# mg/ted2020-1429.xml.gz
# pl/ted2020-1429.xml.gz
(src)="1"> Voninahitra lehibe ho ahy ny mijoro eto .
(trg)="1"> To wielki zaszczyt , że tu jestem
(src)="2"> Voninahitra lehibe ho ahy ny fahazoako miresaka ireo tanan-dehibe , ny miresaka ny hoavin 'ireo tanan-dehibe .
(trg)="2"> i mogę mówić o miastach , o przyszłości miast .
(src)="3"> Voninahitra lehibe ho ahy ny mijoro eto amin 'ny maha ben 'ny tanana ahy .
(trg)="3"> To wspaniałe , że przyjechałem tu jako burmistrz .
(src)="4"> Inoako tokoa fa ny ben 'ny tanana dia manana toerana politika ahafahany manova marina ny fiainan 'ny olona .
(trg)="4"> Burmisztrzowie są politykami , którzy naprawdę mogą zmieniać życie ludzi .
(src)="5"> Eto no tokony hijoroana .
(trg)="5"> Czegóż chcieć więcej .
(src)="6"> Ary mahafinaritra ny mijoro eto amin 'ny maha ben 'ny tananan 'ny Rio ahy .
(trg)="6"> Wspaniale jest być burmistrzem Rio .
(src)="7"> Rio dia tanan-dehibe mahafinaritra , toerana feno fiainana , toerana hafa kely
(trg)="7"> Rio to piękne miasto , pełne życia , wyjątkowe .
(src)="8"> Amin 'izao fotoana izao ianao dia mijery lehilahy manana ny asa tsara indrindra eran-tany .
(trg)="8"> Więc patrzycie na faceta , który ma najfajniejszą pracę na świecie .
(src)="9"> Androany aho dia hizara aminareo fotoana manan-tantara tamin 'ny fiainako ary koa ny tantaran 'ny tananan 'i Rio .
(trg)="9"> Chciałbym wam opowiedzieć , o kilku szczególnych momentach w moim życiu , i w historii miasta Rio .
(src)="10"> ( Video ) Mpanolotra : Amin 'izao fotoana izao , tompokolahy sy tompokovavy , ny valopy misy ny valiny .
(trg)="10"> ( Video ) Spiker : A teraz panie i panowie , koperta z werdyktem .
(src)="11"> Jacques Rogge : Voninahitra ho ahy ny manambara fa ny Lalao Olimpika faha- 31 dia hatao ao amin 'ny tanànan 'i Rio de Janeiro .
(trg)="11"> Jacques Rogge : Mam zaszczyt ogłosić , że igrzyska 31 Olimpiady zostają przyznane miastu Rio de Janeiro .
(src)="12"> ( Tehaka mirefodrefotra ) EP : Eny , mampihetsi-po tokoa , ary tena manohina , fa tsy mora ny nahatongavana tamin 'izany .
(trg)="12"> ( Wiwaty ) EP : To był bardzo wzruszający moment , ale ciężko musieliśmy na to zapracować .
(src)="13"> Eto aho dia milaza fa fanamby lehibe tokoa no nahazoana izany .
(trg)="13"> To było naprawdę ogromne wyzwanie .
(src)="14"> Nila nandresy ny fanjakan 'ny eropeanina .
(trg)="14"> Musieliśmy pokonać europejską monarchię .
(src)="15"> Indro i Juan Carlos , mpanjakan 'i Espagne .
(trg)="15"> To Juan Carlos , król Hiszpanii .
(src)="16"> Tsy maintsy nandresy ny firenena matanjaka japoney sy ireo teknolojiany izahay .
(trg)="16"> Musieliśmy pokonać Japończyków z ich całą wspaniałą technologią .
(src)="17"> Tsy maintsy noresena ihany koa ny lehilahy mahery indrindra eran-tany izay miaro ny tananany
(trg)="17"> Musieliśmy pokonać najpotężniejszego człowieka świata , który walczył o swoje miasto .
(src)="18"> Tsy azo lazaina hoe mora izany .
(trg)="18"> Więc nie było to łatwe .
(src)="19"> Ary ity farany dia nilaza izao fehezan-teny izao taona vitsivitsy lasa izay izay inoako fa mifanentana tsara amin 'izao fahazoan 'i Rio ny fifidianana ny tanàna handray ny Lalao izao .
(trg)="19"> Ten ostatni , kilka lat temu , wypowiedział słowa , które moim zdaniem są bardzo adekwatne jeśli chodzi o wygraną Rio :
(src)="20"> Nasehonay fa , " Yes , we can " [ Eny , Vitatsika ]
(trg)="20"> Pokazaliśmy , że tak , naprawdę możemy .
(src)="21"> Ka indro ary ny antony maha eto ahy androany hariva .
(trg)="21"> I to właśnie dlatego , przyjechałem tu dzisiaj .
(src)="22"> Tonga eto aho androany hariva hitantara aminareo fa azo atao ny zava-drehetra , tsy ilana akory ny fananana harena na ny hery ahatratrarana ny tanjona , ny filazana fa mila fanamby goavana ny tanan-dehibe .
(trg)="22.1"> Przyjechałem , żeby wam powiedzieć : że można działać ; że niekoniecznie trzeba być bogatym i potężnym , by czegoś dokonać .
(trg)="22.2"> Miasta to ogromne wyzwanie .
(src)="23"> Sarotra ny miasa ho an 'ny tanan-dehibe .
(trg)="23"> Nie jest łatwo nimi kierować .
(src)="24"> Fa misy kosa fomba miavaka hanaovan-javatra , miaraka amin 'ny fametrahana didy tsotra , afaka tokoa ianareo manova ireny tanan-dehibe ireny ho tanana maha-tamàna .
(trg)="24"> Ale jeśli stosuje się oryginalne rozwiązania , i przestrzega kilku podstawowych reguł i przestrzega kilku podstawowych reguł można sprawić , że w miastach będzie żyć się wspaniale .
(src)="25"> Tiako alainareo sary an-tsaina i Rio .
(trg)="25"> Spróbujcie sobie wyobrazić Rio .
(src)="26"> Eritreretinareo angamba fa tanàna mihetsiketsika , tanàna feno fiainana ary maitso .
(trg)="26"> Myślicie pewnie o mieście pełnym energii , pełnym życia i zieleni .
(src)="27"> Ary tsy nisy olona afaka nampiseho tsara izany toy i Carlos Saldanha tao amin 'ny sary mihetsika mitondra ny lohateny hoe " Rio " , tamin 'ny taona lasa .
(trg)="27"> Nikt nie pokazał tego lepiej niż Carlos Saldanha w ubiegłorocznym " Rio " .
(src)="28"> ( Mozika ) ( Video ) Vorona : Tsy mampino
(trg)="28"> ( Muzyka ) ( Video ) Ptak : To niewiarygodne .
(src)="29"> ( Mozika ) EP : Eny , ny ampahany sasan-tsasany amin 'ny Rio dia toy izao fa tsy izy rehetra .
(trg)="29"> ( Muzyka ) EP : OK , niektóre rejony Rio tak właśnie wyglądają , ale nie wszystkie .
(src)="30"> Izahay dia toy ny tanàna rehetra eran-tany .
(trg)="30"> Jak każde wielkie miasto świata ,
(src)="31"> Maro be ny mponina aty aminay , ny loto , ireo fiarakodia , ireo varafasy .
(trg)="31"> mamy dużo ludzi , dużo zanieczyszczeń , samochodów , bardzo dużo betonu .
(src)="32"> Ireo sary nasehoko taminareo ireo , dia sarin 'i Madureira .
(trg)="32.1"> Pokazuje wam tu kilka zdjęć z Madureira .
(trg)="32.2"> Pokazuje wam tu kilka zdjęć z Madureira .
(src)="33"> Hoatran 'ny hoe fon 'ny zanabohitr 'i Rio .
(trg)="33"> To sam środek przedmieść Rio .
(src)="34"> Ary eto aho dia hanome ohatra misy eto Rio zavatra hataonay any Madureira , amin 'ity faritra ity ahitantsika izay ho tokony ho adidy voalohany ho raisina .
(trg)="34.1"> Chcę , by to co robimy w Madureira posłużyło jako przykład .
(trg)="34.2"> To powinno być nasze pierwsze przykazanie .
(src)="35"> Isaky ny mahita ala mikitroka vita amin 'ny simenitra matevina toy itony , ny tokony atao dia mitady toerana malalaka
(trg)="35"> Ilekroć mamy do czynienia z taką betonową dżunglą , szukamy otwartej przestrzeni .
(src)="36"> Raha toa ka tsy misy toerana malalaka dia mila mankany an-toerana manokatra izany .
(trg)="36"> Jeśli brak otwartej przestrzeni , musimy ją stworzyć .
(src)="37"> Mankanesa amin 'ireny toerana malalaka ary ataovy izay ahafan 'ny olona mankany sy mampiasa izany toerana izany .
(trg)="37"> Musimy dać ludziom przestrzeń , do której będą mogli wejść , i z niej korzystać .
(src)="38"> Ho lasa toeram-pilalaovana lehibe indrindra faha-telo eto Rio amin 'ny volana Jiona hoavy izao .
(trg)="38.1"> To będzie trzeci co do wielkości park w Rio .
(trg)="38.2"> Ma być gotowy w czerwcu tego roku .
(src)="39"> Ho toerana ahafahan 'ny olona mihaona , ho toerana hisy zavaboary .
(trg)="39"> Będzie miejscem , gdzie ludzie mogą się spotkać , doświadczyć natury .
(src)="40"> Hiiba roa na telo degre ny mari-pàna
(trg)="40"> Temperatura będzie tam o jakieś dwa , trzy stopnie niższa .
(src)="41"> Ny didy voalohany tiako hapetraka aminareo androany hariva dia ny hoe , ny tanan-dehibe hoavy dia tokony haha-tamàna eo amin 'ny lafin 'ny tontolo iainana .
(trg)="41"> Więc pierwsze przykazanie , które pownniście sobie zapamiętać : miasto przyszłości musi być miastem ekologicznie przyjaznym .
(src)="42"> Isaky ny mieritreritra tanàn-dehibe ianareo , dia tokony ho zava-maitso ny ao an-tsaina .
(trg)="42"> Ilekroć myślicie o mieście , musicie myśleć w kolorze zielonym .
(src)="43"> Mila mieritreritra zava-maitso ary zava-maintso hatrany .
(trg)="43"> Musicie myśleć na zielono .
(src)="44"> Hiroso amin 'ny fanapahan-kevitra faharoa izay tiako haseho aminareo aho .
(trg)="44"> Przechodząc do drugiego przykazania ,
(src)="45"> Eritrereto hoe ny tanàn-dehibe dia nohon 'ny mponina ao aminy , olona maro an 'isa .
(trg)="45.1"> pamiętajmy , że miasta to ludzie .
(trg)="45.2"> Mnóstwo ludzi .
(src)="46"> Ny tanàn-dehibe dia feno olona .
(trg)="46"> Są pełne ludzi .
(src)="47"> Arak 'izany , ahoana ny fomba hifaneraseran 'ireny olona ireny ?
(trg)="47"> Jak przedostają się z miejsca na miejsce ?
(src)="48"> Raha fantatra fa telo faingo dimy lavitr 'isa no isan 'ny olona miaina an-tanàn-dehibe -- amin 'ny taona 2050 , dia ho 6 lavitrisa izany .
(trg)="48.1"> W miastach żyje dziś 3,5 mld ludzi .
(trg)="48.2"> W roku 2050 będzie ich 6 mld .
(src)="49"> Ka , isaky ny mieritreritra ny fivezivezen 'ireo olona ireo ianareo , dia mila fomba fifamoivohizana mahazaka olona maro .
(trg)="49"> Więc jeśli myślimy o ich mobilności , potrzebujemy sprawnej komunikacji .
(src)="50"> Nefa misy olana .
(trg)="50"> I tu jest problem .
(src)="51"> Ny fananana ireo fitaovam-pifamoivoizana mahazaka olona maro ireo dia midika fandaniam-bola lehibe .
(trg)="51"> Sprawna komunikacja , jest bardzo kosztowna .
(src)="52"> Ny ho asehoko anareo eto dia zavatra efa naseho teto amin 'ny TED ihany , nasehon 'ny ben 'ny tanànan 'i Curitiba teo aloha izay namorona ity , tanàna iray eto brésil , Jaime Lerner .
(trg)="52"> Pokażę wam coś , co już było prezentowane na TED przez Jaime Lernera , a co stworzył były burmistrz brazylijskiego miasta Curitiba .
(src)="53"> Io zavatra io ihany no averinay eto Rio .
(trg)="53"> Powtarzamy to teraz w Rio .
(src)="54"> Io no antsoina hoe BRT , na koa " Bus Rapid Transit " .
(trg)="54"> To BRT , sieć pośpiesznych autobusów .
(src)="55.1"> Misy Bus any aminareo .
(src)="55.2"> Izy ity dia toy ny bus rehetra izay efa fantatry ny olona rehetra .
(trg)="55.1"> Oto autobus .
(trg)="55.2"> Normalny , znany wszystkim autobus .
(src)="56"> Ny ao anatiny dia ovaina ho kalesin-dalamby .
(trg)="56"> W środku został przekształcony w wagon pociągu .
(src)="57"> Mampiasa zotra misaraka , zotra izay efa voatokana .
(trg)="57"> Korzysta ze specjalnych pasów na jezdni .
(src)="58"> Ny mpandraharaha , tsy dia tia loatra azy ity .
(trg)="58"> Firmom budowlanym bardzo się to nie podoba .
(src)="59"> Tsy dia mila mangady lalina loatra .
(trg)="59"> Bo nie trzeba kopać głęboko pod ziemią .
(src)="60"> Afaka manamboatra fiantsonana mahafinaritra .
(trg)="60"> Można zbudować ładne stacje .
(src)="61"> Ity ohatra dia misy toerana fiantsonana izay amboarinay ao Rio .
(trg)="61"> To jedna ze stacji , którą budujemy w Rio .
(src)="62"> Averiko indray mandeha , tsy dia ilaina ny mangady lalina loatra raha hanao toerana fiantsonana toy itony .
(trg)="62"> Nie trzeba schodzić pod ziemię , żeby taką stację zbudować .
(src)="63"> Ity fiantsonana ity dia mitovy hatsarana , mitovy zava-bita amin 'ny fiantsonana " métro "
(trg)="63"> Choć jest podobna i posiada wszystkie zalety jak stacja metra .
(src)="64"> Iray kilometatra amin 'io anefa dia am-pahafolon 'ny vidin 'ny métro .
(trg)="64"> Koszt jednego kilometra jest dziesięciokrotnie niższy niż w przypadku metra .
(src)="65"> Tsy dia mandany vola betsaka , kanefa mahavita haingana kokoa , afaka manova marina ny fivezivezen 'ny olona .
(trg)="65"> Więc wydajemy znacznie mniej , budujemy znacznie szybciej , nadal jednak , usprawniamy transport ludzi .
(src)="66"> Indro misy sarintanin 'i Rio .
(trg)="66"> To mapa Rio .
(src)="67"> Ireo làlana rehetra , ny làlana rehetra miloko hitanao eto , dia tamba-jotra fitanterana mahazaka olona maro .
(trg)="67.1"> Wszystkie linie .
(trg)="67.2"> Te kolorowe linie , które tu widzicie , to nasza sieć super-szybkiej komunikacji miejskiej .
(src)="68"> Amin 'izao fotoana izao , dia mitatitra 18 % n 'ny mponina misy ao aminay izahay amin 'ny alalan 'ireo fomba fitanterana mahazaka olona maro ireo
(trg)="68"> W chwili obecnej , korzysta z niej tylko 18 procent mieszkańców. korzysta z niej tylko 18 procent mieszkańców .
(src)="69"> Miaraka amin 'ny BRT izay ataonay , marihiko eto indray , fa mora vidy sy haingam-pandeha , hisondrotra 63 % ny mponina ho tanterina amin 'itony fomba fitanterana mahazaka olona maro itony .
(trg)="69"> Dzięki BRT , które jest tanim i szybkim rozwiązaniem , odsetek ten zwiększy się do 63 procent. odsetek ten zwiększy się do 63 procent .
(src)="70"> Tadidio ny teniko teo : Tsy ilaina akory ny manan-karena sy matanjaka ahavitana zavatra .
(trg)="70"> Więc zapamiętajcie , co powiedziałem : nie trzeba koniecznie być bogatym i wpływowym , żeby załatwiać sprawy .
(src)="71"> Afaka mahita fomba hafa ianao hanaovan-javatra .
(trg)="71"> Można po prostu wpadać na dobre pomysły .
(src)="72"> Ny didy faharoa homeko anareo androany hariva dia , ny tanànan 'ny ampitso dia mila miatrika ny fitanterana ny olona rehetra monina ao aminy .
(trg)="72"> Więc drugie przykazanie z dzisiejszego wieczora : miasto przyszłości musi rozwiązać problem mobilności , umożliwić mieszkańcom integrację .
(src)="73"> Hojerentsika ny didy fahatelo .
(trg)="73"> No i przechodzimy do przykazania trzeciego ,
(src)="74"> Izy ity no miteraka ny ady hevitra betsaka indrindra .
(trg)="74"> które jest najbardziej kontrowersyjne .
(src)="75"> ary mahakasika ny faritra iva , ireo fokontany mahantra antsoy amin 'izay tianareo iantsoana azy , omena anarana isan-karazany izy ireny eran-tany .
(trg)="75"> Dotyczy favelas , czyli slumsów , czy jakkolwiek je nazwiemy - na świecie funkcjonuje dużo terminów .
(src)="76"> Fa ny tiana hotsipihina eto androany dia : tsy voatery ho olana ireny faritra iva ireny .
(trg)="76"> Ważne jednak , by pamiętać , że fawele nie zawsze są problemem .
(src)="77"> Ny tiako ho lazaina dia izao , ny faritra iva ihany koa dia mety ho vaha-olana , raha toa ka karakaraintsika izy ireny , raha toa ka asiana mpitandro ny filaminana amin 'ireny faritra iva ireny .
(trg)="77.1"> Tak naprawdę , fawele mogą być czasem rozwiązaniem .
(trg)="77.2"> Tak naprawdę , fawele mogą być czasem rozwiązaniem .
(trg)="77.3"> Jeśli się mądrze postępuje .
(trg)="77.4"> Jeśli prowadzi się w owych fawelach rozsądną politykę .
(src)="78"> Aleo asehoko anareo amin 'ny sarintany .
(trg)="78"> Spójrzmy jeszcze raz na mapę Rio .
(src)="79"> Rio dia misy mponina 6,3 tapitrisa -- Maherin 'ny 20 % , 1,4 tapitrisa , dia miaina amin 'izany faritra iva izany .
(trg)="79.1"> Rio ma 6,5 milionów mieszkańców .
(trg)="79.2"> Ponad 20 procent , 1,4 mln ludzi , mieszka w fawelach .
(src)="80"> Ireny faritra menamena ireny dia faritra iva avokoa .
(trg)="80"> Są tu zaznaczone na czerwono .
(src)="81"> Raha jerenareo , dia miparitaka manerana ny renivohitra izy ireny .
(trg)="81"> Jak widać , są rozsiane po całym mieście .
(src)="82"> Toy izao ohatra izany faritra iva ao Rio izany raha jerena .
(trg)="82"> Tak wyglada typowa fawela w Rio .
(src)="83"> Hita miavaka tokoa ny mpanan-karena sy ny mahantra .
(trg)="83"> Widzicie kontrast między bogatymi a biednymi .
(src)="84"> Anio dia zavatra roa no tiako hasongadina mikasika ny faritra iva .
(trg)="84"> Dwie rzeczy chciałbym tu dziś podkreślić mówiąc o fawelach .
(src)="85"> Ny voalohany dia ity , afaka ovany avy amin 'ny olana tsy misy fetra ho vahaolana tsy manam-petra izy ireny .
(trg)="85"> Po pierwsze , to co nazywam błędnym kołem , można zamienić Po pierwsze , to co nazywam błędnym kołem , można zamienić w wirtualne koło .
(src)="86"> Mba hatongavana amin 'izany kosa dia mila miditra any anatin 'ireny faritra iva ireny , mitondra ireo filàna fototra -- indrindra indrindra fa ny fanabeazana , ny fahasalamana -- manara-penitra .
(trg)="86"> Aby tego dokonać , trzeba udać się do faweli i zadbać o podstawowe potrzeby : po pierwsze edukację i zdrowie - na wysokim poziomie .
(src)="87"> Omeko ohatra maimaika ianareo .
(trg)="87"> Dam wam tu szybko przykład .
(src)="88"> Ity dia trano avo antitrantitra amin 'ny faritra iva iray ao Rio -- [ tsy dia mazava ny anaran 'ilay toerana ] izay novainay ho sekoly ambaratonga fototra , manara-penitra .
(trg)="88.1"> To był stary budynek w jednej z faweli w Rio . [ niewyraźna nazwa faweli ] którą przerobiliśmy na szkołę podstawową .
(trg)="88.2"> I to nie byle jaką .
(src)="89"> Ity dia toeram-piandraiketana ara-pahasalamana ifotony izay naorinay tamina faritra iva iray , manara-penitra ihany koa .
(trg)="89"> To ośrodek zdrowia który zbudowaliśmy w faweli ; również bardzo porządny .
(src)="90"> Toera-pitsaboana hoan 'ny fianakaviana no iantsoanay azy .
(trg)="90"> Nazywamy go kliniką rodzinną .
(src)="91"> Ny tokony atao voalohany dia ny fitondrana ny filàna fototra amin 'ireny faritra iva ireny ary manara-penitra izany .
(trg)="91"> Więc po pierwsze staramy się o o zaspokojenie podstawowych potrzeb na wysokim poziomie .
(src)="92"> Ny teboka faharoa tiako hapetraka dia izao , mila anokafana sehatra malalaka amin 'ireny faritra iva ireny .
(trg)="92"> Drugą ważną rzeczą w fawelach , są otwarte przestrzenie .
(src)="93"> Manorena fotodrafitrasa any amin 'ny faritra iva , any amin 'ny fokontany mahantra , n 'aiza n 'aiza misy anareo .
(trg)="93"> Trzeba zbudować infrastrukturę w fawelach , w slumsach , gdziekolwiek jesteście .
(src)="94"> Rio dia manana tanjona tratrarina amin 'ny 2020 , dia ny mba ho tanàn-dehibe tanteraka ny faritra iva ao aminy .
(trg)="94"> Rio chce do roku 2020 całkowicie zurbanizować swoje fawele .
(src)="95"> Ohatra iray hafa , ity toerana ity taloha dia feno trano , avy eo izahay nanangana an 'ity , izay antsoinay hoe toeran 'ny fahalalàna .
(trg)="95.1"> Inny przykład : tu były wyłącznie domy .
(trg)="95.2"> My stworzyliśmy ten skwer wiedzy .
(src)="96"> Toerana misy ny teknolojia farany ny ankizy mipetraka amin 'ny trano manodidina ity toerana ity dia miditra ao ary mampiasa ireo teknolojia farany izay misy ao .
(trg)="96.1"> Miejsce wyposażone w nowoczesne technologie .
(trg)="96.2"> Mieszkające w pobliżu dzieci z biednych domów mogą tu przychodzić i korzystać z technologii .
(src)="97"> Nasianay trano fijerena sary mihetsika mihitsy ary tao -- ary sary mihetsika 3D .
(trg)="97"> Wybudowaliśmy nawet kino z filmami 3D .
(src)="98"> Ary toy izany ny fiovana azonao amin 'izany .
(trg)="98"> I to prowadzi do takich zmian .
(src)="99"> Ary mandra-pahariva ny andro dia betsaka nohon 'ny loka " TED prize " no ho azonao amin 'izany , dia ny tsiky feno hafaliana atolotry ny ankizy miaina amin 'ireny faritra iva ireny .
(trg)="99"> A na koniec dostaje się coś lepszego niż nagroda Ted Prize : szeroki uśmiech dziecka mieszkającego w faweli. szeroki uśmiech dziecka mieszkającego w faweli .
(src)="100"> Ny didy fahatelo apetrako aminareo anio dia : ny tanàn-dehibe ho avy dia tokony hampidirana ny resaka sosialy .
(trg)="100"> Więc trzecie przykazanie jest takie : miasto przyszłości musi być społecznie zintegrowane .