# mk/ted2020-1150.xml.gz
# szl/ted2020-1150.xml.gz

(src)="1"> Навикнат сум да мислам дека публиката на TED е прекрасен збир на некои од најефикасните , интелегентни интелектуални , практични , речити и иновативни луѓе во светот .
(trg)="1"> Tak se myśla , że sōm z wōs mondre , szprytne , pochytane , rozumne a akuratne ludziska .
(src)="2"> И мислам дека ова е вистина .
(trg)="2"> Możno mōm recht ,
(src)="3"> Сепак , имам причина да верувам дека многу , ако не и сите , од вас всушност погрешно ги врзвуваат врвките на чевлите .
(trg)="3"> ale tyż wōntpia , czy znōcie sie na akuratnym wiōnzaniu szczewików .
(src)="4"> ( Смеа ) Знам дека ова звучи лудо .
(trg)="4"> ( Lachanie ) A to nie ma takie gupie ,
(src)="5"> Звучи лудо .
(trg)="5"> jak wom sie zdo !
(src)="6"> И верувајте ми , го живеев истиот тажен живот до пред три години .
(trg)="6"> Tak to je w życiu , że niy wiysz , co cie czeko , czamu ci tesno .
(src)="7"> И тогаш купив пар чевли што , барем за мене , беа скапи .
(trg)="7.1"> I naroz dzieje sie coś , co ci zmienio żywot .
(trg)="7.2"> A bōło tak : kupiołżech szczewiki , ôgrōmnie drogie .
(src)="8"> Но , чевлите беа со округли најлонски врвки , и постојано ми се одврзуваа .
(trg)="8.1"> A sznurki miały rube , sztuczne pierońsko !
(trg)="8.2"> Cołki czos sie rozmatlały .
(src)="9"> Па се вратив назад во продавницата и му реков на сопственикот : „ Чевлите се супер , но врвките се за никаде “ .
(trg)="9"> Poszołżech nazod do geszeftu i nazdoł tymu chopu : " Te szczewiki som gryfne , ale sznurki som ô dupa rozczaś " .
(src)="10"> Тој ги погледна и рече : „ О , ги врзувате погрешно “ .
(trg)="10"> A on mi pedzioł : " Chopie , dyć je naôpak wiōnżesz !
(src)="11"> Сѐ до тој момент мислев дека на 50 години веќе би требало да сум ја совладал животната вештина на врзување врвки .
(trg)="11.1"> I wiecie , pinznoł mi Abraham , a ôn mi pado , że niy poradza wiōnzać sznurków ?
(trg)="11.2"> A jo myśloł cołki czos , że to umia robić blank dobrze .
(src)="12.1"> Но не .
(src)="12.2"> Дозволете да демонстрирам .
(trg)="12"> ( Lachanie ) A tyn chop mi gôdo , że jo je mamlas .
(src)="13"> Ова е начинот на кој повеќето од нас се научени да ги врзуваат чевлите .
(trg)="13"> Ôd bajtla nos uczom tak wionzać szczewiki .
(src)="14"> Сега , излегува дека -- благодарам .
(trg)="14"> Dziynki .
(src)="15"> Почекајте , има уште .
(trg)="15"> ( Klackanie ) Dejcie pozōr a słuchejcie .
(src)="16.1"> Излегува дека има силна и слаба форма на овој чвор и ние сме научиле да ја врзуваме слабата .
(src)="16.2"> И еве како да утврдите .
(trg)="16.1"> Wychodzi na to , ( Lachanie ) że maszki idzie wiōnzać słabo abo mocno .
(trg)="16.2"> Nos uczom tych słabych maszek .
(src)="17"> Ако ги потегнете врвките на коренот на чворот ќе видите дека тој ќе се ориентира по долгата оска на чевелот .
(trg)="18.1"> Sznurki wiōnżecie , tak jak wom pokazuja .
(trg)="18.2"> Jak ôwiniecie maszka sznurkiem ôd dołu , to sie wynzeł ôbróci z wierchu na dōł .
(src)="18"> Тоа е слабата форма на чворот .
(trg)="19"> To je ta słabszo maszka .
(src)="19"> Но не грижете се .
(trg)="20"> Nic się niy starejcie .
(src)="20"> Ако почнеме од почеток и одиме во другиот правец околу лакот го добиваме силниот чвор .
(trg)="21.1"> I tera robiemy to tak : wiōnżecie na ôdwrót i sztram trzymiecie szlajfka .
(trg)="21.2"> Trzymie ?
(src)="21"> И ако повлечете под него ќе видите дека тој се ориентира по кратката оска на чевелот .
(trg)="22.1"> To je isto ta mocno maszka .
(trg)="22.2"> Jak zaciōngniecie sznurki pod wynzłym , ta maszka sie ôbróci na krzyż szczewika .
(src)="22.1"> Ова е посилен чвор .
(src)="22.2"> Ќе се одврзува многу поретко .
(trg)="23"> Tera je gryfnie ,
(src)="23"> Помалку ќе ве наведнува .
(trg)="24"> bo sztram trzymie , nie matlo sie i sie nie łobalicie .
(src)="24"> И не само тоа , тој изгледа подобро .
(trg)="25"> No , tera je richtik doporzondku zawiōnzane .
(src)="25"> Ќе го повториме ова уште еднаш .
(trg)="26"> Moga to pokōzać jeszcze roz .
(src)="26"> ( Аплауз ) Почнете како секогаш одете во спротивен правец околу .
(trg)="27.1"> ( Klackanie ) Zaczynosz normalnie .
(trg)="27.2"> Wiōnżecie naôpak , dokoła pyntli .
(src)="27.1"> Ова е малку потешко за мали деца .
(src)="27.2"> Но , мислам дека вие ќе се снајдете .
(trg)="28"> Dziecka to poradzom zrobić , a wy niy ?
(src)="28"> Повлечете го чворот .
(trg)="29.1"> !
(trg)="29.2"> Zaciōngosz wynzeł .
(src)="29"> Ете го : силната форма на чворот за чевли .
(trg)="30"> Jak to to uczynicie , to sie maszka nie rozwiōnże .
(src)="30"> Сега , во контекст на денешната тема , сакам да потенцирам -- а некои од вас веќе знаат --- дека некогаш мала предност некаде во животот може да донесе големи резултати на некое друго место .
(trg)="31"> ( Klackanie ) Cobyście co z tyj godki spamiyntali , to na koniec wōm powiem , że cołki czas musicie sztudirować , co by szprytnym być a szprymy chytać .
(src)="31"> Живејте долго и напредувајте .
(trg)="32"> ( Lachanie ) Żyjcie a kwitnijcie .
(src)="32"> ( Аплауз )
(trg)="33"> ( Klackanie )

# mk/ted2020-1183.xml.gz
# szl/ted2020-1183.xml.gz

(src)="1"> Пред неколку години , се чувствував како да бев заглавен , па затоа одлучив да тргнам по стапките на познатиот американски филозоф , Морган Спарлок , и да пробам нешто ново за 30 дена .
(trg)="1"> Niy tak downo tymu poczuł żech , że mi żywot zmierznōł , i żech se spomniōł na to , co gōdoł wielki amerykański filozof , Morgan Spurlock , coby kożdy miesiōnc cosik nowego sprōbować .
(src)="2"> Идејата е всушност прилично едноставна .
(trg)="2"> Ideja bōła prosto .
(src)="3"> Најдете нешто што отсекогаш сте сакале да го внесете во животот и пробајте го во следните 30 дена .
(trg)="3"> Spomnij se , cożeś dycki chciōł robić , a rōb to ciyngiem bez 30 dni .
(src)="4"> Произлегува дека , 30 денови е вистинската должина на време за да додадеме или избришеме навики , како на пример гледањето вести , од нашиот живот .
(trg)="4"> Wychodzi na to , że miesiōnc to je akurat tela czasu , coby zaczonć jakie nowe hobby , abo jaki nawyk pociepać , na tyn przikład , choby ôglondanie dziennika .
(src)="5"> Научив неколку работи за време на 30 дневните предизвици .
(trg)="5"> A przy tym żech sie tyż trocha nauczył .
(src)="6"> Првата работа беше , што наместо месеците да минуваат и да се забораваат , овојпат сè беше многу полесно за памтење .
(trg)="6"> Najprzōd to , że jak co nowego zaczinosz , to ci sie żywot tak nie mierznie , ino se lepszy pamientosz , co żeś robiōł .
(src)="7"> Ова беше еден од предизвиците кога правев слика секој ден во месецот .
(trg)="7"> Jo se kożdy dzień w tym miesiōncu robiōł zdjyncie ,
(src)="8"> И се сеќавам точно каде бев и што правев тој ден .
(trg)="8"> cobych pamientoł , kaj żech bōł i co żech robił .
(src)="9"> Исто така забележав дека како што започнав да преземам сè потешки 30-дневни предизвици , мојата самоувереност растеше .
(trg)="9.1"> I ôroz mie napadło , że co roz to ciyższe se zadania wymyślom .
(trg)="9.2"> Wiym , że moga wiyncyj , jak mi sie zdo .
(src)="10"> Од еден компјутерски чудак се претворив во тип кој вози велосипед до работа ,
(trg)="10"> Bōłżech dupa w kraglu , co przy biurku siedzi , a tera jeżdża do roboty na kole .
(src)="11"> заради забава .
(trg)="11"> I mōm z tego radość !
(src)="12"> Дури , минатата година , успеав да се искачам на Килиманџаро , највисоката планина во Африка .
(trg)="12"> ( Lachanie ) A łońskigo roku to żech nawet wloz na Kilimandżaro , nojwyższo góra we Afryce .
(src)="13"> Никогаш немаше да станам толкав авантурист доколку не започнев со моите 30-дневни предизвици .
(trg)="13"> I nigdy bych na to nie przyszōł , kieby nie te zadania kożdy miesiōnc .
(src)="14"> Исто така открив дека доколку навистина сакате многу , можете да направите било што за 30 денови .
(trg)="14"> I też se zdołech sprawa , że jak co naprowda chcesz , to bele co możesz robić bez 30 dni .
(src)="15.1"> Дали некогаш сте сакале да напишете роман ?
(src)="15.2"> Секој ноември ,
(trg)="15"> Ôd bajtla żeś chcioł naszkryflać ksiōnżka ?
(src)="16"> десетици илјади луѓе , се обидуваат да напишат роман од 50.000 зборови почнувајќи од нула за 30 денови .
(trg)="16"> W kożdy listopad mocka ludzi próbuje naszkryflać piyrsze 50 000 słów swoji ksiōnżki , za miesiōnc .
(src)="17"> Произлегува дека , сè што треба да направите е да напишете 1.667 зборови дневно за еден месец .
(trg)="17"> Wychodzi na to , że trza naszkryflać ino 1667 słów za dziyń bez cołki miesiōnc .
(src)="18"> Така и направив .
(trg)="18"> To żech tak zrobiōł !
(src)="19"> Патем , тајната е да не отидете на спиење додека не ги напишете потребните зборови во денот .
(trg)="19"> Ino nie śmisz iść spać , aż nie naszkryflosz tego , co mōsz .
(src)="20"> Можеби ќе бидете ненаспани , но ќе го завршите романот .
(trg)="20"> Możno bydzieś niewyspany , ale ksiōnżka skōńczysz .
(src)="21"> Сега , дали мојата книга е следниот добар Aмерикански роман ?
(trg)="21"> Prowda , że za ta moja ksiōnżka Nobla mi nie dadzōm .
(src)="22.1"> Не .
(src)="22.2"> Го напишав за само еден месец .
(trg)="22"> Bez miesionc żech jōm szrajbnōł .
(src)="23"> Тој е ужасен .
(trg)="23"> Je richtik żadno !
(src)="24"> Но до крајот на мојот живот , доколку го сретнам Џон Хоџман на ТЕД забава , нема да морам да кажам , " Јас сум компјутерски научник . "
(trg)="24"> ( Lachanie ) Ale tera jak sie trefimy ze Johnem Hodgmanem na TEDzie , nie byda godoł : " Jeżech fachman ôd komputerów " .
(src)="25"> Не , доколку сакам ќе можам да кажам , " Јас сум романописец . "
(trg)="25"> Ino jak byda chcioł , to moga pedzieć : " jeżech pisorz " .
(src)="26"> ( Смеење ) Еве уште една работа која сакам да ја напоменам .
(trg)="26"> ( Lachanie ) A na ôstatek chca wom jeszcze pedzieć ,
(src)="27"> Научив дека кога правам мали , одржливи промени , работи кои можев да ги одржувам , тие полесно се одржуваа .
(trg)="27"> że jak żech wprowadzōł małe zmiany krok po kroku , to mi to szło , a żarło , i mi sie udowało to robić ciyngiem .
(src)="28"> Нема ништо погрешно во големи , луди промени .
(trg)="28"> Wielkie wyzwania sōm richtik gryfne
(src)="29"> Всушност , тие се многу забавни .
(trg)="29"> i je z nich kupa radości .
(src)="30"> Но тие потешко се одржуваат .
(trg)="30"> Ino mosz meńsze szanse , że ci sie udo .
(src)="31"> Кога се откажав од шеќер за 30 денови , триесет и првиот ден изгледаше вака .
(trg)="31"> Kiej żech nie jod cukru bez 30 dni , dzień 31 wyglondoł tak .
(src)="32"> ( Смеење ) Еве го моето прашање до Вас : Што чекате ?
(trg)="32"> ( Lachanie ) Zatym pytom sie wos : na co czekocie ?
(src)="33"> Ви гарантирам дека следните 30 денови ќе поминат сакале Вие или не , па зашто не смислите нешто што отсекогаш сте сакале и пробајте го
(trg)="33.1"> Gwarantuja wom , że 30 dni przejdzie , czy sie wōm to podobo czy nie .
(trg)="33.2"> To co wōm szkodzi spróbować robić coś , coście dycki chcieli ?
(trg)="33.3"> Biercie sie za to !
(src)="34"> во следните 30 денови .
(trg)="34"> Bez nastympne 30 dni .
(src)="35"> Благодарам .
(trg)="35"> Dziynka .
(src)="36"> ( Аплауз ) .
(trg)="36"> ( Klackanie )

# mk/ted2020-814.xml.gz
# szl/ted2020-814.xml.gz

(src)="1"> Дами и господа , на TED често зборуваме за лидерството и за тоа како да се создаде движење .
(trg)="1"> Na naradach TED rozprŏwio sie ło bele czym , na przikłŏd ło tym , jakŏ sie rŏbi firer a czelŏtka .
(src)="2"> Да видиме како настанува едно движење , од почеток до крај , во помалку од 3 минути и да извлечеме неколку лекции од тоа .
(trg)="2"> Przedstŏwiã wōm drapko , jako sie to rŏbi , a niskorzyj zbierã to do kupy .
(src)="3"> Прво , се разбира знаете , на лидерот му треба храброст да стане и да биде исмеван .
(trg)="3"> Nŏjsōmpiyrw taki chop musi mieć opŏwŏgã , kejby mu gańba niy było , kej stŏnie przed ludkami .
(src)="4"> Но , тоа што тој го прави лесно може да се следи .
(trg)="4"> Rŏbi cosik , co inksi letko zmałpujŏm .
(src)="5.1"> Па , еве го првиот следбеник , кој има суштествена улога .
(src)="5.2"> Тој ќе им покаже на сите други како се следи .
(trg)="5.1"> Gibko za nim przidzie drugi .
(trg)="5.2"> Łōn je ważny .
(trg)="5.3"> Pokŏże inkszym , jako rŏbić to , co łōn .
(src)="6"> Забележете како лидерот го прифаќа следбеникот како еднаков на себе .
(trg)="6"> Firer bydzie go miŏł za kamrata .
(src)="7"> Вниманието повеќе не е само на водачот , туку на нив двајцата - множина .
(trg)="7.1"> Tyn kamrat hnet sie zrŏbi taki ważny kej tyn firer .
(trg)="7.2"> Tyn kamrat hnet sie zrŏbi taki ważny kej tyn firer .
(src)="8"> Еве , сега ги повикува своите пријатели .
(trg)="8"> Kamrat wŏło swŏich kamratōw .
(src)="9"> Дали забележувате дека првиот следбеник е , всушност , потценета форма на лидерство ?
(trg)="9.1"> Po prŏwdzie , bez niygo nic by sie niy dziŏło .
(trg)="9.2"> Beztŏż zŏwżdy kery musi sie przekŏzać przed inkszymi .
(src)="10"> Потребна е храброст за така да се стане .
(trg)="10"> A małowiela je tych , co sie wyrychlōm przed inkszymi .
(src)="11"> Првиот следбеник е тој што го транформира осамениот лудак во лидер .
(trg)="11"> Zŏwdy jak jedyn sie wyrychli , to ze pofyrtańca mŏmy firera .
(src)="12"> ( Смеа ) ( Аплауз ) Сега доаѓа вториот следбеник .
(trg)="12"> ( Śmiych ) ( Klackanie ) Potym mōmy nŏwego chyntnego .
(src)="13"> Повеќе не е еден осамен лудак , не се двајца лудаци , туку тројца се - тоа е група , а групата е вест .
(trg)="13.1"> Tera to niy yno dwa gupielŏki .
(trg)="13.2"> Kej ich je trzech , to już je czelŏtka , a tam kŏżdy sie ciśnie .
(src)="14"> Значи , движењето мора да биде јавно .
(trg)="14"> Jak sie cŏsik dzieje , to trza ło tym gŏdać .
(src)="15"> Не е важно да се покаже само лидерот , туку и следбениците , бидејќи ќе видите дека новите следбеници сакаат да бидат како другите следбеници , а не како лидерот .
(trg)="15"> Yno trza pokŏzać niy yno firera , yno tyż tych , co mu wierzōm , bo nŏwi rŏbić to , co inksi pofyrtańcy , a niy to , co firer. bo nŏwi robiōm to , co inksi pofyrtańcy , a niy to , co firer .
(src)="16"> Сега доаѓаат уште двајца , а веднаш по нив , уште тројца .
(trg)="16"> Narŏz mŏmy cŏłkie nŏwe persōny , dali zaś trzi nŏwe ludziska .
(src)="17.1"> И имаме моментум .
(src)="17.2"> Ова е точката на преливање .
(trg)="17"> I narŏz mŏmy wielkŏ czelŏtka .
(src)="18"> Сега имаме движење .
(trg)="18"> Tako kupa lutkŏw , co rŏbiōm tako samo .
(src)="19"> Забележете дека , како што се приклучуваат повеќе луѓе , така станува помалку ризично .
(trg)="19"> I kej mŏmy w czelŏtce wincy ludzi , to sie niy bojymy .
(src)="20"> Тие што претходно седеа на страна , сега немаат причина за тоа .
(trg)="20"> A ci , co yno brelali , tyż przidōm do nŏs .
(src)="21.1"> Нема да отскокнуваат .
(src)="21.2"> Нема да бидат исмевани .
(src)="21.3"> Но , ако побрзаат ќе бидат дел од потесниот круг .
(trg)="21.1"> Bo w kupie kŏżdy je taki sōm i niy wadzi to inkszym .
(trg)="21.2"> I bier sie chopie do rŏbŏty , bo bydziesz po zadku .
(src)="22"> ( Смеа ) Во текот на следната минута ќе ги видите и сите оние што сакаа да стојат на страна , бидејќи на крајот ќе бидат исмевани затоа што не се приклучуваат .
(trg)="22.1"> ( Śmiych ) Bo za chwila przilecōm ci , co im je żŏl .
(trg)="22.2"> Bo kŏżdy kce być we czelŏtce keby ło nim niy klachali , że z nimi niy ma .
(src)="23"> И , ете , така добивате движење .
(trg)="23"> I mŏmy kupa kamratōw .
(src)="24"> Да ги повториме лекциите од ова .
(trg)="24"> A na co to było ?
(src)="25"> Прво , ако сте како оној разголен танцувач кој стоеше сам , запомнете колку е важно првите следбеници да ги третирате како еднакви на себе , за да биде јасно дека движењето е важно , а не Вие .
(trg)="25"> Jedyn gŏły gupielŏk abo pofyrtaniec , co przaje kamratōm , dŏwŏ im fŏry , pokŏzŏł , że kce być z kamratami , a niy reskirŏwać .
(src)="26"> Но , можеби ја утнавме вистинската лекција тука .
(trg)="26"> Jeszcze wōm porozprŏwiōm .
(src)="27.1"> Најважната лекција , ако забележавте ...
(src)="27.2"> Ви текна ?
(src)="27.3"> Тоа е дека лидерството се преценува .
(trg)="27"> Po prŏwdzie powiym wŏm , iże to niy firer je nŏjważniyjszy. iże to niy firer je nŏjważniyjszy .
(src)="28"> Да , разголениот беше прв и тој ќе ги земе сите заслуги , но , всушност , првиот следбеник беше оној кој осамениот лудак го претвори во лидер .
(trg)="28.1"> To tyn sagi gupielŏk wyrychlił sie piyrszy i łōn zbiere szprymy .
(trg)="28.2"> Yno dejcie se pozōr , bo to tyn drugi kamrat z pofyrtańca zrobiŏł firera Yno dejcie se pozōr , bo to tyn drugi kamrat z pofyrtańca zrobiŏł firera
(src)="29.1"> Ни велат дека сите треба да бидеме лидери .
(src)="29.2"> Но , тоа би било навистина неефективно .
(trg)="29.1"> A kŏżdy je mōndry , kŏżdy kce reskirować .
(trg)="29.2"> Yno z tego nic niy przidzie .
(src)="30"> Ако навистина сакате да започнете некое движење , имајте храброст да следите и да им покажете на другите како да го направат истото .
(trg)="30"> Co by we waszi czelŏtce wszistko pasŏwało do kupy , niy mŏgecie sie bŏć , yno trza sie przekŏzać i pokŏzać inkszym , jak to trza rŏbić ,
(src)="31"> И кога ќе наидете на некој осамен лудак што прави нешто неверојатно , имајте храброст да бидете првиот што ќе стане и ќе му се приклучи .
(trg)="31.1"> bo kej jedyn gupielŏk błŏznuje , to niy siedź , ino gibko rōb to , co łŏn .
(trg)="31.2"> Niy szkamrej , yno łŏnacz s nim .
(src)="32"> А , TED е совршеното место каде може да го направите тоа .
(trg)="32"> TED jes richtig łŏd tego .