# mk/ted2020-1.xml.gz
# nl/ted2020-1.xml.gz
(src)="1"> Ти благодарам многу Крис .
(trg)="1"> Hartelijk bedankt , Chris , het is werkelijk een eer
(src)="2.1"> И навистина е голема чест да имаш можност да дојдеш на оваа сцена двапати .
(src)="2.2"> Крајно сум благодарен .
(trg)="2.1"> de gelegenheid te hebben twee keer op dit podium te staan .
(trg)="2.2"> Ik ben hiervoor erg dankbaar .
(src)="3"> Воодушевен сум од оваа конференција , и сакам да ви се заблагодарам на сите за многуте убави коментари околу тоа што имав да го кажам пред некоја вечер .
(trg)="3"> Ik ben zeer onder de indruk van deze conferentie , en ik wil jullie bedanken voor de vele aardige opmerkingen over wat ik eerder te zeggen had .
(src)="4"> И го велам ова искрено , делумно бидејќи -- ( лажно плаче ) -- потребно ми е !
(trg)="4"> Ik meen dit , ook omdat – ( Nepzucht ) – ik het nodig heb !
(src)="5"> ( смеа ) Ставете се во мојата кожа !
(trg)="5"> ( Gelach ) Bekijk het eens vanuit mijn perspectief !
(src)="6"> Осум години летав со авионот на потпретседателот на САД .
(trg)="6"> Ik heb acht jaar lang met de Air Force Two gevlogen .
(src)="7"> А сега треба да ги соблечам моите чевли или чизми за да влезам во авион !
(trg)="7"> Nu moet ik mijn schoenen uitdoen om in een vliegtuig in te kunnen !
(src)="8"> ( Смеа ) ( Аплауз ) Ќе ви кажам една кратка приказна за да ви ја илустрирам мојата ситуација .
(trg)="8"> ( Gelach ) ( Applaus ) Ik zal een kort verhaal vertellen om te illustreren hoe dat voor mij is .
(src)="9"> Ова е вистинска приказна -- секој дел од неа е вистинит .
(trg)="9"> Het is een waar gebeurd verhaal .
(src)="10"> Одкако сопругата Типер и јас ја напуштивме -- ( лажен плач ) -- Белата Куќа -- ( Смеа ) -- се возевме од нашиот дом во Нешвил до една мала фарма која ја имаме 50 милји источно од Нешвил --
(trg)="10"> Kort nadat Tipper en ik het – ( Nepzucht ) – Witte Huis – verlieten ( Gelach ) – reden we van ons huis in Nashville naar een kleine boerderij van ons 80 kilometer ten oosten van Nashville –
(src)="11"> се возевме самите себеси .
(trg)="11"> we reden zelf .
(src)="12"> Знам дека ви звучи како мала работа , но -- ( Смеа ) -- Погледнав во ретровизорот и одеднаш ми светна .
(trg)="12"> Ik weet dat het voor jullie een kleinigheid is , maar – ( Gelach ) – ik keek in de achteruitkijkspiegel en plotseling zag ik het .
(src)="13"> Немаше поворка од коли позади мене .
(trg)="13"> Er reed geen autocolonne achter me .
(src)="14"> Сте слушнале за синдромот кога мислите дека ве боли екстремитет којшто ви е всушност ампутиран ?
(trg)="14"> Heb je wel eens gehoord van fantoompijn ?
(src)="15"> ( Смеа ) Автомобилот беше изнајмен Форд Таурус .
(trg)="15"> ( Gelach ) We hadden een gehuurde Ford Taurus .
(src)="16"> Беше време за вечера , и почнавме да бараме место за да јадеме .
(trg)="16"> Het was etenstijd , dus we zochten naar een plek om wat te eten .
(src)="17"> Бевме на патот И-40 .
(trg)="17"> We reden op de I-40 .
(src)="18"> Стигнаме до излезот 238 , кај Лебанон во Тенеси .
(trg)="18"> We kwamen bij afrit 238 : Lebanon , Tennessee .
(src)="19"> Се исклучивме кај излезот , и почнавме да бараме -- најдовме еден Шоуни ресторан .
(trg)="19"> We gingen de snelweg af , en zochten naar een – we vonden een Shoney 's restaurant .
(src)="20"> За тие од вас што не чуле за Шоуни , тоа е ланец на нискобуџетни семејни ресторани .
(trg)="20"> Een budget restaurantketen , voor het geval je het niet kent .
(src)="21"> Влеговме внатре и седнавме во едно сепаре , и келнерката дојде , и се возбуди многу поради Типер ( Смеа )
(trg)="21"> We gingen binnen aan een tafeltje zitten , en de serveerster kwam en maakte veel commotie om Tipper .
(src)="22"> Ја запиша нашата нарачка , а потоа отиде до двојката што седеше во соседното сепаре , го намали својот глас толку многу што морав навистина да се напрегам за да ја слушнам .
(trg)="22.1"> ( Gelach ) Ze nam de bestelling op en ging naar het stel aan het tafeltje naast ons .
(trg)="22.2"> Ze praatte zo zacht dat ik echt mijn best moest doen om te horen wat ze zei .
(src)="23"> И рече " Да , тоа е поранешниот подпретседател Ал Гор и неговата сопруга Типер . "
(trg)="23"> En ze zei : " Ja , dat is voormalig vicepresident Al Gore met zijn vrouw Tipper . "
(src)="24"> И човекот рече " Се има спуштено многу ниско , зар не ? "
(trg)="24"> Waarop de man zei : " Hij is ook diep gedaald hè ? "
(src)="25"> ( Смеа ) Имав своевидна серија на просветлувања .
(trg)="25"> ( Gelach ) Ik heb een aantal openbaringen gehad .
(src)="26"> Следниот ден , во продолжение на мојата целосно вистинска приказна , се качив на Г-5 да летам до Африка за да оддржам говор во Нигерија , во градот Лагос ; темата беше енергија .
(trg)="26"> De volgende dag , en ook dit is echt waargebeurd , vloog ik met een G-5 naar Afrika om in Nigeria een speech te geven in Lagos , over energie .
(src)="27"> И го почнав говорот раскажувајќи им ја приказната за тоа што се случи претходниот ден во Нешвил .
(trg)="27"> Ik begon de speech door hen te vertellen wat zojuist was gebeurd één dag eerder in Nashville .
(src)="28.1"> Им ја раскажав горе-долу на истиот начин на којшто пред малку ја споделив со вас .
(src)="28.2"> Типер и ја се возевме самите себеси , Шоуни , ланец на нискобуџетни семејни ресторани , што кажа оној човек -- тие се смееа .
(trg)="28.1"> En ik vertelde het ongeveer zoals ik het net met jullie heb gedeeld .
(trg)="28.2"> Tipper en ik reden zelf , Shoney 's , budget restaurantketen , wat de man had gezegd – ze lachten erom .
(src)="29"> Го оддржав мојот говор , потоа се вратив на аеродромот за да го фатам летот за дома .
(trg)="29"> Ik gaf mijn speech en ging terug naar het vliegveld om naar huis te vliegen .
(src)="30"> Спиев во авионот , до моментот кога во сред ноќ , слетавме на Азорните Острови за да наполниме гориво .
(trg)="30"> Ik viel in het vliegtuig in slaap , tot we midden in de nacht op de Azoren landden voor brandstof .
(src)="31"> Се разбудив , вратата беше отворена , излегов малку на свеж воздух , погледнав наоколу и видов еден човек како трча по пистата .
(trg)="31"> Ik werd wakker , ze openden de deur , ik ging naar buiten voor frisse lucht waarop ik een man over de landingsbaan zag rennen .
(src)="32.1"> Мавташе со некој лист , и викаше , " Јавете се во Вашинтон !
(src)="32.2"> Јавете се во Вашингтон ! "
(trg)="32.1"> Hij wapperde met een vel papier , en riep : " Bel Washington !
(trg)="32.2"> Bel Washington ! "
(src)="33.1"> И си помислив , во сред ноќ , на сред Атлантик што ли е тоа што може да се случува во Вашингтон ?
(src)="33.2"> Тогаш ми текна дека може да се еден куп работи .
(trg)="33.1"> Ik dacht , midden in de nacht , midden in de Atlantische oceaan , wat kan er in vredesnaam mis zijn in Washington ?
(trg)="33.2"> Toen herinnerde ik me dat het van alles kon zijn .
(src)="34"> ( Смеа )
(trg)="34"> ( Gelach )
(src)="35.1"> Но тоа што на крај се дозна е дека мојот персонал беше крајно вознемирен бидејќи една новинска агенција во Нигерија веќе имала напишано сторија за мојот говор .
(src)="35.2"> И веќе се испечатила во градови ширум САД
(trg)="35.1"> Wat bleek was dat mijn personeel van streek was omdat één van de persdiensten in Nigeria al een verhaal over mijn speech had geschreven .
(trg)="35.2"> En het stond al in kranten in steden overal in de Verenigde Staten
(src)="36"> -- беше испечатена во Монтереј , проверив .
(trg)="36"> – Ook in Monterey , ik heb het nagekeken .
(src)="37"> И сторијата почнуваше , " Поранешниот потпретседател Ал Гор изјави вчера во Нигерија , ' Мојата сопруга Типер и јас отворивме нискобуџетен семеен ресторан наречен Шоуни , и го управуваме сами . ' " ( Смеа ) Пред да имав време да се вратам на Американско копно , Дејвид Летерман и Џеј Лено веќе имаа почнато -- еден од нив покажа слика од мене со голема бела шефовска капа , и Типер како вели , " Уште еден бургер , со помфрит ! "
(trg)="37.1"> Het verhaal begon zo : " Voormalig vicepresident Al Gore kondigde gisteren in Nigeria aan ' Mijn vrouw Tipper en ik zijn een budget restaurantketen gestart , genaamd Shoney 's en we werken er zelf . ' "
(trg)="37.2"> ( Gelach ) Voordat ik weer op Amerikaanse bodem was hadden David Letterman en Jay Leno er al grappen over gemaakt – één van hen beeldde me af met een grote witte koksmuts , Tipper zei : " Nog een hamburger , met friet ! "
(src)="38"> Три дена подоцна , добив едно убаво , долго , на рака напишано писмо од мојот пријател и партнер и колега Бил Клинтон во коe што се велеше , " Честитки за новиот ресторан , Ал ! "
(trg)="38"> Drie dagen later kreeg ik een aardige , lange handgeschreven brief van mijn vriend , partner en collega Bill Clinton waarin stond : " Gefeliciteerd met je nieuwe restaurant , Al ! "
(src)="39"> ( Смеа ) Сакаме да си ги славиме успесите во нашите животи .
(trg)="39"> ( Gelach ) We vieren elkaars successen graag .
(src)="40"> Планирав да зборувам за информациска екологија .
(trg)="40"> Ik wilde praten over informatie-ecologie .
(src)="41"> Но мислев , бидејќи планирам да создадам доживотна навика да се враќам на ТЕД , можеби ќе зборувам за тоа некој друг пат ( Аплауз )
(trg)="41"> Maar aangezien ik van plan ben mijn hele leven naar TED te blijven komen kan ik daar misschien een andere keer over praten .
(src)="42"> Крис Андерсон : Договорено !
(trg)="42"> ( Applaus ) Chris Anderson : Afgesproken !
(src)="43.1"> Ал Гор : Сакам да се фокусирам на оние работи за кои многумина од вас побараа да ги објаснам подетално .
(src)="43.2"> Што можете да направите за климатската криза ?
(trg)="43"> Al Gore : Ik wil het hebben over iets waar veel van jullie graag meer over wilden horen Wat kun je aan de klimaatcrisis doen ?
(src)="44"> Сакам да почнам со -- Ќе ви покажам некои нови слики , и ќе рекапитулирам само четири-пет .
(trg)="44"> Ik wil eerst – Ik ga wat nieuwe afbeeldingen laten zien , en ik ga er vier of vijf herhalen .
(src)="45"> Сега , презентацијата на слајдови .
(trg)="45"> De presentatie .
(src)="46"> Ја ажурирам презентацијата секој пат .
(trg)="46"> Ik ververs de presentatie elke keer dat ik hem geef .
(src)="47"> Додавам нови слики бидејќи учам нешто ново секој пат кога ја покажувам .
(trg)="47"> Ik voeg nieuwe afbeeldingen toe omdat ik er elke keer meer over leer .
(src)="48"> Тоа е како пречешлување на плажата , знаете ?
(trg)="48"> Het is als strandjutten .
(src)="49"> Секој пат кога плимата ќе надојде и потоа ќе си отиде , наоѓата уште по некоја школка .
(trg)="49"> Elke wisseling van eb en vloed vind je meer schelpen .
(src)="50"> Во последните два дена , ги имавме новите рекордни температури за Јануари .
(trg)="50"> In de afgelopen twee dagen hebben we nieuwe temperatuurrecords voor januari gehad .
(src)="51"> Ова е само за САД .
(trg)="51"> En dat alleen nog maar in de Verenigde Staten .
(src)="52.1"> Историски , просекот за Јануари е 0 степени целзиусови .
(src)="52.2"> Минатиот месец беше 4 степени .
(trg)="52.1"> Het historisch gemiddelde voor januari is -1 graad Celcius .
(trg)="52.2"> Vorige maand was het 5 graden .
(src)="53"> Знам дека сакавте уште повеќе лоши вести за животната средина -- се шегувам -- но ова се слајдовите каде што резимирам ,
(trg)="53"> Ik weet dat jullie nog wat slecht nieuws over het milieu wilden – grapje – maar dit zijn dit zijn herhaalde dia 's ,
(src)="54"> а потоа ќе навлезам во новиот материјал околу тоа што вие можете да направите .
(trg)="54"> daarna toon ik nieuw materiaal over wat je eraan kunt doen .
(src)="55"> Но сакав да образложам некои од овие .
(trg)="55"> Ik wilde dieper ingaan op een aantal van deze zaken .
(src)="56.1"> Најпрво , ова е каде планираме да стигнеме со придонесот на САД кон глобалното затоплување , во вообичаени услови .
(src)="56.2"> Ефикасност во крајното користење на струјата и користењето на целата енергија
(trg)="56"> Ten eerste , dit is het vooruitzicht van het aandeel van de V.S. in de klimaatverandering als we op de oude voet doorgaan .
(src)="57"> е лесно дофатливо .
(trg)="57"> Efficiëntie bij de eindgebruikers van energie is het makkelijkst haalbaar .
(src)="58"> Ефикасност и конзервација. не е трошок , туку е профит .
(trg)="58"> Efficiëntie en besparingen zijn geen kosten , maar winst .
(src)="59"> Знакот е погрешен .
(trg)="59"> Het teken klopt niet .
(src)="60"> Не е негативно , туку е позитивно .
(trg)="60"> Dit is niet negatief , maar positief .
(src)="61"> Овие инвестиции се самоисплатливи .
(trg)="61"> Dit zijn investeringen die zichzelf terugbetalen .
(src)="62"> Но исто така тие се многу ефективни во скршнувањето од нашиот пат .
(trg)="62"> Maar ze zijn ook erg effectief in het bereiken van een koerswijziging .
(src)="63"> Автомобили и камиони - зборував за тоа во презентацијата , но сакам да го ставите во перспектива .
(trg)="63"> Auto 's en vrachtwagens – ik heb het daarover gehad in de presentatie , maar je moet dit in het juiste perspectief zien .
(src)="64"> Тоа е лесна , видлива цел на грижа , и треба да биде , но има повеќе загадување кое придонесува кон глобално затоплување а кое доаѓа од градбите а не од автомобилите или камионите .
(trg)="64"> Het is een gemakkelijk en zichtbaar doel , en dat moet het ook zijn , maar er komt meer klimaatsvervuiling van gebouwen dan van auto 's en vrachtwagens .
(src)="65"> Автомобилите и камионите се многу значајни , и ние ги имаме најниските стандарди во светот ,
(trg)="65"> Auto 's en vrachtwagens zijn erg belangrijk , en we hebben de laagste eisen in de wereld
(src)="66.1"> и треба да го направиме нешто во врска со тоа .
(src)="66.2"> Но тоа е дел од сложувалката .
(trg)="66.1"> dus daar moeten we iets aan doen .
(trg)="66.2"> Maar het is maar een deel van de puzzel .
(src)="67"> Нашата ефикасност во транспортот е исто толку битна колку и самите автомобили и камиони !
(trg)="67"> De efficiëntie van ander transport is net zo belangrijk als auto 's !
(src)="68"> Обновливите ресурси со моменталното ниво на технолошка ефикасност можат да направат толку разлика , и со тоа што Винод и Џон Доер , и други ,
(trg)="68"> Duurzame energiebronnen met het huidige niveau van de techniek kunnen zoveel verschil maken .
(src)="69"> многу од вас тука -- многу луѓе директно инволвирани во ова -- овој дел ќе расте многу побрзо од моменталните проекции .
(trg)="69"> En Vinod en John Doerr en anderen , velen van jullie hier – veel mensen zijn hier direct bij betrokken – dit deel gaat veel sneller groeien dan deze verwachting toont .
(src)="70"> Собирањето и изолирањето на јаглерод диоксидот -- на скратено CCS -- најверојатно ќе стане новата најбарана апликација што ќе ни овозможи да продолжиме да ги користиме фосилните горива на начин којшто е безбеден .
(trg)="70"> CO2-opslag en afzondering – daar staat CCS voor – wordt vermoedelijk de grote klapper die ervoor zal zorgen dat we fossiele brandstoffen op een veilige manier kunnen gebruiken .
(src)="71"> Сеуште не сме таму .
(trg)="71"> We zijn er nog niet .
(src)="72.1"> Во ред .
(src)="72.2"> Сега , што можете вие да направите ?
(trg)="72.1"> Ok , wat kun jij doen ?
(trg)="72.2"> Uitstoot verminderen in je eigen huis .
(src)="74"> Многу од овие трошоци се исто така профитабилни .
(trg)="73"> De meeste van deze uitgaven leveren ook winst op .
(src)="75"> Инсулација , подобар дизајн , купување на ' зелена ' енергија кога имате можност за тоа .
(trg)="74"> Isolatie , betere ontwerpen , groene elektriciteit kopen als dit kan .
(src)="76"> Ги споменав автомобилите -- купете хибридно возило .
(trg)="75"> Ik had het over auto 's – koop een hybride , ga met de trein .
(src)="77"> Пронајдете други опции што се подобри .
(trg)="76"> Zoek uit welke mogelijkheden je kunt toepassen , het is erg belangrijk .
(src)="79"> Бидете ' зелени ' потрошувачи .
(trg)="77"> Wees een groene consument .
(src)="80"> Имате избор со се што купувате , помеѓу работи коишто имаат груб ефект или многу помалку груб ефект на глобалната климатска криза .
(trg)="78"> Je kunt bij al je aankopen kiezen tussen dingen met een sterk negatief effect of een veel minder zwaar effect op de globale klimaatcrisis .
(src)="81.1"> Размислете околу ова .
(src)="81.2"> Донесете одлука да живеете јаглерод-неутрален живот .
(trg)="79"> Overweeg een CO2-neutraal leven te leiden .
(src)="82"> Оние од вас коишто се добри во брендирање , би сакал ваш совет и помош околу тоа како да го наречеме ова нешто ( климатската криза ) на начин што ќе значи нешто за повеќето од луѓето .
(trg)="80"> Voor de reclamemensen onder jullie , ik zou graag jullie advies en hulp krijgen over hoe dit te zeggen op een manier die de meeste mensen bereikt .
(src)="83"> Полесно е отколку што мислите .
(trg)="81"> Het is gemakkelijker dan je denkt , echt waar .
(src)="85"> Многу од нас тука ја имаат веќе донесено таа одлука и е навистина доста лесно .
(trg)="82"> Veel van ons hebben deze beslissing genomen en het is erg gemakkelijk .
(src)="86"> намалете ги зрачењата на јаглерод диоксид со целиот спектар на одлуки што ги носите и потоа доплатете или допринесете за остатокот од зрачењата што не сте ги комплетно намалиле .
(trg)="83"> Verminder je CO2 uitstoot met alle keuzes die je maakt en koop vervolgens CO2-certificaten voor wat je niet volledig hebt verminderd .
(src)="87"> А што тоа значи е детално објаснето на www.climatecrisis.net
(trg)="84"> Wat dit betekent is uitgelegd op climatecrisis.net .
(src)="88"> Има калкулатор за јаглеродни зрачења .
(trg)="85"> Daar vind je een CO2-rekenhulp .
(src)="89"> Продукцијата Партиципант ги собра , со моја активна инволвираност , водечките софтвер креатори во светот за оваа таинствена наука на калкулирање на јаглеродот , да конструираат калкулатор за јаглеродни зрачења којшто е лесен за користење .
(trg)="86"> Participant Productions is bij elkaar gekomen met mijn actieve betrokkenheid zijn de beste softwareontwikkelaars ter wereld bijeengekomen om deze esoterische wetenschap van CO2-berekeningen tot een consumentvriendelijke CO2-rekenhulp te vormen .
(src)="90"> Можете многу прецизно да пресметате кои се вашите CO2 зрачења , и потоа ќе ви бидат дадени опции за тоа како да ги намалите .
(trg)="87"> Je kunt precies berekenen hoeveel CO2 je uitstoot en je krijgt suggesties hoe deze te verminderen .
(src)="91"> И до моментот кога ќе се појави филмот во Мај , ова ќе биде ажурирано во 2.0 верзија и ќе имате можност со еден клик да купите компензации за вашите зрачења .
(trg)="88"> Als in mei de film uitkomt zal deze een update naar 2.0 krijgen waarbij CO2-certificaten direct online besteld kunnen worden .
(src)="92"> Понатаму , размислете околу тоа да го направите вашиот бизнис јаглерод-неутрален .
(trg)="89"> Vervolgens kun je overwegen je bedrijf CO2-neutraal te maken .
(src)="93"> Повторно , некои од нас го имаат тоа направено , и не е толку тешко колку што мислите .
(trg)="90"> Sommigen hebben dit al gedaan en het is niet zo lastig als je denkt .
(src)="94"> Интегрирајте климатски решенија во сите ваши иновации , без разлика дали се од областа на технологијата , или забавата , или од дизајнот и архитектурата .
(trg)="91"> Integreer klimaatoplossingen in al je innovaties of je nu uit de techniek , entertainment of design en architectuur komt .
(src)="95"> Оддржливо инвестирајте .
(trg)="92"> Investeer duurzaam .
(src)="96"> Маџора го спомена ова .
(trg)="93"> Majora heeft het hier over gehad .
(src)="97"> Слушнете , ако имате инвестирано пари со менаџери коишто ги наградувате на база на годишните перформанси , немојте веќе да се жалите за кварталните менаџмент извештаи .
(trg)="94"> Luister , als je geld investeert bij managers die je betaalt op basis van jaarevaluaties , moet je niet klagen over CEO management gebaseerd op kwartaalrapporten .
(src)="98"> Со тек на време , луѓето го прават тоа за кое што ги плаќате .
(trg)="95"> Men doet waarvoor je ze betaalt , en als ze inschatten hoeveel ze
(src)="99"> И ако тие судат колку ќе бидат платени според капиталот кој што го инвестирале , на база на краткорочните резултати , ќе добите краткорочни одлуки .
(trg)="96"> betaald krijgen uit het kapitaal dat ze voor jou geïnvesteerd hebben gebaseerd op korte termijn winsten , dan krijg je korte termijn beslissingen .
(src)="100"> Има уште многу да се каже околу тоа .
(trg)="97"> Hierover is nog veel meer te zeggen .
(src)="101"> Станете катализатор на промените .
(trg)="98"> Word een katalysator voor verandering .
(src)="102"> Подучете ги другите , научете за тоа , зборувајте за тоа .
(trg)="99"> Leer anderen hierover , leer er zelf over , praat erover .
(src)="103"> Филмот ќе излезе -- филмот е филмска верзија на презентацијата која што ја презентирав пред две вечери , со тоа што е многу позабавен .
(trg)="100"> De film komt uit – de film is een filmversie van de presentatie die ik twee dagen geleden heb gegeven , maar dan leuker .