# ku/ted2020-10.xml.gz
# th/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> لەگەڵ ئەو هەموو گرنگیدانە بە نەخۆشی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە هەندێک زانیاری تر لەو بارەیەوە دەبیستین لە لایەن زانای بلیمەت ، دکتۆر بریلیانت دەمەوێت باس لە چەند نەخۆشی یەکی تریش بکەم ، لەوانە نەخۆشی دڵ و مولولەکانی خوێن ، شەکرە و هەروەها بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن کە هەموو ئەم نەخۆشیانە دەکرێت ڕیگریان لێ بکرێت لانی کەم لە % ٩٥ ی خەڵکی دا تەنها بە گۆڕینی سیستمی خۆراکیان و شیوازی ژیانیان
(trg)="1"> ด้วยความประพรั่นหวั่นวิตกอย่างชอบธรรมเกี่ยวกับโรคเอดส์และไข้หวัดนก และเรากำลังจะได้รับฟังจาก คุณหมอบริลเลียนท์ ( Dr.Brilliant ) ผู้ปราดเปรื่องในช่วงต่อไปในวันนี้นะครับ ผมอยากจะพูดถึงโรคที่เป็นกันแพร่หลายทั่วโลกอีกพวกหนึ่ง ก็คือ โรคหัวใจหลอดเลือด โรคเบาหวาน โรคความดันสูง โรคที่ว่ามาทั้งหมดเนี่ยสามารถป้องกันได้เต็มร้อย อย่างน้อยก็ในคนร้อยละ 95 หละครับ แค่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินและรูปแบบการใช้ชีวิต
(src)="2"> ئەوەی کە ڕوو دەدات ئەوەیە کە نەخۆشییەکان بە جیهانی بوون ، چونکە خەڵکی وەک ئێمە نان دەخۆن ، وەک ئێمە دەژین ، هەروەها وەک ئێمەش دەمرن بە تایبەتی لە نەوەیەکی دیاری کراودا ، بۆ نمونە ئاسیا لە نزمترین ئاستی ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ و قەڵەوی و شەکرەوە گۆڕدرا بۆ بەرزترین ئاست . لە ئەفریقاش ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ یەکسانە بە ڕێژەی قوربانیانی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە لە زۆربەی وڵاتاندا
(trg)="2"> สิ่งที่เกิดขึ้นในขณะนี้ก็คือว่า มีโลกาภิวัฒน์ของการเจ็บไข้ได้ป่วยเกิดขึ้น ผู้คนที่ เริ่มกินอะไรเหมือนพวกเรา ใช้ชีวิตเหมือนพวกเรา และก็ ตายไปแบบเดียวกับที่เราตาย และตัวอย่างก็คือ ในหนึ่งรุ่นอายุ ทวีปเอเชียเปลี่ยนจากที่เคยเป็นที่ๆมีอัตราของ โรคหัวใจ โรคอ้วนและโรคเบาหมาย ต่ำที่สุด กลายมาเป็น สูงที่สุดทวีปหนึ่ง แล้วอย่างในทวีปอัฟริกา คนเป็นโรคหัวใจหลอดเลือด มีจำนวนพอๆกับคนติดเชื้อเอชไอวี ( HIV ) และคนที่เสียชีวิตด้วยโรคเอดส์ ในแทบจะทุกประเทศเลยหละครับ
(src)="3"> کەواتە ئێمە ماوەیەکی کاتی ناسکمان هەیە ، کە پێویستە لەسەرمان گۆڕانکارییەکی گرنگ درووست بکەین کە بتوانێت کاریگەری لەسەر ژیانی ملیۆنەها کەس درووست بکات هەروەها کار بکەین لەسەر شیوازێکی پزیشکی لە پێوەرێکی جیهانی دا
(trg)="3"> เพราะฉะนั้น ถือว่านี่เป็นช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของโอกาสทองที่เรา ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญยิ่งที่จะส่งผล ต่อชีวิตของผู้คนนับเป็นล้านๆได้ และหันมาใช้เวชศาสตร์ป้องกันในระดับ สากล
(src)="4"> نەخۆشییەکانی دڵ و خوێن ، تا ئێستاش زیاتر و زیاتر خەڵک دەکوژن نەک بەتەنها لەم وڵاتەدا ، بەڵکو لە سەر تا سەری جیهاندا -- لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا دەتوانرێت ڕێگری لە تووشبوونی خەڵکی بەم نەخۆشیانە بکرێت
(trg)="4"> โรคทางหัวใจและหลอดเลือดทำให้เกิดการเสียชีวิตสูงกว่า -- ไม่ใช่แค่ในประเทศนี้นะครับแต่ว่าทั่วทั้ง โลก -- สูงกว่าสาเหตุอื่นใดทั้งหมด อย่างไรก็ดี มันเป็นอะไรที่เราแทบทุกๆคนสามารถป้องกันได้เต็มร้อย
(src)="5"> تەنها هێندە نی یە کە بتوانرێت ڕێگری بکرێن : بەڵکو لە ڕاستیدا دەکرێت پێچەوانەش بکرێنەوە . هەروەها لەم ٢٩ ساڵەی ڕابردوودا توانیمان ئەو ڕاستییە بخەینە ڕوو کە بە گۆڕینی ژەمە خواردنەکان و جۆرێتی ژیانمان دەتوانین ئەو کارە بکەین ، بە بەکارهێنانی ئامێری پێشکەوتووی گران بەها , کە پێوەرێکی تەواوە بۆ سەلماندنی بەهێزی ئەو تاکتیکە ساکارانە ئەو ڕاستیەمان سەلماند ، کە وەک کەمترین بڕی تێچوونی چارەسەر کردن تەماشا دەکرێن -- هەر وەها بە پێوانە کردن و لێکۆڵینەوە لە مولولەکانی خوێن بە ئامێری تایبەت لە ماوەی ساڵێکدا و ڕوانین لە مولولەکانی خوێن بە تیشک
(trg)="5"> ไม่ใช่แต่แค่เพียงป้องกันได้นะครับ แต่ว่ายัง รักษาเยียวยาได้ด้วย และกว่าร่วม 29 ปีที่ผ่านมา ที่พวกผมพิสูจน์ได้ว่า แค่เพียงปรับเปลี่ยน พฤติกรรมการกินและรูปแบบการใช้ชีิวิต โดยใช้การตรวจวัดด้วยเทคนิคขั้นสูง ราคาแพง และนำสมัย ในการพิสูจน์ว่า อานุภาพของการสอดแทรกด้วยเทคนิคพื้นๆ ราคาย่อมเยาว์ จะเป็นอย่างไร ภาพฉายรังสีเชิงปริมาณ ของหลอดเลือดแดง ก่อนหน้าและหลังจากหนึ่งปี และ ภาพฉายรังสืโปซิตอนของหัวใจ ( cardiac PET scans )
(src)="6"> چەند مانگێک لەمەوبەر -- هەستاین بە بڵاو کردنەوەی یەکەمین لێکۆڵینەوەمان ، ئەوەی نیشان دەدا کە ئێوە دەتوانن ڕێگری بکەن لە توشبوون بە شیرپەنجەی پڕۆستات بە گۆڕینی جۆرێتی ژیان و ژەمە خواردنەکەکان ، هەروەها لە سەدا ٧٠ ی قەبارەی خانە شێر پەنجەییەکان کەمدەکاتەوە ، یاخود گەشەکردنیان دەوەستێنێت ، بە بەراورد کردنیان لەگەڵ % ٩ ی خانەکانی تر
(trg)="6"> พวกผมเอาออกมาเผยแพร่เมื่อสองสามเดือนก่อน -- พวกผมตีพิมพ์ การศึกษาชิ้นแรกที่พิสูจน์ว่าเราสามารถหยุดยั้งหรือ รักษาการเจริญเติบโตของมะเร็งต่อมลูกหมากได้โดย ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินและรูปแบบการใช้ชีวิต และทำให้ร้อยละ 70 ของเนื้องอกกลับมาดีดังเดิม หรือเป็นการยับยั้ง การเติบโตของเนื้องอกได้หากเปรียบเทียบกับร้อยละ 9 ใน กลุ่มควบคุม
(src)="7"> هەروەها لەم ( ئێم - ئاڕ-ئای ) یەدا دەبینن کە خانە توشبووەکان بە شێرپەنجە ڕەنگیان سورە -- دەتوانن ببینن کە چۆن پاش ساڵێک کەمبوونەتەوە
(trg)="7"> ในภาพฉายที่ตรวจวัดด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ( MRI ) และการตรวจวิเคราะห์ด้วยแม่เหล็กกำธร ( MRS ) ระดับกิจกรรมในมะเร็งต่อมลูกหมากที่แสดงด้วยสีแดง -- เราจะ เห็นว่าลดน้อยลงหลังจากหนึ่งปี
(src)="8"> ئێستا نەخۆشی قەڵەوی لە ئارادایە : دوو لەسەر سێی لاوان و لەسەدا پانزەی منداڵان ئەم نەخۆشیەیان هەیە ، ئەوەی کە زۆر گرنگە بەلای منەوە ئەوەیە کە ڕێژەی نەخۆشی شەکرە بە ڕێژەی % ٧٠ زیادی کردووە لەم ١٠ ساڵەی ڕابردوودا ، کە پێدەچێت ئەمان ببنە یەکەمین جیل کە تێیدا منداڵەکانمان ژیانێکی کورتتریان هەبێت وەک لە ئێمە ، ئەمە جێگەی داخە ، هەروەها ئەمە دەتوانرێت ڕێگری لێ بکرێت
(trg)="8"> ตอนนี้มาถึงการลุกลามของโรคอ้วนนะครับ พบมากถึงสองในสามของ ผู้ใหญ่ และร้อยละ 15 ในเด็ก สิ่งที่น่ากังวล สำหรับผมก็คือโรคอ้วนมีอัตราเพิ่มสูงขึ้นถึงร้อยละ 70 ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา และนี่อาจจะเป็น ยุคแรกที่เด็กจะช่วงชีวิตสั้น กว่าเราๆ อนาถใจนะครับ แต่ว่าก็ ป้องกันได้นะ
(src)="9"> ئەوان تەنها ئەنجامی هەڵبژاردنەکان نین ، بەڵکو ئەوان مرۆڤن -- ژمارەی تووشبوان بە قەڵەوی لە ویلایەتەکەماندا لە ٨٥ ، ٨٦ ، ، ٨٧-ەوە دەستی پێکردووە ، ئەمانە بە گوێرەی وێب سایتی کۆنترۆڵ کردنی نەخۆشییەکان ، ٨٨ ، ٨٩ ، ٩٠ ، ٩١ --- ئێوە ڕیکخستنێکی نوێ دەبینن -- ٩٢ ، ٩٣ ، ٩٤ . ٩٥ ، ٩٦ ، ٩٧ ، ٩٨ ، ٩٩ ، ٢٠٠٠ ، ٢٠٠١ -- تا بێت خراپتر دەبێت ، ئێمە ( بە سێوەیەک لە شێوەکان گەشە دەکەین ( پێکەنین ئێستا ، ئێما دەتوانین لەو بارەیەوە چی بکەین ؟ لە ڕاستیدا . ئێوە دەزانن کە ئەو شیوازە خواردنەی کە ئێمە بۆمان دەرکەوتووە کە دەتوانێت نەخۆشییەکانی دڵ ە شێرپەنجە پێچەوانە بکاتەوە ، شێوازی خواردنی ئاسیاییە
(trg)="9.1"> นี่ไม่ใช่ผลการเลือกตั้งนะครับ นี่คือจำนวน คน -- จำนวนคนที่เป็นโรคอ้วน แยกตามรัฐ เริ่มจากช่วงปี ค .ศ .
(trg)="9.2"> 1885 , 86 , 87 ( พ .ศ.2528 , 29 , 30 ) เป็นข้อมูลจากเว็บไซต์ซีดีซี ( CDC ) -- ปี ค .ศ.1988 , 89 , 90 , 91 ( พ .ศ.2531 , 32 , 33 , 34 ) เราได้หมวดหมู่ใหม่ -- ปี ค .ศ .
(trg)="9.3"> 1992 , 93 , 94 , 95 , 96 ( พ .ศ.2535 , 36 , 37 , 38 , 39 ) 97 , 98 , 99 , 2000 , 2001 ( พ .ศ.2540 , 41 , 42 , 43 , 44 ) -- แย่ลงไปเรื่อยๆ เรามี วิวัฒนาการแบบถอยหลังเข้าคลองนะครับเนี่ย แล้วเราจะทำอะไรได้บ้าง ? คุณรู้ไหมครับว่า พฤติกรรมการกินที่พวกผมพบว่าช่วยรักษาโรคหัวใจ และมะเร็งเป็นพฤติกรรมการกินของเอเชียครับ
(src)="10"> بەڵام خەڵکی ئاسیاش ئێستا وەک ئێمە نان دەخۆن ئەمەش هۆکاری ئەوەیە کە ئەوانیش نەخۆش دەکەون وەک ئێمە
(trg)="10"> แต่ว่าคนเอเชียเริ่มจะมากินอะไรแบบเดียวกับพวกเรา ซึ่งเป็นสาเหตุว่าทำไมพวกเขาถึงได้เริ่มเจ็บไข้ได้ป่วย เหมือนที่พวกเราเป็น
(src)="11"> من لەگەڵ چەندین کۆمپانیای گەورەی خواردەمەنیدا کارم کردووە . دەتوانن خۆراکی خۆش و بە تام و هەروەها گونجاو لە ڕووی تەندروستییەوە ئامادە بکەن ، بۆ نمونە ، من بەڕێوبەرایەتی " ماکدۆناڵد و پیپسی و کۆناگرا و سەیف وەی " و هەروەها بەم زووانەش بەڕیوبەرایەتی " دێڵ مۆنت " دەکەم ، ئەوان دەڵێن ئەمە بازرگانییەکی باشە
(trg)="11"> เพราะฉะนั้น ผมจึงได้ร่วมงานกับธุรกิจด้านอาหาร หลายบริษัทด้วยกัน บริษัทพวกนี้ทำให้ความสนุก เซ็กซี่ กิ๊บเก๋ กรอบกรุบ และสะดวก กลายเป็นส่วนหนึ่งของการกินอาหารที่มีคุณประโยชน์ขึ้น ก็อย่างเช่น -- ผมเป็นกรรมการที่ปรึกษาของแม็คโดนัลด์ ( McDonald 's ) เป๊ปซี่ ( PepsiCo ) คอนอะกรา ( ConAgra ) และเซฟเวย์ ( Safeway ) และในไม่ช้านี้ก็ เดล มอนเต้ ( Del Monte ) ... บริษัทพวกนี้ค้นพบว่า การทำแบบนี้ช่วยส่งเสริม ธุรกิจอีกด้วยครับ
(src)="12"> ئەو زەڵاتانەی کە لە ماکدۆناڵد پێشکەش دەکرێن بەرهەمی کار کردنن -- بە نیازن زەڵاتەی ئاسیاییش بهێنن . لە کۆمپانیای پیپسیش ، دوو لەسەر سێی هۆکاری گەشەکردنیان خواردنە باشەکانیانە
(trg)="12"> สลัดที่เราทานกันที่ร้านแม็คโดนัลด์ก็มาจาก งานของผมนี่แหละครับ -- แล้วเขาก็กำลังจะทำสลัดแบบเอเชียด้วยนะ ที่บริษัทเป๊ปซี่ รายได้ที่เพิ่มขึ้นมา 2 / 3 มาจาก อาหารที่มีคุณประโยชน์ขึ้น
(src)="13"> کەواتە ئەگەر بتوانین بەم شێوەیە کار بکەین ، ئەوکاتە دەتوانین ئەو داهاتانە بپارێزین کە بەکاریان دەهێنین بۆ کڕینی دەرمانی پێویست بۆ چارەسەرکردنی ئایدز و مەلاریا وە هەروەها ئەنفلۆنزای باڵندە . سوپاس
(trg)="13"> ถ้าเราทำได้อย่างนั้นนะครับ ก็จะเท่ากับว่าเราได้รักษา ทรัพยากรไว้เพื่อจะได้นำไปจัดซื้อยาที่เราจำเป็นต้องใช้จริงๆใน การรักษาโรคเอดส์ เชื้อเอชไอวี และไข้มาลาเรีย และสำหรับ การป้องกันไข้หวัดนก ขอบคุณครับ
# ku/ted2020-1016.xml.gz
# th/ted2020-1016.xml.gz
(src)="1"> سڵاو ، من ناوم بیرک بەیرە , ١١ ساڵم .
(trg)="1"> สวัสดีครับ ผมชื่อ " เบิร์ค เบเยอร์ " และ ผมอายุ 11 ขวบครับ
(src)="2"> ئەمڕۆ هاتووم بۆ ئێرە تا قسە لەسەر کێشەی سیستمی خۆراکەکەمان بکەم .
(trg)="2"> ผมมาในวันนี้ เพื่อพูดเกี่ยวกับสิ่งผิดปรกติในระบบอาหารของเรา
(src)="3"> سەرەتا ، پێمخۆشە بڵێم کەوا زۆر سەرسامم چەند بە ئاسانی وا لە منداڵەکان دەکەن بڕوا بەو هەموو ڕیکلامە بازرگانییەکان بهێنن کە لە تیڤیو ، قوتابخانە گشتییەکان و لە هەرشوێنێکی دیکە کە دەڕوانیت ، بکەن .
(trg)="3"> อย่างแรกเลยคือ ผมอยากจะบอกว่า ผมรู้สึกแปลกใจจริงๆ เมื่อได้รู้ว่าเด็กๆถูกชักนำให้เชื่อได้ง่ายๆโดย การตลาดและโฆษณาทั้งหมด ทั้งในทีวี , ที่โรงเรียน และก็อีกมากมายในทุกๆที่ที่คุณมองเห็น
(src)="4"> وادیارە وەک دامەزراوەیەکە هەمیشە هەوڵدەدەن کۆنتڕۆڵی منداڵ بکەن تا وا لە دایک و باوکیان بکەن شتیان بۆ بکڕن شتانێک کە بۆ ئێمە و هەسارەکەمان باش نییە .
(trg)="4"> มันดูเหมือนกับว่าพวกบริษัทต่างๆ พยายามอย่างมากที่จะทำให้เด็กอย่างผม บอกพ่อแม่ให้ซื้อของ ซึ่งไม่ค่อยจะดีกับตัวผม หรือโลกของเราเท่าไรนัก
(src)="5"> منداڵە بچووکەکان ، بەتایبەتی ، هەڵخەڵەتێنراون لەلایەن ڕەنگی بەرگی یاری پلاستیک :
(trg)="5"> โดยเฉพาะเด็กเล็กๆ มักจะสนใจไปกับกล่องสีสวยๆ และของเล่นพลาสติก
(src)="6"> پێویستە دان بەوەدابنێم پێشتر یەکێکبووم لەوان .
(trg)="6"> ผมคงต้องยอมรับว่า ผมก็เคยเป็นอย่างนั้น
(src)="7"> وامدەزانی هەمووخۆراکەکەمان لەو کێڵگە بچووک و خۆشانەوە بێن کە بە درێژایی ڕۆژ بەرازەکان یاری دەکەن و مانگاکان گیا دەخۆن .
(trg)="7"> ผมก็เคยคิดว่าอาหารทั้งหมดของเรา มาจากฟาร์มแสนสุขเล็กๆ ที่ซึ่งหมูกลิ้งตัวในโคลน และวัวกินหญ้าทั้งวัน
(src)="8"> بۆم دەرکەوت ئەوە ڕاست نییە .
(trg)="8"> ซึ่งผมพบว่า มันไม่จริงเลย
(src)="9"> دەستم بەگەڕان کرد لە ئینتەرنێت ، لە کتێبەکان لە فیلمە دیکۆمێنتارییەکان ، لەو گەشتەی لەگەڵ خێزانەکەم دەمکرد .
(trg)="9"> ผมเริ่มค้นคว้าเกี่ยวกับเรื่องนี้มากขึ้น จากอินเทอร์เน็ต , หนังสือ และหนังสารคดี รวมทั้งจากการเดินทางกับครอบครัว
(src)="10"> دیوێکی ترسناکی پیشەسازی سیستەمی خۆراکم دۆزییەوە .
(trg)="10"> แล้วผมก็ค้นพบด้านมืดของระบบอุตสาหกรรมอาหาร
(src)="11"> سەرتا ، زانای بۆماوەیی توخمەکان و ئۆرگانیزمەکان .
(trg)="11"> อย่างแรกเลยคือ มีการตัดต่อพันธุกรรมในพืชและสัตว์
(src)="12"> کاتێک توخمەکە بەکاردێت لە تاقیگە بۆ کردنی شتێکی دوور لە سروشت -- DNAوەک وەرگرتنی لە ماسی و DNAدانانی لە ناو تەماتەدا .
(trg)="12"> เช่น เมื่อเมล็ดพืชถูกปรับปรุงพันธุ์ในห้องทดลอง เพื่อทำบางอย่างที่ผิดธรรมชาติ เช่น เอา DNA จากปลา มาใส่ใน DNA ของมะเขือเทศ ยี๊ !
(src)="13"> یەع . هەڵە لێم تێمەگەن حەزم لە ماسی و تەماتەیە . بەڵام ئەمە قێزەونە .
(trg)="13"> อย่าเพิ่งเข้าใจผิดครับ ผมชอบทั้งปลาและมะเขือเทศ แต่เรื่องนี้มัน .. หยองงไปหน่อยนะครับ
(src)="14"> ( پێکەنین ) تۆوەکان دەچێنترێن پاشان گەشەدەکەن .
(trg)="14"> ( เสียงหัวเราะ ) เจ้าเมล็ดที่ว่า ถูกเอาไปปลูก แล้วก็โตขึ้น
(src)="15"> ئەو خۆراکەی لێی بەرهەمدێت سەلمێنراوە کە هۆراکی شێرپەنجەن . و خەڵکی ئەم خۆراکانە دەخۆن لە ساڵی ١٩٩٠ ــکانەوە .
(trg)="15"> อาหารที่ได้จากมันถูกทดสอบแล้วว่า เป็นสาเหตุของมะเร็งและปัญหาสุขภาพอื่นๆในสัตว์ทดลอง และผู้คนก็ยังคงกินอาหารที่ผลิตด้วยวิธีนี้ มาตั้งแต่ปี 2533
(src)="16"> و تەنانەت زۆرێکی خەڵک نازانیت .
(trg)="16"> โดยที่คนทั่วไปไม่เคยรู้เลย ว่ามีอาหารเหล่านี้อยู่
(src)="17"> ئایە دەزانیت ئەو جرجانەی پاشماوەی ئەو جۆرە گەنمەشامییە دەخۆن نیشانەکانی جگەر و ژەهراویبوونی گورچیلەیان زیاترە ؟
(trg)="17"> รู้ไหมครับ ว่าหนูที่กินข้าวโพดตัดแต่งเหล่านี้ แสดงอาการของตับและไตเป็นพิษ ?
(src)="18"> هەوکردنی گورچیلە و ئازار و زیادبوونی کێشی گورچیلە دەگرێتەخۆی .
(trg)="18"> นี่รวมถึงไตอักเสบ เป็นแผล และน้ำหนักไตขึ้น
(src)="19"> هێشتا زۆرێکی ئەو گەنمەشامەیەی دەیخۆین گۆڕانکاری بۆماوەیی بەسەردا هاتووە .
(trg)="19"> เกือบทั้งหมดของข้าวโพดที่เรากิน ถูกแปรรูปทางพันธุกรรมในทางใดทางหนึ่ง
(src)="20"> و با پێتان بڵێم ، گەنمەشامی لەناو هەمووشتێکەدایە .
(trg)="20"> ผมจะบอกคุณว่า ข้าวโพดเนี่ย อยู่ในทุกสิ่งทุกอย่าง
(src)="21"> تەنانەت خواردن پێدانی ئاژەڵی ماڵی CAFOS ناسراوە بە .
(trg)="21"> อย่าเพิ่งให้ผมพูดถึง การเลี้ยงสัตว์ในระบบปิด ที่เรียกย่อๆว่า CAFO เลยนะครับ
(src)="22"> ( پێکەنین ) جووتیارە ئاسایەکان پەینی کیمیایی بەکاردێنن لە سوتەمەنی بەبەردبوو دروستکراوە لەگەڵ چڵک تێکەڵکراون تا ڕووەکەکان گەشەبکەن .
(trg)="22"> ( เสียงหัวเราะ ) เกษตรกรทั่วไปมักใช้ปุ๋ยเคมี ที่ทำจากเชื้อเพลิงฟอสซิล ซึ่งเขาเอาไปผสมกับดินเพื่อทำให้พืชเติบโต
(src)="23"> ئەوە دەکەن چونکە خۆڵەکەیان پاککردۆتەوە لە هەموو خۆراکەکان لە گەشەکردنی هەمان دانەوێڵە چەند جارێک .
(trg)="23"> ที่เขาทำอย่างนั้นก็เพราะเขาใช้สารอาหารในดินไปหมด จากการปลูกพืชชนิดเดียวกันซ้ำแล้วซ้ำเล่า
(src)="24"> دواتر ، مادە کمیاییە زیانبەخشەکان دەپرژێننە سەر میوە و سەوزەکان ، وەک مێشکوژ و بژارکوژ ، بۆ لەناوبردنی گژوگیا و مێروو .
(trg)="24"> ต่อมา สารเคมีที่เป็นอันตรายก็ถูกพ่นไปที่ผลไม้และผัก , เช่น พวกยาฆ่าแมลง และสารปราบศัตรูพืช เพื่อฆ่าหญ้า และแมลงศัตรูพืช
(src)="25"> کاتێک باران دەبارێت ، ئەوە مادە کمیاییانە دزە دەکەنە ناو زەوی ، یان دەمێنیتەوە لەناو جۆگەلەکانمان ، ئاوەکامان ژەهراوی دەکان .
(trg)="25"> เมื่อฝนตก สารเคมีเหล่านี้ก็ซึมลงไปในดิน แล้วไหลไปยังแหล่งน้ำ ทำให้น้ำของเราเป็นพิษไปด้วย
(src)="26"> پاشان تیشک دەدەن لە خواردنەکانمان ، تا درەنگ بەسەربچیت ، تا هەزاران میل ببرێن و خراپ نەبن لەو شوێنەی لێی ڕواوە تا بازاڕەکان
(trg)="26"> จากนั้นเขาก็ฉายรังสีอาหารของเรา เพื่อให้มันอยู่ได้นานขึ้น เพื่อที่จะขนส่งทางไกล จากที่ที่มันโต ไปยังซูเปอร์มาเก็ต
(src)="27"> بۆیە لە خۆم دەپرسم ، چۆن بیگۆڕم ؟ جۆن دەتوانم ئەو شتانە بگۆڕم ؟
(trg)="27"> ผมก็เลยถามตัวเองว่า ผมจะเปลี่ยน ... จะเปลี่ยนสิ่งเหล่านี้ได้อย่างไร ?
(src)="28"> بەم دەرەنجامە گەیشتم .
(trg)="28"> และนี่คือสิ่งที่ผมคิดได้
(src)="29"> زانیم کە شۆرشێک هەیە بۆ ڕێگەیەکی باشتر .
(trg)="29"> ผมค้นพบว่า ยังมีหนทางอื่นๆที่ดีกว่า
(src)="30"> لە ڕابردوو NFLدەموویست ببم بەیاریزانی تۆپی پێ .
(trg)="30"> ก่อนหน้านี้ไม่นาน ผมอยากจะเป็นนักอเมริกันฟุตบอลที่เล่นใน NFL
(src)="31"> بریارمدا لەجیاتی ئەوە باشترە ببم بەجووتیارێکی ئەندامی .
(trg)="31"> แต่ตอนนี้ผมตัดสินใจแล้วว่า จะเป็นเกษตรกรอินทรีย์แทน
(src)="32"> ( چەپڵەرێزان ) سوپاس .
(trg)="32"> ( เสียงปรบมือ ) ขอบคุณครับ
(src)="33"> و بەو ڕێگەیە دەتوانم کاریگەریەکی گەورەترم هەبیت لەسەر جیهان .
(trg)="33"> และด้วยวิธีนี้ ผมจะสามารถสร้างผลกระทบที่ยิ่งใหญ่ให้กับโลก
(src)="34"> ئەم پیاوە . جۆڵ ساڵتەن پێی دەڵێن جووتیارە شێتەکە چونکە دژایەتی سیستەمەکە دەکات
(trg)="34"> ผู้ชายคนนี้ " โจเอล ซลาติน " บางคนเรียกเขาว่า เกษตรกรวิกลจริต เพราะเขาทำเกษตรกรรมนอกระบบ
(src)="35"> کاتێک لە ماڵەوە دەمخوێند ، ڕۆژێک چووم بۆ لای بۆ گویگرتن لە قسەکانی .
(trg)="35"> เนื่องจากผมเรียนที่บ้าน ผมก็เลยไปฟังเขาพูดวันนึง
(src)="36"> ئەم پیاوە ، جوتیارێکی شێتە ، هیچ مێشکوژ ، بژارکوژ بەکارناهێنێت ، یان توخمە گۆڕاوەکانی بۆماوەیی .
(trg)="36"> ผู้ชายคนนี้ , เกษตรกรผู้วิกลจริต ไม่ใช้ยาฆ่าแมลง สารปราบศัตรูพืช หรือ เมล็ดพันธุ์ที่ถูกตัดแต่งพันธุกรรมใดๆ
(src)="37"> و لەبەر ئەو هۆکارە لەلایەن سیستەمەکەوە پێیدەگوترێت شێت .
(trg)="37"> และเพราะงั้น เขาก็เลยถูกหาว่าบ้า จากระบบ
(src)="38"> دەمەوێت بزانن کەوا ئێمە دەتوانین جیاوازی درووست بکەین بە هەڵبژاردنی جیاواز ، ڕاستەوخۆ خۆراکەکانمان لە جوتیارە ناوخۆیەکان بکڕین ، یان ئەو دراوسێیانەی لە نزیکەوە دەیانناسین .
(trg)="38"> ผมอยากให้พวกคุณรู้ว่า เราสามารถเปลี่ยนบางสิ่งได้ ด้วยการเลือกตัดสินใจ ด้วยการซื้ออาหารของเราโดยตรงจากเกษตรกรท้องถิ่น หรือเพื่อนบ้านที่รู้จักกันมาตลอดชีวิต
(src)="39"> دەگوترێت خۆراکی ئەندامی و ناوچەیەکان گرانترن ، بەڵام ئایە ئەوە ڕاستە ؟
(trg)="39"> บางคนบอกว่าอาหารท้องถิ่นหรืออาหารอินทรีย์แพงกว่า แต่ .. จริงเรอะ ?
(src)="40"> لەگەڵ هەموو ئەو شتانەی دەربارەی سیستەمی خۆراک فێربووم بۆم دەرکەوت دەتوانین پارەی یەکێکیان بدەین ، جوتیارەکە ، یان خەستەخانە .
(trg)="40"> จากทั้งหมดที่ผมได้เรียนรู้เกี่ยวกับระบบอาหาร ดูเหมือนว่าเราคงต้องเลือกที่จะจ่ายให้กับเกษตรกร หรือจะจ่ายให้กับโรงพยาบาล
(src)="41"> ( چەپڵەرێزان ) ئێستا بەتەواوەتی دەزانم کامیان هەڵبژێرم .
(trg)="41"> ( เสียงปรบมือ ) ตอนนี้ผมรู้แน่แก่ใจแล้วว่าผมจะเลือกอะไร
(src)="42"> دەمەوێت بزانن کەوا جوتیارەکان لەدەرەوەن -- وەک بیل کینەر لە گێڵگەی سکواچی کۆڤا لە تینیسس -- مانگاکانی گیا دەخۆن وەک پێشبینیم دەکرد بەرازەکان لەناو قوڕدا یاری دەکەن
(trg)="42"> ผมอยากให้คุณรู้ว่ายังมีฟาร์มอีกมาก เช่น ซีควอชีโคฟฟาร์ม ของบิล คีนเนอร์ ในเทนเนสซี ที่วัวยังคงกินหญ้า และหมูยังกลิ้งในโคลน ... อย่างที่ผมเคยคิดไว้
(src)="43"> هەندێک جار بۆ گێڵگەکەی بیل دەچووم وەک خۆبەخشێک ، تا لەنزیکەوە بیبینم ئەو گۆشتەی دەیخۆم لە کوێوە دێت .
(trg)="43"> บางครั้งผมไปที่ฟาร์มของบิล แล้วเสนอตัวช่วยงาน เพื่อที่ผมจะได้เห็นอย่างใกล้ชิด ว่าเนื้อที่ผมทานนั้นมาจากไหน
(src)="44"> دەمەوێت بزان پێموایە منداڵەکان سەوزەی تازە و خۆراکی تەندروست دەخۆن ئەگەر بزانن لە چ شوێنیکەوە دیت .
(trg)="44"> ผมอยากให้คุณรู้ว่า ผมเชื่อว่า เด็กๆจะกินผักสด และอาหารดีๆ ถ้าพวกเขารู้มากขึ้นเกี่ยวกับมัน และที่มาของมัน
(src)="45"> دەمەویت بزانن بازاڕی جوتیارەکان هەیە لە هەموو کۆمەڵگەیەک ،
(trg)="45"> ผมอยากให้คุณรู้ว่า มีตลาดเกษตรกร ในทุกๆชุมชน ผุดขึ้นมา
(src)="46"> دەمەوێت بزانن من ، براکەم و خوشکەکەم baked kaleلەڕاسیدا حەزمان لەخواردنی چبسی .
(trg)="46"> ผมอยากให้คุณรู้ว่าผม น้องชายและน้องสาวของผม ชอบกินแผ่นกะหล่ำอบจริงๆนะครับ
(src)="47"> هەوڵدەدەم لە هەموو شوێنێک باسی بکەم .
(trg)="47"> ผมพยายามที่จะถ่ายทอดสิ่งเหล่านี้ทุกๆที่ที่ผมไป
(src)="48"> ماوەیەکی زۆر نییە ، مامم پێی گوتم ، دانەوێڵەی ئامۆزا شەش ساڵانەکەی پێشکەشکردم .
(trg)="48"> เมื่อไม่นานมานี้ ลุงของผมบอกว่าเขาให้ญาติหกขวบของผมทานอาหารเช้าที่ทำจากธัญพืช
(src)="49"> داوای لێکردم نانی برژاوی ئەندامی دەوێت یان توێژاڵێکی بە شکر داپۆشراو -- یەکێکیان کارتۆنێکی گەورەیە و ڕەسمێکی پێوەیە .
(trg)="49"> เขาถามลูกว่าอยากได้ยี่ห้อ Toasted O 's ที่ทำจากธัญพืช หรือแบบเกล็ดเคลือบน้ำตาล คุณรู้จักไหมครับ อันที่มีแถบการ์ตูนใหญ่ๆอยู่ข้างหน้าน่ะ
(src)="50"> ئامۆزا بچووکەکەم بە بابی گوت کەوا حەزی لە نانی دانەوێڵەی برژاوە چونکە بریک گوتی پێویست ناکات دانەوێڵەی سپیکراو بخۆت .
(trg)="50"> ญาติตัวน้อยของผมบอกพ่อเค้าว่า เขาอยากจะทาน Toasted O 's ที่ทำจากธัญพืช เพราะว่า เบิร์คบอกว่า เขาไม่ควรกินอะไรที่มีประกาย
(src)="51"> هاورێکانم ، چۆن دەتوانین جیاوازی درووست بکەین جاریی یەک منداڵ .
(trg)="51"> และนั่นครับ เพื่อนๆ คือสิ่งที่เราสามารถเปลี่ยนมันได้ เด็กทีละคน
(src)="52"> جاری داهاتوو کە چوویتە بازاڕ ، بیر لە شتی خۆماڵی بکەرەوە . ئەندامی هەڵبژێرە ، جوتیار و خۆراکەکەت بناسە .
(trg)="52"> เพราะงั้น ในครั้งต่อไปที่คุณอยู่ที่ร้าน คิดถึงสิ่งใกล้ตัวนะครับ เลือกสารอินทรีย์ รู้จักเกษตรกรของคุณ รู้จักอาหารที่คุณจะทาน
(src)="53"> سوپاس
(trg)="53"> ขอบคุณครับ
(src)="54"> ( چەپڵەڕێزان )
(trg)="54"> ( ผู้ชมปรบมือ )
# ku/ted2020-1020.xml.gz
# th/ted2020-1020.xml.gz
(src)="1"> ڕیستۆرانتەکان و پیشەسازی خۆراک بە گشتی سەرچاوەی زۆرینەی پاشماوەکانی پیشەسازین لە جیهاندا
(trg)="1"> ร้านอาหารต่างๆและอุตสาหกรรมอาหารโดยทั่วไป เป็นอุตสาหกรรมที่ผลิตของเสียมากที่สุด ในโลกนี้
(src)="2"> بۆ هەموو گەرمۆکەیەکی خواردن کە ئەمڕۆ ئێمە لە بەریتانیادا لە ناوی دەبەین دەبێت دە گەرمۆکەی بۆ بەرهەم بهێنین
(trg)="2"> ในการบริโภคอาหารทุกๆแคลอรี่ในประเทศอังกฤษปัจจุบันนี้ ต้องใช้พลังงาน 10 แคลอรี่ในการผลิตขึ้นมา
(src)="3"> ئەوەش زۆرە
(trg)="3"> นั่นมันเยอะมากทีเดียว
(src)="4"> من دەمەوێت شتێکی سادە بکەین بۆ گفتوگۆ
(trg)="4"> ผมอยากจะเริ่มด้วยสิ่งที่ค่อนข้างธรรมดาซักหน่อย ที่ผมจะพูดถึง
(src)="5"> ئەمڕۆ لە بازاڕ لە ناو جوتیارەکاندا ئەمەم دۆزیەوە ئەگەر هەر کەسێک ویستی ئەوە بباتەوە بۆ ماڵەوە بۆ ئەوەی دواتر بخورێت ، ئێوە بەوە زۆر دڵخۆش دەبن
(trg)="5"> ผมพบสิ่งนี้ที่ตลาดชาวนาวันนี้ ถ้าใครต้องการจะนำกลับบ้านไปบด ผมก็ยินดี
(src)="6"> پەتاتە سادەکە کاتێکی زۆرم بەسەربرد بۆ ئامادەکردنی ئەمە ، کە ماوەی بیست و پێنج ساڵ بوو
(trg)="6"> มันฝรั่งที่ดูธรรมดาๆ ผมได้ใช้เวลานานแล้ว -- 25 ปี -- ในการปรุงสิ่งนี้
(src)="7"> ئەوە زۆر خۆش بەڕێوە دەچێت ئەوە هەشت شێوەی جیاوازی هەیە لە تەمەنیدا
(trg)="7"> มันได้ผ่านสิ่งต่างๆมามาก แปดขั้นตอนในช่วงชีวิตของมัน
(src)="8"> یەکەمیان ، دەچێندرێت ، و وزەیان دەوێت
(trg)="8"> อย่างแรกเลย มันถูกปลูก ซึ่งต้องใช้พลังงาน
(src)="9"> گەورە دەبن و گەشە دەکەن
(trg)="9"> มันโตขึ้นและได้รับการบำรุง
(src)="10"> پاشان بەرهەمەکە بەدەست دێت
(trg)="10"> แล้วมันก็ถูกเก็บเกี่ยว
(src)="11"> دوای ئەوە دابەش بوون و بڵاو دەکرێنەوە و مشتەریەکیان بۆ پەیدا دەبێت
(trg)="11"> ต่อจากนั้นก็ถูกส่งไปที่ต่างๆ และการกระจายไปแหล่งต่างๆนี้แหล่ะที่เป็นเรื่องใหญ่
(src)="12"> پاشان کڕین و فرۆشتنیان پێوە دەکرێت دوای هەموو ئەمانەش بە دەستی من گەیشتن
(trg)="12"> จากนั้นก็ถูกขายและซื้อไป และแล้วมันก็ถูกส่งถึงมือผม
(src)="13"> پێشەکی خەڵک بە دەستی دێنن ، ئامادەی دەکەن پاشان لە ناوی دەبەن .. هیوادارم چێژیان لێوەرگرتبێت
(trg)="13"> ผมก็แค่รับมา ปรุงมัน แล้วผู้คนก็บริโภคมัน -- หวังว่าพวกเขาจะชอบมัน
(src)="14"> دواهەمین قۆناغ بە شێوەیەکی بنچینەیی بە فیڕۆدانیەتی ئەمە ئەو شتەیە کە زۆربەی کەسەکان خۆیانی لێ گێل دەکەن
(trg)="14"> ขั้นตอนสุดท้ายก็คือ การทิ้ง ซึ่งขั้นตอนนี้มักจะเป็นส่วนที่ผู้คนไม่ได้ใส่ใจ
(src)="15"> جۆری جیاوازمان هەیە لە بەفیڕۆدان
(trg)="15"> มีของเสียอยู่หลายประเภท
(src)="16"> بەفیڕۆدانی کات ، بە فیڕۆدانی زەوی و زار ، بەفیڕۆدانی ووزە بە فیڕۆدانی پاشەڕۆ
(trg)="16"> เสียเวลา เสียพื้นที่ เสียพลังงาน แล้วก็มีการสูญเสียของเสีย
(src)="17"> هەموو ئەو ئیشانەی کە کارم تێدا کردون لەماوەی پێنج ساڵی ڕابردودا هەوڵ دەدەم بۆ کەمکردنەوەی هەر یەکێک لەم بەشانە
(trg)="17"> และทุกธุรกิจที่ผมได้ทำงานด้วย ในช่วงห้าปีที่ผ่านมา ผมได้พยายามลดของเสียเหล่านั้นด้านใดด้านหนึ่งลง
(src)="18"> باشە ، ئێوە پرسیار دەکەن ئایا شێوەی چی ڕیستۆرانتێک گونجاوە
(trg)="18"> โอเค คุณถามว่าร้านอาหารที่ยั่งยืนเป็นอย่างไร
(src)="19"> بەشێوەیەکی بنچینەیی هەموو ڕێستۆرانتەکان لە یەکتر دەچن
(trg)="19"> โดยพื้นฐานก็คือร้านอาหารเหมือนทั่วๆไป
(src)="20"> ئەمە ڕیستۆرانت ( ئەکەرۆن هاوس ) ە
(trg)="20"> นี่ คือร้านอาหารชื่อ เอคอร์น เฮาส์ ( Acorn House )
(src)="21"> پێشەوە و دواوە
(trg)="21"> ทั้งด้านหน้าและด้านหลัง
(src)="22"> ڕێگەم بدەن کەمێک بیرۆکەتان نیشان بدەم
(trg)="22"> ผมจะพาให้คุณเห็นความคิดต่างๆเล็กน้อย
(src)="23"> زەویەکە : گونجاوەو توانای بەکارهێنانەوەی هەیە
(trg)="23"> พื้น : วัสดุยั่งยืน นำกลับมาใช้ใหม่ได้
(src)="24"> کورسیەکان : بەکاردەهێنرێت و توانای بەکارهێنانەوەی هەیە
(trg)="24"> เก้าอี้ : ทำจากวัสดุเดิมที่นำกลับมาใช้ใหม่ และ สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้อีก
(src)="25"> مێزەکان : هی لیژنەی دارستانن
(trg)="25"> โต๊ะ : วัสดุได้มาตรฐานคณะกรรมการป่าไม้
(src)="26"> ئەمە داری لیژنەی دارستانی نەرویجە
(trg)="26"> อันนี้เป็นไม้ที่คณะกรรมการป่าไม้นอร์เวย์รับรอง
(src)="27"> ئەم مێزە ، گونجاو نەبوو بۆ دایکم ئەو حەزی لە دانیشتن نەبوو لەسەر ئەوە بۆیە ڕۆشت ئەم سەرینانەی بۆ من کڕی لە بازاڕێکی ناوخۆیی کە شتی بەکارهێنراوی تێدا دەفرۆشرایەوە ئەوە ئیشێکی زۆر باش بوو
(trg)="27"> ม้านั่่งตัวนี้ ถึงแม้ว่าแม่ของผมจะนั่งไม่ค่อยสบาย -- แม่ไม่ชอบนั่งบนนี้ แม่ก็เลยไปซื้อเบาะรองนั่งมาจากร้านขายของลดราคาท้องถิ่น -- มันคือการนำกลับมาใช้ใหม่ และเป็นงานที่ดี
(src)="28"> ڕقم لە بەفیڕۆدانە ، بەتایبەتی دیوارەکان
(trg)="28"> ผมเกลียดการสิ้นเปลือง โดยเฉพาะผนัง
(src)="29"> ئەگەر ئەوانە ئیشێکیان پێناکرێت ، خۆ دەتوانین ڕەفەیەکیان پێدا داکوتین ، ئەوە نیشاندانی بەرهەمەکانمە بە هەموو موشتەریەکان
(trg)="29"> ถ้ามันไม่ได้เอาไว้ใช้งาน ก็ติดตั้งชั้นวางของไปซะ ซึ่งเป็นสิ่งที่ผมทำ แล้วมันก็ใช้แสดงสินค้าของผมต่อลูกค้า
(src)="30"> هەموو ئیشەکە کار دەکات لەسەر ووزەی گونجاو
(trg)="30"> ธุรกิจทั้งหมดอยู่ได้ด้วยพลังงานที่ยั่งยืน
(src)="31"> ئەمە بە هۆی باوە ئیش دەکات . هەموو ڕوناکیەکانی هی گڵۆپەکانی بەرەبەیان
(trg)="31"> สิ่งนี้ใช้พลังงานลม หลอดไฟทุกดวงเป็นหลอดไฟกลางวัน
(src)="32"> وێنەی هەموو مادە کیمیاییە کەمەکان نیشان دەدات ئەمەش زۆر گرنگە لە کاتێکدا تۆ هەموو کاتێک ئیش دەکەیت لە ژورەکەدا
(trg)="32"> สีที่ใช้ก็เป็นสีที่มีสารเคมีน้อย ซึ่งเป็นสิ่งที่สำคัญมากเมื่อคุณต้ัองทำงานอยู่ในห้องนั้นตลอดเวลา
(src)="33"> تاقیکردنەوەیەکم لەگەڵ ئەمانەدا کرد ... نازانم ئەگەر بتوانن ئەوە ببینن بەڵام لەوێدا ڕوبەرێک هەیە کە بتوانیت کاری تێدا بکەیت
(trg)="33"> ผมได้ทำการทดลองกับสิ่งนี้ -- ไม่แน่ใจว่าพวกคุณเห็นไหม -- แต่มันมีพื้นผิวทำงานอยู่ตรงนั้น