# so/ted2020-1660.xml.gz
# sw/ted2020-1660.xml.gz
(src)="1"> Asalaama calaykum
(trg)="1"> Salaam alaikum
(src)="2"> Kusoo dhawaada Dooxa
(trg)="2"> Karibuni Doha .
(src)="3"> Waxaan ka masuul ahay sidii dalkan isugu filaan lahaa cunto ahaan .
(trg)="3"> Mimi ndio muhusika wa usalama wa chakula nchi hii .
(src)="4"> Taas waa shaqadayda labada sano ee soo socda , inaan sameeyo qorshe dhamaystiran , oon dhamaystirno dabcan tobanka sano soo socda -- dabcan , aniga iyo dad kaleba .
(trg)="4"> Hii ni kazi yangu kwa miaka miwili ijayo , kutengeneza mpango mkuu , na kwa miaka kumi ijayo kuupendekeza na watu wengine wengi ,
(src)="5"> Laakiin ugu horayn , waxaan u baahanahay inaan idiin sheego qiso , waa qisadayda , waa qiso ku saabsan dalkan aad maanta dhaamntiin joogtaan .
(trg)="5"> Lakini kwanza , nahitaji kukuhadithia , hii ni hadithi yangu , kuhusu nchi hii mliyopo leo
(src)="6"> dabcan , intiina badani sadex wakhti ayaad maanta wax cunteen , run ahaantiina waad wadi doontaan munaasibadan ka dib .
(trg)="6"> Kwa uhakika , wengi wenu mmekula milo mitatu leo , nahisi mtaendelea kula tena baada ya hii shughuli .
(src)="7"> Hadanba aan wadee , Qadar siday ahayd 1940kii ?
(trg)="7"> Tuangalie sasa ni vipi Quatar ilikuwa katika mwaka 1940 ?
(src)="8"> Waxaa ku noolaa 11,000 oo qof halkn .
(trg)="8"> Tulikuwa watu kama 11,000 tunaoishi hapa .
(src)="9.1"> May jirin biyo .
(src)="9.2"> May jirin tamar , saliid , gawaadhi , waxaas ma jirin .
(trg)="9"> Hakukuwa na maji.Hakukuwa an nishati , mafuta , magari , vyote hivo havikuwepo .
(src)="10"> Dadka badi ku noolaa halkan waxay ku noolaayeen xeebaha si ay u kaluumaystaan ama waxay ahaayeen reer guuraa hadba saxara u guurguura si ay biyo u helaan .
(trg)="10"> Watu wengi walioishi hapa waliishi vijiji vya pwani , kuvua , au walikuwa watu wa kuhamahama ambao walitembea kutafuta maji .
(src)="11"> Waxba kama jirin quruxda aad maanta aragtaan .
(trg)="11"> Uzuri wote huu unauona haukuwepo .
(src)="12"> Magaalooyinka aad maanta aragtaan ma jirin sida Dooxa , Dubay ama Abu Dubay ama Kuwayd ama Riyaad .
(trg)="12"> Hakukuwa na jiji kama uonavyo leo Doha au Dubai au Abu Dhabi au Kuwait au Riyadh .
(src)="13"> Maaha in la samayn kari waayey magaalooyin .
(trg)="13"> Haikuwa kwamba walishidwa kuendeleza miji .
(src)="14"> Muu jirin khayraadkii lagu samayn lahaa .
(trg)="14"> Malighafi hazikuwepo kuweza kuendeleza .
(src)="15"> Sidaad arkaysaan cimriga dadku wuu gaabnaa
(trg)="15"> Na unaweza kuona muda wa watu kuishi ulikuwa mfupi .
(src)="16"> Dadka intooda badan waxay ku dhiman jireen 50 .
(trg)="16"> Watu wengi walifariki katika miaka 50
(src)="17"> Hadaba aan u wareegno mawduuca labaad : wakhtigii saliid .
(trg)="17"> Twende sasa ukurasa wa pili : wakati wa mafuta .
(src)="18"> 1939 kii , waa xiligii ay heleen saliida .
(trg)="18"> 1939 ,hapo ndipo mafuta yaligundulika .
(src)="19"> Laakii nasiib daro , runtii qaab ganacsi looma soo saarin ilaa intii laga gaadhayey dagaalkii labaad ee adduunka .
(trg)="19"> Kwa bahati mbaya , hayakutumika vya kutosha kibiashara mpaka vita ya pili ya dunia .
(src)="20"> Maxay qabatay saliidu ?
(trg)="20"> Ilifanya nini ?
(src)="21"> Waxay bedeshay muuqaalka wadankan , sidaad maanta aragtaan ama makhraatiga ka tihiinba .
(trg)="21"> Ilibadilisha muonekano wa nchi , kama unavyoona na kushuhudia .
(src)="22"> Waxay ka dhigtay dadkii u guurguuri jiray saxara -- ee raadinayey biyaha , raadinayey cuntada , iskuna dayayay inay xanaaneeyaan xoolohooda -- inay degaan magaalooyin .
(trg)="22"> Na ilifanya wale watu wote waliokuwa wakizunguka jangwa .. kutafuta maji , kutafuta chakula , wakijaribu kuwatunza wanyama wao .. wakaepata maendeleo
(src)="23"> Waa laga yaabaa inaad la yaabtaan tan , laakiin qoyskaygu waa kala lahjad
(trg)="23"> Unaweza kuona ni ajabu , lakini katika familia yangu tuna lafudhi tofauti .
(src)="24"> Hooyaday waxay ku hadashaa lahjad ka duwan tan aabahay , waxaanu nahay dad gaadhaya ilaa 300,000 dalkan .
(trg)="24"> Mama yangu ana asili ambayo ni tofauti na baba yangu , wote tupo idadi inayofikia watu 300,000 tunaoishi katika nchi moja .
(src)="25"> Waxaa jira shan ilaa lix lahjadood dalkan iminkadan aan hadlayo .
(trg)="25"> Kuna lafudhi kama tano au sita katika nchi hii ninapoongea mpaka sasa .
(src)="26.1"> Qaar baa dhaha " sidee hada ?
(src)="26.2"> Siday ku dhici kartaa tani ? "
(trg)="26"> Kuna mtu husema " Kivipi ? Inawezekanaje kutokea ?
(src)="27"> Sababtu waxay ahayd inaan kala filiqsanayn .
(trg)="27"> Kwa kuwa tuliishi tukiwa tumetawanyika .
(src)="28"> Kumaan noolaan karayn inaan isu nimaadno .
(trg)="28"> Hatukuishi katika sehemu ya pamoja sana kwa sababu hatukuwa na malighafi .
(src)="29"> Markii khayraadka la helay , ha noqoto saliidee , waxaan bilownay dhisida teknoolajiyadaa layaabka leh waanuna isu keenay dadkii sababtoo ah waxaan u baahanay inaan isu nimaadno .
(trg)="29"> Na malighafi zilipokuja , mafuta , tukaanza kutengeneza teknolojia ya hali ya juu na kuwaleta watu pamoja kwa sababu tulihitaji kukusanyika .
(src)="30"> Dadkii markaa way is barteen .
(trg)="30"> Watu walianza kufahamiana .
(src)="31"> waxayna ogaadeen inay jirto faraq u dhaxeeya lahjadaha .
(trg)="31"> Na tukagundua kulikuwa na tofauti ya asili .
(src)="32"> Taasi waa mawduucii labaad : xiligii saliida .
(trg)="32"> Hiyo ilikuwa ukurasa wa pili : wakati wa mafuta .
(src)="33"> Aan eegno maanta .
(trg)="33"> Tuangalie leo .
(src)="34"> Dhismayaashan dhaadheer waa waxaad dhabtii ku taqaanaan Dooxa .
(trg)="34"> Inawezekana hiki ndicho wengi mnachojua kuhusu Doha .
(src)="35"> Hadaba tirada dadku maanta waa intee ?
(trg)="35"> Idadi ya watu ikoje leo ?
(src)="36"> Waa hal milyan oo qof .
(trg)="36"> ni watu milioni moja na laki saba .
(src)="37"> Intaasi waa in ka yar lixdan sano .
(trg)="37"> Hiyo ni katika kipindi kisichozidi miaka 60 .
(src)="38"> Koboca dhaqaaluhu waa ilaa 15 boqolkiiba shantii sano ee la soo dhaafay .
(trg)="38"> Wastani wa ukuaji w uchumi wetu ni asilimia 15 katika miaka mitano iliyopita .
(src)="39"> Cimriga dadku waxay gaadhay 78 sano
(trg)="39"> Tegemeo la kuishi limeongezeka hadi miaka 78 .
(src)="40"> Isticmaalka biyuhu waxay kordheen 430 litir .
(trg)="40"> Matumizi ya maji yameongezeka hadi lita 430 .
(src)="41"> Tani waxay ka mid tahay kuwa ugu badan adduunka .
(trg)="41"> Na hii ndo takwimu kubwa duniani .
(src)="42"> Iyadoo sideedaba la haysan wax biyo ah lana gaadhay isticmaalka ugu badan biya , mid ka badan dal kasta
(trg)="42"> Kutoka kutokuwa na maji mpaka kutumia maji katika kiwango kikubwa duniani , kikubwa kuliko taifa lolote .
(src)="43"> Ma garanayo inay tahani falcelis u ahayd biyo la 'aantii .
(trg)="43"> Sijui kama hii ni matokeo ya ukosefu wa maji .
(src)="44"> Balse maxay xiiso leedahay waxaan idhi ?
(trg)="44"> Lakini ni kipi kinachonifurahisha kwenye hadithi niliyosimulia ?
(src)="45"> Qaybta xiisaha lihi waa inaan korayno 15 boqolkiiba sanad kasta shantii sano ee la soo dhaafay biyo la 'aan .
(trg)="45"> Kinachofurahisha ni kwamba tunaendelea kukua asilimia 15 kila mwaka kwa miaka mitano bila maji .
(src)="46"> Iminka waa taariikhi. weligeed hore ugama dhicin taariikhda .
(trg)="46"> Sasa hiyo ni historia.Haijawahi tokea kabla ya historia .
(src)="47"> Magaalooyinka waxaa gebi ahaanba baabiyey waa biyo la 'aanta .
(trg)="47"> Miji yote iliharibika kwa sababu ya ukoseu wa maji .
(src)="48"> Tan waa taariikh gobolkani sameeyey .
(trg)="48"> Hii ni historia iliyotengenezwa katika eneo hili .
(src)="49"> Maaha qudha magaaloyinkaan dhisayno , laakiin magaalooyinka lagu hamiyo dadkuna rabaan inay noqdaan saynisyahano , dhakhtaro .
(trg)="49"> Sio miji tu ndo tunajenga , lakini miji yenye maono na watu ambao wanatamani kuwa wanasayansi , madaktari .
(src)="50"> Dhisaan guryo qurux badan , keenaan farshaxanyahano , sameeyaan gurigayga .
(trg)="50"> Kujenga nyumba nzuri , kuwaleta wasanifu majengo , kutengeneza nyumba yangu .
(src)="51"> Dadkani waxay ku fekereen meel lagu noolaan karo iyadoon ahayn markaas .
(trg)="51"> Hawa watu wanaamini kwamba sehemu hii unaweza kuishi wakati ilipokuwa haiwezekani .
(src)="52"> Dabcan , iyadoo la isticmaalayo teknolojiyada .
(trg)="52"> Lakini kwa sababu ya teknolojia .
(src)="53"> Hadaba Baraasiil waxay heshaa 1,782 milimitir oo biyaha roobka sanadkii .
(trg)="53"> Brazil ina kiasi cha mvua kwa milimita 1782 kwa mwaka .
(src)="54"> Qadarna 74 , hadana sidaas ayaan u koraynaa [ 15 boqolkiiba ]
(trg)="54"> Quatar ina 74 ,na tuna ukuaji kiasi hicho .
(src)="55"> Suaashu waa sidee .
(trg)="55"> Swali ni kivipi ?
(src)="56"> Sideen ugu badbaadnay taas ?
(trg)="56"> Tunawezaje kuendela hivi ?
(src)="57"> Si kastay ahaatoba biyo ma haysano
(trg)="57"> Hatuna maji kabisa .
(src)="58"> Iyadoo fudud sababtu waa mishiinka baaxada wayn aan ugu yeedhno biyo sifeeyaha
(trg)="58"> kwa sababu ya mashine kubwa ya kutoa chumvi kwenye maji .
(src)="59"> Tamartu waa furaha isbelka. wax kasta way bedeshay .
(trg)="59"> Nishati ni kitu kikubwa hapa.Imebadilisha kila kitu .
(src)="60"> Waa shayga aan ka soo saarno dhulka , u guno xajmi badan , runtii intiina badan waad isticmaasheed iyada imaatinkiini Dooxa .
(trg)="60"> Ni ambacho kinakitoa toka ardhini , tunaunguza tani na tani , wengi wenu mmekitumia kuja Doha .
(src)="61"> Markaa taasi waa haradayada , hadaad arki karaysaan .
(trg)="61"> Hilo ni ziwa letu , kama unaweza kuona .
(src)="62"> Taasi waa webigayaga .
(trg)="62"> Huo ni mto wetu .
(src)="63"> Taasi waa sidaad dhamaantin u isticmaashaan uguna raaxaysataan biyaha .
(trg)="63"> Hivyo ndivyo inavotokea mpaka kutumia na kufaidi maji .
(src)="64"> Tani waa teknoolojiyada ugu wanaagsan ee dalkan yeelan karo abid : biyo-sifaynta .
(trg)="64"> Hii ni teknolojia nzuri sana ambayo eneo hili linayo , kuondoa chumvi katika maji
(src)="65"> Hadaba khatartu maxay tahay ?
(trg)="65"> Je , hatari ni zipi ?
(src)="66"> Aad miyaad u werwertaan ?
(trg)="66"> Unaogopa sana ?
(src)="67"> Waxaan odhan karaa , hadaad eegtaan xaqiiqda dunida , waxaad rumaysan doontaan , dabcan inaan werwero .
(trg)="67"> Naweza kusema , ukiangalia ukweli kiujumla , utagundua , unatakiwa kuwa na mashaka .
(src)="68"> Waxaa jira dalab kordhaya , bulsho koraysa .
(trg)="68"> Kuna hitaji la kukua , ukuaji wa idadi ya watu .
(src)="69"> Dhawr bilood ka hor 7 billlion ayaynu noqonay .
(trg)="69"> Tumekuwa bilioni saba miezi michache iliyopita .
(src)="70"> Sidoo kalena tiradaasi cunto ayay u baahantay .
(trg)="70"> Na hiyo idadi pia inahitaji chakula .
(src)="71"> Saadashuna waxay sheegi in 2050ka dadku noqonayo 9 billion .
(trg)="71"> Na kuna makisio kwamba tutakuwa bilioni tisa kwa mwaka 2050 .
(src)="72"> Markaa wadan aan biyo lahayn waa inuu ka werweraa waxa ka dhaca wax ka baxsan xuduudiisa .
(trg)="72"> Kwa hiyo nchi ambayo haina maji inakuwa na wasiwasi kipi kitachotokea nje ya mipaka yake .
(src)="73"> Waxaa sido kale is bedelaysa cuntooyinka .
(trg)="73"> Kuna kubadilisha ulaji .
(src)="74"> Korodhka dhaqan-dhaqaale ee sare wuxuu sidoo kale bedelay dadka cunadooda .
(trg)="74"> Kwa kuongezeka katika hali ya juu ya maisha , pia wanabadilisha ulaji wao .
(src)="75"> Waxay bilaabeen inay cunaan hilib badan iyo wax la mida .
(trg)="75"> Wanaanza kula kula sana nyama na vinginevyo .
(src)="76"> Dhanka kale , waxaa yaraaday wax soo saarkii sababtu waa cimilida is bedelaysa iyo waxyaabo kale .
(trg)="76"> Kwa upande mwingine , uzalishaji unaporomoka kwa sababu ya mabadiliko ya tabia ya nchi na sababu nyinginezo .
(src)="77"> Markaa qofbaa runtii xaqiiqsaday marka dhibku dhacayo .
(trg)="77"> Na inatakiwa mtu atambue lini hili tatizo litakuja kutokea .
(src)="78"> Tani waa xaalada Qadar , waa inta aan garanayn 'e .
(trg)="78"> Hii ni hali hapa Quatar , kwa wale wasiojua .
(src)="79"> Waxaan haysanaa kaydh biyood oo laba cisho oo qudha ah .
(trg)="79"> Tuna siku mbili tu za utunzaji maji .
(src)="80"> Waxaan soo dhoofsanaa 90 boqolkiiba cuntadayada , waxaanna beeranaynaa in ka yar 1 boqolkiiba dhulkayaga .
(trg)="80"> Tunaagiza asilimia 90 ya chakula chetu , na tunalima chini ya asilimia moja ya ardhi yetu .
(src)="81"> Tirada yar ee beeralayda aan leenahay waa laga saaray beerahay falan jireen sababtuna waa siyaasada dhaqaalaha furan iyo imaatinka la tartamayaal waawayn iyo wax la mida .
(trg)="81"> Idadi ndogo ya wakulima ambayo tunayo wameondolewa katika taratibu zao za ulimaji kwa sababu ya soko huria na ushindani , n.k.
(src)="82"> Markaa sidoo kale waxaan wajahaynay khatar .
(trg)="82"> Kwa hiyo tunakumbana na hatari
(src)="83"> Khatarahayni waxay si toosa u saamaynaysaa waaritaanka dalkan iyo sii socoshadiisa .
(trg)="83"> Hatari hizi zimeathiri uendeleaji wa taifa hili
(src)="84"> Suaashu waxay tahay , ma jiraa xal ?
(trg)="84"> Swali ni kwamba , je kuna suluhisho ?
(src)="85"> Ma jiraa xal waara ?
(trg)="85"> Kuna ufumbuzi wa uhakika ?
(src)="86"> Haa dhabtii wuu jiraa .
(trg)="86"> Kiukweli upo .
(src)="87"> Islaydhkan wuxuu koobsaday kumanaan farqadood oo qoraalo farsamo ah oo aanu ka shaqaynaynay labadii sano ee la soo dhaafay .
(trg)="87"> Hii inaonesha nyaraka zipatazo 1000 za kiufundi ambazo tulikuwa tunafanyia kazi katika miaka miwili iliyopita .
(src)="88"> Aan ku bilowno biyaha .
(trg)="88"> Tuanze na maji .
(src)="89"> Si wanaagsan ayaan u garanaynaa -- horaan idiin tusay -- inaan u baahanahay tamartan .
(trg)="89"> Tunajua fika ... niliwaonyesha mapema .. kwamba tunahitaji hii nishati .
(src)="90"> Hadaba hadaan u baahanahay tamar , tamar noocee ah ?
(trg)="90"> Kwa hiyo kama tutahitaji nishati , ni aina ipi ?
(src)="91"> Tamar dhamaankarta ? tamarka dhulka ku hoos jirta ?
(trg)="91"> nishati inayoisha ? mafuta ghafi ?
(src)="92"> Mise wax kale ayaan isticmaalnaa ?
(trg)="92"> Au tutumie kitu kingine ?
(src)="93"> Miyaynu haysnaa nooc kale oo tamara oo faaido leh oon ku bedelano ?
(trg)="93"> Tunayo faida ya kulinganisha kutumia aina nyingine ya nishati ?
(src)="94"> Waxaan qiyaasi in intiina badani aad iminka xaqiiqsateen inaan haysano : 300 cisho oo cadceeda .
(trg)="94"> Nahisi wote mnafahamu kwamba tuna siku 300 za jua .
(src)="95"> Markaa waxaan isticmaali karnaa tamarta dib loo cusboonaysiiyo si aan ugu soo saarno biyaha aan u baahanahay .
(trg)="95"> Kwa tunaweza tumia hii nishati kutupa maji tunayohitaji .
(src)="96"> Waxaanan dhabtii samaynaynaa sistam soo saara 1,800 megawat oo tamarta cadceeda ah si aan u soo saarno 3.5 milyan kuyuubik mitir oo biyo ah .
(trg)="96"> Kwa hiyo tunaweza kuweka 1800 megawati za umeme jua kuzalisha milioni 3.5 za ujazo za maji .
(src)="97"> Taasina waa biyo badan
(trg)="97"> Na hayo ni maji mengi .
(src)="98"> Biyahaasi waxay gaadhi doonaan beeralayda , beeralayduna waxay awoodi inay ku waraabsadaan dalagooda , waxay awoodi doonan inay bulshada u soo saaraan cunto .
(trg)="98"> Hayo maji yataenda kwa wakulima , na wakulima wataweza kumwagilia mazao yao , wataweza kuihudumia jamii kwa chakula
(src)="99"> Hadaba si loo joogteeyo udubkan taagan -- maxaa yeelay kuwan waa mashaariic , kuwan waa hababkii aan u gudbin lahayn waxaan markaa u baahanahay inaan samayno udub jiifa : sistam waara , waxbarasho tayadeed sarayso , cilmi baadhis iyo horumar , warshado , teknolojiyad soo saara teknolojiyadii dabikhi lahayd iyo ugu danbayntii suuqyo ganacsi .
(trg)="99"> Lakini kwa ajili ya kuhimili upande huu kwa sababu hii ni mipango , hii ni mipango tunayotekeleza pia tunatakiwa tuendeleze upande mwingine kusimamia mifumo , elimu ya hali ya juu , tafiti na maendeleo , vinwanda , teknolojia , kutengeneza teknolojia kwa matumizi , na mwisho masoko .
(src)="100"> Hadaba maxaa isku xidha , waxa isku xidha waa sharciyada , siyaasadaha , xeerarka sharciyadeed
(trg)="100"> Lakini kipi kinarahisha na kuwezesha , ni sheria , sera , utaratibu .