# ku/ted2020-10.xml.gz
# tr/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> لەگەڵ ئەو هەموو گرنگیدانە بە نەخۆشی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە هەندێک زانیاری تر لەو بارەیەوە دەبیستین لە لایەن زانای بلیمەت ، دکتۆر بریلیانت دەمەوێت باس لە چەند نەخۆشی یەکی تریش بکەم ، لەوانە نەخۆشی دڵ و مولولەکانی خوێن ، شەکرە و هەروەها بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن کە هەموو ئەم نەخۆشیانە دەکرێت ڕیگریان لێ بکرێت لانی کەم لە % ٩٥ ی خەڵکی دا تەنها بە گۆڕینی سیستمی خۆراکیان و شیوازی ژیانیان
(trg)="1.1"> AIDS ve kuş gribi hakkındaki tüm haklı kaygılarımızın ötesinde , -- ki bu konuda parlak Dr. Brilliant bize bugün daha ayrıntılı bilgi verecek -- bir diğer pandemik salgından , kalp hastalıklarından , şeker hastalığı ve tansiyondan bahsetmek istiyorum .
(trg)="1.2"> Bunların hepsi insanların % 95 'inde , sadece yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesiyle tamamen önlenebilir .
(src)="2"> ئەوەی کە ڕوو دەدات ئەوەیە کە نەخۆشییەکان بە جیهانی بوون ، چونکە خەڵکی وەک ئێمە نان دەخۆن ، وەک ئێمە دەژین ، هەروەها وەک ئێمەش دەمرن بە تایبەتی لە نەوەیەکی دیاری کراودا ، بۆ نمونە ئاسیا لە نزمترین ئاستی ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ و قەڵەوی و شەکرەوە گۆڕدرا بۆ بەرزترین ئاست . لە ئەفریقاش ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ یەکسانە بە ڕێژەی قوربانیانی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە لە زۆربەی وڵاتاندا
(trg)="2.1"> Bizler burada , hastalıkların küreselleşmesine tanık oluyoruz .
(trg)="2.2"> Diğer toplumlar bizim gibi beslenmeye , yaşamaya ve ölmeye başladı .
(trg)="2.3"> Ve örneğin Asya bir tek kuşağın yaşam süresinde , kalp hastalığı , şişmanlık ve şeker hastalığında en düşük oranlardan en yüksek oranlara vardı .
(trg)="2.4"> Afrika 'da , birçok ülkede , kalp hastalıklarından ölüm sayısı AIDS ve HIV nedeni ile olan ölümlere artık eşit .
(src)="3"> کەواتە ئێمە ماوەیەکی کاتی ناسکمان هەیە ، کە پێویستە لەسەرمان گۆڕانکارییەکی گرنگ درووست بکەین کە بتوانێت کاریگەری لەسەر ژیانی ملیۆنەها کەس درووست بکات هەروەها کار بکەین لەسەر شیوازێکی پزیشکی لە پێوەرێکی جیهانی دا
(trg)="3"> Gerçek anlamda milyonlarca insanın yaşamına önemli değişiklikler getirebilme ve küresel çapta koruyucu hekimlik konusunda bir fırsat penceresi ile karşı karşıyayız .
(src)="4"> نەخۆشییەکانی دڵ و خوێن ، تا ئێستاش زیاتر و زیاتر خەڵک دەکوژن نەک بەتەنها لەم وڵاتەدا ، بەڵکو لە سەر تا سەری جیهاندا -- لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا دەتوانرێت ڕێگری لە تووشبوونی خەڵکی بەم نەخۆشیانە بکرێت
(trg)="4"> Kalp ve damar hastalıkları yalnızca Amerika 'da değil , tüm Dünya 'da hemen hemen herkes için tümüyle önlenebilir olmasına rağmen , her şeyden çok insan öldürüyor .
(src)="5"> تەنها هێندە نی یە کە بتوانرێت ڕێگری بکرێن : بەڵکو لە ڕاستیدا دەکرێت پێچەوانەش بکرێنەوە . هەروەها لەم ٢٩ ساڵەی ڕابردوودا توانیمان ئەو ڕاستییە بخەینە ڕوو کە بە گۆڕینی ژەمە خواردنەکان و جۆرێتی ژیانمان دەتوانین ئەو کارە بکەین ، بە بەکارهێنانی ئامێری پێشکەوتووی گران بەها , کە پێوەرێکی تەواوە بۆ سەلماندنی بەهێزی ئەو تاکتیکە ساکارانە ئەو ڕاستیەمان سەلماند ، کە وەک کەمترین بڕی تێچوونی چارەسەر کردن تەماشا دەکرێن -- هەر وەها بە پێوانە کردن و لێکۆڵینەوە لە مولولەکانی خوێن بە ئامێری تایبەت لە ماوەی ساڵێکدا و ڕوانین لە مولولەکانی خوێن بە تیشک
(trg)="5.1"> Yanlızca önlenebilir değil , aynı zamanda geriye çevrilebilirler .
(trg)="5.2"> Neredeyse 29 yıldır kolayca beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzını değiştirerek , pahalı , yüksek teknoloji ürünü olan ölçümlerle bu basit düşük maliyetli ve çok gelişmiş olmayan teknolojilerin ne kadar güçlü olduğunu kanıtlıyoruz .
(trg)="5.3"> Bir yıl önce ve sonra , arteriyografi değerleri ve kalp PET göstergeleri .
(src)="6"> چەند مانگێک لەمەوبەر -- هەستاین بە بڵاو کردنەوەی یەکەمین لێکۆڵینەوەمان ، ئەوەی نیشان دەدا کە ئێوە دەتوانن ڕێگری بکەن لە توشبوون بە شیرپەنجەی پڕۆستات بە گۆڕینی جۆرێتی ژیان و ژەمە خواردنەکەکان ، هەروەها لە سەدا ٧٠ ی قەبارەی خانە شێر پەنجەییەکان کەمدەکاتەوە ، یاخود گەشەکردنیان دەوەستێنێت ، بە بەراورد کردنیان لەگەڵ % ٩ ی خانەکانی تر
(trg)="6"> Birkaç ay önce , prostat kanserinin beslenme alışkanlıklarını ve yaşam tarzını değiştirerek durdurulabileceğini veya iyileştirilebileceğini , tümör büyümesinde % 70 oranında azalma sağlanabileceğini -- kontrol grubunda bu oran sadece % 9 idi -- gösteren ilk çalışmayı yayınladık .
(src)="7"> هەروەها لەم ( ئێم - ئاڕ-ئای ) یەدا دەبینن کە خانە توشبووەکان بە شێرپەنجە ڕەنگیان سورە -- دەتوانن ببینن کە چۆن پاش ساڵێک کەمبوونەتەوە
(trg)="7.1"> Ve burada MRI ve MR spektroskopileri , prostat tümörünün aktivitesi kırmızı ile gösterilmiştir .
(trg)="7.2"> Bir sene sonra küçüldüğünü görebilirsiniz .
(src)="8"> ئێستا نەخۆشی قەڵەوی لە ئارادایە : دوو لەسەر سێی لاوان و لەسەدا پانزەی منداڵان ئەم نەخۆشیەیان هەیە ، ئەوەی کە زۆر گرنگە بەلای منەوە ئەوەیە کە ڕێژەی نەخۆشی شەکرە بە ڕێژەی % ٧٠ زیادی کردووە لەم ١٠ ساڵەی ڕابردوودا ، کە پێدەچێت ئەمان ببنە یەکەمین جیل کە تێیدا منداڵەکانمان ژیانێکی کورتتریان هەبێت وەک لە ئێمە ، ئەمە جێگەی داخە ، هەروەها ئەمە دەتوانرێت ڕێگری لێ بکرێت
(trg)="8.1"> Ve şimdilerde obez salgını var .
(trg)="8.2"> Yetişkinlerin üçte ikisi ve çocukların % 15 'i .
(trg)="8.3"> Beni asıl endişelendiren şey , şeker hastalığının son 10 yılda % 70 artmış olması ve bu belki de ilk defa bizim yaşadığımızdan daha kısa süre yaşayacak çocukların nesli olacak .
(trg)="8.4"> Bu çok acıklı ve önlenebilir .
(src)="9"> ئەوان تەنها ئەنجامی هەڵبژاردنەکان نین ، بەڵکو ئەوان مرۆڤن -- ژمارەی تووشبوان بە قەڵەوی لە ویلایەتەکەماندا لە ٨٥ ، ٨٦ ، ، ٨٧-ەوە دەستی پێکردووە ، ئەمانە بە گوێرەی وێب سایتی کۆنترۆڵ کردنی نەخۆشییەکان ، ٨٨ ، ٨٩ ، ٩٠ ، ٩١ --- ئێوە ڕیکخستنێکی نوێ دەبینن -- ٩٢ ، ٩٣ ، ٩٤ . ٩٥ ، ٩٦ ، ٩٧ ، ٩٨ ، ٩٩ ، ٢٠٠٠ ، ٢٠٠١ -- تا بێت خراپتر دەبێت ، ئێمە ( بە سێوەیەک لە شێوەکان گەشە دەکەین ( پێکەنین ئێستا ، ئێما دەتوانین لەو بارەیەوە چی بکەین ؟ لە ڕاستیدا . ئێوە دەزانن کە ئەو شیوازە خواردنەی کە ئێمە بۆمان دەرکەوتووە کە دەتوانێت نەخۆشییەکانی دڵ ە شێرپەنجە پێچەوانە بکاتەوە ، شێوازی خواردنی ئاسیاییە
(trg)="9.1"> Bunlar , oy sonuçları değil .
(trg)="9.2"> Bunlar , eyaletlere göre obez olan insanların sayısı ' 85 , ' 86 , ' 87 'den başlayarak , bunlar CDC 'nin websitesinden ' 88 , ' 89 , ' 90 , ' 91 , ve yeni bir kategori geliyor ' 92 , ' 93 , ' 94 , ' 95 , ' 96 , ' 97 , ' 98 , ' 99 , 2000 , 2001 -- ve daha da kötüleşiyor .
(trg)="9.3"> Sanki geriliyoruz .
(trg)="9.4"> Şimdi bununla ilgili ne yapabiliriz ?
(trg)="9.5"> Evet , kalp hastalıklarını ve kanseri iyileştiren diyet , Asya diyeti .
(src)="10"> بەڵام خەڵکی ئاسیاش ئێستا وەک ئێمە نان دەخۆن ئەمەش هۆکاری ئەوەیە کە ئەوانیش نەخۆش دەکەون وەک ئێمە
(trg)="10"> Ama Asya 'daki insanlar bizim gibi yemeye başladılar , bu da bizim gibi onların da hasta olmalarının sebebi .
(src)="11"> من لەگەڵ چەندین کۆمپانیای گەورەی خواردەمەنیدا کارم کردووە . دەتوانن خۆراکی خۆش و بە تام و هەروەها گونجاو لە ڕووی تەندروستییەوە ئامادە بکەن ، بۆ نمونە ، من بەڕێوبەرایەتی " ماکدۆناڵد و پیپسی و کۆناگرا و سەیف وەی " و هەروەها بەم زووانەش بەڕیوبەرایەتی " دێڵ مۆنت " دەکەم ، ئەوان دەڵێن ئەمە بازرگانییەکی باشە
(trg)="11.1"> Birçok sayıda büyük yemek firmaları ile çalışmaktayım .
(trg)="11.2"> Onlar sağlıklı besinleri eğlenceli , çekici ve kıtır kıtır yapabilirler .
(trg)="11.3"> McDonald 's 'ın , PepsiCo , ConAgra ve Safeway 'in danışmanlar kurulunu yönetiyorum ve çok yakında Del Monte 'nin .
(trg)="11.4"> Bunu iyi bir iş olarak görüyorlar .
(src)="12"> ئەو زەڵاتانەی کە لە ماکدۆناڵد پێشکەش دەکرێن بەرهەمی کار کردنن -- بە نیازن زەڵاتەی ئاسیاییش بهێنن . لە کۆمپانیای پیپسیش ، دوو لەسەر سێی هۆکاری گەشەکردنیان خواردنە باشەکانیانە
(trg)="12.1"> McDonald 's 'ta gördüğünüz salatalar çalışmamızdan geldi -- yakında Asya Salatası 'nı menülerine ekleyecekler .
(trg)="12.2"> Pepsi 'nin gelirlerindeki büyümenin 3 'te 2 'si daha iyi yemeklerden kaynaklanıyor .
(src)="13"> کەواتە ئەگەر بتوانین بەم شێوەیە کار بکەین ، ئەوکاتە دەتوانین ئەو داهاتانە بپارێزین کە بەکاریان دەهێنین بۆ کڕینی دەرمانی پێویست بۆ چارەسەرکردنی ئایدز و مەلاریا وە هەروەها ئەنفلۆنزای باڵندە . سوپاس
(trg)="13.1"> Ve eğer bunu yapabilirsek , AIDS ve HIV ve sıtmanın tedavisi ve kuş gribinden korunmak için gereken ilaçları alarak kaynakları ulaşılabilir hale getirebiliriz .
(trg)="13.2"> Teşekkürler .
# ku/ted2020-1006.xml.gz
# tr/ted2020-1006.xml.gz
(src)="1"> ئایا هەرگیز هەستت کردووە نقوم بویت کاتێ روبەڕوی کێشەیەکی ئاڵۆز بویتەوە ؟
(trg)="1"> Karmaşık bir problem ile karşılaştığınızda kendinizi hiç tamamen tükenmiş hissettiğiniz mi ?
(src)="2"> باشە ، هیوام وایە لە ماوەی کەمتر لە سێ خۆلەکدا ئەمە بگۆڕین
(trg)="2"> Bunu üç dakika içinde değiştirmeyi ümit ediyorum .
(src)="3"> هیوادارم قایلت بکەم بەوەی ئاڵۆز هەمیشە مانای ئاڵۆسکاو ناگەیەنێت
(trg)="3"> Bu yüzden , karmaşıklığın her zaman çetrefilliye eşit olmadığına sizi ikna etmeyi ümit ediyorum .
(src)="4"> بە لای منەوە ، نانێکی باگێتی باش کە تازە لە فڕن دەرهێنرابێت شتێکی ئاڵۆزە بەڵام نانێکی کاری و پیاز و زەیتونی سەوز و پەنیر شتێکی ئاڵۆسکاوە .
(trg)="4"> Benim için , iyi hazırlanmış bir baget , fırından çıkmış taze , karmaşıktır , fakat körili soğan yeşil zeytin haşhaşlı peynirli ekmek karşıktır .
(src)="5"> من کەسێکی ژینگەناسم و ئاڵۆزی دەخوێنم .
(trg)="5"> Ben bir çevre bilimciyim ve karmaşıklık üzerine çalışıyorum ve onu seviyorum .
(src)="6"> من حەزم لە ئاڵۆزییە . و لێکۆڵینەوە لە ئاڵۆزییەکانی جیهانی سروشتیدا و لە پەیوەندییەکانی نێوان توخمەکاندا دەکەم .
(trg)="6"> Ve türlerin birbirleri ile olan bağlantısı , doğal dünya üzerine eğitim aldım ,
(src)="7"> ئەمە تۆڕی خۆراکە یاخود نەخشەی خۆراکی نێوان توخمەکان کە لە دەریاچەکانی ئەلپاینی ناو چیاکانی کالیفۆرنیا دەژین .
(trg)="7"> Buradaki bir beslenme ağı , ya da Kaliforniya dağlarındaki yükseklerdeki göllerde yaşayan türlerin beslenme bağlarının haritasıdır .
(src)="8"> ئەو تۆڕی خۆراکەش بەم جۆرە دەگۆڕێت کاتێ ماسییەکی بۆ زیاد بکرێ کە پێشتر لەو ژینگەیەدا نەبوبێت
(trg)="8"> Ve bu daha önce yaşamamış olan o bölgeye ait olmayan balıklarla doldurulduğunda besin ağına olan şeydir .
(src)="9"> ئەو هەمو توخمە خۆڵەمێشییانە لەناودەچن
(trg)="9"> Bütün gri türler kayboluyor .
(src)="10"> هەندێکیان لە راستیدا لەسەر لێواری لەناوچونن .
(trg)="10"> Bazıları aslında nesli tükenmenin eşiğinde .
(src)="11"> ئەو دەریاچانەی کە ماسییان هەیە مێشولەیان زۆرترە ، هەرچەندە ماسییەکان دەیانخۆن .
(trg)="11"> Ve balıkların olduğu göllerde daha fazla sinek var , yemelerine rağmen .
(src)="12"> ئەم کاریگەرییانە هەمویان نەزانراو بون . بەڵام ئێستا بۆمان دەرکەوتووە کە پێشبینیکراون .
(trg)="12"> Bu etkiler tamamen tahmin edilemez , ve tahmin edilebilirliğini henüz keşfetmeye çalışıyoruz .
(src)="13"> ئێستا دەمەوێ چەند تێگەیشتنێکی گرنگتان بدەمێ سەبارەت بەو ئاڵۆزییەی لە ئێمە لە لێکۆڵینەوەی ژینگەدا فێری بوین کە رەنگە بە سەر کێشەکانی تریش دا بچەسپێت .
(trg)="13"> Size diğer problemlerede uygulanabilir olan doğa çalışmalarından öğrendiğimiz karmaşıklık hakkında birkaç anlayışı paylaşmak istiyorum .
(src)="14"> یەکەمیان بریتییە کە توانا سادەکەی ئامێرە باشەکانی بینین کە یارمەتیمان دەدەن ئاڵۆزییەکە رون بکەینەوە و هانت دەدەن ئەو پرسیارانە بکەیت کە پێشتر نەتکردون
(trg)="14"> İlk olarak karmaşıklığı çözmeye yarayan görüntü araçlarının basit gücü ve daha önce düşünmediğiniz soruları size sormaya teşvik etmedir .
(src)="15"> بۆ نمونە ، دەتوانیت بەرنامەی زیادکردنی کاربۆن دابنێیت لە رێگەی زنجیرەی دابینکردنەکانی ناو ژینگەکەوە یاخود پەیوەندیییە ناوەکییەکانی ناو یەکەی ژینگەکانی ئەو رەگەزانەی لەژێر مەترسی لەناوچوندان لە پارکی نەتەوەیی یۆسمیت دا .
(trg)="15"> Örneğin kurumsal ekosistemdeki kurumsal tedarik zincirinden karbon çevrimini çıkartamazsınız , ya da Yosemite Ulusal Park 'ındaki nesli tükenmekte olan türler için yaşam alanlarının bağlantılarını da çıkartamazsınız .
(src)="16"> دوای ئەوە ئەگەر بتەوێت پێشبینی ئەوە بکەیت کە کاریگەریی رەگەزێک چیە لەسەر رەگەزێکی تر تەنیا ئەگەر تەرکیز بکەیتە سەر ئەو پەیوەندییە و پاشان هەمو ئەوانی تر بشاریتەوە ئەوە لە راستیدا کەمتر پێشبینیکراوە وەک لەوەی بگەڕێیتەوە بۆ دواوە ، و هەمو سیستمەکە لەبەرچاو بگریت - واتە هەمو رەگەزەکان و هەمو پەیوەندییەکان و لەو جێگایەوە بایەخەکە لەسەر ئەو بازنەی کاریگەرییە دەبێت کە لە هەموی گرنگترە .
(trg)="16"> Bir sonraki şey ise , bir türün diğer türe olan etkisini tahmin etmek isterseniz , eğer sadece o bağlantıya odaklanırsanız ve sonra geri kalanını ayırırsanız , bu aslında geri adım atıp , bütün sistemi , türleri , bütün bağlantıları ve bu yerde çoğuna konu olan etki alanına odaklanmaktan daha az tahmin edilebilir yapar .
(src)="17"> ئێمەش لە رێگەی لێکۆڵینەوەکانمان بۆمان دەرکەوتووە کە زۆر جار نزیک لەو خاڵەوە کە بایەخی پێ دەدەیت لە ماوەی نێوان یەک یان دو پلە .
(trg)="17"> Ve araştırmalarımızda keşfettiğimiz , bir ya da iki derecede önemsediğiniz noktaya sıklıkla bölgeseldir .
(src)="18"> کەواتە تا زیاتر بگەڕێیتەوە دواوە ، ئاڵۆزی لە ئامێز بگریت هەلی زیاتر هەیە کە وەڵامە سادەکان بدۆزیتەوە کە هەمیشە لەو وەڵامە سادەیە جیاوازە کە بەوە دەستت پێ کردبو .
(trg)="18"> Bu yüzden daha fazla geriye adım atmak , karmaşıklığı benimsemek , basit cevapları bulmada daha fazla şans demektir , ve başladığınızdaki basit cevaplardan daha farklıdır .
(src)="19"> با تەماشای کێشەیەکی زۆر ئاڵۆز بکەین لە رێگەی حکومەتی ئەمریکاوە
(trg)="19"> Hadi şimdi konuya daha çok odaklanalım ve Amerika hükümetinin gerçekten karmaşık bir problemine bakalım .
(src)="20"> ئەمە نەخشەی ستراتیجی روبەڕوبەنەوەی یاخیبونی ئەمریکایە لە ئەفغانستان
(trg)="20"> Bu Afganistandaki Amerikan karşı ayaklanmasının diyagramıdır .
(src)="21"> ئەمە چەند مانگێک لەمەوبەر لە لاپەڕەی یەکەمی نیویۆرک تایمزدا بو
(trg)="21"> Bir kaç ay önceki New York Times 'ın kapak sayfasıdır --
(src)="22"> دەستبەجێ راگەیاندنەکان گاڵتەیان پێ کرد بەوەی کە بە شێوەیەکی شێتانە ئاڵۆزە .
(trg)="22"> karmaşıklaştırılmak adına medya tarafından anında alay konusu olmuştur .
(src)="23"> و ئامانجەکە وەک باسکرابو بریتی بو لە زیادکردنی پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەتی ئەفغانستان .
(trg)="23"> Bahsedilen hedef Afganistan hükümeti için populist desteği arttırmaktı .
(src)="24"> ئاشکرایە کە کێشەیەکی ئاڵۆزە بەڵام ئایا ئالۆسکاوە ؟
(trg)="24"> Net olarak karmaşık bir problem , fakat gerçekten karışık mıydı ?
(src)="25"> کاتێ کە ئەمەم لەسەر لاپەڕەی یەکەمی تایمز بینی وتم " زۆر باشە ، دواجار شتێکم بینی کە بتوانم پەیوەندی پێوە ببەستم
(trg)="25"> Times 'ın kapağında bunu ilk gördüğümde , Dedim ki , " Harika , Sonunda ilişkilendirebileceğim birşey ,
(src)="26"> دەتوانم خۆمی پێوە سەرقاڵ بکەم . "
(trg)="26"> buna atlayabilirim . "
(src)="27"> باشە با دەست پێ بکەین . کەواتە بۆ یەکەمجار با دەستپێبکەین یەکەم تێگەیشتنی جیهان لەسەر نەخشەی سپاگێتی وەک تۆڕێکی رێکخراو
(trg)="27.1"> Hadi yapalım .
(trg)="27.2"> Şimdi burada ilk kez başlıyorsak , düzenlenmiş ağ gibi olan bu spagetti diyagramının dünya gösterimi .
(src)="28"> ئەو خاڵەی بازنەی بە دەوردا کێشراوە ئەوەیە کە ئێمە هەوڵ دەدەین کاری تێ بکەین - واتە پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەت .
(trg)="28"> Yuvarlak içine alınmış nokta etkilemeye çalıştığımız olan -- hükümet için popülist destektir .
(src)="29"> ئێستاش دەتوانین تەماشای بکەین ، پلەیەک ، دو پلە و تا سێ پلە لە خاڵەکە دور بکەوینەوە و سێ بەشی نەخشەکە دەسڕینەوە کە دەکەوێتە دەرەوەی بازنەی کاریگەرییەکەوە
(trg)="29"> Şimdi farklı açılardan bakabiliriz ve etki alanının dışındaki diyagramın üçte dördünü eliyebiliriz .
(src)="30"> لەناو ئەو بازنەیەدا زۆربەی ئەو خاڵانە کاریان لەسەر ناکرێت ، بۆ نمونە نەگونجاوی زەوی ناوچەکە و تەنیا بەشێکی زۆر کەمی لە کردەوەی سەربازی پێکهاتووە .
(trg)="30"> yuvarlak içinde , bu noktaların çoğu bölgenin kırıcılığı gibi konu olabilir değildir , ve küçük bir azınlık askeri dava olabilir .
(src)="31"> زۆربەیان ناتوندوتیژن و بە گشتی دابەش دەکرێن بۆ دو جۆر : بەشداری چالاکانە لە کێبڕکێی رەگەزی و بیروباوەڕی ئایینی و گەشەیەکی رەوا و ئاشکرای ئابوری و دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان
(trg)="31"> Çoğu şiddet içermez ve iki farklı kategoriye ayrılır etnik rekabetle aktif bağlılık ve dinsel inanışlar ve adalet ile hizmet koşulları ve şefaf ekonomik gelişimdir .
(src)="32"> من نازانم ئەمە چیە ، بەڵام دەتوانم ئەمە لە نەخشەکە تێ بگەم لە ماوەی ٢٤ چرکەدا .
(trg)="32"> Bunu bilmiyorum fakat bu 24 saniye içinde bu diyagramdan çözümleyebilirim .
(src)="33"> کاتێ تۆ نەخشەیەکی لەم جۆرە دەبینیت ، دەمەوێت نەترسیت
(trg)="33"> Böyle bir diyagram gördüğünüzde , korkmanızı istemiyorum .
(src)="34"> دەمەوێت خۆشحاڵ بیت . دەمەوێت ئاسودە بیت .
(trg)="34.1"> Heyacanlanmanızı istiyorum .
(trg)="34.2"> İçinizin rahat etmesini istiyorum .
(src)="35"> چونکە رەنگە وەڵامی سادە دەربکەون .
(trg)="35"> Çünkü basit cevaplar gelişebilir .
(src)="36"> ئێمە لە سروشتەوە فێری ئەوە بوین کە زۆر جار سادەیی دیوەکەی تری ئاڵۆزی پێکدەهێنێت .
(trg)="36"> karmaşanın diğer tarafında olan basitliği doğada keşfediyoruz .
(src)="37"> کەواتە بۆ هەمو کێشەیەک ، تا زیاتر بگەڕێیتەوە بۆ دواوە و ئاڵۆزی قبوڵ بکەیت هەلێکی باشترت دەبێت بۆ دوبارە نزیکبونەوە بۆ ناو ئەو وردەکارییە سادانە کە زۆرترین گرنگییان هەیە .
(trg)="37"> Bu yüzden herhangibir problem için , daha yukarıdan bakmak ve karmaşayı kucaklamak , daha çok önemsenen basit detaylar üzerine daha fazla yakınlaşmak demektir .
(src)="38"> سوپاس
(trg)="38"> Teşekkür ederim .
(src)="39"> -چەپڵە
(trg)="39"> ( Alkış )
# ku/ted2020-101.xml.gz
# tr/ted2020-101.xml.gz
(src)="1"> .زۆر سوپاس
(trg)="1"> Çok teşekkür ederim .
(src)="2"> .ئێستا ، چیرۆکێکتان بۆ دەگێڕمەوە
(trg)="2"> Şimdi , size bir hikaye anlatacağım .
(src)="3"> ، کاتێک ، بە فڕۆکەکە گەشتم کرد و گەیشتم ، دوای گەشتێکی درێژ لە ڕۆژئاوای ئینگلاند ، کۆمپیتەرەکەم ، لاپتۆپە خۆشەوستەکەم ، تێکچوو .. وەها بوو .. ئۆه .. کەمێک لەوە ئەچوو .. ئەو لە ئەنجامدا .بەهەرحاڵ ، هەموو شتەکان تەقینەوە
(trg)="3"> İngiltere 'nin batısında başlayan oldukça uzun bir yolculuktan sonra uçaktan indiğimde bilgisayarım , sevgili dizüstü bilgisayarım , kafayı yemişti , ve ah ! - işte buna benzeyen birşey- ve ekranı - her neyse , herşey uçmuştu .
(src)="4"> من لێرە چوومە لای پسپۆرانی ئایتی .بەڕێزێک کۆمپیتەرەکەی بۆ چاکردمەوە " گوتیشی ، " تۆ چیدەکەی لێرە ؟
(trg)="4"> Sonra buradaki Bilgi İşlem elemanlarına gittim ve bir beyefendi bilgisayarımı tamir etti , ve " Burada ne yapacaksın ? "
(src)="5"> " ، گوتم " چەلۆ دەژەنم و کەمێکیش گۆرانی دەڵێم " .گوتی ، " ئۆە ، منیش لەو جۆرە چەلۆیە دەژەنم
(trg)="5"> diye sordu , ben de " Çello çalıyorum ve biraz da şarkı söylüyorum , " dedim , ve o , " Aa , ben de biraz çello çalıyorum " dedi . "
(src)="6"> " منیش گوتم ، " بەڕاست تۆش ؟
(trg)="6"> Ve ben , " Gerçekten mi ? "
(src)="7"> ، بەهەرحاڵ ، کەواتە بۆ مەشقکردن لێرەی .لەبەرئەوەی ئەو مەزنەوە ، ئەو ناوی مارکە
(trg)="7.1"> dedim .
(trg)="7.2"> Her neyse , yani sizler bu gösteriyi izleyebiliyorsunuz , çünkü o harika , ve onun ismi Mark .
(src)="8"> ( چەپڵە ) هەروەها منیش بەهۆی هاوڕێکەمەوە .ثوماس دولبی خراومەتە ناو ئەو کارەوە
(trg)="8"> ( Alkış ) Suç ortağım Thomas Dolby de bizimle beraber .
(src)="9"> ( چەپڵە ) ئەم گۆرانیە بە ناوی " .دوورتر لە خۆر "
(trg)="9"> ( Alkış ) Bu şarkının ismi " Güneşten daha uzak "
(src)="10"> ( مۆسیقا ) ♫ بە زنجیرە بایەکدا بانگم کردیت ♫ ♫ ... بەڵام تۆ نەتبیست ♫ ♫ تۆ ئەو ڕووەکەی کە پێویستت بە خاکی هەژارە ♫ ♫ من زۆر باش مامەڵەم لەگەڵ کردوویت ♫ ♫ تا دەستبەرداری گوڵەکان ببم ... ♫ ♫ ئۆهـ من زۆر شت بووم بۆ تۆ ... ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووری خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچم بۆ باکور تا زۆرم سەرمابێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوە دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ دەریاکە لە سەرەوە دەیبەستێ ♫ ♫ تا بەر بە ڕوناکی بگرێت ♫ من لەگەڵ خۆشەویستیدا ♫ ♫ لە خۆشەویستیدام ♫ تۆ هەرگیز ئەو کەسە گونجاوە نیت ♫ لە چاوەکانی گێردا دا ♫ ♫ ( گێردا ناوی کسێکە ) ♫ پریشنگەکانی ئەو شتەی تۆی لێوە هاتیت ♫ ♫ هەموو ئەو پەپوولە بچوکانە شەوان دەفڕن ♫ ♫ تروسکەی ڕووناکی باوەڕ دەدرەوشێتەوە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووریی خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچمە باکور ، زۆرم سەرمام دەبێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ ... تۆ ناتوانی بمبینی ، نا ♫ ئەگەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەڕ دەکەم ( چەپڵە ) .زۆر سوپاس
(trg)="10"> ( Müzik ) ♫ Rüzgarda asılıyken sana seslendim ♫ ♫ ama duymadın ... ♫ ♫ Ve sen saf toprağa ihytiyacı olan sabansın ♫ ♫ ve ben sana çok iyi davrandım ♫ ♫ çiçekleri bırak diye ... ♫ ♫ Oh , Ben senin için çok zengindim ♫ ♫ Benim için güneşten daha da uzaktın ♫ ♫ Benim seninle olabileceğimden daha da ♫ ♫ Kuzey 'e gittiğimde çok üşüdüm ♫ ♫ Kalbim taşın altındaki lav gibi ♫ ♫ Değmezsin ♫ ♫ Değmezsin ♫ ♫ Hesap yapan gözlerinle ♫ ♫ dönme hareketlerinle ♫ ♫ beni göremezsin ♫ ♫ Beni göremezsin ... ♫ ♫ Ve kendime yeterince söylersem ♫ ♫ Buna inanacağım . ♫ ♫ Değmezsin ♫ ♫ Deniz , buzla kaplanmak üzere ... ♫ ♫ ışığı hapsetmek için ♫ ♫ Ve ben aşık olmaya aşığım ♫ ♫ ve sen hiçbir zaman tam olarak " o " değildin ♫ ♫ Gerda 'nın gözlerinde ♫ ♫ Neye dönüştüğünün parçaları ♫ ♫ Ve gece uçan bütün kelebekler ♫ ♫ lambanın parlak olduğuna inanırlar ♫ ♫ Değmezsin ♫ ♫ Değmezsin ♫ ♫ Hesap yapan gözlerinle ♫ ♫ Dönme hareketlerinle ♫ ♫ Beni göremezsin , hayır ♫ ♫ Ve kendime yeterince söylersem ♫ ♫ Buna inanacağım ♫ ♫ Değmezsin ♫ ♫ Benim için Güneş 'ten daha uzaktın ♫ ♫ Seninle olabileceğimden daha da uzak ♫ ♫ Kuzey 'e gittiğimde , çok üşüdüm ♫ ♫ Benim kalbim taşın altındaki lavdır ♫ ♫ Değmezsin ♫ ♫ Değmezsin ♫ ♫ Hesap yapan gözlerinle ♫ ♫ Dönme hareketlerinle ♫ ♫ Sen beni göremezsin , hayır ... ♫ ♫ Ve kendime yeterince söylersem , buna inanacağım . ♫ ( Alkış ) Çok teşekkür ederim .
# ku/ted2020-1012.xml.gz
# tr/ted2020-1012.xml.gz
(src)="1"> شتێکی خۆش ڕوویدا له ڕێگه‌مدا بۆ ئه‌وه‌ی زیره‌ک بم له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان منداڵێکم هه‌بوو ئه‌وه ئەوە نیه کە ده‌مه‌وێت بیڵێم
(trg)="1.1"> Zeki ve dunya capinda bir norofizyolog olma yolundayken ilginc bir sey oldu .
(trg)="1.2"> Bebegim dogdu .
(trg)="1.3"> Dunya capinda ve zeki
(src)="2"> هه‌تا ئێستا من هه‌وڵم نه‌داوه زیره‌ک ببم ، له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان
(trg)="2"> bir norofizyolog oldum anlaminda soylemiyorum .
(src)="3"> ببوره ، تێد
(trg)="3"> Uzgunum TED .
(src)="4"> به‌ڵام ، هه‌وڵمدا تازیره‌ک بم شه‌ڕ که‌رێک ( هه‌وڵ ده‌رێک ) له‌ناو باشترینه‌کان
(trg)="4"> Ama makul derecede parlak dunya capindaligi tartisilir bir endise kupu oldum .
(src)="5"> یه‌کێک له هاوڕێ کچه‌کانم له خوێندنگای ماسته‌ردا ، ماری وتی ، کیم من دۆزیمه‌وه
(trg)="5"> Yuksek okuldaki arkadaslarimdan Marie dedi ki , " Kim , olayi cozdum .
(src)="6"> ئه‌وه نیه که تۆ ده‌ترسی زیاتر له که‌سانی تر ئه‌وه‌یه که تۆ زیاتر ڕاستگۆیت له‌باره‌ی که تۆ چه‌ند ده‌ترسی
(trg)="6"> Sen herkesden daha norotik degilsin , sadece ne kadar norotik oldugun konusunda daha durustsun . "
(src)="7"> زۆر به‌نهێنی هه‌ندێک وێنه‌م هێناوه تا نیشانی ئێوه‌ی بده‌م
(trg)="7"> Tamamen durust olmak adina , sizlerle paylasmak icin bazi resimler getirdim .
(src)="8"> واوووو
(trg)="8"> Aaaa .
(src)="9"> من ته‌نها ده‌ڵێم ، ته‌مموز
(trg)="9"> Tek diyecegim , Temmuz .
(src)="10"> پێکه‌نین بێ ده‌نگی
(trg)="10"> ( gulusmeler ) zzzip
(src)="11"> بۆ دڵنیایی
(trg)="11"> guvenlik icin .
(src)="12"> به‌ڵاکانی ئاو ئینجێک ئاو
(trg)="12"> Kolluklar -- uc santim su .
(src)="13"> دواتر ، له‌کۆتایدا هه‌موویان خۆیان کۆکرده‌وه بۆ ( ٩٠ ) خوله‌که‌که‌ی ڕۆشتن بۆ شاخه‌کانی کۆپێر
(trg)="13"> Ve nihayet , Copper Dagina 90 dakikalik yolculuk icin haziriz .
(src)="14"> ئێوه تۆزێک هه‌ست به‌وه ده‌که‌ن
(trg)="14"> Simdi bir fikriniz olusmustur .
(src)="15"> منداڵه‌که‌م ، ڤاندێر ئێستا ( ٨ ) ساڵانه
(trg)="15"> Bebegim Vander simdi sekiz yasinda .
(src)="16"> له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی نه‌فره‌تی لێکراوه له‌گه‌ڵ تواناکانی یاری کردنم ئه‌و یاری تۆپی پێ ده‌کات
(trg)="16"> Benim atletik yeteneklerimle lanetlenmis olmasina ragmen futbol oynuyor .
(src)="17"> ئه‌و حه‌زی له‌یاری تۆپی پێ بوو
(trg)="17"> Amerikan futbolu oynamayi istiyor .
(src)="18"> ده‌یه‌وێت بزانێت چۆن یه‌ک چه‌رخه‌یه‌ک لێ بخوڕێت
(trg)="18"> Tek tekerlekli bisiklete binmeyi ogrenmek istiyor .
(src)="19"> که‌واته بۆچی من خه‌م ده‌خۆم ؟
(trg)="19"> Niye endiseleneyim ?
(src)="20"> چونکه ئه‌مه ئه‌وه‌یه که من ده‌مویست بیکه‌م ، ئه‌مه‌یه که من ده‌یڵێمه‌وه
(trg)="20.1"> Cunku bu benim isim .
(trg)="20.2"> Ogrettigim .
(src)="21"> ئه‌وه‌یه که ده‌یخوێنم ، ئه‌وه که هه‌ڵسوکه‌وتی له‌گه‌ڵ ده‌که‌م
(trg)="21.1"> Ogrendigim .
(trg)="21.2"> Tedavi ettigim .
(src)="22"> وه ده‌زانم که منداڵان هه‌موو ساڵێک نه‌خۆش ده‌که‌ون
(trg)="22"> Ve biliyorum ki cocuklar her sene beyin sarsintisi geciriyor .
(src)="23"> له‌ڕاستیدا ، هه‌موساڵێک زیاتر له ( ٤ ) ملیۆن که‌س نه‌خۆش ده‌که‌ون و به بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه ئه‌و داتایانه له‌ناو منداڵانی خوار ( ١٤ ) ساڵن له‌ژووری فریاگوزاریه‌کاندا ده‌بینرێ
(trg)="23"> Aslinda , senede dort milyon kisi beyin sarsintisi geciriyor , bu da sadece acil serviste gorulen 14 yas ve alti grubu .
(src)="24"> کاتێک منداڵان به بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه ئێمه باسی ئه‌وان ده‌که‌ین کاتێک زه‌نگه‌کان لێده‌دات به‌ڵام ئێمه به‌ڕاستی باسی چی ده‌که‌ین ؟
(trg)="24"> Beyin sarsintisi geciren cocuklardan cinladi ya da canlari caldi diye bahsediyoruz , ama aslinda neden bahsediyoruz ?
(src)="25"> با ته‌ماشا بکه‌ین
(trg)="25"> Bir bakalim .
(src)="26"> باشه ، " ستارسکی و هوتچ " به‌بێ هیچ شتێک ، به‌ڵێ که‌واته ، ڕووداوێکی ئوتومبێل
(trg)="26.1"> Evet .
(trg)="26.2"> " Starsky ve Hutch " sanirim .
(trg)="26.3"> Evet .
(trg)="26.4"> Bir araba kazasi .
(src)="27"> ٤٠ میل له کاتژمێرێکدا بۆ گه‌شتن به به‌ربسته جێگیره‌که
(trg)="27"> Saatte 40 mil hizla bir bariyere carpma --
(src)="28"> ٣٥ جی ئێس
(trg)="28"> 35 G.
(src)="29"> مشته کۆڵێکی به‌رزکردنه‌وه‌ی قورسایی بۆکسێک له ده‌موو چاوت بدات ٥٨ جی ئێس
(trg)="29"> Agir siklet bir boksor suratinizin ortasina yumruk atar -- 58 G.
(src)="30"> ئه‌گه‌ر تێنه‌گه‌یشتویت ، جارێکی تر باسی ده‌که‌ینه‌وه
(trg)="30"> Kacirdiysaniz bir daha bakalim .
(src)="31"> ته‌ماشای لای ڕاستی شاشه‌که‌وه بکه
(trg)="31"> Ekranin sag tarafina bakin .
(src)="32"> چی ده‌ڵێیت ؟
(trg)="32"> Ne dersiniz ?
(src)="33"> چه‌ند ( جی ئێس ) هه‌یه ؟
(trg)="33"> Kac G ?
(src)="34"> نزیک ٧٢
(trg)="34.1"> Yakin .
(trg)="34.2"> 72 .
(src)="35"> شێتانه ده‌بێت ئه‌گه‌ر بزانیت ١٠٣ جی ئێس
(trg)="35"> Cilginlik oldugunu dusuneceksiniz , 103 G.
(src)="36"> تێکڕای کاریگه‌ری بورانه‌وه‌که ٩٥ جی ئێسه
(trg)="36"> Ortalama beyin sarsintisi kuvveti 95 G.
(src)="37"> ئێستا ، کاتێک منداڵه‌که‌ی لای ڕاست هه‌ڵناستێت ده‌زانی که بورانه‌وه‌که ، له‌هۆش چوونە به‌ڵام ، ئه‌ی منداڵه‌که‌ی لای چه‌پ
(trg)="37.1"> Simdi , sagdaki cocuk ayaga kalkmazsa biliyoruz ki beyin sarsintisi gecirdi .
(trg)="37.2"> Peki ya soldaki cocuk , ya da sahadan
(src)="38"> یان ئه‌و یاریزانه‌ی یاریگا به‌جێ ده‌هێڵێت ؟
(trg)="38"> ayrilan bir sporcu ?