم » يجازيهم باستهزائهم « ويمدهم » يُمهلهم « في طغيانهم » بتجاوزهم الحد بالكفر « يعمهون » يترددون تحيراً حال .
(trg)="s2.15.0"> ( Belə əməllərin müqabilində ) Allah da onlara ( dünya va axirətdə ) istehza edər və ( dünyada ) onlara o qədər möhlət verər ki , öz zəlalətləri icində şaşqın ( və sərgərdan ) qalarlar .
(trg)="s2.15.1"> ( Və ya : Allah da onlara istehza edər və onları öz zəlalətləri , tüğyanları içində saxlayar ) .
(src)="s2.16"> « أولئك الذين اشتروا الضلالة بالهدى » أي استبدلوها به « فما ربحت تجارتهم » أي ما ربحوا فيها بل خسروا لمصيرهم إلي النار المؤبدة عليهم « وما كانوا مهتدين » فيما فعلوا .
(trg)="s2.16.0"> Onlar doğru yol əvəzində əyri yolu satın almış kəslərdir .
(trg)="s2.16.1"> Onların alveri xeyir getirmədi və haqq yolu da tapmadılar .
(src)="s2.17"> « مثلهم » صفتهم في نفاقهم « كمثل الذي استوقد » أوقد « ناراً » في ظلمة « فلما أضاءت » أنارت « ما حوله » فأبصر واستدفأ وأمن مما يخافه « ذهب الله بنورهم » أطفأه وجُمع الضمير مراعاة لمعنى الذي « وتركهم في ظلمات لا يبصرون » ما حولهم متحيرين عن الطريق خائفين فكذلك هؤلاء أمِنوا بإظهار كلمة الإيمان فإذا ماتوا جاءهم الخوف والعذاب .
(trg)="s2.17.0"> Onların ( münafiqlərin ) halı ( qaranlıq gecədə ) od yandıran şəxsin halına bənzər .
(trg)="s2.17.1"> Od ( yanıb ) ətrafındakıları işıqlandırdığı zaman Allah onların işıgını keçirər və özlərini zülmət içərisində qoyar , ( artıq heç nə ) görməzlər .
(src)="s2.18"> هم « صمٌّ » عن الحق فلا يسمعونه سماع قبول « بكم » خرس عن الخير فلا يقولونه « عميٌ » عن طريق الهدى فلا يرونه « فهم لا يرجعون » عن الضلالة .
(trg)="s2.18.0"> Onlar kar , lal və kordurlar ( haqqı eşitməz , danışmaz və görməzlər ) .
(trg)="s2.18.1"> Buna görə də ( öz pis adətlərindən , yaramaz əməllərindən ) dönməzlər .
(src)="s2.19"> « أو » مثلهم « كصيِّب » أي كأصحاب مطر وأصله صيوب من صاب يصوب أي ينزل « من السماء » السحاب « فيه » أي السحاب « ظلمات » متكاثفة « ورعد » هو الملك الموكَّل به وقيل صوته « وبرق » لمعان صوته الذي يزجره به « يجعلون » أي أصحاب الصيِّب « أصابعهم » أي أناملها « في آذانهم من » أجل « الصواعق » شدة صوت الرعد لئلا يسمعوها « حذر » خوف « الموت » من سماعها . كذلك هؤلاء : إذا نزل القرآن وفيه ذكر الكفر المشبه بالظلمات والوعيد عليه المشبه بالرعد والحجج البينة المشبهة بالبرق ، يسدون آذانهم لئلا يسمعوه فيميلوا إلى الإيمان وترك دينهم وهو عندهم موت « والله محيط بالكافرين » علماً وقدرة فلا يفوتونه .
(trg)="s2.19.0"> Yaxud ( o münafiqlər ) qaranlıqlarda göy gurultusu və şimşəklə səmadan şiddətlə yağan yağışa düşmüş kimsələrə bənzərlər ki , ildırımın səsindən ölmək qorxusu ilə barmaqlarını qulaqlarına tıxayarlar .
(trg)="s2.19.1"> Halbuki Allah kafirləri ( Öz elmi , qüdrəti ilə ) ehtiva edəndir ( Onun əlindən əsla qaçıb qurtara bilməzlər ) .
(src)="s2.20"> « يكاد » يقرب « البرق يخطف أبصارهم » بأخذها بسرعة « كلما أضاء لهم مشوا فيه » أي في ضوئه « وإذا أظلم عليهم قاموا » وقفوا ، تمثيل لإزعاج ما في القرآن من الحجج قلوبهم وتصديقهم لما سمعوا فيه مما يحبون ووقوفهم عما يكرهون . « ولو شاء الله لذهب بسمعهم » بمعنى أسماعهم « وأبصارهم » الظاهرة كما ذهب بالباطنة « إن الله على كل شيء » شاءه « قدير » ومنه إذهاب ما ذكر .
(trg)="s2.20.0"> İldırımın çaxması az qalır ki , onların gözlərinin işığını alsın ( onları kor etsin ) .
(trg)="s2.20.1"> ( Şimşək ) onlara işıq verdiyi zaman ( onun şüası ilə ) yeriyirlər , üzərlərinə qaranlıq çökdükdə isə ( olduqları yerdə ) dayanıb dururlar .
(src)="s2.21"> « يا أيُّها الناس » أي أهل مكة « اعبدوا » وحِّدوا « ربَّكم الذي خلقكم » أنشأكم ولم تكونوا شيئاً « و » خلق « الذين من قبلكم لعلكم تتقون » بعبادته عقابَه ، ولعل : في الأصل للترجي ، وفي كلامه تعالى للتحقيق .
(trg)="s2.21.1"> Sizi və sizdən əvvəlkiləri yaratmış Rəbbinizə ibadət edin ki , müttəqi olasınız !
(trg)="s2.21.2"> ( Allahdan qorxub pis əməllərdən çəkinəsiniz ! )
(src)="s2.22"> « الذي جعل » خلق « لكم الأرض فراشا » حال بساطا يفترش لا غاية في الصلابة أو الليونة فلا يمكن الاستقرار عليها « والسماء بناءً » سقفاً « وأنزل من السماء ماءً فأخرج به من » أنواع « الثمرات رزقاً لكم » تأكلونه وتعلفون دوابكم « فلا تجعلوا لله أنداداً » شركاء في العبادة « وأنتم تعلمون » أنه الخالق ولا تخلقون ، ولا يكون إلهاً إلا من يخلق .
(trg)="s2.22.0"> O Allah ki , sizin üçün yer üzünü döşədi , göyü isə tavan yaratdı , göydən yağmur endirdi və onun vasitəsilə sizin üçün müxtəlif meyvələrdən ruzilər yetişdirdi .
(trg)="s2.22.1"> İndi siz də Allaha ( Onun heç bir oxşarı və bənzəri olmadığını ) bilə-bilə şəriklər qoşmayın !
(src)="s2.23"> « وإن كنتم في ريب » شك « مما نزلنا على عبدنا » محمد من القرآن أنه من عند الله « فأتوا بسورة من مثله » أي المنزل ومن للبيان أي هي مثله في البلاغة وحسن النظم والإخبار عن الغيب . والسورة قطعة لها أول وآخر أقلها ثلاث آيات « وادعوا شهداءكم " آلهتكم التي تعبدونها » من دون الله » أي غيره لتعينكم « إن كنتم صادقين » في أن محمدا قاله من عند نفسه فافعلوا ذلك فإنكم عربيون فصحاء مثله ولما عجزوا عن ذلك قال تعالى :
(trg)="s2.23"> Əgər bəndəmizə ( Muhəmmədə ) nazil etdiyimizə ( Qur ’ ana ) şəkkiniz varsa , siz də ( fəsahətdə və bəlağətdə ) ona bənzər bir surə gətirin və əgər ( “ bu , bəşər kəlamıdır ” sözünü ) doğru deyirsinizsə , onda Allahdan savayı ( bütün ) şahidlərinizi ( bütlərinizi , şair və alimlərinizi bu işdə köməyə ) çağırın !
(src)="s2.24"> « فإن لم تفعلوا » ما ذكر لعجزكم « ولن تفعلوا » ذلك أبداً لظهور إعجازه- اعتراض « فاتقوا » بالإيمان بالله وانه ليس من كلام البشر « النارَ التي وقودها الناس » الكفار « والحجارة » كأصنامهم منها ، يعني أنها مفرطة الحرارة تتقد بما ذكر ، لا كنار الدنيا تتقد بالحطب ونحوه « أعدَّت » هُيئت « للكافرين » يعذَّبون بها ، جملة مستأنفة أو حال لازمة .
(trg)="s2.24"> Madam ki , bele bir işi bacarmırsınız , heç bacara da bilməzsiniz , o halda kafirlər üçün hazırlanmış , yanacağı ( günahkar ) insanlardan və kibrit daşlarından ibarət olan oddan ( Cəhənnəmdən ) həzər edin !
(src)="s2.25"> « وَبَشِّر » أخبر « الذين آمنوا » صَّدقوا بالله « وعملوا الصالحات » من الفروض والنوافل « أن » أي بأن « لهم جناتِ » حدائق ذات أشجار ومساكن « تجري من تحتها » أي تحت أشجارها وقصورها « الأنهار » أي المياه فيها ، والنهر الموضع الذي يجري فيه الماء لأن الماء ينهره أي يحفره وإسناد الجري إليه مجاز « كلما رزقوا منها » أطعموا من تلك الجنات . « من ثمرة رزقاً قالوا هذا الذي » أي مثل ما « رزقنا من قبل » أي قبله في الجنة لتشابه ثمارها بقرينة « وأُتوا به » أي جيئوا بالرزق « متشابهاً » يشبه بعضه بعضا لونا ويختلف طعما « ولهم فيها أزواج » من الحور وغيرها « مطهَّرة » من الحيض وكل قذر « وهم فيها خالدون » ماكثون أبداً لا يفنون ولا يخرجون . ونزل رداً لقول اليهود لما ضرب الله المثل بالذباب في قوله : ( وإن يسلبهم الذباب شيئاً ) والعنكبوت في قوله ( كمثل العنكبوت ) ما أراد الله بذكر هذه الأشياء ؟ الخسيسة فأنزل الله .
(trg)="s2.25.1"> İman gətirən və yaxşı işlər görən kimsələrə müjdə ver : onlar üçün ( ağacları ) altından çaylar axan cənnətlər ( bağlar ) vardır .
(trg)="s2.25.2"> ( O cənnətlərin ) meyvələrindən bir ruzi yedikləri zaman : “ Bu bizim əvvəlcə ( dünya evində ) yediyimiz ruzidir ” , - deyəcəklər .
(src)="s2.26"> « إن الله لا يستحيي أن يضرب » يجعل « مثلا » مفعول أول « ما » نكرة موصوفة بما بعدها مفعول ثان أيَّ مثل كان أو زائدة لتأكيد الخسة فما بعدها المفعول الثاني « بعوضة » مفرد البعوض وهو صغار البق « فما فوقها » أي أكبر منها أي لا يترك بيانه لما فيه من الحكم « فأما الذين آمنوا فيعلمون أنه » أي المثل « الحق » الثابت الواقع موقعه « من ربِّهم وأما الذين كفروا فيقولون ماذا أراد الله بهذا مثلاً » تمييز أي بهذا المثل ، وما استفهام إنكار مبتدأ ، وذا بمعنى الذي بصلته خبره أي : أيّ فائدة فيه قال الله تعالى في جوابهم « يضل به » أي بهذا المثل « كثيراً » عن الحق لكفرهم به « ويهدي به كثيراً » من المؤمنين لتصديقهم به « وما يضل به إلا الفاسقين » الخارجين عن طاعته .
(trg)="s2.26.1"> İman gətirənlər bunun öz Rəbbi tərəfindən bir həqiqət olduğunu bilirlər , kafirlər isə : “ Allah bu məsəllə nə demək istəyir ? ” -deyirlər .
(trg)="s2.26.2"> Allah bununla ( bu məsəllə ) bir çoxlarını zəlalətə salır , bir çoxlarını isə doğru yola yönəldir .
(src)="s2.27"> « الذين » نعت « ينقضون عهد الله » ما عهده إليهم في الكتب من الإيمان بمحمد * « من بعد ميثاقه » توكيده عليهم « ويقطعون ما أمر الله به أن يوُصل » من الإيمان بالنبي والرحم وغير ذلك وأن بدل من ضمير به « ويفسدون في الأرض » بالمعاصي والتعويق عن الإيمان « أولئك » الموصوفون بما ذكر « هم الخاسرون » لمصيرهم إلى النار المؤبدة عليهم .
(trg)="s2.27.0"> O kəslər ki , Allahla ( Ona iman gətirmək və itaət etmək barəsində ) əhd bağladıqdan sonra onu pozur , Allahın birləşdirilməsini buyuduğu şeyləri parçalayır ( mö ’ minlərlə dostluğu , qohum-əqrəba ilə əlaqələri kəsir ) və yer üzündə fitnə-fəsad törədirlər .
(trg)="s2.27.1"> Məhz belələri ( dünyada və axirətdə ) ziyana uğrayanlardır !
(src)="s2.28"> « كيف تكفرون » يا أهل مكة « بالله و » قد « كنتم أمواتاً » نطفاً في الأصلاب « فأحياكم » في الأرحام والدنيا بنفخ الروح فيكم ، والاستفهام للتعجيب من كفرهم مع قيام البرهان أو للتوبيْخ « ثم يميتكم » عند انتهاء آجالكم « ثم يحييكم » بالبعث « ثم إليه ترجعون » تردون بعد البعث فيجازيكم بأعمالكم . وقال دليلا على البعث لما أنكروه .
(trg)="s2.28.0"> Allahı necə inkar edirsiniz ki , siz ölü idiniz , O sizi diriltdi .
(trg)="s2.28.1"> O sizi ( əcəliniz gəldikcə ) yenə öldürəcək , sonra ( qiyamətdə ) yenə də dirildəcək və daha sonra siz ( əməllərinizin haqq-hesabı çəkilmək üçün ) Ona tərəf ( Onun hüzuruna ) qaytarılacaqsınız .
(src)="s2.29"> « هو الذي خلق لكم ما في الأرض » أي الأرض وما فيها « جميعاً » لتنتفعوا به وتعتبروا « ثم استوى » بعد خلق الأرض أي قصد « إلى السماء فسواهن » الضمير يرجع إلى السماء لأنها في معنى الجمع الآيلة إليه : أي صيَّرها كما في آية أخرى ( فقضاهن ) « سبع سماوات وهو بكل شيء عليم » مجملا ومفصلا أفلا تعتبرون أن القادر على خلق ذلك ابتداءً وهو أعظم منكم قادر على إعادتكم .
(trg)="s2.29.0"> Yer üzündə nə varsa , hamısını sizin üçün yaradan , sonra səmaya üz tutaraq onu yeddi qat göy halında düzəldib nizama salan Odur ( Allahdır ) !
(trg)="s2.29.1"> O , hər şeyi biləndir !
(src)="s2.30"> « و » اذكر يا محمد « إذ قال ربُّك للملائكة إني جاعل في الأرض خليفة » يخلفني في تنفيذ أحكامي فيها وهو آدم « قالوا أتجعل فيها من يفسد فيها » بالمعاصي « ويسفك الدماء » يريقها بالقتل كما فعل بنو الجان وكانوا فيها فلما أفسدوا أرسل الله عليهم الملائكة فطردوهم إلى الجزائر والجبال « ونحن نسبِّح » متلبسين « بحمدك » أي نقول سبحان الله وبحمده « ونقِّدس لك » ننزهك عمالا يليق بك فاللام زائدة والجملة حال أي فنحن أحق بالاستخلاف « قال » تعالى « إني أعلم ما لا تعلمون » من المصلحة في استخلاف آدم ، وأن ذريته فيهم المطيع والعاصي فيظهر العدل بينهم فقالوا لن يخلق ربنا خلقاً أكرم عليه منا ولا أعلم لسبقنا له ورؤيتنا ما لم يره فخلق الله تعالى آدم من أديم الأرض أي وجهها ، بأن قبض منها قبضة من جميع ألوانها وعجنت بالمياه المختلفة وسوَّاهُ ونفخ فيه الروح فصار حيواناً حسَّاساً بعد أن كان جماداً .
(trg)="s2.30.1"> Sənin Rəbbin mələklərə : “ Mən yer üzündə bir xəlifə ( canişin ) yaradacağam ” , - dedikdə ( mələklər ) : “ Biz Sənə şükür etdiyimiz , şə ’ ninə tə ’ riflər dediyimiz və Səni müqəddəs tutduğumuz halda , Sən orada ( yer üzündə ) fəsad törədəcək və qan tökəcək bir kəsmi yaratmaq istəyirsən ? ” - söylədilər .
(trg)="s2.30.2"> ( Allah onlara : ) “ Mən bildiyim şeyi siz bilmirsiniz ! ” – buyurdu .
(src)="s2.31"> « وعلَّم آدم الأسماء » أي أسماء المسميات « كلها » بأن ألقى في قلبه علمها « ثم عرضهم » أي المسميات وفيه تغليب العقلاء « على الملائكة فقال » لهم تبكيتاً « أنبئوني » أخبروني « بأسماء هؤلاء » المسميات « إن كنتم صادقين » في أني لا أخلق أعلم منكم أو أنكم أحق بالخلافة ، وجواب الشرط دل عليه ما قبله .
(trg)="s2.31.0"> ( Allah Adəmi yaratdıqdan sonra ) Adəmə bütün şeylərin adlarını ( ismlərini ) öyrətdi .
(trg)="s2.31.1"> Sonra onları ( həmin şeyləri ) mələklərə göstərərək : “ ( İddianızda ) doğrusunuzsa , bunların adlarını Mənə bildirin ! ” - dedi .
(src)="s2.32"> « قالوا سبحانك » تنزيهاً لك عن الاعتراض عليك « لا علم لنا إلا ما علمَّتنا » إياه « إنَّك أنت » تأكيد للكاف « العليم الحكيم » الذي لا يخرج شيء عن علمه وحكمته .
(trg)="s2.32.2"> Sənin bizə öyrətdiklərindən başqa biz heç bir şey bilmirik .
(trg)="s2.32.3"> ( Hər şeyi ) bilən Sən , hikmət sahibi Sənsən ” , - dedilər .
(src)="s2.33"> « قال » تعالى « يا آدم أنبئهم » أي الملائكة « بأسمائهم » المسميات فسمى كل شيء باسمه وذكر حكمته التي خلق لها « فلما أنبأهم بأسمائهم قال » تعالى لهم موبخاً « ألم أقل لكم إنَّي أعلم غيب السماوات والأرض » ما غاب فيهما « وأعلم ما تبدون » ما تظهرون من قولكم أتجعل فيها الخ « وما كنتم تكتمون » تسرون من قولكم لن يخلق الله أكرم عليه منا ولا أعلم .
(trg)="s2.33.0"> ( Sonra ) O : “ Ey Adəm , bunların ( kainatda mövcud olan əşyanın ) adlarını onlara bildir ! ” - dedi .
(trg)="s2.33.1"> ( Adəm ) onlara ( mələklərə ) bunların adlarını xəbər verdikdə ( Allah ) : “ Mən sizə , göylərin və yerin gözə görünməyən sirlərini və sizin gizlində - aşkarda nə etdiyinizi bilirəm , söyləmədimmi ? ” – buyurdu .
(src)="s2.34"> « و » اذكر « إذ قلنا للملائكة اسجدوا لآدم » سجود تحية بالانحناء « فسجدوا إلا إبليس » هو أبو الجن كان بين الملائكة « أبى » امتنع من السجود « واستكبر » تكبَّر عنه وقال : أنا خير منه « وكان من الكافرين » في علم الله .
(trg)="s2.34.1"> Biz mələklərə : “ Adəmə səcdə edin ! – dedikdə İblisdən başqa ( hamısı ) səcdə etdi .
(trg)="s2.34.2"> ( Yalnız ) o , lovğalanaraq ( səcdə etməkdən ) imtina etdi və kafirlərdən oldu .
(src)="s2.35"> « وقلنا يا آدم اسكن أنت » تأكيد للضمير المستتر ليعطف عليه « وزوجك » حواء بالمد وكان خلقها من ضلعه الأيسر « الجنة وكلا منها » أكلاً « رغداً » واسعا لاحجر فيه « حيث شئتما ولا تقربا هذه الشجرة » بالأكل منها وهى الحنطة أو الكرم أو غيرهما « فتكونا » فتصيرا « من الظالمين » العاصين .
(trg)="s2.35.0"> ( Sonra ) Biz ( Adəmə ) dedik : “ Ey Adəm , sən zövcənlə ( Həvva ilə ) Cənnətdə qal və hər ikiniz oradakı meyvələrdən , istədiyiniz kimi , bol-bol yeyin , yalnız bu ağaca ( buğdaya ) yaxın gəlməyin !
(trg)="s2.35.1"> Yoxsa ( özünüzə ) zülm edənlərdən olarsınız ” .
(src)="s2.36"> « فأزلَّهما الشيطان » إبليس أذهبهما ، وفي قراءة ـ فأزالهما ـ نحَّاهما « عنها » أي الجنة بأن قال لهما : هل أدلُّكما على شجرة الخلد وقاسمهما بالله إنه لهما لمن الناصحين فأكلا منها « فأخرجهما مما كانا فيه » من النعيم « وقلنا اهبطوا » إلى الأرض أي أنتما بما اشتملتما عليه من ذريتكما « بعضكم » بعض الذرية « لبعض عدوُّ » من ظلم بعضكم بعضاً « ولكم في الأرض مستقرُّ » موضع قرار « ومتاع » ما تتمتعون به من نباتها « إلى حين » وقت انقضاء آجالكم .
(trg)="s2.36.1"> Biz də ( Adəmə , Həvvaya və Şeytana ) : “ Bir-birinizə düşmən kəsilərək ( buradan kənar olub yer üzünə ) enin !
(trg)="s2.36.2"> Yerdə sizin üçün müəyyən vaxta qədər ( ömrünüzün axırınadək ) sığinacaq və yaşayış ( dolanacaq ) vasitələri var ” , -dedik .
(src)="s2.37"> « فتلقى آدمُ من ربِّه كلماتٍ » ألهمه إياها وفي قراءة بنصب آدم ورفع كلمات ، أي جاءه وهى ( ربَّنا ظلمنا أنفسا ) الآية فدعا بها « فتاب عليه » قبل توبته « إنه هو التواب » على عباده « الرحيم » بهم .
(trg)="s2.37.0"> ( Nəhayət ) Adəm rəbbindən ( bə ’ zi xüsusi ) kəlmələr öyrənərək ( Həvva ilə birlikdə o kəlmələr vasitəsilə ) tövbə etdi .
(trg)="s2.37.1"> Doğrudan da , O ( Allah ) tövbələri qəbul edəndir , mərhəmətlidir .
(src)="s2.38"> « قلنا اهبطوا منها » من الجنة « جميعاً » كرره ليعطف عليه « فإما » فيه إدغام نون إن الشرطية في ما الزائدة « يأتينكم مني هدىً » كتاب ورسول « فمن تبع هداي » فآمن بي وعمل بطاعتي « فلا خوف عليهم ولا هم يحزنون » في الآخرة بأن يدخلوا الجنة .
(trg)="s2.38.0"> Biz ( onlara ) dedik : “ Hamınız buradan ( yer üzünə ) enin !
(trg)="s2.38.1"> Mənim tərəfimdən sizə bir hidayət ( peyğəmbər və Kitab ) gəldiyi zaman Mənim hidayətimə tabe olanlara ( axirət əzabından ) heç bir qorxu yoxdur və onlar ( qiyamətdə ) qəmgin olmazlar ” .
(src)="s2.39"> « والذين كفروا وكذبوا بآياتنا » كتبنا « أولئك أصحاب النار هم فيها خالدون » ماكثون أبداً لا يفنون ولا يخرجون .
(trg)="s2.39"> Kafir olaraq ayələrimizi təkzib edənlər isə cəhənnəmlikdirlər , onlar orada ( atəş içində ) əbədi qalacaqlar .
(src)="s2.40"> « يا بنى إسرائيل » أولاد يعقوب « اذكروا نعمتي التي أنعمت عليكم » أي على آبائكم من الإنجاء من فرعون وفلق البحر وتظليل الغمام وغير ذلك بأن تشكروها بطاعتي « وأوفوا بعهدي » الذي عهدته إليكم من الإيمان بمحمد « أوف بعهدكم » الذي عهدت إليكم من الثواب عليه بدخول الجنة « وإياي فارهبون » خافونِ في ترك الوفاء به دون غيري .
(trg)="s2.40.1"> Sizə bəxş etdiyim ne ’ mətimi xatırlayın , ( Tövratda axirüzzəman peyğəmbər barəsindəki ) buyurduğumu yerinə yetirin ki , Mən də sizinlə ( sizi Cənnətə varid etmək barəsində ) olan əhdə vəfa edim .
(trg)="s2.40.2"> Yalnız Məndən qorxun !
(src)="s2.41"> « وآمنوا بما أنزلت » من القرآن « مصدِّقاً لما معكم » من التوراة بموافقته له في التوحيد والنبوة « ولا تكونوا أوَّل كافر به » من أهل الكتاب لأنَّ خلفكم تبع لكم فإثمهم عليكم « ولا تشتروا » تستبدلوا « بآياتي » التي في كتابكم من نعت محمد « ثمناً قليلا » عوضاً يسيرا من الدنيا أي لا تكتموها خوف فوات ما تأخذونه من سفلتكم « وإياي فاتقون » خافون في ذلك دون غيري .
(trg)="s2.41.1"> Onu inkar edənlərin əvvəlincisi siz olmayın !
(trg)="s2.41.2"> Mənim ayələrimi ( Tövratdakı hökmlərimi ) ucuz qiymətə ( dəyərsiz dünya malına ) satmayın və ancaq Məndən qorxun !
(src)="s2.42"> « ولا تلبسوا » تخلطوا « الحق » الذي أنزلت عليكم « بالباطل » الذي تفترونه « و » لا « تكتموا الحق » نعت محمد « وأنتم تعلمون » أنه حق .
(trg)="s2.42"> Siz bilə-bilə haqqı batillə qarışdırmayın , haqqı gizlətməyin !
(src)="s2.43"> « وأقيموا الصلاة وآتوا الزكاة واركعوا مع الراكعين » صلوا مع المصلين محمد وأصحابه ، ونزل في علمائهم وكانوا يقولون لأقربائهم المسلمين اثبتوا على دين محمد فإنه الحق .
(trg)="s2.43"> ( Müsəlmanların namazı kimi ) namaz qılın , zəkat verin və rüku edənlərlə birlikdə rüku edin !
(src)="s2.44"> « أتأمرون الناس بالبر » بالإيمان بمحمد « وتنسون أنفسكم » تتركونها فلا تأمرونها به « وأنتم تتلون الكتاب » التوراة وفيها الوعيد على مخالفة القول العمل « أفلا تعقلون » سوء فعلكم فترجعون ، فجملة النسيان محل الاستفهام الإنكاري .
(trg)="s2.44.0"> Siz insanlara yaxşı işlər görmələrini əmr etdiyiniz halda , özünüzü unudursunuz ?
(trg)="s2.44.1"> Halbuki özünüz kitab ( Tövrat ) oxuyursunuz .
(src)="s2.45"> « واستعينوا » اطلبوا المعونة على أموركم « بالصبر » الحبس للنفس على ما تكره « والصلاة » أفردها بالذكر تعظيما لشأنها وفي الحديث ( كان صلى الله عليه وسلم إذا حزبه أمر بادر إلى الصلاة ) وقيل الخطاب لليهود لما عاقهم عن الإيمان الشره وحب الرياسة فأمروا بالصبر وهو الصوم لأنه يكسر الشهوة والصلاة لأنها تورث الخشوع وتنفي الكبر « وإنها » أي الصلاة « لكبيرة » ثقيلة « إلا على الخاشعين » الساكنين إلى الطاعة .
(trg)="s2.45.0"> ( Müsibət vaxtında ) səbr etmək və namaz qılmaqla ( Allahdan ) kömək diləyin !
(trg)="s2.45.1"> Bu , ağır iş olsa da , ( Allaha ) itaət edənlər üçün ağır deyildir .
(src)="s2.46"> « الَّذين يظنون » يوقنون « أنهم ملاقو ربِّهم » بالبعث « وأنهم إليه راجعون » في الآخرة فيجازيهم .
(trg)="s2.46"> Belə kimsələr Rəbbinin mərhəmətinə qovuşacaqlarını və axırda Onun hüzuruna qayıdacaqlarını bilirlər .
(src)="s2.47"> « يا بني إسرائيل اذكروا نعمتي التي أنعمت عليكم » بالشكر عليها بطاعتي « وأني فضَّلتكم » أي آباءكم « على العالمين » عالمي زمانهم .
(trg)="s2.47.0"> Ey İsrail övladı !
(trg)="s2.47.1"> Sizə bəxş etdiyim ne ’ mətimi və sizi ( vaxtilə əcdadınızı ) bütün aləmlərdən ( başqa insanlardan ) üstün tutduğumu yadınıza salın !
(src)="s2.48"> « واتقوا » خافوا « يوما لا تجزي » فيه « نفس عن نفسٍ شيئاً » وهو يوم القيامة « ولا تُقبل » بالتاء والياء « منها شفاعة » أي ليس لها شفاعة فتقبل ( فما لنا من شافعين ) « ولا يؤخذ منها عدل » فداء « ولا هم ينصرون » يمنعون من عذاب الله .
(trg)="s2.48"> Qorxun o gündən ki , ( Allahın izni və köməyi olmayınca ) heç kəs heç kəsin karına gələ bilməsin ( heç kəs heç kəsə öz əməlindən bir şey verə bilməsin ) , heç kəsdən şəfaət ( bu və ya digər şəxsin günahlarının bağışlanması barəsində xahiş , iltimas ) qəbul olunmasın , heç kəsdən ( günahlarının təmizlənib əzabdan xilas olması üçün ) fidyə ( əvəz ) alınmasın və onlara ( günahkarlara ) heç bir kömək göstərilə bilməsin !
(src)="s2.49"> « و » اذكروا « إذ نجيناكم » أي آباءكم ، والخطاب به وبما بعده للموجودين في زمن نبينا بما أنعم الله على آبائهم تذكيراً لهم بنعمة الله تعالى ليؤمنوا « من آل فرعون يسومونكم » يذيقونكم « سوء العذاب » أشده والجملة حال من ضمير نجيناكم « يُذبّحون » بيان لما قبله « أبناءكم » المولودين « ويستحيون » يستبقون « نساءكم » لقول بعض الكهنة له إن مولوداً يولد في بني إسرائيل يكون سبباً لذهاب ملكك « وفي ذلكم » العذاب أو الإنجاء « بلاء » ابتلاء أو إنعام « من ربكم عظيمْ » .
(trg)="s2.49.1"> Yadınıza gətirin o vaxtı ki ) Fir ’ on əhli sizə ( babalarınıza ) ən ağır işgəncələr verdikləri , oğlan uşaqlarınızı boğazlayıb , qadınlarınızı ( kəniz etmək məqsədilə ) sağ buraxdıqları zaman Biz sizi onların əlindən xilas etdik .
(trg)="s2.49.2"> Bunlarda ( sizdən ötrü ) Rəbbiniz tərəfindən böyük bir imtahan var idi .
(src)="s2.50"> « و » اذكروا « إذا فرقنا » فلقنا « بكم » بسببكم « البحر » حتى دخلتموه هاربين من عدوكم « فأنجيناكم » من الغرق « وأغرقنا آل فرعون » قومه معه « وأنتم تنظرون » إلى انطباق البحر عليهم
(trg)="s2.50"> ( Yadınıza salın ki ) Biz sizdən ötrü dənizi yarıb sizə nicat verdik və Fir ’ onun adamlarını siz baxa-baxa suda qərq etdik .
(src)="s2.51"> « وإذا واعدنا » بألف ودونها « موسى أربعين ليلة » نعطيه عند انقضائها التوراة لتعلموا بها « ثم اتخذتم العجل » الذي صاغه لكم السامري إلهاً « من بعده » أي بعد ذهابه إلى ميعادنا « وأنتم ظالمون » باتخاذه لوضعكم العبادة في غير محلها .
(trg)="s2.51.0"> ( Bir daha ) xatirənizə gətirin ki , Biz Musaya ( Tur dağında vəhy üçün ) qırx gecəlik və ’ də vermişdik .
(trg)="s2.51.1"> ( O , Tur dağına gedəndən ) sonra siz buzovu özünüzə ( tanrı ) qəbul etdiniz və ( bu hərəkətinizlə Alladan başqasına ibadət etməklə ) zalım oldunuz ( özünüzə zülm etdiniz ) .
(src)="s2.52"> « ثم عفونا عنكم » محونا ذنوبكم « من بعد ذلك » الاتخاذ « لعلّكم تشكرون » نعمتنا عليكم
(trg)="s2.52"> Sonra da ( tövbə etdiyinizə görə ) sizi əfv etdik ki , bəlkə , şükür edəsiniz .
(src)="s2.53"> « وإذ آتينا موسى الكتاب » التوراة « والفرقان » عطف تفسير ، أي الفارق بين الحق والباطل والحلال والحرام « لعلكم تهتدون » به من الضلال .
(trg)="s2.53.0"> ( Yadınıza salın ! )
(trg)="s2.53.1"> Biz Musaya kitab ( Tövrat ) və ( haqq ilə batili bir-birindən fərqləndirən ) Furqan verdik ki , bəlkə , siz doğru yola yönələsiniz .
(src)="s2.54"> « وإذ قال موسى لقومه » الذين عبدوا العجل « يا قوم إنكم ظلمتم أنفسكم باتخاذكم العجل » إلهاً « فتوبوا إلى بارئكم » خالقكم من عبادته « فاقتلوا أنفسكم » أي ليقتل البريءُ منكم المجرم « ذلكم » القتل « خير لكم عند بارئكم » فوفقكم لفعل ذلك وأرسل عليكم سحابة سوداء لئلا يبصر بعضكم بعضا فيرحمه حتى قتل منكم نحو سبعين ألفا « فتاب عليكم » قبل توبتكم « أنه هو التواب الرحيم » .
(trg)="s2.54.0"> O vaxtı da xatırlayın ki , Musa öz qövmünə : “ Ey qövmüm , siz buzova sitayiş etməklə , həqiqətən , özünüzə zülm etdiniz .
(trg)="s2.54.1"> Buna görə də yaradanınıza tərəf üz tutaraq tövbə edin , özünüzü ( buzovu tanrı bilən adamlarınızı ) öldürün !
(src)="s2.55"> « وإذ قلتم » وقد خرجتم مع موسى لتعتذروا إلى الله من عبادة العجل وسمعتم كلامه « يا موسى لن نؤمن لك حتى نرى الله جهرة » عيانا « فأخذتكم الصاعقة » الصيحة فمتم « وأنتم تنظرون » ما حل بكم .
(trg)="s2.55"> ( Və yadınıza salın ki ) siz : “ Ya Musa , Allahı aşkar surətdə görməyincə , heç vaxt sənə inanmayacağıq ” , - dediyiniz zaman gözünüz görə- görə sizi ildırım vurmuşdu .
(src)="s2.56"> « ثم بعثناكم » أحييناكم « من بعد موتكم لعلكم تشكرون » نعمتنا بذلك .
(trg)="s2.56"> Bəlkə , şükür edəsiniz deyə , biz sizi ölümünüzdən sonra yenidən diriltdik .
(src)="s2.57"> « وظلَّلنا عليكم الغمام » سترناكم بالسحاب الرقيق من حر الشمس في التيه « وأنزلنا عليكم » فيه « المن والسلوى » هما الترنجبين والطير السماني بتخفيف الميم والقصر ، وقلنا : « كلوا من طيبات ما رزقناكم » ولا تدَّخروا ، فكفروا النعمة وادخروا فقطع عنهم « وما ظلمونا » بذلك « ولكن كانوا أنفسهم يظلمون » لأن وباله عليهم .
(trg)="s2.57.0"> ( Yadınıza salın ki , Tih səhrasında yaşadığınız zaman ) üstünüzə buludla kölgə saldıq və : “ Ruzi olaraq verdiyimiz halal şeylərdən yeyin ! ” ( deyərək ) sizə qüdrət halvası və bildirçin göndərdik .
(trg)="s2.57.1"> Onlar ( əcdadınız ) isə ( itaətdən boyun qaçırmaqla ) Bizə deyil , ancaq özlərinə zülm etmiş oldular .
(src)="s2.58"> « وإذ قلنا » لهم بعد خروجهم من التيه « ادخلوا هذه القرية » بيت المقدس أو أريحا « فكلوا منها حيث شئتم رغدا » واسعا لاَ حَجْرَ فيه « وادخلوا الباب » أي بابها « سجداً » منحنين « وقولوا » مسألتنا « حطة » أي أن تحط عنا خطايانا « نغفر » وفي قراءة بالياء والتاء مبنياً للمفعول فيهما « لكم خطاياكم وسنزيد المحسنين » بالطاعة ثواباً .
(trg)="s2.58.0"> Xatırlayın ki , ( Tih səhrasından çıxandan sonra ) sizə : “ Bu kəndə girin , bəyəndiyiniz yerdə , istədiyiniz şeyləri rahatlıqla yeyin və buranın qapısından ( Allaha ) səcdə edən halda “ hittə ! ” ( “ bizi bağışla ! ” ) söyləyərək daxil olun , Biz də günahlarınızı bağışlarıq .
(trg)="s2.58.1"> Biz yaxşı əməl edənlərin savabını ( mükafatını ) artıracağıq ” , -demişdik .
(src)="s2.59"> « فبدل الذين ظلموا » منهم « قولا غير الذي قيل لهم » فقالوا : حبة في شعرة ودخلوا يزحفون على أستاههم « فأنزلنا على الذين ظلموا » فيه وضع الظاهر موضع المضمر مبالغة في تقبيح شأنهم « رجزاً » عذاباً طاعوناً « من السماء بما كانوا يفسقون » بسب فسقهم أي خروجهم عن الطاعة فهلك منهم في ساعة سبعون ألفاً أو أقل .
(trg)="s2.59.0"> ( Özlərinə ) zülm edənlər onlara deyilən ( əmr olunan ) sözü başqası ilə dəyişdirdilər ( “ bizi bağışla ” mə ’ nasında işlədilən “ hittə ” sözünə gülərək onu “ buğda ” mə ’ nasında olan “ hintə ” sözü ilə əvəz etdilər ) .
(trg)="s2.59.1"> Biz də o zalımlara etdikləri haqsızlığa görə göydən şiddətli əzab göndərdik .
(src)="s2.60"> « و » اذكر « إذ استسقى موسى » أي طلب السقيا « لقومه » وقد عطشوا في التيه « فقلنا اضرب بعصاك الحجر » وهو الذي فر بثوبه خفيف مربع كرأس الرجل رخام أو كذان فضربه « فانفجرت » انشقت وسالت « منه اثنتا عشرة عيناً » بعدد الأسباط « قد علم كل أناس » سبط منهم « مشربهم » موضع شربهم فلا يشركهم فيه غيرهم وقلنا لهم « كلوا واشربوا من رزق الله ولا تعثوا في الأرض مفسدين » حال مؤكدة لعاملها من عثى بكسر المثلثة أفسد .
(trg)="s2.60.1"> ( O , əsanı daşa vuran kimi ) ondan ( daşdan ) on iki çeşmə fışqırdı , hər kəs öz çeşməsini tanıdı .
(trg)="s2.60.2"> ( Sonra onlara : ) “ Allahın verdiyi ruzidən yeyin-için , fəqət yer üzündə öz həddinizi aşaraq fəsad törətməyin ! ” ( söylədik ) .
(src)="s2.61"> « وإذا قلتم يا موسى لن نصبر على طعام » أي نوع منه « واحد » وهو المن والسلوى « فادع لنا ربَّك يُخرج لنا » شيئاً « مما تنبت الأرض من » للبيان « بقلها وقثائها وفومها » حنطتها « وعدسها وبصلها قال » لهم موسى « أتستبدلون الذي هو أدنى » أخس « بالذي هو خير » أشرف أي أتأخذونه بدله ، والهمزة للإنكار فأبوا أن يرجعوا فدعا الله تعالى فقال تعالى « اهبطوا » انزلوا « مصراً » من الأمصار « فإن لكم » فيه « ما سألتم » من النبات « وضُربت » جعلت « عليهم الذلة » الذل والهوان « والمسكنة » أي أثر الفقر من السكون والخزي فهي لازمة لهم ، وإن كانوا أغنياء لزوم الدرهم المضروب لسكته « وباءُوا » رجعوا « بغضب من الله ذلك » أي الضرب والغضب « بأنهم » أي بسبب أنهم « كانوا يكفرون بآيات الله ويقتلون النبيين » كزكريا ويحيى « بغير الحق » أي ظلماً « ذلك بما عصوا وكانوا يعتدون » يتجاوزون الحد في المعاصي وكرره للتأكيد .
(trg)="s2.61.1"> Biz ( hər gün yediyimiz ) eyni təama ( qüdrət halvasından və bildirçin ətindən ibarət olan yeməyə ) heç vaxt dözməyəcəyik !
(trg)="s2.61.2"> Rəbbinə dua et ki , bizim üçün torpağın bitirdiyi şeylərdən tərəvəzindən , sarımsağından , mərciməyindən və soğanından yetirsin ! – dediniz .
(src)="s2.62"> « إن الذين آمنوا » بالأنبياء من قبل « والذين هادوا » هم اليهود « والنصارى والصابئين » طائفة من اليهود أو النصارى « من آمن » منهم « بالله واليوم الآخر » في زمن نبينا « وعمل صالحاً » بشريعته « فلهم أجرهم » أي ثواب أعمالهم « عند ربهم ولا خوف عليهم ولا هم يحزنون » رُوعي في ضمير آمن وعمل لفظ من وفيما بعده معناها .
(trg)="s2.62.0"> İman gətirənlərdən ( müsəlmanlardan ) , musavi ( yəhudi ) , isəvi ( xristian ) və sabiilərdən Allaha , axirət gününə ( sədaqətlə ) inanıb yaxşı iş görənlərin mükafatları Rəbbinin yanındadır .
(trg)="s2.62.1"> ( Qiyamət günü ) onların nə bir qorxusu olar , nə də onlar bir qəm-qüssə görərlər .