# ky/ted2020-1004.xml.gz
# sl/ted2020-1004.xml.gz
(src)="1"> Мен бүгүн бул жерде Лакота жергесинде тартылган сүрөттөрүмдү көрсөтмөкчүмүн .
(trg)="1"> Danes sem tu , da vam pokažem fotografije plemena Lakota .
(src)="2"> Көбүңүздөр Лакота тууралуу мурда уккансыздар , же жок дегенде андан чоңураак уруулар топтору жөнүндө мисалга , Сиу аттуу .
(trg)="2"> Morda ste že slišali za Lakoto , ali vsaj za večjo skupino plemen , imenovano Sioux .
(src)="3"> Лакота уруусу башка бир топ уруулардай эле өз жерлеринен көчүрүлүп согуш абактарынын туткуну болуп калган андай жерлер азыркы мезгилде резервация-корук деп аталат .
(trg)="3"> Lakota so eno izmed mnogih plemen , pregnanih z njihove zemlje kot zaporniki v vojna taborišča , zdaj imenovana rezervati .
(src)="4.1"> Pine Ridge ( Пайн Ридж ) аттуу резервациясы бүгүнкү алып баруумдун темасы болот .
(src)="4.2"> Бул резервация Түштүк Дакотанын Black Hills ( Блэк Хилз ) деген жеринен болжол менен 120 км чакырым алыстыгында жайгашкан .
(trg)="4"> Rezervat Pine Ridge , tema današnje predstavitve , stoji približno 120 kilometrov jugovzhodno od Črnih hribov v Južni Dakoti .
(src)="5"> Ал жерди кээ бирде дагы 334 номериндеги Согуш Абагынын Туткуну деп аташат , жана ушул жерде азыркы убакта Лакота уруусу жашайт .
(trg)="5"> Včasih mu pravijo tudi Taborišče vojnih ujetnikov številka 334 , in tu sedaj živijo Lakota .
(src)="6"> Кана эмесе айткылачы , араңыздарда канчооңор AIM , башкача айтканда Америкалык Түпкүлүктүү Калктын Кыймылы тууралуу уктуңуздар эле же болбосо Russell Means ( Рассел Минз ) тууралуу , же Leonard Peltier ( Леонард Пелтиер ) жөнүндө , же Огалала уругунун бийликтегилер менен болгон тирешүүсүн билсеңиздер анда сиздер Пайн Ридж бул Америкадагы түпкүлүктүү элдин көйгөйлөрүн чечүү боюнча даана ортосу экендигин билесиздер .
(trg)="6"> Če je kdo od vas že slišal za AIM gibanje ameriških Indijancev , ali za Russell Meansa , ali za Leonard Peltier-ja , ali za obračun pri Oglali , potem veste , da je Pine Ridge točka nič za probleme staroslecev ZDA .
(src)="7.1"> Ошентип биздин бүгүнкү жолугушуубузда менден менин Лакота калкы менен болгон карым-катнашым тууралуу сүйлөп берүүнү суранышкан , а бирок чындыгында ушул жөнүндө сүйлөшүү мен үчүн абдан оор .
(src)="7.2"> Анткени , эгер сиздер менин денемдин түсүн байкабай калсаңыздар , анда караңыздар , мен ак кишимин , анан бул жагдай Түпкүлүктүү калк резервациясында абдан чоң тоскоолдук болуп эсептелет .
(trg)="7.1"> Prosili so me , naj danes nekaj povem o mojem odnosu z Lakoto , in to je zame zelo težko .
(trg)="7.2"> Ker , če niste opazili barve moje kože , bel sem , in to je velika ovira v rezervatih .
(src)="8"> Бүгүнкү менин сүрөттөрүмдө сиздер көп адамдарды көрөсүздөр ,
(trg)="8"> Videli boste veliko ljudi na fotografijah ,
(src)="9"> ал кишилер менен мен аябай жакын мамилелерди түздүм жана алар мени бир туугандай кылып эле тозуп алышты .
(trg)="9"> z njimi smo se zelo zbližali , sprejeli so me kot del družine .
(src)="10.1"> Алар мени ага жана тайаке деп аташып беш жыл бою кайра кайра үйлөрүнө чыкырып жатышты .
(src)="10.2"> Бирок Пайн Риджде
(trg)="10.1"> Kličejo me " brat " in " stric " in v petih letih so me povabili znova in znova .
(trg)="10.2"> Ampak na Pine Ridge-u ,
(src)="11"> мен ар дайым " Уасишу " деген ысым менен кала берем ,
(trg)="11"> bom vedno to , čemur pravijo " wasichu , "
(src)="12"> Уасишу Лакота тилиндеги сөз жана ал түпкүлүктүү калк эмес дегенди билдирет , Васишу деген сөздүн дагы бир котормосу " өзүнө эттин эң сонун бөлүгүн алган адамды " билгизет .
(trg)="12"> in " wasichu " je beseda Lakote ki pomeni " ne-Indijanec , " ampak druga verzija te besede pomeni " tisti , ki zase vzame najboljše meso . "
(src)="13"> Менин сөзүмдүн маңызы мына ушунда - эттин эң сонун бөлүгүн алган адамда болмокчу .
(trg)="13"> In na to bi se rad osredotočil -- tisti , ki vzame najboljši del mesa .
(src)="14"> Бул ач көздүктү билдирет .
(trg)="14"> Pomeni pohlepen .
(src)="15"> Мына ушул аудиторияда олтургандарды карагылачы .
(trg)="15"> Poglejte po avditoriju .
(src)="16"> Биз мына Батыш Америкадагы жеке университеттеринде окуйбуз , азыр олтурганыбыз болсо кызыл тукабадан жабылган олтургучтар чөнтөктөрүбүздө тыйыныбыз жетиштүү .
(trg)="16"> Smo na privatni šoli ameriškega zahoda , sedimo na žametnih rdečih stolih , z denarjem v žepu .
(src)="17"> Биздин жашоолорубузду карасаңыздар , биз чындыгында эле эттин эң сонун бөлүктөрүн алганбыз .
(trg)="17"> In če pogledamo naša življenja , smo zares vzeli najboljši del mesa .
(src)="18"> Келгилечи бүгүн бул сүрөттөргө көңүл буралы көп нерселерге жетишсиз болгон адамдардын өмүрлөрүн көрөлү , аларды билели жана ал адамдардын беттерин көргөн сайын бул жалаң гана Лакота калкынын элестери эмес , бул баардык түпкүлүктүү калктын мүдөөсүн үчүн турган эл экендигин түшүнөлү .
(trg)="18"> Poglejmo si zbirko fotografij ljudi , ki so izgubili , da smo mi lahko pridobili , in vedite , da ko vidite obraze teh ljudi , da to niso samo slike Lakote ; predstavljajo vse staroselce .
(src)="19"> Бул жөнөкөй кагаздын бетинде мен көргөн тарых барактары жана мен аны Лакота досторуман жана үй-бүлөмөн үйрөндүм .
(trg)="19"> Na tem papirju je zgodovina , kot sem se je naučil od mojih Lakota prijateljev in družine .
(src)="20"> Бул тарых барактары сүйлөшүлгөн жана бузулган келишимдерге согуш деп көз боемочулук болгон кыргын болгон окуялар менен белгилүү .
(trg)="20"> To je časovnica sklenjenih sporazumov , prekršenih sporazumov in masakrov , zamaskiranih v boje .
(src)="21.1"> Мен 1824 жыл менен баштаймын .
(src)="21.2"> Түпкүлүктүү калк менен иштөө деп белгилүү болгон бөлүм
(trg)="21.1"> Začel bom v letu 1824 .
(trg)="21.2"> Kar je znano kot Urad za indijanske zadeve ,
(src)="22"> Согуш Департаментинин карамагында ачылып , баскынчылыктын баштапкы деңгээлин Түпкүлүктүү калк менен боло турган кызматташтыкта белгилеп койгон .
(trg)="22"> je bilo ustanovljeno znotraj Vojnega oddelka , in s tem zastavilo zgodnji agresivni ton naših ravnanj z ameriškimi staroselci .
(src)="23"> 1851 жыл : Форд Ларами биринчи келишимине кол коюлган , ал болсо Лакота Улутунун чек аралырын так белгилешкен .
(trg)="23"> 1851 : Sklenjen je prvi sporazum pri Fort Laramie , ki jasno označuje meje naroda Lakota .
(src)="24"> Келишимге ылайык , ошол жерлер эгемендүү улуттун жерлери деп эсептелет .
(trg)="24"> Glede na sporazum , je bila to samostojna država .
(src)="25"> Эгер келишимдеги чек аралар ошол бойдон калганда - жана ошол мыйзам негиздерине ылайык ошондой эле болушу абзел - анда бүгүнкү күндөрү Кошмо Штаттары мындай болмок .
(trg)="25"> Če bi se držali mej v tem sporazumu -- in obstaja pravna podlaga , zaradi katere bi se morali -- bi ZDA danes izgledala takole .
(src)="26"> 10 жылдан кийин ,
(trg)="26"> 10 let kasneje
(src)="27"> Линкольн Президенти Homestead Act ( Хоумстед Экт ) аттуу мыйзамды чыгарат , ага ылайык Түпкүлүктүү калктын жерлерине көптөгөн ак кишилер отурукташат .
(trg)="27"> je Zakon o dodelitvi zemlje , ki ga podpisal predsednik Lincoln , sprostil poplavo belih priseljencev v dežele staroselcev .
(src)="28"> 1863 : Минесота жерлеринде Санти Сиу калкынын көтөрүлүшү 38 Сиу адамдарын асып өлтүрүү менен аяктап , Ошол мезгилдеги Кошмо Штаттарынын эң чоң жазалоолорунан болот .
(trg)="28"> 1863 : Vstaja Santee Siouxov v Minnesoti se konča z obešenjem 38 moških plemena Sioux , največja množična usmrtitev v zgodovini ZDA .
(src)="29"> Бул жазалоо Линкольн Президентинин буйругу болгон да ал эми ага чейин эки күн мурун Линкольн укуктарды теңдетүүгө багытталган Emancipation Proclamation ( Имансипейшн прокламейшн ) аттуу мыйзамга кол койгон болчу .
(trg)="29"> Usmrtitev je naročil predsednik Lincoln samo dva dni po tem , ko je podpisal Proklamacijo o emancipaciji .
(src)="30.1"> 1866 жылы трансматериктик темир жолун куруу - жаңы заманы башталат .
(src)="30.2"> Биз бул темир поездер үчүн жана ал жолдорду кыскартыш үчүн
(trg)="30.1"> 1866 : začetek gradnje transkontinentalne železnice -- novo obdobje .
(trg)="30.2"> Zemljo smo prilagodili potem in tirom ,
(src)="31"> жергиликтүү Лакота калкынын жерлерин тартып алдык .
(trg)="31"> po bližnjici skozi srce ozemlja Lakote .
(src)="32"> Келишимдердин дээрлик баардыгы ыргытылган болчу .
(trg)="32"> Za sporazume nam ni bilo več mar.
(src)="33.1"> Ошондуктан Лакота калкынын үч уруулары чогулуп Кызыл Булут аттуу башчынын астында Кошмо Штаттардын аскер күчтөрүнө бир топ ирет чабуул жасап аларды утушат .
(src)="33.2"> Мен ушул жерди кайталагым келет .
(trg)="33.1"> Zato so tri plemena , ki jih je vodil poglavar Rdeči oblak , napadla in mnogokrat premagala vojsko ZDA .
(trg)="33.2"> Naj ponovim .
(src)="34"> Лакота Кошмо Штат аскерлерин утат .
(trg)="34"> Lakota so premagali vojsko ZDA .
(src)="35"> 1868 : Экинчи Форд Ларами келишими Улуу Сиу Улутунун эгемендүүлүгүнө даана кепилдик берет жана Лакота элинин Black Hills ( Блэк Хилз ) аттуу сыйык жерлерине ээ экендигин көрсөтөт .
(trg)="35"> 1868 : drugi sporazum pri Fort Laramie jasno zagotavlja samostojnost velikega Sioux naroda in lastništvo Lakote nad svetimi Črnimi hribi .
(src)="36.1"> Жана ошондой эле Кошмо Штат өкмөтү Лакота элине алардын жанында жайгашкан штаттарындагы башка жерлер боюнча жана уучулук боюнча укуктарын берүүгө сөз берет .
(src)="36.2"> Биз мындан ары Powder River ( Паудер Ривер ) аймагы
(trg)="36"> Vlada obljublja zemljo in pravico do lova v sosednjih državah Obljubimo , da bo dežela Powder River
(src)="37"> ак адамдардын баардыгына жабылат деген убада бердик .
(trg)="37"> od sedaj naprej zaprta za vse belce .
(src)="38"> Ошентип бул келишим Кызыл Булут менен Сиу үчүн чоң утуш болду .
(trg)="38"> Sporazum se je zdel kot popolna zmaga za Rdeči oblak in pleme Sioux .
(src)="39"> Чындыгында , Американын тарыхына таянсак жергиликтүү Америка өкмөтү тарыхта бир гана жолу ушул согушта тынчтык сүйлөшүүлөрун жүргүзүп душмандын баардык талаптарына баш ийген .
(trg)="39"> Pravzaprav , je to edina vojna v ameriški zgodovini , kjer je vlada izpogajala mir s priznanjem vseh sovražnikovih zahtev .
(src)="40"> 1869 : Трансматериктик темир жолунун салыныша аяктады .
(trg)="40"> 1869 : Dokončali so transkontinentalno železnico .
(src)="41"> Бул жол менен ары бери көп нерселер ташылып , алар менен кошо көптөгөн аңчылар да жүргүнчү болушуп буфало , жапайы букаларга , аңчылык кылышып , букалар менен дүн сатуулук боюнча ишкердүүлүктү башташты , жана аны менен бирдикте Сиу элинин азык-түлүк жана кийим-кечелер булактарын жойушту .
(trg)="41"> Prinesla je , med drugim , veliko število lovcev , ki so pričeli s pobijanjem bizonov za veleprodajo , in s tem uničili vir hrane , obleke in zavetja za Siouxe .
(src)="42"> 1871 : Түпкүлүктүү калк боюнча бөлүштүрүү актысы бүтүн түпкүлүктүү калкты федералдык өкмөткө көз карандуу болгон чөлкөмдөргө айландырды .
(trg)="42"> 1871 : Zakon o Indijanski prilastitvi naredi vse Indijance varovance vlade .
(src)="43"> Буга кошумча атайын аскердик буйрук чыгарылып батыштык түпкүлүктүү калк резервациялардан тышка чыкпоого тыйуу салынат .
(trg)="43"> Dodatno je vojska izdala ukaze prepovedi zapuščanja rezervatov za zahodne Indijance .
(src)="44"> Бүтүндөй батыштык түпкүлүктүү калк ошол убакыттан баштап азыркы заманга чейин согуштун абактарында калуудо .
(trg)="44"> Vsi zahodni indijanci v tem času so bili zdaj vojni ujetniki .
(src)="45"> 1871 жылы биз ошондой эле келишимдерди түзүү адатын токтоттук .
(trg)="45"> Prav tako leta 1871 : končal se je čas sklepanja sporazumov .
(src)="46"> Анткени келишимдер боюнча уруулар эгемендүү улут катары жашашмак , бирок биз болсо андайды каалабайт элек ;
(trg)="46"> Problem sporazumov je , da dovoljujejo plemenom obstoj kot samostojni narod , tega pa ne moremo imeti .
(src)="47"> бизде башкача көз караштар бар болчу .
(trg)="47"> Imeli smo načrte .
(src)="48"> 1874 : George Custer ( Жорж Кастер ) генералы Лакота жергесинде алтын кендери табылгандыгы тууралуу жарыя салып чыкты , ал кендер өзгөчө Black Hills ( Блэк Хилз ) жергесинде болгону айтылды .
(trg)="48"> 1874 : General George Custer je oznanil odkritje zlata na območju Lakote , bolj natančno v Črnih hribih .
(src)="49"> Алтындын бар экендиги Лакота улутунун айланасына ак адамдардын көптөгөн санда көчүп келүүсүнө алып келди .
(trg)="49.1"> Te novice so prinesle priliv belih priseljencev na ozemlje Lakote .
(trg)="49.2"> Custer je predlagal kongresu , naj najde način ,
(src)="50"> Кастер Конгресске атайын сунуш киргизет ага ылайык Лакота менен болгон келишим тез аранын ичинде токтотулуш кажети белгиленет .
(trg)="50"> da končajo sporazum z Lakoto , kakor hitro je mogoče .
(src)="51"> 1875 : Лакота согушу башталат анын негизги себеби болуп Форт Ларами келишиминин бузулушу болот .
(trg)="51"> 1875 : Vojna z Lakoto se začne zaradi kršitve sporazuma pri Fort Laramie .
(src)="52"> 1876 : Июль айынын 26сы Лакота кыштагын чалгындоо аракетинде Кастердин 7чи кавалерия бөлүгү талкаланат да бул кармаш Little Big Horn ( литл биг хорн ) - Кичинекей Чоң Мүйүз атына конот .
(trg)="52"> 1876 : 26 . julija , na poti na napad na Lakotsko vas , je bila Custerjeva 7 . konjenica premagana pri bitki pri Malem Velikem rogu .
(src)="53"> 1877 : Crazy Horse ( крейзи хорз ) аттуу Лакота элинин мыкты берени жана башчысы Форт Робинзон жергесинде курчалат .
(trg)="53"> 1877 : Veliki Lakotski bojevnik in poglavar imenovan Nori konj se je predal pri Utrdbi Robinson .
(src)="54"> Кийинчерек ал түрмөдөн өлтүрүлөт .
(trg)="54"> Kasneje je bil ubit v priporu .
(src)="55"> Ошол эле 1877 жылы биз дагы бир амал таап Форт Ларами келишдерин одоно буздук .
(trg)="55"> Leta 1877 smo prav tako našli način da zaobidemo sporazume Fort Laramie .
(src)="56.1"> Биз Сиу башчыларына жана аттуу-баштууларына жаңы келишим тартууладык ал келишим " сат же ачкалыкта кал " деген маанайда болгон .
(src)="56.2"> Келишимге кол коюуу же болбосо урууң азык-түлүксүз калат деген шарттар коюлат .
(trg)="56.1"> Nov sporazum so predstavili poglavarjem Sioux in njihovim vodjem pod kampanjo , znano kot " prodaj ali stradaj " .
(trg)="56.2"> Podpišite papirje , ali pa ne bo hrane za vaše pleme .
(src)="57"> Ал келишимдерге калктагы улуулардын 10 пайызы гана кол коет .
(trg)="57"> Samo 10 odstotkov moške populacije je podpisalo .
(src)="58"> Форт Ларами келишимине ылайык уруунун жок дегенде үчтөн же төрттөн бир бөлүгү жерлерди берүү үкугуна ээ болгон .
(trg)="58"> Sporazum Fort Laramie je zahteval vsaj tri četrine plemena za odpis zemlje .
(src)="59"> Албетте келишимдеги бул берене жокко салынган .
(trg)="59"> Ta člen smo očitno ignorirali .
(src)="60"> 1887 : Dawes ( Доуз ) актысы .
(trg)="60"> 1887 : Zakon Dawes .
(src)="61"> Резервациядагы жерлерге болгон коомдук менчиктик аяктайт .
(trg)="61"> Skupno lastništvo rezervatov se konča .
(src)="62"> Резервациялар 160 акр өлчөмдөгү бөлүкчө жерлерине бөлүнүп түпкүлүктүү калкка бөлүштүрүлөт жана калган үлүш жерлердин баары жоюлат .
(trg)="62"> Rezervati so razkosani v 65 hektarjev velike kose in razdeljeni posameznim indijancem z odpisanim presežkom .
(src)="63"> Ошентип , уруулар миллиондогон акр өлчөмдөгү жерлерден ажырайт .
(trg)="63"> Plemena so izgubila milijone hektarov .
(src)="64"> Америкалык жерге болгон жеке менчик кыялдануу ушундай амал жолу аркылуу келип резервация жерлеринен эч нерсе калмайынча бөлүштүрүлө берген .
(trg)="64"> Ameriške sanje o individualnem latništvu zemlje so se izkazale za premeten način razdelitve rezervatov , dokler ni ostalo nič .
(src)="65"> Биринчиден , көчүп келүү резервацияларды талкалаган , жана аны андан ары бөлүштүрүп , майдалап сатуу муундан муунга улана берген .
(trg)="65"> Ta poteza je uničila rezervate , omogočila je nadaljno razdelitev in prodajo z vsako naslednjo generacijo .
(src)="66"> Көпчүлүк үлүш жерлер жана резервациялардын чегинде жайгашкан көптөгөн жеке жерлер азыркы убакта ак фермерлердин колунда .
(trg)="66"> Večina ostale zemlje in veliko parcel znotraj meja rezervata so sedaj v rokah belih lastnikov rančov .
(src)="67"> Кайрадан жакшы жерлерге Уасишу ээ болду .
(trg)="67"> Ponovno gre najboljši del zemlje wasichuju .
(src)="68"> 1890 жыл менин оюмча бул слайттардын арасында эң маанилүү күн .
(trg)="68"> 1890 , datum , za katerega verjamem , da je najpomembnejši v tej predstavitvi .
(src)="69.1"> Бул жылы Wounded Knee ( Вундид Нии ) аттуу кандуу коогалаңы болгон .
(src)="69.2"> Декабрдын 29нда
(trg)="69.1"> To je leto pokola pri Ranjenem kolenu .
(trg)="69.2"> 29 . decembra
(src)="70"> Америкалык аскерлер Вундид Нии булуңунда Сиу эли жайгашкан айылды курчоого алат жана Big Foot ( Биг Фуд ) аттуу эл башчысы менен бирдикте 300дөй жергиликтүү калкты аёсуз өлтүрүшөт , бул кандуу окуяда аскерлер жаңы куралды колдонушат ал автоматтык октор менен атылган Hotchkiss ( Хотчкис ) аттуу мылтыгы болгон .
(trg)="70"> so vojaki ZDA obkolili tabor Sioux pri zalivu Ranjeno koleno. in poklali poglavarja Big Foot-a in 300 vojnih ujetnikov z uporabo novega , hitro-strelnega orožja , ki je streljalo granate , imenovanega top Hotchkiss .
(src)="71"> Бул салгылашуу деп аталган өлтүрүүлөр үчүн 20 Конгресстик эрдик үчүн медалдар 7чи кавалериянын жоокерлерине берилген .
(trg)="71"> Za to , tako imenovano " bitko " , je bilo 20 kongresnih častnih Medalj za hrabrost dodeljenih 7 . konjenici .
(src)="72"> Бүгүнкү күндө , салгылашуулардын арасындагы эң жогорку дэңгээлде ыйгарылган бул медал чоң сыйлыктуу медал болуп эсептелет .
(trg)="72"> Do današnjega dne je to največje število Častnih medalj , ki so bile kdajkoli podeljene za eno samo bitko .
(src)="73"> Мына ушул медалдардын көпчүлүгү аялдар менен жаш балдарды ырайымсыз жок кылуу үчүн берилген мындай сыймыка жетүү Биринчи Дүйнөлүк согушта да , Экинчи Дүйнөлүк согушта да , Корея , Вьетнам , Ирак жана Афганистан согуштарында да болгон эмес .
(trg)="73"> Več Častnih medalj je bilo podeljenih za pokol žensk in otrok , kot za katerokoli bitko v prvi svetovni vojni , drugi svetovni vojni , Koreji , Vietnamu , Iraku ali Afganistanu .
(src)="74"> Вундид Нии кандуу коогалаңы түпкүлүктүү калктын согушунун аяктоосу деп эсептелет .
(trg)="74"> Pokol pri Ranjenem kolenu predstavlja konec vojn z Indijanci .
(src)="75"> Мен кайсыл гана жактагы Вундид Нииде каза тапкандардын жайларына барбайын , мен ал жайларды жалаң гана Лакота же Сиу элдердики эмес бирок баардык түпкүлүктүү элдердин жайларындай көрөм .
(trg)="75"> Kadarkoli obiščem mesto množičnega groba pri Ranjenem kolenu , ga vidim ne samo kot grob za Lakoto ali za Siouxe , ampak kot grob za vse staroselce .
(src)="76"> Black Elk ( Блэк Илк ) аттуу ыйык киши айткан бир сөз бар , " Ошондо эмне жок болуп , түгөнгөндүгүн мен билбей калдым .
(trg)="76"> Sveti mož , Črni los , je rekel , " Takrat nisem vedel , kaj vse se je končalo .
(src)="77"> Азыркы карыган жашымда артымды кылчайып караганымда Баягы өтүп кеткен аялдар менен жаш балдардын ар тарапта үйүлүп жаткан денелери кадимки эле ийилген капчыгайды бойлоп мен аларды көргөндө сайды көргөндөй болуп алардын жаш көздөрү элесимде .
(trg)="77"> Ko sedaj gledam nazaj , na svoja stara leta , lahko še vedno vidim poklane ženske in otroke , kako ležijo na kupih in razsejani , po vsej krivi soteski , tako živo , kot sem jih videl z mladimi očmi .
(src)="78"> Ошол кандуу жерде дагы башка нерсе түбөлүко жок болгондугун көрөм ал ажал октору менен кошо жерге көмүлгөн .
(trg)="78"> In vidim , da je takrat v krvavem blatu umrlo še nekaj drugega in je bilo pokopano v viharju :
(src)="79"> Ал адамдардын келечеке болгон тилектери жок болгон ,
(trg)="79"> Sanje ljudi so umrle tam ,
(src)="80"> жана ал тилектер аябай сонун болгон . "
(trg)="80"> in te sanje so bile prelepe . "
(src)="81"> Бүгүнкү күн менен Түпкүлүктүү Америка Элинин тарыхында жаңы доор пайда болду .
(trg)="81"> S tem dogodkom se je začelo novo obdobje ameriških staroselcev .
(src)="82.1"> Баардык нерселерди ченесе болот Вундид Нии окуясына чейин жана андан кийин .
(src)="82.2"> Анткени накта ошол учурда Хотчкисс мылтыктарын мээлеп туруп Америка өкмөтү түпкүлүктүү калктын укуктарына болгон көз карашын ачык көрсөткөн .
(trg)="82.1"> Vse se lahko meri pred Ranjenim kolenom in po njem .
(trg)="82.2"> Ker je v tistem trenutku , s prsti na sprožilcih Hotchkiss topov , vlada ZDA odkrito razglasila svoje stališče do pravic staroselcev .
(src)="83.1"> Анткени алар келишимдерден чарчаган .
(src)="83.2"> Алар ыйык дөбөлөрдөн чарчаган .
(trg)="83.1"> Naveličani so bili sporazumov .
(trg)="83.2"> Naveličani so bili svetih hribov .
(src)="84"> Алар арбак бийлеринен чарчаган .
(trg)="84"> Naveličani so bili plesa duhov .
(src)="85"> Иши кылса алар Сиу элинин келип чыккан баардык ыңгайсыздыктарга чарчаган .
(trg)="85"> In naveličani so bili vseh nevšečnosti s Siouxi .
(src)="86"> Ошондуктан алар түпкүлүктүү калкка өзүлөрүнүн эрежелерин алып келишкен .
(trg)="86"> Zato so ven privlekli topove .
(src)="87"> " Мындан ары силер Түпкүлүктүү калк - Indian ( Индиан ) " болосуңар деп , мылтыктары менен жергиликтүү калкты мээлеп маселени чечишкен .
(trg)="87"> " Bi zdaj rad bil Indijanec ? " so rekli , s prstom na sprožilcu .
(src)="88"> 1900 : Америкадагы Түпкүлүктүү калктын саны эң төмөнкү дэңгээлге жетти - 250,000 ден аз болду , салыштырып келгенде бул калк 1492 жылы 8 миллиондогон санды түзгөн .
(trg)="88"> 1900 : Populacija Ameriških Indijancev je dosegla najnižjo točko -- manj kot 250 000 , v primerjavi z osmimi milijoni leta 1492 .
(src)="89"> Шумдук ылдамдыктагы көрсөткүч .
(trg)="89"> Previjmo naprej .
(src)="90"> 1980 : Америка тарыхындагы эң чоң убакытка созулган сот Сиу улуту менен Америка Кошмо Штаттарынын ортосундагы мамилени териштирип Американын Жогорку Соту тарабынан каралган .
(trg)="90"> 1980 : O najdaljšem sodnem primeru v zgodovini ZDA , narod Sioux proti ZDA , je razsodilo Vrhovno sodišče ZDA .
(src)="91"> Соттун чечими боюнча , Сиу элин резервация жерлерине көчүрүү жана алардын жети миллион акр чакырымдагы жерлери жер изилдөөчүлөр жана отурукташа турган көчмөндөр үчүн берилгени Форд Ларами экинчи келишиминин шарттарынын одоно бузулгандыгы тууралуу тыянак чыгарган .
(trg)="91"> Sodišče je odločilo , da ko so Siouxe premestili v rezervate , in je bilo sedem milijonov arov njihove zemlje dostopne rudosledcem in naseljevalcem , so bili pogoji drugega sporazuma pri Fort Laramie kršeni .
(src)="92.1"> Сотко ылайык Блэк Хилз жерлери мыйзамсыз түрдө тартылып алынган жана ал жерлердин алгачкы баасына пайыз кошулуп Сиу улутуна толук бойдон төлөнүшү керек деген тыянак чыгарылат .
(src)="92.2"> Блэк Хилз үчүн төлөнө турган акы катары
(trg)="92.1"> Sodišče je razsodilo , da so bili Črni hribi vzeti ilegalno in da mora biti prvotna cena z obrestmi plačana narodu Sioux .
(trg)="92.2"> Kot plačilo za Črne hribe
(src)="93"> Сот 106 миллион гана долларды Сиу улутуна берилсин деп чечим чыгарат .
(trg)="93"> je sodišče dodelilo samo 106 milijonov dolarjev narodu Sioux .
(src)="94"> Сиу эли ал акчадан баш тартат жана " Блэк Хилз жерлери сатылбайт " деген ураан менен кала берет .
(trg)="94"> Siouxi so denar zavrnili z bojnim krikom : " Črni hribi niso naprodaj . "
(src)="95"> 2010 : Бүгүнкү күндөгү Түпкүлүктүү калктын статистикасы , Вундид Нии коогалаңынан бир кылым убакыттан кийин , колониялык мурастын ачыка чыгышы , зомбулуктап элди көчүрүү жана келишимдердин одоно бузулган окуяларга бай болду .
(trg)="95"> 2010 : statistični podatki o staroselcih danes , več kot stoletje po pokolu pri Ranjenem Kolenu , odkrivajo zapuščino kolonizacije , prisilne migracije in kršitve sporazmov .
(src)="96"> Пайн Ридж Түпкүлүктүү калктын резервациясындагы жумушсуздук 85 жана 90 пайыз ортосунда белгиленет .
(trg)="96"> Brezposelnost na rezervatu Pine Ridge se giblje med 85 in 90 odstotki .
(src)="97.1"> Америкадагы үй-жай менен камсыз кылуу кызматы жаңы үйлөрдү сала албайт , ал эми азыркы турган турак жайлар акырындан кыйрап жатышат .
(src)="97.2"> Көпчүлүк эл үй-жайсыз ,
(trg)="97.1"> Urad za naselitve ne more zgraditi novih objektov in že obstoječi objekti razpadajo .
(trg)="97.2"> Mnogi so brez domov ,
(src)="98"> ал эми үйлөрү барлар чирип бара жаткан имараттарда беш үй-бүлөөгө чейин жашашат .
(trg)="98"> in če imajo dom , so stlačeni v razpadajoče zgradbe , tudi s po petimi družinami .
(src)="99"> Пайн Ридждеги 39 пайыз үйлөрүндө свет жок .
(trg)="99"> 39 odstotkov domov na Pine Ridge-u nima elektrike .
(src)="100"> Резервациядагы дээрлик 60 пайыз үйлөр көк дат менен капталган .
(trg)="100"> Vsaj 60 odstotkov domov na rezervatu ima črno plesen .