# mk/ted2020-1203.xml.gz
# sh/ted2020-1203.xml.gz
(src)="1"> Секој од вас ја поседува најмоќната , најопасната и најдеструктивна особина што природната селекција некогаш ја има создадено .
(trg)="1"> Svako od vas posjeduje najmoćniju , najopasniju i nasubverzivniju osobinu ikada stvorenu prirodnom selekcijom .
(src)="2"> Тоа е еден вид на невро-аудитивна технологија за преобразување на умовите на останатите луѓе .
(trg)="2"> To je dio neuralno-audio tehnologije za ponovno uvezivanje ljudskih umova .
(src)="3"> Зборувам за вашиот јазик , се разбира , бидејќи ви овозможува да имплантирате мисла од вашиот ум директно во нечиј друг ум , а истото можат да ви го направат и другите , без притоа да има потреба од некаква операција .
(trg)="3"> Naravno , govorim o jeziku jer jezik omogućava da misao iz svoje glave direktno usadite u nečiju glavu , isto kao što i oni mogu pokušati da to isto urade vama , a da nijedno vas ne mora izvršiti hiruršku operaciju .
(src)="4"> Наместо операција , кога зборувате , вие всушност користите еден вид телеметрија кој не е поразличен од далечинскиот управувач за вашиот телевизор .
(trg)="4"> Umjesto toga , kada govorite , vi zapravo koristite vid telemetrije koja se ne razlikuje pretjerano od daljinskog upravljača za vaš televizor .
(src)="5"> Само тоа што , додека од една страна оваа направа се потпира на импулси на инфрацрвена светлина , од друга страна пак вашиот јазик се потпира , на дискретни импулси на звукот .
(trg)="5"> Jedina razlika je da dok se taj upravljač oslanja na signale infracrvenog svjetla , vaš jezik se oslanja na pulsiranje , diskretno pulsiranje zvuka .
(src)="6"> Исто како што го користите далечинскиот управувач за да ги менувате подесувањата на телевизорот како би му одговарале на вашето расположение , на истиот тој начин го користите јазикот за да ги промените подесувањата внатре нечиј мозок како тие би биле во согласност со вашите интереси .
(trg)="6"> I kao što koristite daljinski upravljač da biste promijenili unutrašnji seting vašeg televizora kako bi odgovarao vašem raspoloženju , koristite jezik kako biste izmijenili postavke unutar nečijeg mozga u skladu sa vašim interesima .
(src)="7"> Преку јазиците зборуваат гените , добивајќи ги нештата што ги сакаат .
(trg)="7"> Jezici su geni koji govore , i koji dobiju ono što požele .
(src)="8"> Само замислете ја зачуденоста кај бебето кога за прв пат ќе открие дека , само со користење на звук , може да ги движи предметите низ собата со леснотија , а можеби и во неговата уста .
(trg)="8"> Samo zamislite osjećaj čuđenja kod bebe kada po prvi put otkrije da tek prostim izgovaranjem zvuka , može pomjerati predmete po prostoriji kao čarolijom , a možda ih čak pomjeriti ravno u svoja usta .
(src)="9"> Деструктивната моќ на јазикот е забележана низ вековите преку цензура , забранети книги , фрази кои не смеете да ги користите и зборови кои не смеете да ги изговарате .
(trg)="9"> Subverzivna moć jezika je već vijekovima prepoznata kroz cenzuru , u knjigama koje ne možete pročitati , rečenicama koje ne smijete koristiti i riječima koje ne možete reći .
(src)="10"> Всушност , Вавилонската кула приказна во Библијата е приказна и предупредување за моќта на јазикот .
(trg)="10"> Zapravo , priča o Vavilonskoj kuli u Svetom pismu je basna i upozorenje o moći jezika .
(src)="11"> Според таа приказна , првите луѓе сметале дека , користејќи го јазикот за меѓусебна соработка , ќе можат да изградат кула која што ќе ги однесе сè до небото .
(trg)="11"> Prema toj priči , prvi ljudi su uobrazili da bi , koristeći se svojim jezicima kako bi ostvarili saradnju , mogli sagraditi kulu kojom bi se popeli sve do samih nebesa .
(src)="12"> Тогаш Господ , налутен поради обидот за одземање на неговата моќ , ја уништил кулата , и потоа за да биде сигурен дека никогаш нема да биде одново изградена , тој ги поделил луѓето со тоа што им дал различни јазици -- ги збунил давајќи им различни јазици .
(trg)="12"> A onda je Bog , razljućen tim pokušajem nezakonitog prisvajanja njegove moći , uništio kulu , a da bi osigurao da više nikada neće biti ponovno izgrađena , raspršio je ljude tako što im je dao različite jezike -- odnosno , zbunio ih je dajući im različite jezike .
(src)="13"> Ова води до прекрасната иронија дека јазиците постојат за да не спречат во комуникацијата .
(trg)="13"> I u tome je predivna ironija da naši jezici postoje kako bi nas spriječili da komuniciramo .
(src)="14"> Дури и денес , знаеме дека има зборови кои не смееме да ги користиме , фрази кои не смееме да ги изговориме , бидејќи доколку го направиме тоа , може да биде критикувани , затворени , или дури убиени .
(trg)="14"> Čak i danas znamo da postoje riječi koje ne možemo koristiti , rečenice koje ne smijemo reći , jer ukoliko to učinimo , možemo biti verbalno napadnuti , završiti u zatvoru , ili čak ubijeni .
(src)="15"> И сето ова од малку воздух кој што доаѓа од нашите усти .
(trg)="15"> I sve to iz daška vazduha koji izlazi iz naših usta .
(src)="16"> Сета оваа мешаница за само една од нашите особини ни кажува дека има нешто важно што треба да се објасни .
(trg)="16"> I sva ova zbrka oko jedne jedine od naših osobina kazuje nam da postoji nešto vrijedno objašnjenja .
(src)="17"> А , тоа е како и зошто оваа значајна особина еволуирала , и зошто еволуирала само кај нашиот вид ?
(trg)="17"> A to je kako i zbog čega se ta nevjerovatna osobina razvila i zašto se razvila samo među našom vrstom ?
(src)="18"> Претставува мало изненадување дека за да добиеме одговор на ова прашање , мораме да се осврнеме на користењето алатки кај шимпанзата .
(trg)="18"> Malo je iznenađujuće da ako želimo dobiti odgovor na to pitanje , moramo da se vratimo na upotrebu pomagala kod šimpanzi .
(src)="19"> Овие шимпанза користат алатки , а тоа ние го земаме како знак за нивната интелигнција .
(trg)="19"> Evo ove šimpanze koriste pomagala i mi mislimo da je to znak njihove inteligencije .
(src)="20"> Но , ако тие навистина се интелигентни , тогаш зошто користат стап за да извадат мравки од земјата наместо лопата ?
(trg)="20"> Ako ako su zaista tako inteligentne , zašto koriste štap umjesto lopate da bi iščeprkali termite iz zemlje ?
(src)="21"> И ако навистина се интелигентни , тогаш зошто кршат и отвараат ореви со камен ?
(trg)="21"> I ako su zaista tako inteligentne , zašto tucaju orahe kamenom ?
(src)="22"> Зошто едноставно не отидат во продавница и не купат ќеса ореви кои што веќе некој друг ги искршил и подготвил за нив ?
(trg)="22"> Zašto jednostavno ne odu u prodavnicu i kupe vreću oraha koje je neko već očistio za njih ?
(src)="23.1"> Зошто да не ?
(src)="23.2"> Mислам , ние го правиме тоа .
(trg)="23.1"> Zašto ?
(trg)="23.2"> Hoću reći , to je ono što bismo mi uradili .
(src)="24"> Причината поради која шимпанзата не го прават тоа е недостатокот на она што психолозите и антрополозите го викаат социјално учење .
(trg)="24"> A razlog zbog kojeg šimpanze to ne čine jeste zato što im nedostaje ono što psiholozi i antropolozi nazivaju društvenom vještinom .
(src)="25"> Им недостасува способноста да учат од другите преку копирање или имитација или едноставно гледање .
(trg)="25"> Čini se da im nedostaje sposobnost da uče od drugih kopirajući ili imitirajući ih , ili jednostavno posmatrajući .
(src)="26"> Како резултат на тоа , не можат да ги користат предностите од туѓите идеи или да учат од грешките на другите -- да имаат корист од мудроста на другите .
(trg)="26"> Kao rezultat , oni ne mogu unaprijediti tuđe ideje niti naučiti nešto iz tuđih grešaka -- izvući korist iz mudrosti drugih .
(src)="27"> Затоа прават едно и исто нешто одново и одново .
(trg)="27"> I stoga stalno rade jedno te isto iznova i iznova .
(src)="28"> Всушност , можеме да заминеме на милион години и да се вратиме а , овие шимпанза ќе ја прават истата работа со истите стапови за мравки и со истите камења за кршење на ореви .
(trg)="28"> Zapravo , kada bismo sada napustili ovaj svijet i vratili se nakon milion godina ove šimpanze bi i dalje radile istu stvar sa istim štapićima za kopanje termita i istim kamenjem za tucanje oraha .
(src)="29"> Ова можеби звучи арогантно , или дури надмено .
(trg)="29"> Ovo možda zvuči arogantno , ili čak puno oholosti .
(src)="30"> Како го знаеме ова ?
(trg)="30"> Kako to znamo ?
(src)="31"> Бидејќи ова токму она што го правеле нашите предци , поточно Хомо еректус .
(trg)="31"> Zato što je to upravo ono što je naš predak , Homo erectus , činio .
(src)="32"> Овие исправени примати еволуирале во Африканската савана пред околу две милиони години , и ги направиле овие неверојатни рачни секири кои што одлично се прилагодуваат на вашите раце .
(trg)="32"> Ti uspravni majmuni su nastali u afričkoj savani prije otprilike dva miliona godina , i napravili su ove izvrsne sjekire koje su savršeno prilagođene obliku naših ruku .
(src)="33"> Меѓутоа доколку погледнеме во фосилските записи , ќе видиме дека тие правеле иста рачна секира одново и одново во период од еден милион години .
(trg)="33"> Ali ako bismo pogledali sačuvane registre fosila , vidjeli bismo da su pravili iste sjekire iznova i iznova cijelih milion godina .
(src)="34"> Тоа се гледа преку фосилските записи .
(trg)="34"> Možete to pratiti kroz registar fosila .
(src)="35"> Доколку претпоставиме колку долго живеел Хомо еректус , колкаво е времето на овој вид , ќе кажеме дека тоа се околу 40,000 генерации на родители , деца , и други индивидуи , во чие постоење оваа рачна секира не се променила .
(trg)="35"> Ako napravimo nekoliko pretpostavki o tome koliko je Homo erectus živio , koliko dug je bio njegov životni vijek , to je oko 40.000 generacija od roditelja do potomaka i ostalih pojedinaca , tokom kojih se njihova sjekira nije promijenila .
(src)="36"> Дури не е јасно дали нашите многу блиски генетски роднини , Неандерталците , имале социјално учење .
(trg)="36"> Čak nije jasno da li su naši genetski bliski rođaci , Neandertalci , posjedovali društvene vještine .
(src)="37"> Со сигурност , нивните алатки биле посложени од оние на Хомо еректус , но и тие бележат многу мала промена во периодот од 300 000 години во кој што тие , Неандерталците живееле во Евроазија .
(trg)="37"> Sasvim sigurno , njihova oruđa su bila komplikovanija od oruđa koja je koristio Homo erectus , ali su se jako malo promijenila tokom perioda od nekih 300.000 godina kada su te vrste , Neandertalci , živjeli u Euroaziji .
(src)="38"> Во ред , она што ни кажува ова е дека , спротивно на старата изрека , " мајмунот гледа , мајмунот прави , " изненадувањето е дека сите други животни навистина не можат да го прават тоа -- барем не многу .
(trg)="38"> U redu , znači to nam kazuje da , suprotno staroj poslovici , " majmun vidi , majmun uradi " iznenađenje je zapravo u tome da sve ostale životinje zapravo to ne mogu učiniti -- ili barem ne u velikoj mjeri .
(src)="39"> Дури и оваа фотографија изгледа како да е монтирана -- нешто од Барнум и Бејли циркусот .
(trg)="39"> Pa čak i ova slika ima sumnjiv znak prevare u sebi -- nešto poput scene iz cirkuske predstave .
(src)="40"> Но за споредба , ние можеме да учиме .
(trg)="40"> No , u usporedbi sa njima mi možemo učiti .
(src)="41"> Ние можеме да учиме гледајќи ги другите луѓе и копирајќи или имитирајќи го она што го прават .
(trg)="41"> Možemo naučiti posmatrajući druge i kopirajući ili imitirajući ono što oni rade .
(src)="42"> Потоа можеме да бираме , од повеќе опции , најдобрата .
(trg)="42"> Potom možemo odabrati , iz niza opcija , onu najbolju .
(src)="43"> Можеме да имаме корист од идеите на другите .
(trg)="43"> Možemo profitirati iz tuđih ideja .
(src)="44"> Можеме да ја надградуваме нивната мудрост .
(trg)="44"> Možemo nadograditi na njihovu mudrost .
(src)="45"> И како последица , нашите идеи се акумулираат , и нашата технологија напредува .
(trg)="45"> A kao rezultat , naše ideje se gomilaju , i naše tehnologije se unaprjeđuju .
(src)="46"> Оваа кумулативна културална адаптација , како што антрополозите ја нарекуваат оваа акумулација на идеи , е одговорна за сè околу вас во вашите секојдневни забрзани животи .
(trg)="46"> I ova kumulativna kulturna adaptacija , kako bi je antropolozi nazvali , ova akumulacija ideja , je odgovorna za sve što je oko vas u vašim užurbanim i prepunin svakodnevnim životima .
(src)="47"> Светот значително е променет во однос на тоа како изгледал пред 1.000 или 2.000 години .
(trg)="47"> Mislim , svijet se izmijenio izvan svih proporcija do onoga što smo mogli prepoznati čak prije 1.000 ili 2.000 godina .
(src)="48"> И сето тоа поради кумулативната културална адаптација .
(trg)="48"> A sve to zbog kumulativne kulturne adaptacije .
(src)="49"> Столовите на кои што седите , светлата на бината , мојот микрофон , Ај Падовите и Ај Подовите кои што ги носите со вас се сите резултат на кумулативната културална адаптација .
(trg)="49"> Stolice na kojima sjedite , svjetla u ovom auditorijumu , moj mikrofon , iPad-ovi i iPod-ovi koje nosite sa sobom posvuda -- su svi rezultat kumulativne kulturne adaptacije .
(src)="50"> Според многу луѓе , кумулативната културална адаптација , или друштвено учење , е завршена работа , крај на приказната .
(trg)="50"> Za mnoge komentatore , kumulativna kulturna adaptacija , ili socijalna vještina , su završen posao , kraj priče .
(src)="51"> Нашиот вид може да прави нешта , поради тоа ние напреднавме толку многу како ниту еден друг вид .
(trg)="51"> Naša vrsta može praviti stvari , znači , mi smo prosperirali na način na koji niti jedna druga vrsta nije .
(src)="52"> Всушност , ние дури можеме да правиме " работи за живеење " -- како што кажав , сите работи околу нас .
(trg)="52"> Zapravo , mi čak možemo napraviti " životnu tvar " -- kao što rekoh , sve što je oko nas .
(src)="53"> Всушност , се чини дека некаде пред околу 200,000 години , кога нашиот вид прв пат се појавил и се стекнал со друштвено учење , тоа било почетокот на нашата приказна , а не крајот на нашата приказна .
(trg)="53"> No , zapravo se ispostavlja da je prije otprilike nekih 200.000 godina , kada se naša vrsta po prvi put uspravila i usvojila sposobnost socijalnog učenja , da je to zaista početak naše priče , a ne njezin kraj .
(src)="54"> Бидејќи стекнувањето со социјално учење ќе создаде социјална и еволуциска дилема , чиешто разрешување , можеме да кажеме , ќе го одреди не само идниот тек на нашата психологија , туку иднината на целиот свет .
(trg)="54"> Zbog toga što je naše usvajanje socijalnog učenja stvorilo socijalnu i evolucionarnu dilemu , čije bi rješenje , ispravno je reći , odredilo ne samo budućnost naše psihologije , već i budući pravac cijeloga svijeta .
(src)="55"> И што е најважно , ќе ни каже зошто имаме јазик .
(trg)="55"> A ono što je najznačajnije , kazaće nam zbog čega posjedujemo jezik .
(src)="56"> Причината поради која дилемата настана е поради тоа што изгледа друштвеното учење е визуелна кражба .
(trg)="56"> Razlog zbog kojeg je došlo do te dileme je , kako se ispostavlja , da je socijalno učenje vizuelna krađa .
(src)="57"> Ако можам да научам гледајќи те , можам да ги украдам твоите најдобри идеи , и можам да имам корист од твојот напор , без да морам да трошам времето и енергија како тебе за да дојдам до нив .
(trg)="57"> Ako ja mogu naučiti posmatrajući vas , mogu ukrasti vaše najbolje ideje , i mogu imati korist od vaših napora , a da ne uložim istu količinu vremena i energije koju ste vi uložili da biste ih razvili .
(src)="58"> Доколку можам да видам каков мамец користиш за да фатиш риба , или ако можам да видам како ја обработуваш својата секира за да ја подобриш , или доколку тајно те пратам до твоето складиште со печурки , можам да имам корист од твоето знаење и мудрост и вештини , и можеби дури ќе ја фатам рибата пред тебе .
(trg)="58"> Ako mogu posmatrati koji mamac koristite da uhvatim ribu , ili kako oštrite vašu sjekiru da biste je učinili boljom , ili ako vas krišom slijedim do vašeg proplanka sa gljivama , mogu profitirati iz vašeg znanja i mudrosti i vještina , a možda čak i uhvatiti ribu prije vas .
(src)="59"> Друштвеното учење е навистина визуелна кражба .
(trg)="59"> Društvena vještina je vizuelna krađa .
(src)="60"> Доколку некој вид го има усвоено , тоа вас ќе ве натера да ги криете вашите најдобри идеи , бидејќи некој може да ви ги украде .
(trg)="60"> I svaka vrsta koje posjeduje do znanje , bi trebala da sakrije svoje najbolje ideje , kako ih neko ne bi ukrao od vas .
(src)="61"> Некаде пред околу 200,000 години , нашиот вид се соочил со оваа криза .
(trg)="61"> I tako , prije nekih 200.000 godina naša vrsta se suočila sa ovom krizom .
(src)="62"> Имаме само две опции за да се справиме со конфликтите кои што ги носи визуелната кражба .
(trg)="62"> I zaista , imali smo samo dvije mogućnosti da riješimo sukobe koji bi nastali usljed vizualne krađe .
(src)="63"> Една од овие опции била да се повлечеме во мали семејни групи .
(trg)="63"> Jedna od mogućnosti je bila da se povučemo u male porodične skupine .
(src)="64"> Бидејќи тогаш користа од нашите идеи и знаење ќе им припадне само на нашите роднини .
(trg)="64"> Tada bi dobrobiti naših ideja i znanja išle samo našim rođacima .
(src)="65"> Доколку сме ја избрале оваа опција , некаде пред околу 200,000 години , веројатно сè уште ќе сме живееле како Неандарталците кога за прв пат сме влегле во Европа пред 40,000 години .
(trg)="65"> Da smo smo se odlučili za ovu mogućnost , prije nekih 200.000 godina , vjerovatno bismo još uvijek živjeli kao što su Neandertalci živjeli kada smo po prvi put ušli u Evropu prije 40.000 godina .
(src)="66"> Затоа што во малите групи има помалку идеи , има помалку откритија .
(trg)="66"> A to je zbog toga što u malim grupama ima manje ideja , manje inovacija .
(src)="67"> И малите групи сè повеќе подложни на несреќи .
(trg)="67"> I male grupe su sklonije nesrećama i lošoj sreći .
(src)="68"> Доколку сме го избрале тој пат , нашиот еволуциски пат ќе водеше во шумата -- и притоа ќе беше краток .
(trg)="68"> Znači , da smo odabrali taj pravac , naš evolucijski put bi nas odveo u šumu -- i bio bi zaista kratak .
(src)="69"> Другата опција била да развиеме системи на комуникација кои што ќе ни овозможат да споделуваме идеи и да соработуваме со другите .
(trg)="69"> Druga mogućnost koju smo mogli odabrati bila je da razvijemo sisteme komunikacije koji bi nam omogućili da dijelimo ideje i sarađujemo sa drugima .
(src)="70"> Изборот на оваа опција ќе значи дека многу поголем фонд на собрано знаење и мудрост ќе стане достапно на секоја индивидуа знаење што не би можело да настане внатре едно семејство или кај една единствена индивидуа .
(trg)="70"> Biranje te mogućnosti bi značilo da će neuporedivo veći izvor nakupljenog znanja i mudrosti biti dostupan svakom pojedincu nego što bi ikada proizišlo unutar pojedinačne porodice ili samog pojedinca .
(src)="71"> Ние сме ја избрале втората опција , и јазикот е резултат на тоа .
(trg)="71"> Pa , odabrali smo drugu mogućnost i jezik je rezultat toga .
(src)="72"> Јазикот еволуирал за да го реши проблемот на визуелна кражба .
(trg)="72"> Jezik je evoluirao kako bi razriješio krizu vizualne krađe .
(src)="73"> Јазикот претставува социјална технологија за зголемување на корисноста од соработката -- за постигнување на согласувања и договори и за координација на нашите активности .
(trg)="73"> Jezik je dio socijalne tehnologije za unapređenje dobrobiti saradnje -- za ostvarivanje sporazuma , za sklapanje dogovora i za koordiniranje naših aktivnosti .
(src)="74"> Во општество кое што се развива и кое што почнало да го присвојува јазикот , да немате јазик би било исто како птица без крилја .
(trg)="74"> I možete vidjeti da , u razvijenom društvu koje je počelo sa usvajanjem jezika , ne posjedovati jezik bi bilo poput ptice bez krila .
(src)="75"> Исто како што крилата им овозможуваат на птиците да го користат воздушниот простор , исто така јазикот им овозможува на луѓето да ја користат сферата на соработката .
(trg)="75"> Upravo kao što krila otvaraju ovu sferu vazduha da bi je ptice istražile , jezik je otvorio sferu saradnje kako bi je ljudi istražili .
(src)="76.1"> Ние ова го земаме здраво за готово , бидејќи ние како вид сме потполно одомаќинети со јазикот .
(src)="76.2"> Меѓутоа мора да сфатите дека и наједноставните форми на размена во кои што влегуваме се целосно зависни од јазикот .
(trg)="76"> I mi to u potpunosti uzimamo zdravo za gotovo , jer smo mi vrsta koja osjeća da je jezik nešto sasvim prirodno , no morate shvatiti da čak i najednostavniji čin razmjene u koji se uključimo u potpunosti zavisi od jezika .
(src)="77"> За да видиме зошто , земете во предвид две сценарија од почетоците на нашата еволуција .
(trg)="77"> A da biste vidjeli zbog čega , uzmite u obzir dva scenarija iz ranog perioda naše evolucije .
(src)="78"> Да речеме дека сте многу добри во правење на глави за стрела , меѓутоа сте безнадежни во изработката на дрвените делови за кои што се прикачени перја .
(trg)="78"> Zamislimo da ste jako dobri u pravljenju strelica , ali ste očajni u pravljenju drvene drške na koji su pričvršćena perca za bolji let .
(src)="79"> Двајца други луѓе кои што ги познавате се многу добри во изработка на дрвените делови , меѓутоа тие се безнадежни во изработката на главата од стрелата .
(trg)="79"> Dvoje drugih ljudi koje poznajete su jako dobri u pravljenju drvenih drški , ali su potpuno bespomoćni u pravljenju strelica .
(src)="80"> Она што правите -- еден од овие луѓе сè уште го нема совладано јазикот .
(trg)="80"> Znači , šta činiti -- kada jedno od njih još uvijek nije usvojilo poznavanje jezika ,
(src)="81"> Да претпоставиме дека другиот има добри јазични вештини .
(trg)="81"> dok , recimo , no drugo posjeduje jako dobre jezičke sposobnosti .
(src)="82"> Она што правите е земате еден куп на глави за стрела , и одите кај оној кој што не зборува многу добро , и ги ставате главите за стрела на земја пред него , надевајќи се дека ќе сфати дека сакате главите за стрела да ги замените за завршени стрели .
(trg)="82"> Znači , ono što uradite je da jednog dana uzmete hrpu strelica , i odete do onoga koji ne može baš najbolje komunicirati i spustite te strelice tačno ispred njega sa nadom da će mu biti jasno da želite da trampite vaše strelice za napravljene drvene dijelove .
(src)="83"> Меѓутоа тој погледнува кон купот со глави за стрели , мисли дека се поклон ги подига , се насмевнува и си заминува .
(trg)="83"> No , on pogleda tu gomilu strelica i pomisli da je to poklon , pokupi ih , nasmiješi se i odšeta .
(src)="84"> Потоа почнувате да му објаснувате со гестикулација .
(trg)="84"> Vi potom krenete za njim , gestikulirajući .
(src)="85"> Настанува кавга и вие сте прободени со една од вашите стрели .
(trg)="85"> Izbije koškanje između vas i vi budete ubodeni jednom od vaših strelica .
(src)="86"> Добро , сега премотајте ја оваа сцена , се приближувате до оној кој што има јазик .
(trg)="86"> Dobro , sada zamislite istu scenu od početka , i zamislite da prilazite nekome ko posjeduje sposobnost komuniciranja .
(src)="87"> Ги ставате главите за стрела на земја и велите , " Сакам да ги заменам овие глави за готови стрели .
(trg)="87"> Spustite strelice ispred njega i kažete , " Želio bih trampiti ove strelice za gotove strijele .
(src)="88.1"> Ќе делиме 50 / 50 . "
(src)="88.2"> Другиот ви вика , " Добро .
(src)="88.3"> Ми одговара на мене .
(trg)="88.1"> Podijelićemo sve na pola . "
(trg)="88.2"> On odgovori : " Dobro , čini mi se da je to u redu .
(src)="89"> Да направиме така . "
(trg)="89"> Učinićemo tako . "
(src)="90"> Овој пат работата е завршена .
(trg)="90"> I posao je obavljen .
(src)="91"> Кога имаме јазик , можеме да ги составиме нашите идеи и да соработуваме за да имаме корист која што ја немало пред да се стекнеме со јазикот .
(trg)="91"> Onda kada imamo jezik možemo sastaviti naše ideje i sarađivati kako bismo prosperirali na način koji ne bismo mogli da ne posjedujemo jezik .
(src)="92"> Поради ова нашиот вид имаше успех секаде околу светот додека останатите животни седат позади решетки во зоолошките , копнеејќи .
(trg)="92"> I zbog toga je naša vrsta ostvarila napredak širom svijeta dok je ostatak životinja sjedio iza rešetaka u zoološkim vrtovima , čameći .
(src)="93"> Поради тоа ние градиме вселенски бродови и катедрали додека останатиот дел од светот гледа во земјата и бара мравки .
(trg)="93"> Zbog toga mi pravimo svemirske letjelice i gradimo katedrale dok ostatak svijeta zabada štapiće u zemlju kako bi iskopali termite .
(src)="94"> Во ред , доколку ова гледиште за јазикот и неговата вредност за решавањето на проблемот со визуелната кражба е точно , тогаш секој вид кој што го има усвоено треба да покаже огромен развој на креативноста и просперитетот .
(trg)="94"> No dobro , ako je ovakvo viđenje jezika i njegove vrijednosti u rješavanju krize vizuelne krađe istinito , svaka vrsta koja ga nauči bi trebala pokazati eksploziju kreativnosti i prosperiteta .
(src)="95"> И токму ова го покажуваат археолошките записи .
(trg)="95"> I to je upravo ono što pokazuju arheološki fajlovi .
(src)="96"> Доколку ги погледнеме нашите предци , Неандарталците и Хомо еректус , нашите директни предци , ќе видиме дека тие се ограничени во мали региони од светот .
(trg)="96"> Ako pogledate naše pretke , Neandertalce i Homo erectuse , naše direktne pretke , vidimo da su ograničeni na male dijelove svijeta .
(src)="97"> Но кога нашиот вид се појавил пред околу 200,000 години , набргу после тоа сме ја напуштиле Африка и сме се населиле низ целиот свет , завземајќи го речиси секое место за живеење на Земјата .
(trg)="97"> No , kada se naša vrsta uspravila prije nekih 200.000 godina ubrzo nakon toga smo otišli iz Afrike i raširili se po cijelom svijetu , zauzimajući gotovo svaku naseobinu na Zemlji .
(src)="98"> Додека другите видови се ограничени на места за кои што генетски се прилагодени , со помош на социјално учење и јазикот , ние можеме да ја промениме средината за да ни одговара на нас .
(trg)="98"> Tamo gdje su druge vrste ostale ograničenima na mjesta na koja su prilagođena njihovim genima , sa društvenim vještinama i jezikom , smo mogli transformisati okruženje kako bi odgovaralo našim potrebama .
(src)="99"> Ние напредувавме на начин на кој што не му успеа на ниту едно друго животно
(trg)="99"> I tako smo napredovali na način na koji niti jedna životinjska vrsta nije .
(src)="100"> Јазикот навистина е најмоќната особина што некогаш еволуирала .
(trg)="100"> Jezik je zaista najmoćnija odlika koja je ikada evoluirala .