# mk/ted2020-1.xml.gz
# pt/ted2020-1.xml.gz
(src)="1"> Ти благодарам многу Крис .
(trg)="1"> Muito obrigado , Chris .
(src)="2.1"> И навистина е голема чест да имаш можност да дојдеш на оваа сцена двапати .
(src)="2.2"> Крајно сум благодарен .
(trg)="2.1"> É realmente uma grande honra ter a oportunidade de pisar este palco pela segunda vez .
(trg)="2.2"> Estou muito agradecido .
(src)="3"> Воодушевен сум од оваа конференција , и сакам да ви се заблагодарам на сите за многуте убави коментари околу тоа што имав да го кажам пред некоја вечер .
(trg)="3"> Fiquei muito impressionado com esta conferência e quero agradecer a todos os imensos comentários simpáticos sobre o que eu tinha a dizer naquela noite .
(src)="4"> И го велам ова искрено , делумно бидејќи -- ( лажно плаче ) -- потребно ми е !
(trg)="4"> Digo-o sinceramente , em parte , porque ... preciso mesmo disso .
(src)="5"> ( смеа ) Ставете се во мојата кожа !
(trg)="5"> ( Risos ) Coloquem-se no meu lugar !
(src)="6"> Осум години летав со авионот на потпретседателот на САД .
(trg)="6"> ( Risos ) Voei na Força Aérea Dois durante oito anos .
(src)="7"> А сега треба да ги соблечам моите чевли или чизми за да влезам во авион !
(trg)="7"> ( Risos ) Agora tenho que tirar os sapatos ou as botas para entrar num avião !
(src)="8"> ( Смеа ) ( Аплауз ) Ќе ви кажам една кратка приказна за да ви ја илустрирам мојата ситуација .
(trg)="8"> ( Risos ) ( Aplausos ) Vou contar-vos uma pequena história para ilustrar como tem sido a minha vida .
(src)="9"> Ова е вистинска приказна -- секој дел од неа е вистинит .
(trg)="9"> É uma história verdadeira , cada pedaço desta história .
(src)="10"> Одкако сопругата Типер и јас ја напуштивме -- ( лажен плач ) -- Белата Куќа -- ( Смеа ) -- се возевме од нашиот дом во Нешвил до една мала фарма која ја имаме 50 милји источно од Нешвил --
(trg)="10.1"> Logo a seguir de a Tipper e eu deixarmos a Casa Branca ...
(trg)="10.2"> ( Risos ) ... íamos da nossa casa em Nashville para uma pequena quinta que temos a 80 quilómetros a leste de Nashville
(src)="11"> се возевме самите себеси .
(trg)="11"> — sem motorista ...
(src)="12"> Знам дека ви звучи како мала работа , но -- ( Смеа ) -- Погледнав во ретровизорот и одеднаш ми светна .
(trg)="12.1"> ( Risos ) Eu sei que vos parece uma coisa sem importância , mas ...
(trg)="12.2"> ( Risos ) Olhei pelo retrovisor e , de repente , percebi .
(src)="13"> Немаше поворка од коли позади мене .
(trg)="13"> Não havia um cortejo motorizado atrás de nós .
(src)="14"> Сте слушнале за синдромот кога мислите дека ве боли екстремитет којшто ви е всушност ампутиран ?
(trg)="14"> ( Risos ) Já ouviram falar da dor do membro amputado ?
(src)="15"> ( Смеа ) Автомобилот беше изнајмен Форд Таурус .
(trg)="15"> ( Risos ) Estávamos num Ford Taurus alugado .
(src)="16"> Беше време за вечера , и почнавме да бараме место за да јадеме .
(trg)="16"> ( Risos ) Eram horas de jantar e começámos a procurar um lugar para comer .
(src)="17"> Бевме на патот И-40 .
(trg)="17"> Estávamos na I-40 .
(src)="18"> Стигнаме до излезот 238 , кај Лебанон во Тенеси .
(trg)="18"> Chegámos à saída 238 , Lebanon , Tennessee .
(src)="19"> Се исклучивме кај излезот , и почнавме да бараме -- најдовме еден Шоуни ресторан .
(trg)="19"> Saímos da I-40 e começámos a procurar ... encontrámos um restaurante Shoney 's .
(src)="20"> За тие од вас што не чуле за Шоуни , тоа е ланец на нискобуџетни семејни ресторани .
(trg)="20"> — uma rede de restaurantes familiares económicos , para quem não conhece .
(src)="21"> Влеговме внатре и седнавме во едно сепаре , и келнерката дојде , и се возбуди многу поради Типер ( Смеа )
(trg)="21"> Entrámos , sentámo-nos numa mesa e veio uma empregada , que ficou encantada quando viu Tipper .
(src)="22"> Ја запиша нашата нарачка , а потоа отиде до двојката што седеше во соседното сепаре , го намали својот глас толку многу што морав навистина да се напрегам за да ја слушнам .
(trg)="22.1"> ( Risos ) Ela anotou o nosso pedido e foi atender um casal numa mesa próxima .
(trg)="22.2"> Baixou tanto a voz que tive de fazer um grande esforço para perceber o que ela disse :
(src)="23"> И рече " Да , тоа е поранешниот подпретседател Ал Гор и неговата сопруга Типер . "
(trg)="23"> " Sim , é o ex-vice-presidente Al Gore e a sua esposa Tipper " .
(src)="24"> И човекот рече " Се има спуштено многу ниско , зар не ? "
(trg)="24"> E o homem disse : " Ele deu um grande tombo na vida , não foi ? "
(src)="25"> ( Смеа ) Имав своевидна серија на просветлувања .
(trg)="25"> ( Risos ) Tenho tido uma série de epifanias destas .
(src)="26"> Следниот ден , во продолжение на мојата целосно вистинска приказна , се качив на Г-5 да летам до Африка за да оддржам говор во Нигерија , во градот Лагос ; темата беше енергија .
(trg)="26"> No dia seguinte , continuando uma história realmente verdadeira , entrei num G-5 para África para fazer uma palestra na Nigéria , na cidade de Lagos , sobre o tema da energia .
(src)="27"> И го почнав говорот раскажувајќи им ја приказната за тоа што се случи претходниот ден во Нешвил .
(trg)="27"> E comecei a palestra por contar a história do que tinha acontecido no dia anterior em Nashville .
(src)="28.1"> Им ја раскажав горе-долу на истиот начин на којшто пред малку ја споделив со вас .
(src)="28.2"> Типер и ја се возевме самите себеси , Шоуни , ланец на нискобуџетни семејни ресторани , што кажа оној човек -- тие се смееа .
(trg)="28.1"> Contei-lhes praticamente a mesma história que acabei de vos contar .
(trg)="28.2"> Nós no carro a conduzir , o Shoney 's , a rede de restaurantes económicos , o que o homem disse — e eles riram-se .
(src)="29"> Го оддржав мојот говор , потоа се вратив на аеродромот за да го фатам летот за дома .
(trg)="29"> Fiz a palestra , voltei para o aeroporto para apanhar o avião para casa .
(src)="30"> Спиев во авионот , до моментот кога во сред ноќ , слетавме на Азорните Острови за да наполниме гориво .
(trg)="30"> Adormeci no avião até que , a meio da noite , aterrámos nos Açores para reabastecer .
(src)="31"> Се разбудив , вратата беше отворена , излегов малку на свеж воздух , погледнав наоколу и видов еден човек како трча по пистата .
(trg)="31"> Acordei , abriram a porta , saí para apanhar um pouco de ar fresco , e , de repente , vi um homem a correr na pista .
(src)="32.1"> Мавташе со некој лист , и викаше , " Јавете се во Вашинтон !
(src)="32.2"> Јавете се во Вашингтон ! "
(trg)="32.1"> Agitava um pedaço de papel e gritava : " Telefone para Washington !
(trg)="32.2"> Telefone para Washington ! "
(src)="33.1"> И си помислив , во сред ноќ , на сред Атлантик што ли е тоа што може да се случува во Вашингтон ?
(src)="33.2"> Тогаш ми текна дека може да се еден куп работи .
(trg)="33.1"> E pensei , a meio da noite , aqui no meio do Atlântico , o que poderia estar a acontecer em Washington ?
(trg)="33.2"> Lembrei-me de um bom punhado de coisas .
(src)="34"> ( Смеа )
(trg)="34"> ( Risos )
(src)="35.1"> Но тоа што на крај се дозна е дека мојот персонал беше крајно вознемирен бидејќи една новинска агенција во Нигерија веќе имала напишано сторија за мојот говор .
(src)="35.2"> И веќе се испечатила во градови ширум САД
(trg)="35.1"> Mas não era nada disso .
(trg)="35.2"> A minha equipa estava muito preocupada porque uma agência nigeriana já tinha publicado a notícia do meu discurso .
(trg)="35.3"> E já estava impressa em cidades por todos os Estados Unidos da América .
(src)="36"> -- беше испечатена во Монтереј , проверив .
(trg)="36"> Já estava impressa em Monterey , eu verifiquei .
(src)="37"> И сторијата почнуваше , " Поранешниот потпретседател Ал Гор изјави вчера во Нигерија , ' Мојата сопруга Типер и јас отворивме нискобуџетен семеен ресторан наречен Шоуни , и го управуваме сами . ' " ( Смеа ) Пред да имав време да се вратам на Американско копно , Дејвид Летерман и Џеј Лено веќе имаа почнато -- еден од нив покажа слика од мене со голема бела шефовска капа , и Типер како вели , " Уште еден бургер , со помфрит ! "
(trg)="37.1"> A notícia começava assim " O ex-vice-presidente Al Gore anunciou ontem na Nigéria : " ' Eu e a minha esposa Tipper abrimos um restaurante familiar económico ...
(trg)="37.2"> ( Risos ) " ' ... chamado Shoney 's , e estamos nós próprios a geri-lo ' " .
(trg)="37.3"> ( Risos ) Antes de chegar a solo americano David Letterman e Jay Leno já tinham iniciado a brincadeira .
(trg)="37.4"> Um deles colocou-me um enorme chapéu branco de cozinheiro , enquanto Tipper dizia : " Mais um hambúrguer com batatas fritas ! "
(src)="38"> Три дена подоцна , добив едно убаво , долго , на рака напишано писмо од мојот пријател и партнер и колега Бил Клинтон во коe што се велеше , " Честитки за новиот ресторан , Ал ! "
(trg)="38"> Três dias depois , recebi uma deliciosa carta de um meu amigo , companheiro e colega Bill Clinton , dizendo : " Parabéns pelo novo restaurante , Al ! "
(src)="39"> ( Смеа ) Сакаме да си ги славиме успесите во нашите животи .
(trg)="39"> ( Risos ) Gostamos de festejar os êxitos um do outro .
(src)="40"> Планирав да зборувам за информациска екологија .
(trg)="40"> ( Risos ) Eu ia falar sobre a ecologia da informação .
(src)="41"> Но мислев , бидејќи планирам да создадам доживотна навика да се враќам на ТЕД , можеби ќе зборувам за тоа некој друг пат ( Аплауз )
(trg)="41"> Mas , como estou a planear fazer das palestras no TED um hábito para a vida , pensei que talvez pudesse falar sobre isso numa outra ocasião .
(src)="42"> Крис Андерсон : Договорено !
(trg)="42"> ( Aplausos ) Chris Anderson : Combinado !
(src)="43.1"> Ал Гор : Сакам да се фокусирам на оние работи за кои многумина од вас побараа да ги објаснам подетално .
(src)="43.2"> Што можете да направите за климатската криза ?
(trg)="43.1"> Al Gore : Gostaria de me concentrar no que muitos de vocês disseram que gostariam que eu explicasse .
(trg)="43.2"> O que podemos fazer em relação à crise climática ?
(src)="44"> Сакам да почнам со -- Ќе ви покажам некои нови слики , и ќе рекапитулирам само четири-пет .
(trg)="44.1"> Quero começar com algumas ...
(trg)="44.2"> Vou mostrar-vos algumas novas imagens e recapitular só quatro ou cinco .
(src)="45"> Сега , презентацијата на слајдови .
(trg)="45"> São estes os diapositivos .
(src)="46"> Ја ажурирам презентацијата секој пат .
(trg)="46"> Atualizo-os antes de cada sessão .
(src)="47"> Додавам нови слики бидејќи учам нешто ново секој пат кога ја покажувам .
(trg)="47"> E coloco novas imagens porque assim aprendo mais de cada vez que a faço .
(src)="48"> Тоа е како пречешлување на плажата , знаете ?
(trg)="48"> É como apanhar conchas na praia .
(src)="49"> Секој пат кога плимата ќе надојде и потоа ќе си отиде , наоѓата уште по некоја школка .
(trg)="49"> Sempre que a maré sobe e desce , encontramos mais conchas .
(src)="50"> Во последните два дена , ги имавме новите рекордни температури за Јануари .
(trg)="50"> Só nos últimos dois dias , tivemos novos recordes de temperatura em janeiro .
(src)="51"> Ова е само за САД .
(trg)="51"> Isto é válido só para os EUA .
(src)="52.1"> Историски , просекот за Јануари е 0 степени целзиусови .
(src)="52.2"> Минатиот месец беше 4 степени .
(trg)="52"> A média histórica para janeiro é de -0,6 º C. No mês passado foi de 4,2 º C.
(src)="53"> Знам дека сакавте уште повеќе лоши вести за животната средина -- се шегувам -- но ова се слајдовите каде што резимирам ,
(trg)="53"> Sei que querem mais más notícias sobre o meio ambiente — estou a brincar — mas estes são os diapositivos de revisão
(src)="54"> а потоа ќе навлезам во новиот материјал околу тоа што вие можете да направите .
(trg)="54"> e vou mostrar-vos novos materiais sobre o que vocês podem fazer .
(src)="55"> Но сакав да образложам некои од овие .
(trg)="55"> Mas quero trabalhar sobre alguns destes .
(src)="56.1"> Најпрво , ова е каде планираме да стигнеме со придонесот на САД кон глобалното затоплување , во вообичаени услови .
(src)="56.2"> Ефикасност во крајното користење на струјата и користењето на целата енергија
(trg)="56"> Antes de mais , esta era a projeção da contribuição dos EUA para o aquecimento global , com os negócios como sempre .
(src)="57"> е лесно дофатливо .
(trg)="57"> A eficiência no uso final da eletricidade e de todas as formas de energia é a mais baixa .
(src)="58"> Ефикасност и конзервација. не е трошок , туку е профит .
(trg)="58"> A eficiência e a conservação : não é um custo , é um benefício .
(src)="59"> Знакот е погрешен .
(trg)="59"> O sinal está errado .
(src)="60"> Не е негативно , туку е позитивно .
(trg)="60"> Não é negativo , é positivo .
(src)="61"> Овие инвестиции се самоисплатливи .
(trg)="61"> Estes são investimentos que se pagam a si próprios .
(src)="62"> Но исто така тие се многу ефективни во скршнувањето од нашиот пат .
(trg)="62"> Mas também são muito eficazes em nos desviarem do caminho .
(src)="63"> Автомобили и камиони - зборував за тоа во презентацијата , но сакам да го ставите во перспектива .
(trg)="63"> Carros e camiões — falei sobre isso na apresentação , mas quero colocá-lo em perspetiva .
(src)="64"> Тоа е лесна , видлива цел на грижа , и треба да биде , но има повеќе загадување кое придонесува кон глобално затоплување а кое доаѓа од градбите а не од автомобилите или камионите .
(trg)="64"> É um alvo fácil e visível de preocupação e é assim que deve ser , mas há mais poluição a causar aquecimento proveniente dos edifícios do que de carros e camiões .
(src)="65"> Автомобилите и камионите се многу значајни , и ние ги имаме најниските стандарди во светот ,
(trg)="65"> Os carros e camiões são muito importantes e nós temos os piores padrões do mundo .
(src)="66.1"> и треба да го направиме нешто во врска со тоа .
(src)="66.2"> Но тоа е дел од сложувалката .
(trg)="66.1"> Temos que tratar disso .
(trg)="66.2"> Mas esta é apenas uma parte do quebra-cabeças .
(src)="67"> Нашата ефикасност во транспортот е исто толку битна колку и самите автомобили и камиони !
(trg)="67"> A eficiência de outros meios de transporte é tão importante como a dos carros e camiões .
(src)="68"> Обновливите ресурси со моменталното ниво на технолошка ефикасност можат да направат толку разлика , и со тоа што Винод и Џон Доер , и други ,
(trg)="68"> As energias renováveis , nos atuais níveis de eficiência tecnológica podem fazer a diferença .
(src)="69"> многу од вас тука -- многу луѓе директно инволвирани во ова -- овој дел ќе расте многу побрзо од моменталните проекции .
(trg)="69"> Com Vinod , John Doerr e outros , muitos de vocês aqui , — há muitas pessoas diretamente envolvidas nisso — esta parcela vai crescer muito mais rapidamente do que as projeções preveem .
(src)="70"> Собирањето и изолирањето на јаглерод диоксидот -- на скратено CCS -- најверојатно ќе стане новата најбарана апликација што ќе ни овозможи да продолжиме да ги користиме фосилните горива на начин којшто е безбеден .
(trg)="70"> A Captura e Sequestro de Carbono — é o que significa CSC — está a tornar-se na derradeira aplicação que nos permitirá continuar a usar os combustíveis fósseis de uma forma segura .
(src)="71"> Сеуште не сме таму .
(trg)="71"> Ainda não chegámos lá .
(src)="72.1"> Во ред .
(src)="72.2"> Сега , што можете вие да направите ?
(trg)="72.1"> OK .
(trg)="72.2"> O que podemos fazer ?
(src)="73"> Намалете ги загубите во вашиот дом .
(trg)="73"> Reduzir as emissões nas nossas casas .
(src)="74"> Многу од овие трошоци се исто така профитабилни .
(trg)="74"> A maior parte destes investimentos também são rentáveis .
(src)="75"> Инсулација , подобар дизајн , купување на ' зелена ' енергија кога имате можност за тоа .
(trg)="75"> Isolamento , um melhor design ,
(src)="76"> Ги споменав автомобилите -- купете хибридно возило .
(trg)="77"> Eu falei de automóveis — comprem um híbrido .
(src)="77"> Пронајдете други опции што се подобри .
(trg)="79"> Procurem outras opções que sejam melhores .
(src)="78"> Многу е битно .
(trg)="80"> Isso é importante .
(src)="79"> Бидете ' зелени ' потрошувачи .
(trg)="81"> Sejam consumidores verdes .
(src)="80"> Имате избор со се што купувате , помеѓу работи коишто имаат груб ефект или многу помалку груб ефект на глобалната климатска криза .
(trg)="82"> Podem escolher , em tudo o que compram , entre coisas que têm um impacto forte ou um menor impacto na crise climática global .
(src)="81.1"> Размислете околу ова .
(src)="81.2"> Донесете одлука да живеете јаглерод-неутрален живот .
(trg)="83.1"> Pensem nisto .
(trg)="83.2"> Tomem a decisão de viver uma vida neutra em carbono .
(src)="82"> Оние од вас коишто се добри во брендирање , би сакал ваш совет и помош околу тоа како да го наречеме ова нешто ( климатската криза ) на начин што ќе значи нешто за повеќето од луѓето .
(trg)="84"> Gostaria que os que são bons em construir marcas me dessem o vosso conselho e ajuda para dizer isto de forma a abranger o maior número de pessoas .
(src)="83"> Полесно е отколку што мислите .
(trg)="85"> É mais fácil do que se possa imaginar .
(src)="84"> Навистина е .
(trg)="86"> É verdade .
(src)="85"> Многу од нас тука ја имаат веќе донесено таа одлука и е навистина доста лесно .
(trg)="87"> Muitos de nós tomaram esta decisão e é realmente fácil
(src)="86"> намалете ги зрачењата на јаглерод диоксид со целиот спектар на одлуки што ги носите и потоа доплатете или допринесете за остатокот од зрачењата што не сте ги комплетно намалиле .
(trg)="88"> reduzir a nossas emissões de dióxido de carbono nas várias escolhas que podem fazer , e depois comprar ou adquirir compensações para o restante que não conseguimos reduzir totalmente .
(src)="87"> А што тоа значи е детално објаснето на www.climatecrisis.net
(trg)="89"> Podem ver o que isso significa no climatecrisis.net .
(src)="88"> Има калкулатор за јаглеродни зрачења .
(trg)="90"> Este " site " tem uma calculadora de carbono .
(src)="89"> Продукцијата Партиципант ги собра , со моја активна инволвираност , водечките софтвер креатори во светот за оваа таинствена наука на калкулирање на јаглеродот , да конструираат калкулатор за јаглеродни зрачења којшто е лесен за користење .
(trg)="91"> A Participant Productions reuniu os produtores mundiais de software — com o meu envolvimento ativo — nesta ciência misteriosa de calcular o carbono , para construir uma calculadora de carbono amiga do consumidor .
(src)="90"> Можете многу прецизно да пресметате кои се вашите CO2 зрачења , и потоа ќе ви бидат дадени опции за тоа како да ги намалите .
(trg)="92"> Podemos calcular de forma muito precisa quais são os valores das nossas emissões de CO2 e receber indicações e opções para as reduzir .
(src)="91"> И до моментот кога ќе се појави филмот во Мај , ова ќе биде ажурирано во 2.0 верзија и ќе имате можност со еден клик да купите компензации за вашите зрачења .
(trg)="93"> Quando o filme for lançado em maio , a calculadora será atualizada para a versão 2.0 e teremos um interface para compra de compensações .
(src)="92"> Понатаму , размислете околу тоа да го направите вашиот бизнис јаглерод-неутрален .
(trg)="94.1"> Continuando .
(trg)="94.2"> Já pensaram em tornar o vosso negócio neutro em carbono ?
(src)="93"> Повторно , некои од нас го имаат тоа направено , и не е толку тешко колку што мислите .
(trg)="95"> De novo , alguns de nós já o fizeram e não foi tão difícil quanto julgam .
(src)="94"> Интегрирајте климатски решенија во сите ваши иновации , без разлика дали се од областа на технологијата , или забавата , или од дизајнот и архитектурата .
(trg)="96"> Integrar soluções climáticas em todas as nossas inovações , quer pertençam à comunidade da tecnologia , do entretenimento , do design ou da arquitetura .
(src)="95"> Оддржливо инвестирајте .
(trg)="97"> Investir de forma sustentável .
(src)="96"> Маџора го спомена ова .
(trg)="98"> A Majora referiu-se a isto .
(src)="97"> Слушнете , ако имате инвестирано пари со менаџери коишто ги наградувате на база на годишните перформанси , немојте веќе да се жалите за кварталните менаџмент извештаи .
(trg)="99"> Se investiram dinheiro em administradores cuja compensação é feita com base no desempenho anual nunca mais reclamem quanto ao relatório trimestral do CEO .
(src)="98"> Со тек на време , луѓето го прават тоа за кое што ги плаќате .
(trg)="100"> Com o decorrer do tempo , as pessoas fazem o que lhes pagam para fazer .
(src)="99"> И ако тие судат колку ќе бидат платени според капиталот кој што го инвестирале , на база на краткорочните резултати , ќе добите краткорочни одлуки .
(trg)="101"> E se avaliarem quanto vão receber pelo capital que vocês receberam , com base no retorno a curto prazo , terão decisões de curto prazo .
(src)="100"> Има уште многу да се каже околу тоа .
(trg)="102"> Há muito mais a dizer sobre isso .