# ky/ted2020-276.xml.gz
# nn/ted2020-276.xml.gz
(src)="1"> Физикадан башка мен бөтөн нерселерди да изилдеп жатам .
(trg)="1"> Vel , eg driv med andre ting i tillegg til fysikk .
(src)="2"> Чындыгында , азыр аларга убакытымдын көпчүлүгүн кетирем .
(trg)="2"> Faktisk , hovudsakleg andre ting for tida .
(src)="3"> Алардын бири - бул адам тилдердин алыс мамилелери .
(trg)="3"> Ein ting er fjerne slektskap mellom menneskelege språk .
(src)="4"> АКШнын жана Батыш Европанын
(trg)="4"> Og profesjonelle , historiske lingvistar i USA
(src)="5"> адис тарыхый лингвисттери алыс мамилелерди , чоң топторду , жана тааныш тил бүлөлөрдөн байыркы топторду изилдөөдөн көбүнчө качып жүрүшөт .
(trg)="5"> og i Vest-Europa held seg helst unna slektskap over store avstandar ; store grupperingar , grupperingar som går langt attende i tid , lenger enn dei vanlege familiane .
(src)="6.1"> Алар аны жаман көрөт .
(src)="6.2"> Бул кербездик деп ойлошот .
(src)="6.3"> Бул кербездик эмес деп ойлойм .
(trg)="6.1"> Dei liker det ikkje ; dei tykkjer det er vrøvl .
(trg)="6.2"> Eg tykkjer ikkje det er vrøvl .
(src)="7.1"> Санта Фе институтунда жана Москвада мыкты лингвисттер , негизинен орустар , ошону изилдеп жатышат .
(src)="7.2"> Ошо изилдөөлөр эмнеге жеткирет экенин көргүм келет .
(trg)="7"> Og det finst glimrande lingvistar , hovudsakleg russarar , som arbeider med det ved Santa Fe-instituttet og i Moskva , og eg vil veldig gjerne sjå kva det fører til .
(src)="8"> 20-25 миң жыл мурун тилдердин бир жалпы түпкү атасы бар болгону туурабы ?
(trg)="8"> Fører det verkeleg til eit enkelt opphav for omtrent 20 -- 25.000 år sidan ?
(src)="9"> Ошо бир түпкү атасынан мурунураак заманында карасак мүмкүн ушу убакытта көп тилдердин арасында мелдеш болчу .
(trg)="9"> Og kva om me går vidare bakover , forbi det eine opphavet , då det truleg var konkurranse blant mange språk ?
(src)="10.1"> Ошол качан болчу ?
(src)="10.2"> Азыркы тилдер канча жашта ?
(trg)="10.1"> Kor langt tilbake går det ?
(trg)="10.2"> Kor langt tilbake går moderne språk ?
(src)="11"> Канча миң жыл мурун ал бар болчу ?
(trg)="11"> Kor mange titals tusen år går det tilbake ?
(src)="12"> Крис Андерсон : Жообу эмне экенин болжолуңуз барбы ?
(trg)="12"> Chris Anderson : Har du ei forventing eller ei von om kva svaret er ?
(src)="13"> Мюррей Гелл-Манн : Менин оюмча азыркы тилдер үңкүр сүрөттөн да , үңкүр скульптуралардан да , 35000 жыл мурда Ориньяк доорудан Батыш Европанын үңкүрлөрдө топуракта бий кадамдардан да эскирээк .
(trg)="13"> Murray Gell-Mann : Vel , eg trur moderne språk må vere eldre enn holemåleria og helleristingene og holeskulpturane og dansetrinna i den mjuke leira i holene i Vest-Europa i Aurignackulturen for omtrent 35.000 år sidan , eller tidlegare .
(src)="14"> Ушундай нерселерди азыркыдай тилсиз жасоо мүмкүн эмес деп эсептеймин .
(trg)="14"> Eg klarer ikkje å tru at dei gjorde alle dei tinga utan å ha eit moderne språk .
(src)="15"> Ошентип , менин оюмча тилдин чын теги ушундай байыркы же андан да байыркыраак .
(trg)="15"> Så eg gjettar at det faktiske opphavet iallfall er så langt tilbake og kanskje endå lenger .
(src)="16.1"> Бирок ошондой болсо да мүмкүн азыркы текшерген тилдерин көбү эртерээк , мисалы 20000 жыл , тилден болуп чыккан .
(src)="16.2"> Ошол мүмкүнчүлүгү бизге эң чоң кыйындык .
(trg)="16.1"> Men det vil ikkje seie at ikkje alle , eller mange , eller dei fleste av språka me har funne i dag , kanskje kunne stamme frå eit som er mykje yngre enn det , til dømes 20.000 år , eller noko slikt .
(trg)="16.2"> Det er dette me kallar ein flaskehals .
(src)="17"> Крис Андерсон : Мүмкүн Филип Андерсон туура айткан .
(trg)="17"> CA : Vel , Philip Anderson kan ha hatt rett .
(src)="18"> Сиз башка кишилерден бардык нерсе боюнча көбүрөөк билесиз го .
(trg)="18"> Kanskje du rett og slett kan meir om alt enn nokon andre .
(src)="19.1"> Бул мен үчүн чоң урмат .
(src)="19.2"> Ыракмат , Мюррей Гелл-Манн .
(trg)="19.1"> Så det har vore ei ære .
(trg)="19.2"> Takk skal du ha , Murray Gell-Mann .
(src)="20"> ( Кол чабуулар )
(trg)="20"> ( Applaus )