# nl/ted2020-1592.xml.gz
# srp/ted2020-1592.xml.gz
(src)="1"> Vijf jaar geleden kreeg ik een proefje van hoe Alice zich in Wonderland moet hebben gevoeld .
(trg)="1"> Prije 5 godina , doživjela sam nešto što bi bilo najsličnije Alisi u zemlji čuda .
(src)="2"> Penn State vroeg mij , docent communicatie , om een cursus communicatie te geven aan ingenieursstudenten .
(trg)="2"> Pen Stejt je pitao mene , nastavnika komunikologije , da li želim da držim časove komunikacije studentima inženjerstva .
(src)="3.1"> Ik was bang .
(src)="3.2"> ( Gelach ) Doodsbang .
(src)="3.3"> Bang van die studenten met hun grote breinen en hun dikke boeken en hun grote , onbekende woorden .
(trg)="3.1"> Bila sam preplašena .
(trg)="3.2"> ( Smijeh ) Zaista preplašena .
(trg)="3.3"> Preplašena od tih studenata i njihovih velikih mozgova i njihovih obimnih knjiga i njihovih nepoznatih riječi .
(src)="4"> Maar terwijl de gesprekken zich ontvouwden , ervoer ik hetzelfde als Alice toen ze afdaalde in het konijnenhol en een deur zag naar een nieuwe wereld .
(trg)="4"> Ali , kako su se ovi razgovori odvijali , doživjela sam isto što i Alisa kada je upala u zečiju rupu i otvorila vrata potpuno novog svijeta .
(src)="5.1"> Zo voelde ik me toen ik die gesprekken had met de studenten .
(src)="5.2"> Ik verbaasde me over de ideeën die ze hadden .
(src)="5.3"> Ik wilde het wonderlandgevoel met anderen delen .
(trg)="5.1"> Tako sam se osjećala kada sam vodila te razgovore sa studentima .
(trg)="5.2"> Bila sam oduševljena idejama koje su imali i željela sam da i drugi mogu da dožive taj čudesni svijet .
(src)="6"> De sleutel tot het openen van die deur is prima communicatie .
(trg)="6"> Vjerujem da je ključ za otvaranje tih vrata odlična komunikacija .
(src)="7"> We hebben echt nood aan geweldige communicatie van onze wetenschappers en ingenieurs , om de wereld te veranderen .
(trg)="7"> Nama je očajnički potrebna dobra komunikacija sa našim naučnicima i inžinjerima da bismo promijenili svijet .
(src)="8.1"> Zij zijn diegenen die onze grootste uitdagingen aanpakken , van energie tot milieu tot zorg , onder andere , en als we het niet kennen en begrijpen , dan wordt het werk niet gedaan .
(src)="8.2"> Het is onze taak , als niet-wetenschappers , om die interactie te hebben .
(trg)="8"> Naši naučnici i inžinjeri su ti koji su se uhvatili u koštac sa najvećim izazovima , od energije preko sredine do zdrastvene zaštite , između ostalog , i ako ne znamo ništa o tome i ne razumijemo to , onda taj posao nije urađen i vjerujem da je naša odgovornost kao ne-naučnika da imamo ove interakcije .
(src)="9"> Maar die gesprekken komen er niet als onze wetenschappers en ingenieurs ons niet uitnodigen in hun wonderland .
(trg)="9"> Ali ovi divni razgovori se ne mogu desiti , ako nas naši naučnici i inžinjeri ne pozovu da vidimo njihovu zemlju čuda .
(src)="10"> Dus wetenschappers en ingenieurs , praat alsjeblief nerdisch met ons .
(trg)="10"> Zato , naučnici i inženjeri , molim vas , pričajte štreberski sa nama .
(src)="11"> Ik wil jullie een paar sleutels aanreiken om dat te doen , zodat wij kunnen zien dat jullie wetenschap sexy is en jullie ingenieurskunsten boeiend .
(trg)="11"> Željela bih da podijelim sa vama nekoliko načina kako to možete uraditi da budete sigurni da mi možemo da vidimo kako je vaša nauka seksi i da je vaš inžinjering privlačan .
(src)="12"> De eerste vraag om voor ons te beantwoorden : en wat dan nog ?
(trg)="12"> Prvo pitanje na koje bi trebalo da nam odgovorite je : Pa šta ?
(src)="13"> Zeg ons waarom jullie wetenschap ons aanbelangt .
(trg)="13"> Recite nam zašto je vaša nauka bitna za nas .
(src)="14"> Zeg me niet alleen dat je trabeculae bestudeert , zeg me dat je trabeculae bestudeert , de maasachtige structuur van onze botten , omdat het belangrijk is dat osteoporose wordt begrepen en behandeld .
(trg)="14"> Nemojte mi samo reći kako vi proučavate trabekule recite mi da proučavate trabekule , koje su poput mreže koja čini strukturu naših kostiju jer je to bitno za shvatanje i lečenje osteoporoze .
(src)="15"> Als je je wetenschap beschrijft , laat dan het jargon achterwege .
(trg)="15"> I kada objašnjavate svoju nauku , izbjegavajte žargon .
(src)="16"> Jargon is een drempel waardoor we jullie ideeën niet begrijpen .
(trg)="16"> Žargon je barijera u našem razumijevanju vaših ideja .
(src)="17"> Je mag ' spatiaal en temporeel ' zeggen , maar waarom niet ' ruimte en tijd ' , zoveel toegankelijker voor ons ?
(trg)="17"> Naravno , možete reći " temporalno i spacijalno " , ali zašto ne biste jednostavno rekli " prostorno i vremenski " , onako kako je mnogo razumljivije za nas ?
(src)="18"> ' Toegankelijker maken ' wil niet zeggen ' verkleuteren ' .
(trg)="18"> Učiniti te ideje dostupnim , nije isto što i zaglupjeti ih .
(src)="19"> Zoals Einstein zei : maak alles zo simpel mogelijk , maar niet simpeler .
(trg)="19"> Umjesto toga , kao što je Ajnštajn rekao , učinite sve jednostavnim koliko je to moguće , ali ne jednostavnijim .
(src)="20"> Je kan je wetenschap duidelijk communiceren zonder de ideeën in het gedrang te brengen .
(trg)="20"> Možete jasno izraziti svoju nauku bez toga da kompromitujete ideje .
(src)="21"> Met voorbeelden , verhalen en analogieën engageer en interesseer je ons voor je vak .
(trg)="21.1"> Treba uzeti u obzir da imamo primjere , priče i analogije .
(trg)="21.2"> To su stvari preko kojih ćete nas uključiti i zainteresovati za svoj sadržaj .
(src)="22"> Als je je werk voorstelt , laat de bullet points dan achterwege .
(trg)="22"> I kada predstavljate svoj rad , izbacite numerisanje .
(src)="23.1"> Heb je je wel eens afgevraagd waarom ze ' kogelpunten ' heten ?
(src)="23.2"> ( Gelach ) Wat doen kogels ?
(src)="23.3"> Kogels doden , en ze zullen je presentatie doden .
(trg)="23.1"> Da li ste se ikada zapitali zašto se to zove bullet ( metak ) ?
(trg)="23.2"> ( Smijeh ) Šta rade meci ?
(trg)="23.3"> Meci ubijaju i oni ce ubiti vašu prezentaciju .
(src)="24"> Een slide als deze is niet alleen saai , hij is ook te afhankelijk van het taalcentrum van ons brein , waardoor we overweldigd worden .
(trg)="24"> Slajd kao ovaj , nije samo dosadan , već se i previše oslanja na jezički dio našeg mozga i uzrokuje da postanemo preplavljeni .
(src)="25.1"> Deze voorbeeldige slide van Genevieve Brown is veel effectiever .
(src)="25.2"> Hij toont dat de speciale structuur van trabeculae zo sterk is dat het inspiratie bood voor het unieke ontwerp van de Eiffeltoren .
(trg)="25.1"> Umjesto toga , ovaj primjer slajda od Ženeviv Braun je mnogo efektniji .
(trg)="25.2"> Pokazuje da je specijalna struktura trabekule tako jaka , da je zapravo inspirisala unikatni dizajn Ajfelovog tornja .
(src)="26"> Het trucje is om één enkele , leesbare zin te gebruiken waar het publiek op kan terugvallen als ze de draad kwijt zijn , en om visueel materiaal te gebruiken dat aan onze andere zintuigen appelleert en een dieper begrip creëert van hetgeen beschreven wordt .
(trg)="26"> Trik je u tome da se koristi jedna , čitka rečenica u koju se publika može unijeti ako se pomalo izgubi i onda obezbijedite slike koje djeluju na naša ostala čula i stvaraju dublje razumijevanje o tome šta se opisuje .
(src)="27"> Volgens mij zijn dit maar een paar sleutels voor ons , anderen , om de deur te openen naar het wonderland van wetenschap en ingenieurskunst .
(trg)="27"> Mislim da je ovo par ključnih stvari koje mogu pomoći da se nama ostalima otvore vrata i da vidimo zemlju čuda nauke i inžinjeringa .
(src)="28.1"> Omdat de ingenieurs met wie ik werkte , me hebben geleerd om contact te houden met mijn innerlijke nerd , vat ik dat samen in een vergelijking .
(src)="28.2"> ( Gelach ) Neem je wetenschap , trek je bullet points ervan af en je jargon , deel door relevantie , deel dus mee wat relevant is voor het publiek , en vermenigvuldig dat met de passie die je hebt voor het ongelooflijke werk dat je doet .
(src)="28.3"> Dat zal gelijk zijn aan ongelooflijke interactie vol begrip .
(trg)="28.1"> Zato što su me inžinjeri sa kojima sam radila naučili da budem u dodiru sa svojim unutrašnjim štreberom , želim da sumiram sve ovo jednačinom .
(trg)="28.2"> ( Smijeh ) Uzmite nauku , oduzmite numerisanje i vaš žargon , podijelite relevantnošću , znači , podijelite sa publikom ono sto je važno i pomnožite to sa strašću koju imate za taj izvanredni posao koji radite i to je jednako izvanrednoj interakciji koja je puna razumijevanja .
(src)="29.1"> En dus , wetenschappers en ingenieurs , als je deze vergelijking hebt opgelost , praat dan alsjeblieft nerdisch met mij .
(src)="29.2"> ( Gelach ) Bedankt .
(src)="29.3"> ( Applaus )
(trg)="29.1"> I tako , naučnici i inženjeri , kada riješite ovu jednačinu , svakako pričajte štreberski sa mnom .
(trg)="29.2"> ( Smijeh ) Hvala vam .
(trg)="29.3"> ( Aplauz )
# nl/ted2020-1608.xml.gz
# srp/ted2020-1608.xml.gz
(src)="1"> Twee jaar geleden , na vier jaar dienst in het United States Marine Corps met missies naar Irak en Afghanistan , leidde ik een team in Port-au-Prince van veteranen en medische professionals in een van de zwaarst getroffen gebieden van die stad , drie dagen na de aardbeving .
(trg)="1"> Prije dvije godine , nakon služenja 4 godine u Marincima SAD , i rasporeda u Iraku i Avganistanu , našao sam se u Port-o-Prensu , gdje sam vodio tim veterana i medicinskih profesionalaca u nekim od najpogođenijih djelova tog grada , tri dana nakon zemljotresa .
(src)="2.1"> We gingen naar plaatsen waar niemand heen wilde , of heen kon .
(src)="2.2"> Na drie weken realiseerden we ons dat militaire veteranen heel goed functioneren bij noodhulp .
(trg)="2.1"> Išli smo na mjesta na koja niko drugi nije htio da ide , gdje niko drugi nije mogao da ide , i nakon tri nedelje , shvatili smo nešto .
(trg)="2.2"> Vojni veterani su veoma , veoma dobri u reagovanju u vanrednim situacijama .
(src)="3.1"> Mijn medeoprichter en ik analyseerden het .
(src)="3.2"> We vonden twee problemen .
(trg)="3"> Kada smo stigli kući , moj partner i ja , pogledali smo to i rekli , postoje dva problema .
(src)="4"> Noodhulp bij rampen is ontoereikend ,
(trg)="4"> Prvi je to što je reagovanje u vanrednim situacijama neadekvatno .
(src)="5.1"> traag en verouderd .
(src)="5.2"> Ze gebruikt niet de beste technologie , en niet de beste mensen .
(trg)="5.1"> Sporo je , zastarjelo .
(trg)="5.2"> Ne koristi najbolje tehnologije i ne koristi najbolje ljude .
(src)="6.1"> Het tweede probleem was een zeer gebrekkige re-integratie van veteranen , voorpaginanieuws op dit moment nu veteranen uit Irak en Afghanistan naar huis komen .
(src)="6.2"> Ze worstelen met re-integratie in de maatschappij .
(trg)="6"> Drugi problem kojeg smo postali svjesni je veoma neadekvatna reintegracija veterana i ovo je trenutno veoma aktuelna tema dok se veterani vraćaju iz Iraka i Avganistana i muče se sa reintegrisanjem u život civila .
(src)="7"> We bekeken deze twee problemen en kwamen tot de conclusie dat dit geen problemen zijn
(trg)="7.1"> Sjeli smo i pogledali ova dva problema i nešto smo shvatili .
(trg)="7.2"> To nisu problemi .
(src)="8"> maar oplossingen .
(trg)="8.1"> To su zapravo rješenja .
(trg)="8.2"> Šta mislim ovim ?
(src)="9"> We kunnen noodhulp gebruiken als een kans op dienstverlening voor teruggekeerde veteranen .
(trg)="9"> Možemo iskoristiti reagovanje u vanrednim situacijama kao priliku da se u službu stave veterani povratnici .
(src)="10"> Onderzoek toont aan dat 92 % van de veteranen bij terugkomst hun dienstverlening willen verderzetten .
(trg)="10"> Skorašnje ankete pokazuju da 92 % veterana želi da nastavi sa svojom službom nakon skidanja uniforme .
(src)="11"> We kunnen veteranen gebruiken om noodhulp te verbeteren .
(trg)="11"> I možemo iskoristiti veterane da poboljšamo reagovanje u vanrednim situacijama .
(src)="12.1"> Op het eerste gezicht is dat heel zinvol .
(src)="12.2"> In 2010 reageerden we op de tsunami in Chili , en de overstromingen in Pakistan .
(src)="12.3"> Teams gingen naar de Thais-Birmese grens .
(trg)="12"> Površno gledano , ovo ima dosta smisla , i 2010 . reagovali smo na cunami u Čileu , poplave u Pakistanu , poslali smo timove za obuku na granicu Tajlanda i Burme .
(src)="13"> Maar het was eerder dit jaar dat een van onze oorspronkelijke leden voor een focusverschuiving in de organisatie zorgde .
(trg)="13"> Ali početkom ove godine , jedan od naših prvobitnih članova natjerao nas je da promijenimo fokus organizacije .
(src)="14.1"> Dit is Clay Hunt .
(src)="14.2"> Clay diende samen met mij .
(trg)="14.1"> Ovo je Klej Hant .
(trg)="14.2"> On je bio u Marincima sa mnom .
(src)="15"> in Irak en Afghanistan .
(trg)="15"> Zajedno smo služili u Iraku i Avganistanu .
(src)="16"> Clay was bij ons in Port-au-Prince en in Chili .
(trg)="16"> Klej je bio sa nama u Port-o-Prensu , kao i u Čileu .
(src)="17"> In maart pleegde Clay zelfmoord .
(trg)="17"> Početkom ove godine , u martu , Klej je oduzeo sebi život .
(src)="18"> Dat was een tragedie , maar het dwong ons te focussen op wat we aan het doen waren .
(trg)="18"> Ovo je bila tragedija , ali nas je stvarno natjeralo da prebacimo fokus onoga što smo radili .
(src)="19.1"> Clay pleegde geen zelfmoord in reactie op wat in Irak en Afghanistan gebeurde .
(src)="19.2"> Hij pleegde zelfmoord om wat hij verloor toen hij thuiskwam .
(trg)="19.1"> Znate , Klej se nije ubio zbog onoga što se desilo u Iraku i Avganistanu .
(trg)="19.2"> Ubio se zbog onog što je izgubio po povratku .
(src)="20"> Hij verloor zijn doel en zijn gemeenschap .
(trg)="20.1"> Izgubio je smisao .
(trg)="20.2"> Svoju zajednicu .
(src)="21"> En misschien wel het meest tragische : zijn eigenwaarde .
(trg)="21"> I možda najtragičnije , izgubio je samopoštovanje .
(src)="22.1"> Bij onze evaluatie van deze tragedie dachten we aan die twee problemen uit de eerste dagen van onze organisatie .
(src)="22.2"> We waren een noodhulporganisatie met de hulp van veteranen .
(src)="22.3"> We waren heel succesvol en het voelde alsof we het noodhulp-paradigma aan het veranderen waren .
(trg)="22.1"> Kako smo procjenjivali sve i kako se slijegala prašina ove tragedije , shvatili smo da , od ta dva problema - iz prvobitnog plana naše organizacije , bili smo organizacija za reagovanje u vanrednim situacijama koja je koristila službu veterana .
(trg)="22.2"> Imali smo dosta uspjeha i osjećali smo se kao da mijenjamo paradigmu reagovanja u vanrednim situacijama .
(src)="23"> Na Clay verschoven we de focus en plotseling zagen we onszelf als organisatie voor veteranen die gebruik maakt van noodhulp .
(trg)="23"> Ali nakon Kleja smo prebacili fokus , i odjednom krećući se napred , vidimo sebe kao organizaciju veterana koja koristi reagovanje u vanrednim situacijama .
(src)="24"> We zijn ervan overtuigd dat we opnieuw een doel , een gemeenschap en eigenwaarde kunnen geven aan de veteranen .
(trg)="24"> Jer smatramo da možemo veteranima vratiti tu svrhu i tu zajednicu i samopoštovanje .
(src)="25"> Torn 'ado 's in Tuscaloosa en Joplin , en later de Orkaan Irene gaven ons een kans om dat te bekijken .
(trg)="25"> Tornada u Taskalausi i Džoplinu i kasnije uragan Irena , dali su nam priliku da to i vidimo .
(src)="26"> Stel je even voor : een 18-jarige jongen afgestudeerd van de middelbare school in Kansas City , Missouri .
(trg)="26"> Na trenutak želim da zamislite dječaka od 18 godina koji maturira u srednjoj školi u Kanzasu , u Misuriju .
(src)="27"> Hij sluit zich aan bij het leger en krijgt een geweer .
(trg)="27.1"> Stupi u vojsku .
(trg)="27.2"> Vojska mu daje pušku .
(src)="28"> Ze sturen hem naar Irak .
(trg)="28"> Pošalju ga u Irak .
(src)="29"> Elke dag vertrekt hij op missie :
(trg)="29"> Svakog dana napušta bazu sa misijom .
(src)="30"> de vrijheid van zijn familie , die hij thuis achterliet , verdedigen
(trg)="30"> Misija je da brani slobodu porodice koju je ostavio kod kuće -
(src)="31"> De mannen om hem heen beschermen .
(trg)="31"> da održi živim ljude oko sebe .
(src)="32"> Vrede brengen in het dorp waar hij werkt .
(trg)="32"> Da smiri selo u kome radi .
(src)="33.1"> Hij heeft een doel .
(src)="33.2"> Maar hij komt thuis [ in ] Kansas City , Missouri .
(src)="33.3"> Misschien gaat hij naar de universiteit , misschien heeft hij een baan , maar hij heeft niet hetzelfde gevoel van zingeving .
(trg)="33.1"> Ima svrhu .
(trg)="33.2"> Ali kada se vrati u Kanzas u Misuriju , možda ode na koledž ili se zaposli , ali nema taj isti osjećaj svrhe .
(src)="34.1"> Je geeft hem een kettingzaag .
(src)="34.2"> Je stuurt hem naar Joplin , Missouri na een tornado .
(src)="34.3"> Daar hervindt hij dat .
(trg)="34.1"> Date mu motornu testeru .
(trg)="34.2"> Pošaljete ga u Džoplin , Misuri nakon tornada i taj osjećaj se vraća .
(src)="35"> Dezelfde 18-jarige jongen studeert af van de middelbare school in Kansas City , Missouri , sluit zich aan bij het leger dat hem een geweer geeft en hem naar Irak stuurt .
(trg)="35"> Da se vratimo , taj isti osamnaestogodišnjak maturira u srednjoj školi u Kanzasu u Misuriju , stupi u vojsku , vojska mu daje pušku i šalje ga u Irak .
(src)="36"> Elke dag ziet hij dezelfde ogen om zich heen .
(trg)="36"> Svakog dana gleda u iste oči oko njega .
(src)="37"> Hij weet dat deze mensen hem beschermen .
(trg)="37.1"> Napušta bazu .
(trg)="37.2"> Zna da može da računa na te ljude .
(src)="38"> Hij sliep in hetzelfde zand .
(trg)="38.1"> Spavali su u istom pijesku .
(trg)="38.2"> Živjeli su zajedno .
(src)="39.1"> Ze leefden samen .
(src)="39.2"> Ze aten samen .
(src)="39.3"> Ze bloedden samen .
(trg)="39.1"> Zajedno su jeli .
(trg)="39.2"> Zajedno su krvarili .
(src)="40"> Hij gaat naar huis naar Kansas City , Missouri .
(trg)="40"> Vraća se u Kanzas u Misuriju .
(src)="41.1"> Hij komt uit het leger .
(src)="41.2"> Hij trekt zijn uniform uit .
(trg)="41"> Napušta vojsku i skida uniformu .
(src)="42"> Hij heeft die gemeenschap niet meer .
(trg)="42"> Više nema tu zajednicu .
(src)="43"> Drop 25 veteranen in Joplin , Missouri , en ze krijgen dat gevoel van samenhorigheid terug .
(trg)="43"> Ali kada 25 takvih veterana ostavite u Džoplinu , Misuri , vraća im se osjećaj te zajednice .
(src)="44"> Opnieuw dezelfde 18-jarige jongen die afstudeert aan de middelbare school in Kansas City .
(trg)="44"> Još jednom , imate osamnaestogodišnjaka koji maturira u srednjoj školi u Kanzasu .
(src)="45"> Hij sluit zich aan bij het leger en krijgt een geweer .
(trg)="45.1"> Stupa u vojsku .
(trg)="45.2"> Vojska mu daje pušku .
(src)="46"> Ze sturen hem naar Irak .
(trg)="46"> Šalju ga u Irak .
(src)="47.1"> Ze spelden een medaille op zijn borst .
(src)="47.2"> Thuis wordt hij gehuldigd .
(trg)="47.1"> Na grudi mu stavljaju orden .
(trg)="47.2"> Vraća se kući za paradu .
(src)="48.1"> Hij trekt zijn uniform uit .
(src)="48.2"> Hij is niet langer Sergeant Jones in zijn gemeenschap .
(src)="48.3"> Hij is nu Dave uit Kansas City .
(trg)="48.1"> Skida uniformu .
(trg)="48.2"> Više nije narednik Džouns u svojoj zajednici .
(trg)="48.3"> Sada je Dejv iz Kanzasa .
(src)="49"> Hij heeft niet hetzelfde gevoel van eigenwaarde .
(trg)="49"> Više nema to samopoštovanje .
(src)="50.1"> Maar je stuurt hem naar Joplin na een tornado , en opnieuw loopt iemand naar hem toe en schudt zijn hand om hem te bedanken voor zijn hulp .
(src)="50.2"> Hij heeft opnieuw zijn eigenwaarde .
(trg)="50"> Ali kada ga pošaljete u Džoplin nakon tornada i opet mu neko prilazi i rukuje se s njim zahvaljujući mu za njegovu službu , opet ima to samopoštovanje .
(src)="51"> Het is heel belangrijk dat iemand het voor hen opneemt Het is heel belangrijk dat iemand het voor hen opneemt en dat deze generatie van veteranen de mogelijkheid heeft om dat te doen als ze de kans krijgen .
(trg)="51"> Mislim da je to veoma bitno , jer trenutno neko mora da istupi i ova generacija veterana ima priliku da uradi to ako im se pruži šansa .
(src)="52.1"> Heel hartelijk bedankt .
(src)="52.2"> ( Applaus )
(trg)="52.1"> Hvala vam puno .
(trg)="52.2"> ( Aplauz )
# nl/ted2020-1626.xml.gz
# srp/ted2020-1626.xml.gz
(src)="1"> Ik toon jullie een video van enkele modellen waar ik mee werk .
(trg)="1"> Pokazaću vam video snimak pojedinih modela na kojima radim .
(src)="2"> Ze hebben allemaal perfecte maten en geen grammetje vet .
(trg)="2"> Savršene su veličine i nemaju ni trunke sala .
(src)="3"> Zei ik al dat ze geweldig zijn ?
(trg)="3"> Da li sam već spomenula da su savršeni ?
(src)="4.1"> En dat ze wetenschappelijk zijn ?
(src)="4.2"> ( Lacht ) Je raadt het al , ik ben weefselingenieur .
(src)="4.3"> Dit is een video van het kloppende hart dat ik in het lab heb ontworpen .
(trg)="4.1"> I da su to naučni modeli ?
(trg)="4.2"> ( Smijeh ) Vjerovatno ste već shvatili da se bavim inžinjeringom tkiva , a ovo je video snimak srca koje kuca , proizvela sam ga u laboratoriji .
(src)="5"> We hopen dat deze weefsels op een dag kunnen dienen als vervangstukken voor het menselijke lichaam .
(trg)="5"> Nadamo se da ćemo jednog dana ova tkiva koristiti za zamjenu organa u ljudskom tijelu .
(src)="6"> Maar vandaag ga ik vertellen hoe deze weefsels geweldige modellen zijn .
(trg)="6"> Danas ću vam objasniti zašto su ova tkiva odlični laboratorijski modeli .
(src)="7"> Denk even aan het proces voor screening van medicijnen .
(trg)="7"> Hajde da porazmislimo o testiranju ljekova .
(src)="8"> Dat gaat van opstellen van de formule , labotesten , testen op dieren naar klinische proeven , wat je testen op mensen zou kunnen noemen , tot de medicijnen op de markt komen .
(trg)="8"> Neophodno je da smislite lijek , odradite testiranja u laboratoriji , testiranja na životinjama i potom kliničke studije , tj. testiranja na ljudima , prije nego što lijek izađe na tržište .
(src)="9"> Het kost veel geld en tijd en zelfs als een medicijn op de markt komt , is het soms onvoorspelbaar en schaadt het mensen .
(trg)="9"> To zahtjeva mnogo novca i vremena i ponekad , tek kada lijek izađe na tržište uočimo mehanizam djelovanja koji nije očekivan i šteti ljudima .
(src)="10"> Hoe later het faalt , hoe erger de gevolgen .
(trg)="10"> Što kasnije ustanovimo loše strane , posljedice su gore .
(src)="11.1"> Het komt op twee dingen neer .
(src)="11.2"> Ten eerste , mensen zijn geen ratten .
(src)="11.3"> Ten tweede , ondanks onze sterke gelijkenissen hebben die kleine verschillen tussen jou en mij enorme impact op hoe we medicijnen omzetten en hoe die op ons inwerken .
(trg)="11.1"> Sve se svodi na dva problema .
(trg)="11.2"> Prvo , ljudi nijesu pacovi i drugo , bez obzira na sve sličnosti među nama , baš te male razlike između vas i mene značajno utiču na način obrade lijeka i na to kako ti ljekovi utiču na nas .
(src)="12"> Als we in het labo nu eens betere modellen hadden die ons niet alleen beter zouden nabootsen dan ratten maar ook onze diversiteit beter weergaven ?
(trg)="12"> A šta ako bismo imali bolje modele u samoj laboratoriji koji bi nas predstavili bolje nego pacovi , kao i našu raznolikost ?
(src)="13"> Even kijken hoe we dat doen met weefselontwerp .
(trg)="13"> Hajde da vidimo kako se to može postići uz pomoć inžinjeringa tkiva .
(src)="14"> Eén van de erg belangrijke sleuteltechnieken zijn de zogenaamde geïnduceerde pluripotente stamcellen .
(trg)="14"> Jedna od ključnih tehnologija za to su takozvane indukovane pluripotentne matične ćelije .
(src)="15"> Ze zijn recent in Japan ontwikkeld .
(trg)="15"> Nedavno su razvijene u Japanu .
(src)="16"> Geïnduceerde pluripotente stamcellen dus .
(trg)="16"> Znači , indukovane pluripotentne matične ćelije .
(src)="17"> Ze zien er sterk uit als embryonale stamcellen maar dan zonder de controverse .
(trg)="17"> U mnogome podsjećaju na embrionalne matične ćelije , ali ih ne prate kontroverze .
(src)="18"> We induceren cellen , huidcellen bijvoorbeeld , door er wat genen aan toe te voegen , ze op cultuur te zetten en ze dan te oogsten .
(trg)="18"> Indukujemo ćelije , na primjer ćelije kože , tako što im dodamo nekoliko gena , gajimo ih i potom ih sakupimo .
(src)="19"> Het zijn huidcellen die je kan foppen , een soort cellulaire amnesie , tot ze weer embryonaal worden .
(trg)="19"> Prosto možemo da prevarimo te ćelije kože da se vrate u embrionalno stanje , to je kao ćelijska amnezija .