# nb/ted2020-10.xml.gz
# pl/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> Med all den berettigede bekymring for AIDS og fugleinfluensa -- og vi skal høre om dette fra den glimrende Dr. Glimrende senere i dag -- Jeg vil gjerne snakke om den andre pandemien , som er hjerte-kar sykdom , diabetes , høyt blodtrykk -- alle disse kan fullstendig unngås for minst 95 prosent av folket , utelukkende ved å endre kosthold og livsstil .
(trg)="1"> Pomimo uzasadnionych obaw o AIDS i ptasią grypę -- usłyszymy jeszcze o tym od błyskotliwego Dr Brillianta -- usłyszymy jeszcze o tym od błyskotliwego Dr Brillianta -- chcę opowiedzieć o innych pandemiach , takich jak choroby układu krwionośnego , cukrzyca , nadciśnienie -- wszystkie są całkowicie do uniknięcia dla co najmniej 95 % ludzi , poprzez zmianę diety i stylu życia. wszystkie są całkowicie do uniknięcia dla co najmniej 95 % ludzi , poprzez zmianę diety i stylu życia. wszystkie są całkowicie do uniknięcia dla co najmniej 95 % ludzi , poprzez zmianę diety i stylu życia .
(src)="2.1"> Og det som skjer er at det skjer en globalisering av sykdom , at folk som begynner å spise som oss , og leve som oss , og dø som oss .
(src)="2.2"> Og i en generasjon , for eksempel , Asia har gått fra å ha den laveste hyppighet av hjertesykdom , og fedme , og diabetes til en av de høyeste .
(src)="2.3"> Og i Afrika , er hjerte-kar sykdom like vanlig som HIV og AIDS dødsfall i de fleste landene .
(trg)="2.1"> Obecnie występuje globalizacja chorób , gdzie ludzie Obecnie występuje globalizacja chorób , gdzie ludzie zaczynają jeść , żyć i umierać jak my .
(trg)="2.2"> W ciągu jednego pokolenia , Azja mając jeden z najniższych wskaźników W ciągu jednego pokolenia , Azja mając jeden z najniższych wskaźników chorób serca , otyłości i cukrzycy , doszła do najwyższych .
(trg)="2.3"> W Afryce , choroby układu krążenia chorób serca , otyłości i cukrzycy , doszła do najwyższych .
(trg)="2.4"> W Afryce , choroby układu krążenia powodują tyle samo zgonów co HIV i AIDS w większości krajów. powodują tyle samo zgonów co HIV i AIDS w większości krajów .
(src)="3"> Vi har et avgjørende tidsvindu for å gjøre en vesentlig forskjell som kan påvirke livene til bokstavelig talt millioner av mennesker , og praktisere forebegyggende medisin på en verdensomspennende målestokk .
(trg)="3"> Tak więc mamy wgląd w to , co co należy zrobić , aby wpłynąć na życie milionów ludzi , Tak więc mamy wgląd w to , co co należy zrobić , aby wpłynąć na życie milionów ludzi , Tak więc mamy wgląd w to , co co należy zrobić , aby wpłynąć na życie milionów ludzi , wdrażając medycynę zapobiegawczą na skalę globalną. wdrażając medycynę zapobiegawczą na skalę globalną .
(src)="4"> Hjerte-kar sykdommer dreper fremdeles flere folk -- ikke bare i dette landet , men også over hele verden -- enn alt annet til sammen , og likevel kan det forebygges fullt og helt for de fleste .
(trg)="4"> Choroby serca i naczyń krwionośnych wciąż zabijają więcej ludzi Choroby serca i naczyń krwionośnych wciąż zabijają więcej ludzi niż wszystkie inne choroby razem wzięte , lecz można im zapobiec prawie w każdym przypadku. niż wszystkie inne choroby razem wzięte , lecz można im zapobiec prawie w każdym przypadku .
(src)="5.1"> Ikke bare kan det forebygges , det kan faktisk snus .
(src)="5.2"> Og i de siste nesten 29 årene , har vi vært i stand til å vise at ved å ganske enkelt endre kostholdet og livsstil , ved hjelp av veldig høyteknologiske , kostbare , toppmoderne tiltak for å vise hvor effektive disse veldig enkle og lite teknologiske og lite kostnadskrevende inngrep kan være .
(src)="5.3"> Kvantitativ arteriografi , før og etter et år , i tillegg til PET scanning av hjertet .
(trg)="5.1"> Nie tylko można im zapobiec , ale nawet można je odwrócić .
(trg)="5.2"> Nie tylko można im zapobiec , ale nawet można je odwrócić .
(trg)="5.3"> Dziś w wyniku prostej zmiany diety i stylu życia , Dziś w wyniku prostej zmiany diety i stylu życia , opierając się o najnowsze osiągnięcia techniki badawczej , jesteśmy w stanie udowodnić jak proste i tanie jest to działanie .
(trg)="5.4"> Arteriografia ilościowa , przed i po roku , oraz tomograficzny obraz serca ( PET ) .
(trg)="5.5"> Arteriografia ilościowa , przed i po roku , oraz tomograficzny obraz serca ( PET ) .
(trg)="5.6"> Arteriografia ilościowa , przed i po roku , oraz tomograficzny obraz serca ( PET ) .
(src)="6"> Vi påviste for noen måneder siden -- vi publiserte den første studiet som viser at du faktisk kan stanse eller snu fremgangen av prostatakreft ved å gjøre endringer i kosthold og livsstil , og 70 prosent tilbakegang i svulstvekst , eller veksthemming av tumoren , sammenliknet med kun 9 prosent i kontrollgruppen .
(trg)="6"> Kilka miesięcy temu opublikowaliśmy pierwsze studium pokazujące , że można zatrzymać Kilka miesięcy temu opublikowaliśmy pierwsze studium pokazujące , że można zatrzymać lub odwrócić rozwój raka prostaty przez zmiany w diecie i stylu życia , lub odwrócić rozwój raka prostaty przez zmiany w diecie i stylu życia , oraz w 70 % zredukować rozrost guza w porównaniu do jedynie 9 % w grupie kontrolnej. w porównaniu do jedynie 9 % w grupie kontrolnej .
(src)="7"> Og i MRI og MR spektroskopien her , er prostata tumor aktiviteten vises med rødt -- du kan se den minske etter et år .
(trg)="7"> W spektroskopiach MRI i MR , aktywność guza prostaty pokazana jest na czerwono , W spektroskopiach MRI i MR , aktywność guza prostaty pokazana jest na czerwono , można zobaczyć , że zanika po roku .
(src)="8.1"> Vi opplever nå en fedmeepidemi .
(src)="8.2"> To tredeler av de voksne og 15 prosent av barna .
(src)="8.3"> Det som virkelig bekymrer meg er at diabetes har økt med 70 prosent i de siste 10 årene , og dette er muligens den første generasjon der barna vil komme til å leve kortere liv enn vi gjør i dag .
(src)="8.4"> Det er sørgelig , og det kan forebygges .
(trg)="8.1"> Obecnie mamy epidemię otyłości , na którą choruje 65 % dorosłych i 15 % dzieci .
(trg)="8.2"> Obecnie mamy epidemię otyłości , na którą choruje 65 % dorosłych i 15 % dzieci .
(trg)="8.3"> Liczba chorych na cukrzycę powiększyła się o 70 % w ciągu ostatnich 10 lat , i obecne pokolenie może żyć krócej niż my. w ciągu ostatnich 10 lat , i obecne pokolenie może żyć krócej niż my .
(trg)="8.4"> Jest to niestety smutne , ale można temu zapobiec .
(trg)="8.5"> Jest to niestety smutne , ale można temu zapobiec .
(src)="9.1"> Dette er ikke valgresultater , dette er antall mennesker som er fete sortert etter stat , fra og med ' 85 , ' 86 , ' 87 -- de er fra CDC websiden -- ' 88 , ' 89 , ' 90 , ' 91 -- her kommer en ny gruppe -- ' 92 , ' 93 , ' ' 94 , ' 95 , ' 96 , ' 97 , ' 98 , ' 99 , 2000 , 2001 -- det blir verre .
(src)="9.2"> Vi er på en måte " tilbake-utviklende " Hva kan vi gjøre her ?
(src)="9.3"> Vel , kostholdet som vi har funnet kan reversere hjerte sykdom og kreft er et asiatisk kosthold .
(trg)="9.1"> To nie są wyniki wyborcze , to jest liczba ludzi , którzy są otyli To nie są wyniki wyborcze , to jest liczba ludzi , którzy są otyli w poszczególnych stanach , zaczynając od lat 85 , 86 , 87 dane pochodzą ze strony CDC - lata ' 88 , '89 , '90 , '91 nowa kategoria - ' 92 , ' 93 , ' 94 , ' 95 , ' 96 , ' 97 , ' 98 , ' 99 , 2000 , 2001 - jest coraz gorzej .
(trg)="9.2"> Cofamy się w ewolucji .
(trg)="9.3"> Co możemy z tym zrobić ?
(trg)="9.4"> Dieta , którą odkryliśmy odwracająca choroby serca i raka , jest dietą azjatycką. odwracająca choroby serca i raka , jest dietą azjatycką .
(src)="10"> Men folk i Asia begynner å spise som oss som er grunnen til at de begynner å bli syke som oss .
(trg)="10.1"> Ale ludzie w Azji zaczynają jeść jak my , dlatego zaczynają chorować tak jak my .
(trg)="10.2"> Ale ludzie w Azji zaczynają jeść jak my , dlatego zaczynają chorować tak jak my .
(trg)="10.3"> Ale ludzie w Azji zaczynają jeść jak my , dlatego zaczynają chorować tak jak my .
(src)="11.1"> Derfor har jeg jobbet en hel del med de store mat selskapene .
(src)="11.2"> De kan gjøre det morsomt og sexy og hipt og sprø og bekvemt å spise sunnere mat , som -- jeg er formann for de rådgivende gruppene for McDonald 's , og PepsiCo , og ConAgra , og Safeway , og snart DelMonte , og de oppdager at det er god forretning .
(trg)="11.1"> Pracowałem z wielkimi koncernami spożywczymi .
(trg)="11.2"> Można tę dietę wylansować , tak aby okazała się modna .
(trg)="11.3"> Można tę dietę wylansować , tak aby okazała się modna .
(trg)="11.4"> Zasiadam w komitetach doradczych McDonalda Pepsico , Conagra , Safeway i Del Monte , wszyscy doszli do wniosku , że może to być dobry interes. wszyscy doszli do wniosku , że może to być dobry interes .
(src)="12.1"> Salatene som du kan se på McDonald 's kommer fra dette arbeidet -- de vil få en asiatisk salat .
(src)="12.2"> Ved Pepsi , to tredeler av deres omsetningsvekst kommer fra de bedre matvarene .
(trg)="12.1"> Sałatki , które są w McDonaldach , pojawiły się dzięki tej pracy .
(trg)="12.2"> Sałatki , które są w McDonaldach , pojawiły się dzięki tej pracy .
(trg)="12.3"> Dwie trzecie dochodów Pepsi pochodzi z ich lepszej żywności .
(trg)="12.4"> Dwie trzecie dochodów Pepsi pochodzi z ich lepszej żywności .
(src)="13.1"> Og kan vi gjøre dette , så kan vi frigjøre ressurser for å kjøpe legemidler som du virkelig trenger for å behandle AIDS og HIV og malaria og for å forebebygge fugleinfluensa .
(src)="13.2"> Takk skal dere ha .
(trg)="13.1"> Więc jeśli to zrobimy , uwolnimy wtedy środki na zakupy leków , które naprawdę potrzebujemy , Więc jeśli to zrobimy , uwolnimy wtedy środki na zakupy leków , które naprawdę potrzebujemy , na kurację AIDS , HIV , malarii i dla zapobiegania ptasiej grypie .
(trg)="13.2"> Dziękuję. na kurację AIDS , HIV , malarii i dla zapobiegania ptasiej grypie .
(trg)="13.3"> Dziękuję .
# nb/ted2020-1006.xml.gz
# pl/ted2020-1006.xml.gz
(src)="1"> Føler du deg noen ganger overrumplet når du står ovenfor et komplekst problem ?
(trg)="1"> Czy czujecie się czasem przytłoczeni kiedy stajecie przed złożonym problemem ?
(src)="2"> Vel , dette håper jeg på å få endret innen tre minutter .
(trg)="2"> Mam nadzieję zmienić to w mniej niż trzy minuty
(src)="3"> Jeg ønsker å overbevise dere om at kompleksitet ikke alltid er det samme som komplisert .
(trg)="3"> Mam nadzieję przekonać was , że złożone nie zawsze znaczy skomplikowane .
(src)="4"> For meg , er en godt bakt baguette , rett ut av ovnen , komplekst , mens et karri-løk-grønn oliven-valmue-ostebrød er komplisert .
(trg)="4"> Dla mnie dobrze wykonana bagietka prosto z pieca jest złożona ale chleb cebulowy-curry z oliwkami i serem jest skomplikowany .
(src)="5"> Jeg er en økolog , og jeg studere kompleksitet .
(trg)="5"> Jestem ekologiem , badam złożoności , kocham je .
(src)="6.1"> Jeg elsker kompleksitet .
(src)="6.2"> Og jeg studerer dette i den naturlige verden , samhørigheten mellom artene .
(trg)="6"> I badam je w naturze - powiązania miedzy gatunkami .
(src)="7"> Her er et næringsnett , eller et kart over næringskjedene mellom arter som lever ved innsjøer i fjellene i California .
(trg)="7"> Tutaj mamy sieć , albo mapę zależności pokarmowych miedzy gatunkami , które żyją w wysokogórskich jeziorach Kanady .
(src)="8"> Og dette er hva som skjer med næringsnettet når det tilføres fisker som verken er innfødte eller har levd der tidligere .
(trg)="8"> Oto co dzieje się z tą siecią kiedy wprowadzimy obcy gatunek ryby .
(src)="9"> Alle de nedtonede artene forsvinner .
(trg)="9"> Wszystkie szare miejsca znikają .
(src)="10"> Noen er faktisk på grensen til å utryddelse .
(trg)="10"> Niektóre faktycznie są na granicy wyginięcia .
(src)="11"> Og innsjøene med fisk har mer mygg , selv om fiskene spiser de .
(trg)="11"> A nad jeziorami z tą rybą jest więcej komarów , mimo że ona się nimi żywi .
(src)="12"> Disse effektene var uventet , men i tillegg oppdager vi at de er forutsigbare .
(trg)="12"> Nikt się nie spodziewał takich efektów , teraz odkrywamy , że były do przewidzenia .
(src)="13"> Så jeg vil dele et par viktige innblikk om kompleksiteten vi lærer ved å studere naturen som kanskje kan brukes på andre områder .
(trg)="13"> Chce się z wami podzielić kilkoma spostrzeżeniami o złożoności , których uczymy się od natury i mogą być zastosowane do innych problemów .
(src)="14"> Først har vi fordelen av gode visualiseringverktøy for å løse opp kompleksiteten og oppmuntre dere til å spørre spørsmål dere ikke har tenkt over .
(trg)="14"> Po pierwsze to moc dobrych narzędzi do wizualizacji aby pomóc w uproszczeniu złożoności i zachęcić do zadawania pytań , o których wcześniej nie pomyśleliście .
(src)="15"> For eksempel kan du plotte strømmen av karbon gjennom bedriftens leverandørkjeder i bedriftens økosystem , eller forbindelsene mellom inndelte leveområder for truede arter i Yosemite National Park .
(trg)="15"> Na przykład można prześledzić przepływ węgla przez jego kanały dostaw i korporacyjny ekosystem albo powiązania pomiędzy habitatami zagrożonych gatunków w Parku Narodowym Yosemite .
(src)="16"> Tingen er at , hvis du ønsker å spå effekten av en arts innflytelse på en annen , og fokuserer på denne koblingen , og så stryker resten , er det faktisk mindre forutsigbart enn om du tar et steg tilbake , ser på hele systemet -- alle arter og koblinger -- og fra dette stedet , peiler deg inn på påvirkningsområdet som teller mest .
(trg)="16"> Po drugie , jeśli chce się przewidzieć wpływ jednego gatunku na inny , jeśli skupi się tylko na tym powiązaniu i wyblokuje pozostałe , układ staje się mniej przewidywalny , niż jeśli spojrzeć z dalszej perspektywy , rozważyć cały system i skupić się na najistotniejszych zależnościach .
(src)="17"> Vi oppdager med forskningen vår at dette ofte er veldig nærme punktet du interesserer deg for , faktisk innenfor 1-2 grader .
(trg)="17"> To co odkrywamy w naszych badaniach , jest zwykle blisko centrum naszych zainteresowań oddalone o jedno lub dwa powiązania .
(src)="18"> Jo flere steg du går bakover , og omfavner kompleksitet , desto større sjanse er det for at du finner enkle svar , som ofte er ulike de enkle svarene du startet med .
(trg)="18"> Tak więc im bardziej się oddalać i obejmować całość , tym większe prawdopodobieństwo odnalezienia prostych odpowiedzi I często są one inne od tych z którymi się zaczynało .
(src)="19"> La oss bytte gir og se på et veldig komplekst problem , takket være USAs myndigheter .
(trg)="19"> Spójrzmy więc na bardzo złożony problem dzięki rządowi USA .
(src)="20"> Dette er USAs antiopprørs-strategi i Afghanistan .
(trg)="20"> To jest diagram przeciwpartyzanckiej strategii w Afganistanie .
(src)="21"> For noen måneder siden var den på forsiden av New York Times .
(trg)="21"> Był na okładce New York Timesa kilka miesięcy temu .
(src)="22"> Den ble latterliggjort av media for å være overkomplisert .
(trg)="22"> Natychmiast został obśmiany przez media jako szalenie skomplikowany .
(src)="23"> Målet var å øke folkets støtte til den afghanske regjeringen .
(trg)="23"> A jego zadaniem było zdobycie poparcia dla Afgańskiego rządu .
(src)="24"> Et opplagt komplekst problem , men er det så komplisert ?
(trg)="24"> Ewidentnie złożony problem ale czy skomplikowany ?
(src)="25.1"> Når jeg så dette på forsiden av The Times , tenkte jeg : " Flott !
(src)="25.2"> Endelig noe jeg kan relatere til .
(trg)="25"> Kiedy zobaczyłem to na okładce Timesa , pomyślałem - Super , wreszcie coś do czego potrafię się odnieść .
(src)="26"> Jeg kan fordype meg i dette . "
(trg)="26"> Mogę go rozpracować .
(src)="27.1"> La oss gjøre det .
(src)="27.2"> La oss gjøre dette for første gang , et nytt blikk på denne spaghettien , som et ordnet nettverk .
(trg)="27.1"> A więc do dzieła .
(trg)="27.2"> Oto po raz pierwszy światowa premiera tego spaghetti-diagramu w formie uporządkowanej sieci .
(src)="28"> De sirkulære nodene er de vi prøver å påvirke -- folkets støtte overfor regjeringen .
(trg)="28"> Zakreślony węzeł , to ten na który chcemy wpłynąć -- powszechne poparcie dla rządu .
(src)="29"> Og nå kan vi se , en grad .. to grader .. tre grader vekk fra noden og fjerne tre-kvart av diagrammet , alt utenfor påvirkningskulen .
(trg)="29"> A więc teraz możemy spojrzeć jeden , dwa , trzy stopnie od tego konkretnego węzła i wyeliminować trzy czwarte diagramu będące poza strefą wpływu .
(src)="30"> Innenfor denne kulen , er mesteparten av punktene ikke brukbare , slik som det kuperte terrenget , og en liten minoritet er faktisk militære tiltak .
(trg)="30"> W tym obszarze większość czynników nie może być zmieniona jak ukształtowanie terenu , i tylko niektóre to działania wojskowe .
(src)="31"> De fleste er ikke-voldelige og de føyes inn i to brede kategorier : aktivt engasjement med etnisk rivalisering og religiøs tro , og enkel , oversiktlig økonomisk utvikling og servicetilbud .
(trg)="31"> Większość nie wiąże się z przemocą i dzielą się na dwie szerokie kategorie : aktywne zaangażowanie w etniczne rywalizacje i przekonania religijne oraz sprawiedliwy , przejrzysty rozwój ekonomiczny i dostarczanie usług .
(src)="32"> Jeg vet ikke helt , men dette er hva jeg klarer å lese ut fra diagrammet på 24 sekunder .
(trg)="32"> Nie znam się na tym , ale to mogę odczytać z tego diagramu w 24 sekundy .
(src)="33"> Når du ser et diagram som dette , vil jeg ikke at dere skal bli redde .
(trg)="33"> Kiedy widzicie taki diagram , nie obawiajcie się .
(src)="34"> Jeg vil at dere skal bli begeistret .
(trg)="34"> To powód do ekscytacji .
(src)="35.1"> Og lettet .
(src)="35.2"> Fordi enkle svar kan oppstå .
(trg)="35"> Ponieważ mogą pojawić się proste odpowiedzi .
(src)="36"> I naturen oppdager vi at enkelheten often ligger på den andre siden av kompleksiteten .
(trg)="36"> W naturze odkrywamy że prostota często leży po drugiej stronie złożoności .
(src)="37"> For et annet problem , jo mer du zoomer ut og omfavner kompleksiteten , desto større er sjansen for å zoome in på det enkle detaljene som betyr mest .
(trg)="37"> Im bardziej się oddalasz od problemu aby zobaczyć jego złożoność , tym większe prawdopodobieństwo , że uda ci się dostrzec proste szczegóły , które znaczą najwięcej .
(src)="38"> Takk skal dere ha .
(trg)="38"> Dziękuję
(src)="39"> ( Applaus )
(trg)="39"> ( Brawa )
# nb/ted2020-1010.xml.gz
# pl/ted2020-1010.xml.gz
(src)="1"> Jeg vokste opp i en liten bygd i Canada , og jeg er en udiagnostisert dyslektiker .
(trg)="1"> Dorastałem w bardzo małej wiosce w Kanadzie , i jestem niezdiagnozowanym dyslektykiem .
(src)="2"> Jeg hadde en vanskelig tid på skolen .
(trg)="2"> Miałem naprawdę ciężko w szkole .
(src)="3"> Moren min fortalte meg faktisk senere at jeg var den lille ungen i bygda som gråt hele veien til skolen .
(trg)="3"> Moja mama powiedziała mi kiedyś , że byłem jedynym dzieckiem w wiosce , które płakało przez całą drogę do szkoły .
(src)="4"> Jeg rømte .
(trg)="4"> Uciekłem .
(src)="5.1"> Jeg dro da jeg var 25 år gammel for å reise til Bali .
(src)="5.2"> Det var der jeg møtte min fantastiske kone , Cynthia , og sammen i løpet av 20 år , bygget vi opp en fantastisk juveler-forretning .
(trg)="5.1"> Gdy miałem 25 lat , wyjechałem na Bali .
(trg)="5.2"> Tam poznałem moją niesamowitą żonę , Cynthię , i razem przez ponad 20 lat , zbudowaliśmy wspaniały zakład jubilerski .
(src)="6"> Det var et eventyr , og deretter pensjonerte vi oss .
(trg)="6"> To była bajka , ale przyszedł czas na emeryturę .
(src)="7"> Så tok hun meg med for å se en film som jeg egentlig ikke hadde noe lyst til å se .
(trg)="7"> Wtedy Cynthia pokazała mi film , którego tak naprawdę nie chciałem zobaczyć .
(src)="8"> Den ødela livet mitt -- ( Latter ) " En ubehagelig sannhet " og Mr. Gore .
(trg)="8.1"> To zrujnowało moje życie ...
(trg)="8.2"> ( Śmiech ) " Niewygodna Prawda " i pan Gore .
(src)="9"> Jeg har fire barn , og om bare deler av det han sier er sant , kommer de ikke til å ha det livet jeg har hatt .
(trg)="9"> Mam czwórkę dzieci , i jeśli nawet część tego , co powiedział jest prawdą , nie będą one miały życia takiego jak ja .
(src)="10"> Og jeg bestemte der og da for at jeg ville bruke resten av livet på å gjøre det jeg kunne for å forbedre deres muligheter .
(trg)="10"> Wtedy zdecydowałem , że spędzę resztę życia robiąc wszystko , co w mojej mocy , by dać im lepsze perspektywy .
(src)="11"> Så her er verden , og her er vi på Bali .
(trg)="11"> To jest świat , a tu jest Bali .
(src)="12"> Det er en bitte liten øy -- 100 km ganger 150 km .
(trg)="12"> To mała wyspa 96 na 144 kilometry .
(src)="13"> Den har en intakt Hindu kultur .
(trg)="13"> Jest na niej nienaruszona hinduska kultura .
(src)="14"> Cynthia og jeg var der .
(trg)="14"> Cynthia i ja mieszkaliśmy tam .
(src)="15"> Vi hadde et fantastisk liv der , og vi bestemte oss for å gjøre noe uvanlig .
(trg)="15"> Prowadziliśmy tam wspaniałe życie , i zdecydowaliśmy się zrobić coś niezwykłego .
(src)="16"> Vi bestemte oss for å gi tilbake lokalt .
(trg)="16"> Zdecydowaliśmy oddać coś lokalnej społeczności .
(src)="17"> Og der er den ; den kalles den Grønne Skolen .
(trg)="17"> I oto jest ; nazywamy to Zieloną Szkołą .
(src)="18"> Jeg vet den ikke ser ut som en skole , men det er noe vi bestemte oss for å gjøre og den er ekstremt , ekstremt grønn .
(trg)="18"> Wiem , że nie wygląda jak zwykła szkoła , ale jest to coś , co zdecydowaliśmy robić , i jest bardzo , bardzo ekologiczna .
(src)="19"> Klasserommene har ingen vegger .
(trg)="19"> Klasy nie mają ścian .
(src)="20"> Læreren skriver på en bambustavle .
(trg)="20"> Nauczyciel pisze na bambusowej tablicy .
(src)="21"> Pultene er ikke firkantede .
(trg)="21"> Biurka nie są kwadratowe .
(src)="22"> På den Grønne Skolen smiler barna -- en uvanlig ting for en skole , spesielt for meg .
(trg)="22"> W Zielonej Szkole , dzieci się uśmiechają -- niezwykła rzecz w szkole , szczególnie dla mnie .
(src)="23"> Og vi praktiserer holisme .
(trg)="23"> Praktykujemy holizm .
(src)="24"> Og for meg er ideen at , om denne lille jenta uteksamineres som en hel person , er det en sjanse for at hun vil kreve en hel verden -- en hel verden -- til å leve på .
(trg)="24"> Dla mnie to idea , że jeśli ta mała dziewczynka ukończy szkołę jako pełna osoba , prawdopodobnie będzie potrzebować całego świata -- całego świata -- by w pełni żyć .
(src)="25"> Våre barn tilbringer 181 dager på å gå på en skole i en boks .
(trg)="25"> Nasze dzieci spędzają 181 dni chodząc do szkół-pudełek .
(src)="26"> De som bygde skolen min bygde også fengselet og galehuset av de samme materialene .
(trg)="26"> Ludzie , którzy zbudowali moją szkołę budowali także więzienia i miejsca dla obłąkanych , z tych samych materiałów .
(src)="27"> Så dersom denne herren har hatt sin holistiske utdannelse , ville han da sittet der ?
(trg)="27"> Jeśli ten pan miałby holistyczne wykształcenie , czy siedziałby tam ?
(src)="28"> Ville han hatt flere muligheter i livet sitt ?
(trg)="28"> Czy miałby więcej możliwości w życiu ?
(src)="29"> Klasserommet har naturlig lys .
(trg)="29"> Klasy mają naturalne oświetlenie .
(src)="30.1"> De er nydelige .
(src)="30.2"> De er av bambus .
(trg)="30.1"> Są piękne .
(trg)="30.2"> Są z bambusa .
(src)="31"> Brisen trekker gjennom dem .
(trg)="31"> Są przewiewne .
(src)="32"> Og når den naturlige brisen ikke er nok , kan barna åpne bobler men ikke den typen bobler som du kjenner .
(trg)="32"> A jeśli naturalny wiatr nie jest wystarczający , dzieci rozkładają balony , ale nie są to balony , jakie znacie .
(src)="33"> Disse boblene er laget av naturlig bomull og gummi fra gummi-treet .
(trg)="33"> Te balony są zrobione z naturalnej bawełny i gumy z drzewa kauczukowego .
(src)="34"> Så vi har egentlig forvandlet boksen til en boble .
(trg)="34"> Więc w zasadzie zamieniamy pudełko w balon .
(src)="35"> Og disse barna vet at smertefri klimakontroll muligens ikke blir en del av deres fremtid .
(trg)="35"> Te dzieci wiedzą , że bezbolesna kontrola klimatu może nie być częścią ich przyszłości .
(src)="36"> Vi betaler regningen på slutten av måneden men de folkene som egentlig ender opp med å måtte betale regningen er våre barnebarn .
(trg)="36"> Płacimy rachunki pod koniec miesiąca , ale ludźmi , którzy naprawdę zapłacą , będą nasze wnuki .
(src)="37"> Vi må lære barna at verden ikke er uknuselig .
(trg)="37"> Musimy nauczyć dzieci , że nasz świat nie jest niezniszczalny .
(src)="38"> Disse barna laget en liten grafitti på pultene sine , og da meldte de seg opp til to ekstra kurs .
(trg)="38"> Te dzieci namalowały graffiti na swoich biurkach , a potem zapisały się na dwa dodatkowe kursy .
(src)="39"> Det første var kalt sandpussing , og den andre var kalt re-voksing .
(trg)="39"> Pierwszy z nich to szlifowanie , a drugi to ponowne woskowanie .
(src)="40"> Men etter at det skjedde eier de nå sine egne pulter .
(trg)="40"> A skoro się tak stało , są właścicielami tych biurek .
(src)="41"> De vet at de kan kontrollere verden sin .
(trg)="41"> Wiedzą , że mogą kontrolować swój świat .
(src)="42"> Vi er koblet til strømnettet ; vi er ikke stolt av det .
(trg)="42"> Podpięliśmy się do sieci elektrycznej , ale nie jesteśmy z tego dumni .
(src)="43"> Men et fantastisk alternativ energi firma i Paris skal koble oss fra strømnettet med solenergi .
(trg)="43"> Ale paryska firma zajmująca się alternatywną energią pomaga nam przejść na energię słoneczną .
(src)="44"> Og dette er den andre spiralen som er bygget i verden i et to og en halv meter fall på en elv .
(trg)="44"> To jest druga na świecie elektrownia wirowa , zbudowana na dwuipółmetrowym spadku rzeki .
(src)="45"> Når turbinen settes inn , vil den produsere 8,000 watt med elektrisitet , dag og natt .
(trg)="45"> Gdy uruchomimy turbinę , będzie produkowała 8.000 watów energii , dzień i noc .
(src)="46"> Og dere vet hva disse er .
(trg)="46"> Doskonale wiecie , co to jest .
(src)="47"> Det er ingen steder man trekker ned .
(trg)="47"> Nie ma miejsca na spłuczkę .
(src)="48"> Og så lenge vi tar vårt avfall og blander med enorme mengder vann -- dere er alle veldig smarte , bare gjør regnestykket .
(trg)="48"> Tak długo , jak nasze odchody mieszamy z ogromną ilością wody -- jesteście inteligentni , policzcie to .