# ro/ted2020-1176.xml.gz
# tt/ted2020-1176.xml.gz

(src)="1"> Scriu pentru copii , şi , în America , sunt probabil cel mai citit autor pentru copii .
(trg)="1.1"> Беләсезме , мин балалар өчен язам .
(trg)="1.2"> Мөгаен , Америкада мин иң күп укылган балалар язучысы .
(src)="2"> Întotdeauna spun oamenilor că nu vreau să apar aratând ca un om de ştiinţă .
(trg)="2"> Һәм мин һәрвакыт кешеләргә шулай дим : " мин галим кебек киенеп чыгыш ясарга теләмим " .
(src)="3"> Mă puteţi avea ca fermier sau îmbrăcat în piele , și nimeni n-a ales încă fermierul .
(trg)="3"> Мин фермер кебек яки күннән тегелгән куртка кия алам , һәм әлегә беркем фермерның костюмы сайламады .
(src)="4"> Sunt azi aici să vorbesc despre cercuri şi revelaţii .
(trg)="4"> Бүген мин сезнең белән зирәклек турында сөйләшергә телим .
(src)="5"> Şi o revelaţie este de obicei ceva ce găseşti după ce-ai lăsat-o baltă undeva .
(trg)="5"> Һәм беләсезме , зирәклек ул сез кайчандыр югалткан , ә аннары соң тапкан нәрсә .
(src)="6"> Trebuie doar să dai o tură prin cartier să o vezi ca pe o revelaţie .
(trg)="6"> Сезгә моның зирәклек икәнлеген аңлар өчен бөтен кварталны урап узырга кирәк .
(src)="7"> Asta e pictura unui cerc .
(trg)="7"> Бу - түгәрәк рәсеме .
(src)="8"> Un prieten de-al meu a făcut-o -- Richard Bollingbroke .
(trg)="8"> Аны минем дустым , Ричард Боллингброк , ясады .
(src)="9"> E genul de cerc complicat despre care vă voi vorbi .
(trg)="9"> Бу катлаулы түгәрәк , аның турында сезгә сөйләргә телим .
(src)="10"> Cercul meu a început în anii ' 60 , în liceu , în Stow , Ohio unde eram homosexualul clasei .
(trg)="10"> Минем түгәрәгем алтмышынчы елларда урта мәктәптә Стоуда , Огайода башланды анда мин шактый читкә кагылган идем .
(src)="11"> Eu eram tipul bătut crunt în fiecare săptămână , în toaleta băieţilor , până când o profesoară mi-a salvat viaţa .
(trg)="11.1"> Мин атна саен бәдрәфтә каңга кадәр кыйналган егетләрдән идем .
(trg)="11.2"> Ә бервакыт укытучым минем гомеремне коткарды .
(src)="12"> Mi-a salvat viaţa lăsându-mă să merg la toaleta profesorilor .
(trg)="12"> Ул миңа укытучылар бәдрәфен кулану рөхсәт белән мине коткарды .
(src)="13"> A făcut-o în secret ,
(trg)="13"> Ул моны сердә тотты
(src)="14"> timp de 3 ani ,
(trg)="14"> ул моны өч ел буе эшләде .
(src)="15"> apoi a trebuit să plec din oraş .
(trg)="15"> Аннары соң миңа башка шәһәргә китәргә кирәк булды .
(src)="16"> Am făcut autostopul , aveam 85 de dolari , şi am ajuns în San Francisco , California -- am întâlnit un iubit -- şi în anii ' 80 am găsit necesar să încep să lucrez în organizaţii SIDA .
(trg)="16"> Минем баш бармагым һәм 85 $ бар иде. һәм мин Сан Францискода , Калифорнияда калдым һәм Сиксәненче елларда мин СПИД белән шөгыльләнгән оешмага урнаштырга кирәк дип таптым .
(src)="17"> Acum 3-4 ani , am primit un telefon în mijlocul nopţii de la acea profesoară , doamna Posten , care spunea : " Trebuie să te văd .
(trg)="17.1"> Якынча өч-дүрт ел элек төн уртасында теге укытучым , Миссис Постен телефоннан шалтыратты .
(trg)="17.2"> Ул миңа " миңа сине күрергә кирәк .
(src)="18"> Îmi pare rău că n-am avut ocazia să ne cunoaştem ca adulţi .
(trg)="18"> Мин үзебезнең олылар кебек сөйләшмәгәнебезгә бик үкенәм .
(src)="19.1"> Poţi te rog veni în Ohio ?
(src)="19.2"> Și te rog adu-ți şi prietenul pe care presupun că l-ai întâlnit până acum .
(trg)="19"> Син минем яныма Огайога килә алсыңмы , һәм зинһар үзең белән йөргән кызныңны ал бу вакытка синең ул бардыр инде .
(src)="20"> Trebuie să menţionez că am cancer pancreatic , şi aş dori , te rog , să vii repede . "
(trg)="20"> Шуны бел : минем ашказаны асты бизенең яман шеше. һәм зинһар өчен ашык бул .
(src)="21"> Ei bine , a doua zi eram în Cleveland .
(trg)="21"> Менә шулай итеп , икенче көнне без Кливлендка килдек .
(src)="22"> Am privit-o , am râs , am plâns , şi am realizat că trebuia plasată într-un spital pentru muribunzi .
(trg)="22.1"> Без гаҗәпләндек , без көлдек , без еладык , һәм без аңа хоспис табарга кирәк икәнен белдек .
(trg)="22.2"> Без аңа хоспис таптык һәм анда илттек ,
(src)="23"> I-am găsit unul , am dus-o acolo , şi am avut grijă de ea şi de familia ei , fiindcă era necesar ,
(trg)="23"> без аның артыннан һәм гаиләсе артыннан карадык , чөнки бу мәҗбүри булды , һәм аны ничек эшләргә кирәклеген белдек .
(src)="24"> era ceva ce noi ştiam să facem .
(trg)="24"> Һәм минем белән олыларча
(src)="25"> Şi femeia care a dorit să mă cunoască ca adult şi m-a cunoscut , s-a transformat într-o cutie de cenuşă şi a fost pusă în mâinile mele .
(trg)="25"> сөйләшергә теләгән хатын , көл әрҗәсенә әйләнде һәм минем кулыма эләкте. һәм
(src)="26"> Ce s-a petrecut a fost închiderea unui cerc , devenise un cerc -- şi acea revelaţie de care am menționat a apărut de la sine .
(trg)="26.1"> бу түгәрәк ябылды , ул түгәрәк булды һәм мин моңа кадәр әйткән зирәклек миңа ачылды .
(trg)="26.2"> Зирәклек шуннан гыйбарәт :
(src)="27"> Revelaţia este că moartea e o parte din viaţă .
(trg)="27.1"> үлем – тормышның өлеше .
(trg)="27.2"> Ул минем гомеремне коткарды ,
(src)="28"> Ea mi-a salvat viaţa , eu şi partenerul meu i-am salvat-o pe a ei .
(trg)="28.1"> ә мин аның .
(trg)="28.2"> Һәм беләсезме , тормышның бу өлешендә
(src)="29"> Partea de sfârșit de viaţă are nevoie de toate aspectele restului vieţii .
(trg)="29.1"> безгә элекке әйберләр кирәк .
(trg)="29.2"> Безгә матурлык һәм хакыйкать кирәк ,
(src)="30"> Are nevoie de adevăr și de frumuseţe , şi sunt fericit că a fost menționat de multe ori azi , aici .
(trg)="30.1"> һәм без бүген моның турында күп әйтелгәненә шатмые .
(trg)="30.2"> Шулай ук безгә
(src)="31.1"> De asemenea are nevoie -- de demnitate , de iubire şi plăcere .
(src)="31.2"> Şi e de datoria noastră să oferim aceste lucruri .
(trg)="31.1"> яхшылык , мәхәббәт , ихтирам да кирәк .
(trg)="31.2"> Һәм безнең максатыбыз - боларны бирү .
(trg)="31.3"> Рәхмәт
(src)="32"> Vă mulţumesc .
(trg)="32"> кул чабу
(src)="33"> ( Aplauze )
(trg)="33"> Тәмам .

# ro/ted2020-1183.xml.gz
# tt/ted2020-1183.xml.gz

(src)="1"> Acum câţiva ani , simţeam că sunt blocat în rutină , aşa că am decis să calc pe urmele unui mare filozof american , Morgan Spurlock , şi să încerc ceva nou timp de 30 de zile .
(trg)="1.1"> Берничә ел элек Миңа гадәти тормыш туйдырды .
(trg)="1.2"> Шуңа күрә мин бөек АКШ фәлсәфәчесе Морган Сперлок мисалына иярергә булдым .
(trg)="1.3"> 30 көн эчендә берәр яңа әйбер эшләргә .
(src)="2"> Ideea e destul de simplă .
(trg)="2"> Фикер шактый гади .
(src)="3"> Gândeşte-te la ceva ce ai vrut dintotdeauna să adaugi vieţii tale şi încearcă-l în următoarele 30 de zile .
(trg)="3"> Син электән тормышыңа өстәргә теләгән әйберне уйла Һәм 30 көн эчендә аны эшлә
(src)="4"> S-a dovedit că 30 de zile e perioada perfectă de timp să adaugi un nou obicei sau să scapi de unul , cum ar fi să urmăreşti ştirile .
(trg)="4.1"> Шунысы кызык 30 көн гадәтне кабул итү яки бетерү өчен җитәрлек булып чыга .
(trg)="4.2"> Мәсәлән , хәбәрләрне бөтенләй караудан туктау .
(src)="5"> Am învăţat câteva lucruri făcând aceste provocări de 30 de zile .
(trg)="5"> 30 көн эчендә мин берничә әйбер аңладым
(src)="6"> Primul a fost că , în loc să treacă lunile pe lângă noi , uitate , timpul a devenit mult mai memorabil .
(trg)="6"> Беренчедән , элек айлар тиз очып китсә , хәзер вакыт кадерлерәк үтә .
(src)="7"> Asta a făcut parte din provocarea de a face o poză zilnic timp de o lună .
(trg)="7"> Бу вакыт эчендә мин һәр көнне яңа фото төшерергә сүз бирдем .
(src)="8"> Şi îmi amintesc exact unde eram şi ce am făcut în acea zi .
(trg)="8"> Һәм мин төгәл кайда булуымны һәм нәрсә эшләгәнемне хәтерлим .
(src)="9"> Am observat , de asemenea , că pe măsură ce încercam provocări de 30 de zile mai multe şi mai grele , încrederea în mine însumi creştea .
(trg)="9"> Мин шуны да аңладым : 30 көндә күбрәк һәм сыйфатлырак эш эшләгәндә , минем үземә ышанычым артты .
(src)="10"> Am trecut de la tocilarul ce gravita în jurul biroului la acest tip care vine cu bicicleta la muncă ,
(trg)="10"> Санак артында утыручы беркатлы кешедән мин эшкә велосипедта йөрүчегә әйләндем ,
(src)="11"> din plăcere .
(trg)="11"> Бары тик кызык өчен .
(src)="12"> Chiar anul trecut am ajuns să escaladez muntele Kilimanjaro , cel mai înalt din Africa .
(trg)="12"> Ә узган елны мин Килиманджарога күтәрелдем , Африканың иң бөек тавы .
(src)="13"> Nu fusesem niciodată atât de aventuros înainte să încep provocările de 30 de zile .
(trg)="13"> 30-көнлек экспериментларны башлаганчы мин мондый хәрәкәтчән түгел идем .
(src)="14"> Mi-am dat seama că dacă vrei într-adevăr ceva , poţi face orice timp de 30 de zile .
(trg)="14"> Шунысы ачыкланды : берәр нәрсәне бик нык теләсәң , аны 30 көн эчендә эшләп була .
(src)="15"> V-aţi dorit vreodată să scrieţi un roman ?
(trg)="15.1"> Сезнең китап язганыгыз бармы ?
(trg)="15.2"> Һәр ноябрь аенда
(src)="16"> În fiecare lună de noiembrie , zeci de mii de oameni încearcă să scrie propriul roman de 50.000 de cuvinte de la zero în 30 de zile .
(trg)="16"> якынча ун меңләр кеше 50 мең сүздән торган роман язарга тырыша , 30 көн эчендә .
(src)="17"> Până la urmă , tot ce trebuie să faci e să scrii 1.667 de cuvinte pe zi timp de o lună .
(trg)="17"> Димәк , шулай : бары тик көненә 1667 сүз язарга кирәк , ай дәвамында .
(src)="18"> Asta am făcut şi eu .
(trg)="18"> Мин шулай эшләдем дә .
(src)="19"> Apropo , secretul e să nu te culci până nu ţi-ai scris cuvintele pentru zi .
(trg)="19"> Сүз уңаеннан , сер шунда : язып бетергәнче , йокларга ятарга ярамый .
(src)="20"> Poate vei rămâne în urmă cu somnul , dar îţi vei termina romanul .
(trg)="20"> Бәлки , сезнең йокыгыз туймыдыр , ләкин романны сез язып бетерәсез .
(src)="21"> Va fi cartea mea următorul mare roman al Americii ?
(trg)="21"> Минем китабым танылган роман була алдымы ?
(src)="22"> Nu , l-am scris într-o lună !
(trg)="22"> Юк , мин аны ай эчендә язып бетердем .
(src)="23"> E groaznic .
(trg)="23"> Ул котычкыч !
(src)="24"> ( Râsete ) Dar , pentru restul zilelor mele , dacă mă întâlnesc cu John Hodgman la vreo petrecere TED , nu trebuie să spun : „ Sunt expert în calculatoare . ”
(trg)="24"> Ләкин хәзердән башлап мин TED кичәсендә Джон Һоджманны очратсам , " мин санак белгече " дип әйтергә җыенмыйм .
(src)="25"> Nu , dacă vreau , pot să spun : „ Sunt scriitor . ”
(trg)="25"> Юк , теләсәм , мин хәзер " Мин язучы " диям .
(src)="26"> ( Râsete ) Aş mai vrea să spun ceva .
(trg)="26"> ( Көлү ) Димәк , мин әйтергә теләгән соңгы әйбер .
(src)="27"> Am învăţat că atunci când fac schimbări mici şi durabile , lucruri pe care pot continua să le fac , e mai probabil să prindă .
(trg)="27"> Мин кечкенә адымнар ясаган саен , һәм аларны даими эшләгәндә , алар гадәткә кереп китә .
(src)="28"> Nu-i nicio problemă cu provocările mari , nebuneşti .
(trg)="28"> Зур , акылсыз үзгәрешләр дә яхшы ,
(src)="29"> De fapt , sunt chiar foarte distractive .
(trg)="29"> алар кызыклы булырга мөмкин ,
(src)="30"> Dar e mai puţin probabil să prindă .
(trg)="30"> ләкин алар , мөгаен , гадәткә кермәячәк .
(src)="31"> Când am renunţat la zahăr timp de 30 de zile , ziua a 31-a a arătat aşa .
(trg)="31"> Мин 30 көнгә шикәрле ризыктан баш тарткач , 31 нче көн болай күренде ...
(src)="32"> ( Râsete ) Iată întrebarea mea pentru voi : Ce mai aşteptaţi ?
(trg)="32"> ( Көлү ) Димәк , сезгә соравым шул : Нәрсә сез тагын көтәсез ?
(src)="33.1"> Vă garantez că următoarele 30 de zile vor trece , fie că vă convine sau nu .
(src)="33.2"> Aşa că de ce să nu vă gândiţi la ceva ce aţi vrut mereu să încercaţi şi să îi daţi o şansă
(trg)="33.1"> Сүз бирәм : киләсе 30 көн барыбер узачак .
(trg)="33.2"> Сез теләгәнчәме , әллә юкмы ?
(trg)="33.3"> Шуңа күрә сез һәрвакыт эшләргә теләгән берәр нәрсә турында уйлагыз , һәм аңа шанс бирегез ,
(src)="34"> în următoarele 30 de zile ?
(trg)="34"> киләсе 30 көндә
(src)="35"> Mulţumesc !
(trg)="35"> Рәхмәт .
(src)="36"> ( Aplauze )
(trg)="36"> ( Кул чабу )

# ro/ted2020-2208.xml.gz
# tt/ted2020-2208.xml.gz

(src)="1"> Bună ziua !
(trg)="1"> Исәнмесез
(src)="2"> Sunt un creator de jucării .
(trg)="2"> Мин уенчыклар иҗат итүче
(src)="3"> Mânat de visul de a crea jucării nemaiîntâlnite , acum 9 ani m-am angajat la o companie de jucării .
(trg)="3.1"> Мин шундый уенчыклар уйлап табарга уйлыйлм , андый уенчыклар әле бер кайчан да булмаган .
(trg)="3.2"> Мин тугыз ел элек уенчыклар эшләп чыгаручы компаниядә эшли башладым .
(src)="4"> Când am început să lucrez acolo i-am propus zilnic idei noi șefului meu .
(trg)="4"> Мин анда эшли башлаганда Үземнең босска һәрконне төрле идеяләр әйтә идем .
(src)="5.1"> Dar el mă întreba mereu : „ Există studii de piață pentru asta ? ”
(src)="5.2"> Îmi cerea să gândesc produsul după analiza studiilor .
(trg)="5"> Минем босс һәрвакыт сорый иде Бу уенчыклар чыннан да сатылыр микән , дип Улычыкларны ясачанчы ул миңа базар монәсәбәтләрен өйрәнергә кушты .
(src)="6"> Studii , studii , studii .
(trg)="6"> Анализ , анализ , анализ
(src)="7"> Și am analizat studiile de marketing înainte să mă gândesc la produs .
(trg)="7"> Шулай итеп мин уенчыкларны эшләп чыгарганчы , базар хәлләрен өйрәндем .
(src)="8"> Dintr-odată nu mi-a mai venit nicio idee nouă .
(trg)="8"> Ләкин ул вакытта мин әле яңа төр уенчыклар чыгару турында уйламадым .
(src)="9"> ( Râsete ) Ideile mele nu erau originale .
(trg)="9"> ( Көлү ) Минем идеяләрем оригинал тугел иде .
(src)="10"> Nu aveam idei noi și am obosit să mă gândesc .
(trg)="10"> Бернинди яңа идеяләр дә башыма килми иде .
(src)="11"> Era așa greu încât până la urmă
(trg)="11"> Миңа бик авыр булды мин ябыктым хәттә
(src)="12.1"> uite cât am slăbit !
(src)="12.2"> ( Râsete ) Așa e !
(src)="12.3"> ( Aplauze ) Probabil că toți ați avut acest sentiment în situații similare .
(trg)="12"> ( Көлү ) Бу шулай ( кул чабу ) Сезнең белән дә шундый вакытлар булгандыр .
(src)="13"> Sătul de șef , sătul de studii .
(trg)="13"> Сезгә дә босс белән авыр эшләргә , базар мөнәсэбәтләрен тикшерергә .
(src)="14"> M-am săturat să mă gândesc .
(trg)="14"> Туры килгәндер .
(src)="15"> Dar acum am aruncat studiile .
(trg)="15"> Мин базарны тикшерүдән туктадым
(src)="16"> Visul meu e să creez jucării .
(trg)="16"> Мин базарны тикшерүдән туктадым
(src)="17"> Iar acum , în loc de studii , folosesc un joc numit „ shiritori ” pentru a veni cu idei noi .
(trg)="17"> Хәзер анализлар ясау урынына мин сиритори дигән уенны карыйм , ул миңа яңа идеяләр бирә
(src)="18"> Aș dori să vă prezint această metodă .
(trg)="18"> Мин бүген бу методны күрсәтергә телим .
(src)="19"> Ce este shiritori ?
(trg)="19"> Нәрсә ул сиритори ?
(src)="20"> MerE → ElefanT → Trompetă .
(trg)="20"> Менә мәсәл өчен алма , филне Һәм торбалар алыйк .
(src)="21"> Iei ultima literă a unui cuvânt și-l începi pe următorul cu ea .
(trg)="21"> Бу уенда сез бер-бер артлы сүзләрне әйтәсез һәрбер сүз алдагы сүзнең соңгы хәрефеннән башланырга тиеш .
(src)="22"> Există și în japoneză , și în engleză .
(trg)="22"> Бу уенда сез бер-бер артлы сүзләрне әйтәсез һәрбер сүз алдагы сүзнең соңгы хәрефеннән башланырга тиеш .
(src)="23"> Poți continua liber jocul : „ neko , kora , raibu , burashi ” etc. [ pisică , Cola , concert , perie ] Apar multe cuvinte aleatoare .
(trg)="23.1"> Сириторины ничек телисез шулай уйнарга була .
(trg)="23.2"> Песи , кола , конфета , щетка Бик күп очраклы сүзләр килен чыгарга мөмкин
(src)="24"> Legi cu forța cuvintele de lucrul la care te gândești
(trg)="24"> Сезгә шундый сүзләрне ишетергә кирэк , сезгә алар яңа идея тудырырга ярдәм итсеннәр Мин шул вакыттан бирле яңа уенчыклар турында уйлый башладым .
(src)="25.1"> pentru a forma noi idei .
(src)="25.2"> În cazul meu , de exemplu , dacă vreau să mă gândesc la jucării , cum ar arăta o jucărie pisică ?
(trg)="25"> Уенчык “ Песи ” – ул нинди булырга тиеш ?
(src)="26"> Cade jucăria de undeva de sus după ce face o tumbă ?
(trg)="26.1"> !
(trg)="26.2"> Песи – югарыдан сальто ясап җиргә сикереп төшкәч нинди була .
(src)="27"> Dar o jucărie cu Cola ?
(trg)="27"> Ә уенчык кола турында нәрсә әйтерсез ?
(src)="28"> Un pistol de jucărie să uzi pe cineva cu Cola ?
(trg)="28.1"> Кола белән ата торган уенчык мылтык ?
(trg)="28.2"> Ул кемгәдер сиптерә !
(src)="29.1"> ( Râsete ) Ideile ridicole sunt bune .
(src)="29.2"> Cheia e să le lași să curgă .
(trg)="29"> ( Көлү ) Мәзәк идеяләр – әйбәт кенә , алар башка килен кенә торсыннар
(src)="30"> Cu cât ai mai multe idei , cu atât ai șanse mai mari să apară și idei bune .
(trg)="30"> Идеяләр ни хәтле күп , шулар арасында бик яхшы идея дә була .
(src)="31"> De exemplu , o periuță de dinți .
(trg)="31"> Мәсәлән , теш щеткасын уенчык итем буламы ?