# ku/ted2020-10.xml.gz
# pt_br/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> لەگەڵ ئەو هەموو گرنگیدانە بە نەخۆشی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە هەندێک زانیاری تر لەو بارەیەوە دەبیستین لە لایەن زانای بلیمەت ، دکتۆر بریلیانت دەمەوێت باس لە چەند نەخۆشی یەکی تریش بکەم ، لەوانە نەخۆشی دڵ و مولولەکانی خوێن ، شەکرە و هەروەها بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن کە هەموو ئەم نەخۆشیانە دەکرێت ڕیگریان لێ بکرێت لانی کەم لە % ٩٥ ی خەڵکی دا تەنها بە گۆڕینی سیستمی خۆراکیان و شیوازی ژیانیان
(trg)="1"> Com todas as preocupações legítimas sobre AIDS e gripe aviária -- e ouviremos sobre isso do brilhante Dr. Brilliant hoje mais tarde -- Quero falar sobre a outra pandemia , que é doença cardiovascular , diabetes , hipertensão -- todas das quais são completamente preveníveis para ao menos 95 por cento das pessoas , apenas pela mudança de dieta e estilo de vida .
(src)="2"> ئەوەی کە ڕوو دەدات ئەوەیە کە نەخۆشییەکان بە جیهانی بوون ، چونکە خەڵکی وەک ئێمە نان دەخۆن ، وەک ئێمە دەژین ، هەروەها وەک ئێمەش دەمرن بە تایبەتی لە نەوەیەکی دیاری کراودا ، بۆ نمونە ئاسیا لە نزمترین ئاستی ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ و قەڵەوی و شەکرەوە گۆڕدرا بۆ بەرزترین ئاست . لە ئەفریقاش ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ یەکسانە بە ڕێژەی قوربانیانی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە لە زۆربەی وڵاتاندا
(trg)="2.1"> E o que está acontecendo é que há uma globalização de doenças ocorrendo , e pessoas estão começando a comer como nós , viver como nós , e morrer como nós .
(trg)="2.2"> E em uma geração , por exemplo , a Ásia passou de uma das menores taxas de doença cardiovascular , obesidade , e diabetes para ter uma das maiores .
(trg)="2.3"> E na África , doenças cardiovasculares equiparam mortes por HIV e AIDS na maioria dos países .
(src)="3"> کەواتە ئێمە ماوەیەکی کاتی ناسکمان هەیە ، کە پێویستە لەسەرمان گۆڕانکارییەکی گرنگ درووست بکەین کە بتوانێت کاریگەری لەسەر ژیانی ملیۆنەها کەس درووست بکات هەروەها کار بکەین لەسەر شیوازێکی پزیشکی لە پێوەرێکی جیهانی دا
(trg)="3"> Então há uma janela crítica de oportunidade que nós temos para fazer uma diferença importante que possa afetar as vidas de literalmente milhões de pessoas , e praticar medicina preventiva numa escala global .
(src)="4"> نەخۆشییەکانی دڵ و خوێن ، تا ئێستاش زیاتر و زیاتر خەڵک دەکوژن نەک بەتەنها لەم وڵاتەدا ، بەڵکو لە سەر تا سەری جیهاندا -- لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا دەتوانرێت ڕێگری لە تووشبوونی خەڵکی بەم نەخۆشیانە بکرێت
(trg)="4"> Doenças de coração e vasos sanguíneos ainda matam mais pessoas -- não só nesse país , mas também no mundo -- que todo resto combinado , e ainda assim é completamente prevenível para quase todo mundo .
(src)="5"> تەنها هێندە نی یە کە بتوانرێت ڕێگری بکرێن : بەڵکو لە ڕاستیدا دەکرێت پێچەوانەش بکرێنەوە . هەروەها لەم ٢٩ ساڵەی ڕابردوودا توانیمان ئەو ڕاستییە بخەینە ڕوو کە بە گۆڕینی ژەمە خواردنەکان و جۆرێتی ژیانمان دەتوانین ئەو کارە بکەین ، بە بەکارهێنانی ئامێری پێشکەوتووی گران بەها , کە پێوەرێکی تەواوە بۆ سەلماندنی بەهێزی ئەو تاکتیکە ساکارانە ئەو ڕاستیەمان سەلماند ، کە وەک کەمترین بڕی تێچوونی چارەسەر کردن تەماشا دەکرێن -- هەر وەها بە پێوانە کردن و لێکۆڵینەوە لە مولولەکانی خوێن بە ئامێری تایبەت لە ماوەی ساڵێکدا و ڕوانین لە مولولەکانی خوێن بە تیشک
(trg)="5.1"> Não é apenas prevenível , é na verdade reversível .
(trg)="5.2"> E nos últimos quase 29 anos , fomos capazes de mostrar que pela simples mudança de dieta e estilo de vida , usando essas medidas tecnológicas , caras , avançadas para provar o quão poderosas essas intervenções simples e básicas e baratas podem ser .
(trg)="5.3"> Arteriografia quantitativa , antes e após um ano , e PET scans cardíacos .
(src)="6"> چەند مانگێک لەمەوبەر -- هەستاین بە بڵاو کردنەوەی یەکەمین لێکۆڵینەوەمان ، ئەوەی نیشان دەدا کە ئێوە دەتوانن ڕێگری بکەن لە توشبوون بە شیرپەنجەی پڕۆستات بە گۆڕینی جۆرێتی ژیان و ژەمە خواردنەکەکان ، هەروەها لە سەدا ٧٠ ی قەبارەی خانە شێر پەنجەییەکان کەمدەکاتەوە ، یاخود گەشەکردنیان دەوەستێنێت ، بە بەراورد کردنیان لەگەڵ % ٩ ی خانەکانی تر
(trg)="6"> Nós mostramos alguns meses atrás -- nós publicamos o primeiro estudo mostrando que você pode mesmo parar ou reverter a progressão de câncer de próstata fazendo mudanças na dieta e estilo de vida , e 70 por cento de regressão no crescimento do tumor , ou inibição do crescimento do tumor , comparado a apenas 9 por cento no grupo de controle .
(src)="7"> هەروەها لەم ( ئێم - ئاڕ-ئای ) یەدا دەبینن کە خانە توشبووەکان بە شێرپەنجە ڕەنگیان سورە -- دەتوانن ببینن کە چۆن پاش ساڵێک کەمبوونەتەوە
(trg)="7"> E na espectrocopia de MRI e MR , a atividade do tumor de próstata é mostrada em vermelho -- você pode observá-lo diminuindo após um ano .
(src)="8"> ئێستا نەخۆشی قەڵەوی لە ئارادایە : دوو لەسەر سێی لاوان و لەسەدا پانزەی منداڵان ئەم نەخۆشیەیان هەیە ، ئەوەی کە زۆر گرنگە بەلای منەوە ئەوەیە کە ڕێژەی نەخۆشی شەکرە بە ڕێژەی % ٧٠ زیادی کردووە لەم ١٠ ساڵەی ڕابردوودا ، کە پێدەچێت ئەمان ببنە یەکەمین جیل کە تێیدا منداڵەکانمان ژیانێکی کورتتریان هەبێت وەک لە ئێمە ، ئەمە جێگەی داخە ، هەروەها ئەمە دەتوانرێت ڕێگری لێ بکرێت
(trg)="8.1"> Agora há uma epidemia de obesidade .
(trg)="8.2"> Dois terços dos adultos e 15 por cento das crianças .
(trg)="8.3"> O que realmente está me preocupando é que a diabetes aumentou em 70 por cento nos últimos 10 anos , e essa pode ser a primeira geração na qual nossas crianças vivem uma expectativa de vida menor do que nós .
(trg)="8.4"> Isso é uma pena , e isso é prevenível .
(src)="9"> ئەوان تەنها ئەنجامی هەڵبژاردنەکان نین ، بەڵکو ئەوان مرۆڤن -- ژمارەی تووشبوان بە قەڵەوی لە ویلایەتەکەماندا لە ٨٥ ، ٨٦ ، ، ٨٧-ەوە دەستی پێکردووە ، ئەمانە بە گوێرەی وێب سایتی کۆنترۆڵ کردنی نەخۆشییەکان ، ٨٨ ، ٨٩ ، ٩٠ ، ٩١ --- ئێوە ڕیکخستنێکی نوێ دەبینن -- ٩٢ ، ٩٣ ، ٩٤ . ٩٥ ، ٩٦ ، ٩٧ ، ٩٨ ، ٩٩ ، ٢٠٠٠ ، ٢٠٠١ -- تا بێت خراپتر دەبێت ، ئێمە ( بە سێوەیەک لە شێوەکان گەشە دەکەین ( پێکەنین ئێستا ، ئێما دەتوانین لەو بارەیەوە چی بکەین ؟ لە ڕاستیدا . ئێوە دەزانن کە ئەو شیوازە خواردنەی کە ئێمە بۆمان دەرکەوتووە کە دەتوانێت نەخۆشییەکانی دڵ ە شێرپەنجە پێچەوانە بکاتەوە ، شێوازی خواردنی ئاسیاییە
(trg)="9.1"> Agora isso não é contagem de votos , isso são pessoas -- o número de pessoas que são obesas por estado , a partir do ano de 85 , 86 , 87 -- esses são da página da web do CDC -- 88 , 89 , 90 , 91 -- você tem uma nova catergoria -- 92 , 93 , 94 , 95 , 96 , 97 , 98 , 99 , 2000 , 2001 -- isso piora .
(trg)="9.2"> Nós estamos meio que desevoluindo .
(trg)="9.3"> Agora o que podemos fazer quanto a isso ?
(trg)="9.4"> Bem , você sabe , a dieta que nós encontramos para reverter doenças cardíacas e o câncer é a dieta da Ásia .
(src)="10"> بەڵام خەڵکی ئاسیاش ئێستا وەک ئێمە نان دەخۆن ئەمەش هۆکاری ئەوەیە کە ئەوانیش نەخۆش دەکەون وەک ئێمە
(trg)="10"> Mas as pessoas na Ásia estão começando a comer como nós comemos , e por isso estão começando a ficar doentes como nós .
(src)="11"> من لەگەڵ چەندین کۆمپانیای گەورەی خواردەمەنیدا کارم کردووە . دەتوانن خۆراکی خۆش و بە تام و هەروەها گونجاو لە ڕووی تەندروستییەوە ئامادە بکەن ، بۆ نمونە ، من بەڕێوبەرایەتی " ماکدۆناڵد و پیپسی و کۆناگرا و سەیف وەی " و هەروەها بەم زووانەش بەڕیوبەرایەتی " دێڵ مۆنت " دەکەم ، ئەوان دەڵێن ئەمە بازرگانییەکی باشە
(trg)="11.1"> Então eu estive trabalhando com um monte de grandes empresas alimentícias .
(trg)="11.2"> Elas podem tornar divertido e atraente e legal e gostoso e conveniente comer alimentos saudáveis , como -- eu presido o comitê de conselho do McDonald 's , da PepsiCo , da ConAgra , da Safeway , e logo da Del Monte , e elas estão descobrindo que isso é bom negócio .
(src)="12"> ئەو زەڵاتانەی کە لە ماکدۆناڵد پێشکەش دەکرێن بەرهەمی کار کردنن -- بە نیازن زەڵاتەی ئاسیاییش بهێنن . لە کۆمپانیای پیپسیش ، دوو لەسەر سێی هۆکاری گەشەکردنیان خواردنە باشەکانیانە
(trg)="12.1"> As saladas que você vê no McDonald 's vêm desse trabalho -- eles terão uma salada asiática .
(trg)="12.2"> Na Pepsi , dois terços do crescimento de rendimento vieram de seus alimentos saudáveis .
(src)="13"> کەواتە ئەگەر بتوانین بەم شێوەیە کار بکەین ، ئەوکاتە دەتوانین ئەو داهاتانە بپارێزین کە بەکاریان دەهێنین بۆ کڕینی دەرمانی پێویست بۆ چارەسەرکردنی ئایدز و مەلاریا وە هەروەها ئەنفلۆنزای باڵندە . سوپاس
(trg)="13.1"> E assim se nós podemos fazer isso , então nós podemos liberar recursos para comprar remédios que você realmente precisa para tratar AIDS e HIV e malária e para prevenir a gripe aviária .
(trg)="13.2"> Obrigado .
# ku/ted2020-1006.xml.gz
# pt_br/ted2020-1006.xml.gz
(src)="1"> ئایا هەرگیز هەستت کردووە نقوم بویت کاتێ روبەڕوی کێشەیەکی ئاڵۆز بویتەوە ؟
(trg)="1"> Você já se sentiu completamente sufocado quando se deparou com um problema complexo ?
(src)="2"> باشە ، هیوام وایە لە ماوەی کەمتر لە سێ خۆلەکدا ئەمە بگۆڕین
(trg)="2"> Bem , eu espero mudar isso em menos de três minutos .
(src)="3"> هیوادارم قایلت بکەم بەوەی ئاڵۆز هەمیشە مانای ئاڵۆسکاو ناگەیەنێت
(trg)="3"> Espero convencê-los de que o complexo nem sempre é igualmente complicado .
(src)="4"> بە لای منەوە ، نانێکی باگێتی باش کە تازە لە فڕن دەرهێنرابێت شتێکی ئاڵۆزە بەڵام نانێکی کاری و پیاز و زەیتونی سەوز و پەنیر شتێکی ئاڵۆسکاوە .
(trg)="4"> Assim , para mim , um baguete fresco bem feito , recém saído do forno , é complexo , mas um pão de curry , cebola , azeitonas verdes , sementes de papoila e queijo é complicado .
(src)="5"> من کەسێکی ژینگەناسم و ئاڵۆزی دەخوێنم .
(trg)="5"> Eu sou um ecologista , e eu estudo complexidade .
(src)="6"> من حەزم لە ئاڵۆزییە . و لێکۆڵینەوە لە ئاڵۆزییەکانی جیهانی سروشتیدا و لە پەیوەندییەکانی نێوان توخمەکاندا دەکەم .
(trg)="6.1"> Eu amo complexidade .
(trg)="6.2"> E eu estudo isso no mundo natural , a interconectividade das espécies .
(src)="7"> ئەمە تۆڕی خۆراکە یاخود نەخشەی خۆراکی نێوان توخمەکان کە لە دەریاچەکانی ئەلپاینی ناو چیاکانی کالیفۆرنیا دەژین .
(trg)="7"> Esta é uma cadeia alimentar , ou um mapa com os vínculos alimentares entre as espécies que vivem nos lagos alpinos das montanhas da Califórnia .
(src)="8"> ئەو تۆڕی خۆراکەش بەم جۆرە دەگۆڕێت کاتێ ماسییەکی بۆ زیاد بکرێ کە پێشتر لەو ژینگەیەدا نەبوبێت
(trg)="8"> E isso é o que acontece com essa rede alimentar quando é abastecida com peixes não nativos e que nunca viveram lá antes .
(src)="9"> ئەو هەمو توخمە خۆڵەمێشییانە لەناودەچن
(trg)="9"> Todas as espécies marcadas em cinza desaparecem .
(src)="10"> هەندێکیان لە راستیدا لەسەر لێواری لەناوچونن .
(trg)="10"> Alguns deles estão , atualmente , à beira da extinção .
(src)="11"> ئەو دەریاچانەی کە ماسییان هەیە مێشولەیان زۆرترە ، هەرچەندە ماسییەکان دەیانخۆن .
(trg)="11"> E lagos com peixes possuem mais mosquitos , mesmo sendo comidos por eles .
(src)="12"> ئەم کاریگەرییانە هەمویان نەزانراو بون . بەڵام ئێستا بۆمان دەرکەوتووە کە پێشبینیکراون .
(trg)="12"> Esses efeitos foram todos inesperados , e ainda assim estamos descobrindo que eles são previsíveis .
(src)="13"> ئێستا دەمەوێ چەند تێگەیشتنێکی گرنگتان بدەمێ سەبارەت بەو ئاڵۆزییەی لە ئێمە لە لێکۆڵینەوەی ژینگەدا فێری بوین کە رەنگە بە سەر کێشەکانی تریش دا بچەسپێت .
(trg)="13"> Eu quero compartilhar com vocês alguns conceitos importantes sobre complexidade que estamos aprendendo ao estudar a natureza e que pode ser aplicado em outros problemas .
(src)="14"> یەکەمیان بریتییە کە توانا سادەکەی ئامێرە باشەکانی بینین کە یارمەتیمان دەدەن ئاڵۆزییەکە رون بکەینەوە و هانت دەدەن ئەو پرسیارانە بکەیت کە پێشتر نەتکردون
(trg)="14"> Primeiro é o simples poder de boas ferramentas de visualização para ajudar a desvendar a complexidade e encorajá-los a fazer perguntas que não tinham pensado antes .
(src)="15"> بۆ نمونە ، دەتوانیت بەرنامەی زیادکردنی کاربۆن دابنێیت لە رێگەی زنجیرەی دابینکردنەکانی ناو ژینگەکەوە یاخود پەیوەندیییە ناوەکییەکانی ناو یەکەی ژینگەکانی ئەو رەگەزانەی لەژێر مەترسی لەناوچوندان لە پارکی نەتەوەیی یۆسمیت دا .
(trg)="15"> Por exemplo , você pode traçar o fluxo de carbono através de cadeias de abastecimento em um ecossistema corporativo , ou as interconexões de manchas de habitat para espécies ameaçadas de extinção no Parque Nacional Yosemite .
(src)="16"> دوای ئەوە ئەگەر بتەوێت پێشبینی ئەوە بکەیت کە کاریگەریی رەگەزێک چیە لەسەر رەگەزێکی تر تەنیا ئەگەر تەرکیز بکەیتە سەر ئەو پەیوەندییە و پاشان هەمو ئەوانی تر بشاریتەوە ئەوە لە راستیدا کەمتر پێشبینیکراوە وەک لەوەی بگەڕێیتەوە بۆ دواوە ، و هەمو سیستمەکە لەبەرچاو بگریت - واتە هەمو رەگەزەکان و هەمو پەیوەندییەکان و لەو جێگایەوە بایەخەکە لەسەر ئەو بازنەی کاریگەرییە دەبێت کە لە هەموی گرنگترە .
(trg)="16"> A próxima coisa é que , se você quiser prever os efeitos de uma espécie em outra , se você focar apenas nesta ligação , e então excluir o resto , ele na realidade fica menos previsível do que se você der um passo para trás e considerar todo o sistema -- todas as espécies , todos os vínculos -- e deste lugar , aprimorar a esfera de influência que mais importa .
(src)="17"> ئێمەش لە رێگەی لێکۆڵینەوەکانمان بۆمان دەرکەوتووە کە زۆر جار نزیک لەو خاڵەوە کە بایەخی پێ دەدەیت لە ماوەی نێوان یەک یان دو پلە .
(trg)="17"> E estamos descobrindo com nossa pesquisa , que isso é muitas vezes uma particularidade do nódulo que você se importa dentro de um ou dois graus .
(src)="18"> کەواتە تا زیاتر بگەڕێیتەوە دواوە ، ئاڵۆزی لە ئامێز بگریت هەلی زیاتر هەیە کە وەڵامە سادەکان بدۆزیتەوە کە هەمیشە لەو وەڵامە سادەیە جیاوازە کە بەوە دەستت پێ کردبو .
(trg)="18"> Então quanto mais você voltar e abranger a complexidade , melhorES as chances de você ter ou encontrar respostas simples , e muitas vezes ela é diferente da resposta simples que você começou .
(src)="19"> با تەماشای کێشەیەکی زۆر ئاڵۆز بکەین لە رێگەی حکومەتی ئەمریکاوە
(trg)="19"> Então vamos mudar o ritmo e observar um problema realmente complexo , cortesia do governo dos EUA .
(src)="20"> ئەمە نەخشەی ستراتیجی روبەڕوبەنەوەی یاخیبونی ئەمریکایە لە ئەفغانستان
(trg)="20"> Esse é o diagrama da estratégia de contrainsurgência dos EUA no Afeganistão .
(src)="21"> ئەمە چەند مانگێک لەمەوبەر لە لاپەڕەی یەکەمی نیویۆرک تایمزدا بو
(trg)="21"> Ela foi capa do New York Times há alguns meses --
(src)="22"> دەستبەجێ راگەیاندنەکان گاڵتەیان پێ کرد بەوەی کە بە شێوەیەکی شێتانە ئاڵۆزە .
(trg)="22"> instantâneamente ridicularizado pela mídia por ser absurdamente complicado .
(src)="23"> و ئامانجەکە وەک باسکرابو بریتی بو لە زیادکردنی پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەتی ئەفغانستان .
(trg)="23"> E o objetivo estabelecido era aumentar o apoio popular ao governo afegão .
(src)="24"> ئاشکرایە کە کێشەیەکی ئاڵۆزە بەڵام ئایا ئالۆسکاوە ؟
(trg)="24"> Claramente um problema complexo , mas ele é complicado ?
(src)="25"> کاتێ کە ئەمەم لەسەر لاپەڕەی یەکەمی تایمز بینی وتم " زۆر باشە ، دواجار شتێکم بینی کە بتوانم پەیوەندی پێوە ببەستم
(trg)="25"> Bem , quando eu vi isso na capa do Times , pensei , " Ótimo , finalmente algo que posso me direcionar .
(src)="26"> دەتوانم خۆمی پێوە سەرقاڵ بکەم . "
(trg)="26"> Vou afundar meus dentes nisso . "
(src)="27"> باشە با دەست پێ بکەین . کەواتە بۆ یەکەمجار با دەستپێبکەین یەکەم تێگەیشتنی جیهان لەسەر نەخشەی سپاگێتی وەک تۆڕێکی رێکخراو
(trg)="27.1"> Então vamos fazê-lo .
(trg)="27.2"> Pela primeira vez , exibir mundialmente esse diagrama espaguete como uma rede ordenada .
(src)="28"> ئەو خاڵەی بازنەی بە دەوردا کێشراوە ئەوەیە کە ئێمە هەوڵ دەدەین کاری تێ بکەین - واتە پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەت .
(trg)="28"> O nódulo circulado é o que estamos tentando influenciar -- suporte popular ao governo .
(src)="29"> ئێستاش دەتوانین تەماشای بکەین ، پلەیەک ، دو پلە و تا سێ پلە لە خاڵەکە دور بکەوینەوە و سێ بەشی نەخشەکە دەسڕینەوە کە دەکەوێتە دەرەوەی بازنەی کاریگەرییەکەوە
(trg)="29"> E então agora podemos olhar um grau , dois graus , três graus além deste nódulo e eliminar três-quartos do diagrama que está fora da esfera de influência .
(src)="30"> لەناو ئەو بازنەیەدا زۆربەی ئەو خاڵانە کاریان لەسەر ناکرێت ، بۆ نمونە نەگونجاوی زەوی ناوچەکە و تەنیا بەشێکی زۆر کەمی لە کردەوەی سەربازی پێکهاتووە .
(trg)="30"> Dentro dessa esfera , a maioria destes nódulos não são ativos , como a dureza do terreno , e uma minoria que são ações militares .
(src)="31"> زۆربەیان ناتوندوتیژن و بە گشتی دابەش دەکرێن بۆ دو جۆر : بەشداری چالاکانە لە کێبڕکێی رەگەزی و بیروباوەڕی ئایینی و گەشەیەکی رەوا و ئاشکرای ئابوری و دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان
(trg)="31"> A maioria são não-violentas e elas se enquadram em duas categorias amplas : envolvimento ativo com as rivalidades étnicas e crenças religiosas ; e prestação justa e transparente de serviços de desenvolvimento econômico .
(src)="32"> من نازانم ئەمە چیە ، بەڵام دەتوانم ئەمە لە نەخشەکە تێ بگەم لە ماوەی ٢٤ چرکەدا .
(trg)="32"> Eu não sei sobre isso , mas é o que posso decifrar deste diagrama em 24 segundos .
(src)="33"> کاتێ تۆ نەخشەیەکی لەم جۆرە دەبینیت ، دەمەوێت نەترسیت
(trg)="33"> Quando vocês virem um diagrama como este , eu não quero que vocês tenham medo .
(src)="34"> دەمەوێت خۆشحاڵ بیت . دەمەوێت ئاسودە بیت .
(trg)="34.1"> Quero que vocês se animem .
(trg)="34.2"> Quero que fiquem aliviados .
(src)="35"> چونکە رەنگە وەڵامی سادە دەربکەون .
(trg)="35"> Porque podem surgir respostas simples .
(src)="36"> ئێمە لە سروشتەوە فێری ئەوە بوین کە زۆر جار سادەیی دیوەکەی تری ئاڵۆزی پێکدەهێنێت .
(trg)="36"> Estamos descobrindo na natureza que a simplicidade muitas vezes se encontra do outro lado da complexidade .
(src)="37"> کەواتە بۆ هەمو کێشەیەک ، تا زیاتر بگەڕێیتەوە بۆ دواوە و ئاڵۆزی قبوڵ بکەیت هەلێکی باشترت دەبێت بۆ دوبارە نزیکبونەوە بۆ ناو ئەو وردەکارییە سادانە کە زۆرترین گرنگییان هەیە .
(trg)="37"> Assim , para qualquer problema , quanto mais você desfocá-lo e abranger a complexidade , melhor a chance de focar nos detalhes simples e que mais importam .
(src)="38"> سوپاس
(trg)="38"> Obrigado .
(src)="39"> -چەپڵە
(trg)="39"> ( Aplausos )
# ku/ted2020-101.xml.gz
# pt_br/ted2020-101.xml.gz
(src)="1"> .زۆر سوپاس
(trg)="1"> Muito obrigada a vocês .
(src)="2"> .ئێستا ، چیرۆکێکتان بۆ دەگێڕمەوە
(trg)="2"> Agora , tenho uma história para contar .
(src)="3"> ، کاتێک ، بە فڕۆکەکە گەشتم کرد و گەیشتم ، دوای گەشتێکی درێژ لە ڕۆژئاوای ئینگلاند ، کۆمپیتەرەکەم ، لاپتۆپە خۆشەوستەکەم ، تێکچوو .. وەها بوو .. ئۆه .. کەمێک لەوە ئەچوو .. ئەو لە ئەنجامدا .بەهەرحاڵ ، هەموو شتەکان تەقینەوە
(trg)="3"> Quando cheguei do avião , depois de uma longa viagem do Oeste da Inglaterra , meu computador , meu querido laptop , tinha ficado doido , e tinha -- oh ! -- mais ou menos assim ! -- e a tela dele -- de qualquer modo , tudo estava arruinado .
(src)="4"> من لێرە چوومە لای پسپۆرانی ئایتی .بەڕێزێک کۆمپیتەرەکەی بۆ چاکردمەوە " گوتیشی ، " تۆ چیدەکەی لێرە ؟
(trg)="4"> E eu procurei o pessoal de TI aqui e um cavalheiro consertou meu computador , e daí ele perguntou , " O que você está fazendo aqui ? "
(src)="5"> " ، گوتم " چەلۆ دەژەنم و کەمێکیش گۆرانی دەڵێم " .گوتی ، " ئۆە ، منیش لەو جۆرە چەلۆیە دەژەنم
(trg)="5"> e eu respondi " Vou tocar o cello e cantar um pouco , " e ele disse , " Oh , eu também toco um pouquinho de cello . "
(src)="6"> " منیش گوتم ، " بەڕاست تۆش ؟
(trg)="6"> E eu disse , " Você toca mesmo ? "
(src)="7"> ، بەهەرحاڵ ، کەواتە بۆ مەشقکردن لێرەی .لەبەرئەوەی ئەو مەزنەوە ، ئەو ناوی مارکە
(trg)="7"> De qualquer modo , vocês ganharam um brinde , porque ele é fantástico , e o nome dele é Mark .
(src)="8"> ( چەپڵە ) هەروەها منیش بەهۆی هاوڕێکەمەوە .ثوماس دولبی خراومەتە ناو ئەو کارەوە
(trg)="8"> ( Aplausos ) E também está comigo meu parceiro de crimes , Thomas Doby .
(src)="9"> ( چەپڵە ) ئەم گۆرانیە بە ناوی " .دوورتر لە خۆر "
(trg)="9"> ( Aplausos ) Esta canção chama-se " Mais longe que o Sol . "
(src)="10"> ( مۆسیقا ) ♫ بە زنجیرە بایەکدا بانگم کردیت ♫ ♫ ... بەڵام تۆ نەتبیست ♫ ♫ تۆ ئەو ڕووەکەی کە پێویستت بە خاکی هەژارە ♫ ♫ من زۆر باش مامەڵەم لەگەڵ کردوویت ♫ ♫ تا دەستبەرداری گوڵەکان ببم ... ♫ ♫ ئۆهـ من زۆر شت بووم بۆ تۆ ... ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووری خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچم بۆ باکور تا زۆرم سەرمابێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوە دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ دەریاکە لە سەرەوە دەیبەستێ ♫ ♫ تا بەر بە ڕوناکی بگرێت ♫ من لەگەڵ خۆشەویستیدا ♫ ♫ لە خۆشەویستیدام ♫ تۆ هەرگیز ئەو کەسە گونجاوە نیت ♫ لە چاوەکانی گێردا دا ♫ ♫ ( گێردا ناوی کسێکە ) ♫ پریشنگەکانی ئەو شتەی تۆی لێوە هاتیت ♫ ♫ هەموو ئەو پەپوولە بچوکانە شەوان دەفڕن ♫ ♫ تروسکەی ڕووناکی باوەڕ دەدرەوشێتەوە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووریی خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچمە باکور ، زۆرم سەرمام دەبێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ ... تۆ ناتوانی بمبینی ، نا ♫ ئەگەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەڕ دەکەم ( چەپڵە ) .زۆر سوپاس
(trg)="10"> ( Música ) ♫ Atada no vento eu chamava por você ♫ ♫ mas você não ouvia ... ♫ ♫ E você é uma planta que precisa solo pobre ♫ ♫ e eu o tratei bem demais ♫ ♫ para desistir de flores ... ♫ ♫ Ah , eu fui fértil demais para você ... ♫ ♫ Mais longe de mim que o sol ♫ ¥ ♫ Mais longe que eu imaginava ♫ ♫ Quando vou para o norte sinto tanto frio ♫ ♫ Meu coração é lava sob a rocha ♫ ♫ Você não merece ♫ ♫ Você não merece ... ♫ ♫ Com seus olhos calculistas ♫ ♫ tecendo números ♫ ♫ você não consegue me ver . ♫ ♫ Você não consegue me ver ... ♫ ♫ E se disser bastante pra mim mesma ♫ ♫ vou acreditar nisso . ♫ ♫ Você não merece . ♫ ♫ O mar , ele congela sua superfície ... ♫ ♫ para prender a luz ♫ ♫ E eu amo estar amando ♫ ♫ e você nunca foi o homem certo ♫ ♫ Aos olho de Gerda ♫ ♫ Fragmentos do que você se transformou ♫ ♫ E todas as mariposas que voam à noite ♫ ♫ acreditam que a luz elétrica é clara ♫ ♫ Você não merece ♫ ♫ Você não merece ♫ ♫ Com seus olhos calculistas ♫ ♫ Tecendo números ♫ ♫ Você não consegue me ver , não ♫ ♫ E se disser bastante pra mim mesma ♫ ♫ Vou acreditar nisso . ♫ ♫ Você não merece . ♫ ♫ Mais longe de mim que o sol ♫ ♫ Mais longe que eu imaginava ♫ ♫ Quando vou para o norte sinto tanto frio ♫ ♫ Meu coração é lava sob a rocha ♫ ♫ Você não merece ♫ ♫ Você não merece ♫ ♫ Com seus olhos calculistas ♫ ♫ Tecendo números ♫ ♫ Você não consegue me ver , não ... ♫ ♫ E se disser bastante pra mim mesma , vou acreditar nisso . ♫ ( Aplausos ) Muito obrigada .
# ku/ted2020-1012.xml.gz
# pt_br/ted2020-1012.xml.gz
(src)="1"> شتێکی خۆش ڕوویدا له ڕێگه‌مدا بۆ ئه‌وه‌ی زیره‌ک بم له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان منداڵێکم هه‌بوو ئه‌وه ئەوە نیه کە ده‌مه‌وێت بیڵێم
(trg)="1.1"> Então , aconteceu uma coisa engraçada na minha caminhada para tornar-me uma brilhante , neuropsicóloga mundialmente conhecida : eu tive um bebê .
(trg)="1.2"> E não é para dizer
(src)="2"> هه‌تا ئێستا من هه‌وڵم نه‌داوه زیره‌ک ببم ، له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان
(trg)="2"> que eu prossegui na jornada de me tornar uma neuropsicóloga famosa mundialmente .
(src)="3"> ببوره ، تێد
(trg)="3"> Desculpe TED .
(src)="4"> به‌ڵام ، هه‌وڵمدا تازیره‌ک بم شه‌ڕ که‌رێک ( هه‌وڵ ده‌رێک ) له‌ناو باشترینه‌کان
(trg)="4"> Mas eu realmente prossegui para ser razoavelmente astuta , indiscutivelmente uma precupada mundialmente famosa .
(src)="5"> یه‌کێک له هاوڕێ کچه‌کانم له خوێندنگای ماسته‌ردا ، ماری وتی ، کیم من دۆزیمه‌وه
(trg)="5"> Uma de minhas amigas no curso de doutorado , Marie , disse : " Kim , eu entendi .
(src)="6"> ئه‌وه نیه که تۆ ده‌ترسی زیاتر له که‌سانی تر ئه‌وه‌یه که تۆ زیاتر ڕاستگۆیت له‌باره‌ی که تۆ چه‌ند ده‌ترسی
(trg)="6"> Não é que você seja mais neurótica que os outros , é que você é mais honesta sobre o quão neurótica você é " .
(src)="7"> زۆر به‌نهێنی هه‌ندێک وێنه‌م هێناوه تا نیشانی ئێوه‌ی بده‌م
(trg)="7"> Assim , com o sentido de plena divulgação , Eu trouxe algumas imagens para compartilhar .
(src)="8"> واوووو
(trg)="8"> ohhhhhh .
(src)="9"> من ته‌نها ده‌ڵێم ، ته‌مموز
(trg)="9"> Vou só dizer , julho .
(src)="10"> پێکه‌نین بێ ده‌نگی
(trg)="10"> ( Risos ) Zzzzzip
(src)="11"> بۆ دڵنیایی
(trg)="11"> para segurança .
(src)="12"> به‌ڵاکانی ئاو ئینجێک ئاو
(trg)="12"> Bóias de braço -- uma polegada de água .
(src)="13"> دواتر ، له‌کۆتایدا هه‌موویان خۆیان کۆکرده‌وه بۆ ( ٩٠ ) خوله‌که‌که‌ی ڕۆشتن بۆ شاخه‌کانی کۆپێر
(trg)="13"> E então , finalmente , tudo pronto para uma viagem de 90 minutos a Montanha Copper .
(src)="14"> ئێوه تۆزێک هه‌ست به‌وه ده‌که‌ن
(trg)="14"> Então você pode ter um tipo de sentimento em relação a isso .
(src)="15"> منداڵه‌که‌م ، ڤاندێر ئێستا ( ٨ ) ساڵانه
(trg)="15"> Meu bebê , Vander , que agora tem 8 anos .
(src)="16"> له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی نه‌فره‌تی لێکراوه له‌گه‌ڵ تواناکانی یاری کردنم ئه‌و یاری تۆپی پێ ده‌کات
(trg)="16"> Em vez de ser amaldiçoado com minha inabilidade atlética , ele joga futebol .
(src)="17"> ئه‌و حه‌زی له‌یاری تۆپی پێ بوو
(trg)="17"> Ele se interessa em jogar futebol americano .
(src)="18"> ده‌یه‌وێت بزانێت چۆن یه‌ک چه‌رخه‌یه‌ک لێ بخوڕێت
(trg)="18"> Ele quer aprender a andar em um monociclo .
(src)="19"> که‌واته بۆچی من خه‌م ده‌خۆم ؟
(trg)="19"> então por que se preocupar ?
(src)="20"> چونکه ئه‌مه ئه‌وه‌یه که من ده‌مویست بیکه‌م ، ئه‌مه‌یه که من ده‌یڵێمه‌وه
(trg)="20.1"> Porque isto é o que eu faço .
(trg)="20.2"> Isto é o que eu ensino .
(src)="21"> ئه‌وه‌یه که ده‌یخوێنم ، ئه‌وه که هه‌ڵسوکه‌وتی له‌گه‌ڵ ده‌که‌م
(trg)="21.1"> Isto é o que eu estudo .
(trg)="21.2"> Isto é o que eu trato .
(src)="22"> وه ده‌زانم که منداڵان هه‌موو ساڵێک نه‌خۆش ده‌که‌ون
(trg)="22"> E eu sei que crianças têm concussões todos os anos .
(src)="23"> له‌ڕاستیدا ، هه‌موساڵێک زیاتر له ( ٤ ) ملیۆن که‌س نه‌خۆش ده‌که‌ون و به بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه ئه‌و داتایانه له‌ناو منداڵانی خوار ( ١٤ ) ساڵن له‌ژووری فریاگوزاریه‌کاندا ده‌بینرێ
(trg)="23"> Na verdade , mais de 4 milhões de pessoas sofrem uma concussão todos os anos , e este dado é apenas entre crianças menores de 14 anos que foram tratadas em prontos-socorros .
(src)="24"> کاتێک منداڵان به بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه ئێمه باسی ئه‌وان ده‌که‌ین کاتێک زه‌نگه‌کان لێده‌دات به‌ڵام ئێمه به‌ڕاستی باسی چی ده‌که‌ین ؟
(trg)="24"> E quando essas crianças sofrem uma concussão , estamos falando sobre eles serem feridos ou terem seu sino tocando , mas o que é isto que estamos realmente falando ?
(src)="25"> با ته‌ماشا بکه‌ین
(trg)="25"> Vamos dar uma olhada .
(src)="26"> باشه ، " ستارسکی و هوتچ " به‌بێ هیچ شتێک ، به‌ڵێ که‌واته ، ڕووداوێکی ئوتومبێل
(trg)="26.1"> Sim : " Starsky e Hutch " sem dúvida .
(trg)="26.2"> Sim .
(trg)="26.3"> Um acidente de carro .
(src)="27"> ٤٠ میل له کاتژمێرێکدا بۆ گه‌شتن به به‌ربسته جێگیره‌که
(trg)="27"> cerca de 65 quilometros por hora se chocando em uma barreira fixa --
(src)="28"> ٣٥ جی ئێس
(trg)="28"> 35 força G.
(src)="29"> مشته کۆڵێکی به‌رزکردنه‌وه‌ی قورسایی بۆکسێک له ده‌موو چاوت بدات ٥٨ جی ئێس
(trg)="29"> Um boxeador peso pesado te dá um soco bem no meio da cara -- 58 força G.
(src)="30"> ئه‌گه‌ر تێنه‌گه‌یشتویت ، جارێکی تر باسی ده‌که‌ینه‌وه
(trg)="30"> Caso tenha perdido isso , vamos olhar de novo .
(src)="31"> ته‌ماشای لای ڕاستی شاشه‌که‌وه بکه
(trg)="31"> Olhe para o lado direito da tela .
(src)="32"> چی ده‌ڵێیت ؟
(trg)="32"> O que você diria ?
(src)="33"> چه‌ند ( جی ئێس ) هه‌یه ؟
(trg)="33"> Quanto de força G ?
(src)="34"> نزیک ٧٢
(trg)="34.1"> Perto .
(trg)="34.2"> 72 .
(src)="35"> شێتانه ده‌بێت ئه‌گه‌ر بزانیت ١٠٣ جی ئێس
(trg)="35"> Seria loucura saber , 103 de força G.
(src)="36"> تێکڕای کاریگه‌ری بورانه‌وه‌که ٩٥ جی ئێسه
(trg)="36"> A média do impacto concussivo é de 95 de força G.
(src)="37"> ئێستا ، کاتێک منداڵه‌که‌ی لای ڕاست هه‌ڵناستێت ده‌زانی که بورانه‌وه‌که ، له‌هۆش چوونە به‌ڵام ، ئه‌ی منداڵه‌که‌ی لای چه‌پ
(trg)="37.1"> Agora , quando a criança da direita não levanta , nós sabemos que ela teve uma concussão .
(trg)="37.2"> Mas e a criança da esquerda ,
(src)="38"> یان ئه‌و یاریزانه‌ی یاریگا به‌جێ ده‌هێڵێت ؟
(trg)="38"> ou o atleta que deixa o campo de jogo ?