# kk/ted2020-1155.xml.gz
# sh/ted2020-1155.xml.gz
(src)="1"> Бірер апта бұрын менің Сауд Арабиясына барып қайтуға мүмкіндігім болды .
(trg)="1"> Prije nekoliko sedmica dobio sam priliku da posjetim Saudijsku Arabiju .
(src)="2"> Мен мұсылман болғандықтан , ең бірінші Меккеге барып , Қағбаны көргім келді. ол - барша мұсылман қауымының қасиетті орны .
(trg)="2"> I prvo što sam kao Musliman želio da uradim bilo je da odem u Meccu i posjetim Kaabu , najsvetiji islamski hram .
(src)="3.1"> Мен солай жасадым .
(src)="3.2"> Қажылық салтына сәйкес киініп , қасиетті мешітке бардым ; намазымды оқыдым ; барлық міндеттерді орындадым .
(trg)="3"> I to sam i učinio ; obukao sam svoju ritualnu odoru ; otišao do svete džamije ; obavio svoju molitvu ; ispoštovao sve rituale .
(src)="4.1"> Сол уақыт ішінде барлық рухани істерден басқа , адамзатқа тән бір жағдайға назар аудардым .
(src)="4.2"> Қағбада адамдар жынысына байланысты бөлінген жоқ .
(trg)="4.1"> U međuvremenu , pored sve te duhovnosti , jedan posve običan detalj u Kaabi mi se učinio veoma zanimljivim .
(trg)="4.2"> Nije bilo odvajanja među polovima .
(src)="5"> Басқаша айтқанда , әйелдер мен ерлер бірге зиярат етті .
(trg)="5"> Drugim riječima , muškarci i žene su se svi zajedno molili .
(src)="6"> Тауап еткенде бірге жүрді , яғни Қағбаны бірге айналды .
(trg)="6"> Bili su zajedno tokom hodočašća , hodanja u krug oko Kaabe .
(src)="7"> Бірге намаз оқыды .
(trg)="7"> Bili su zajedno dok se se molili .
(src)="8"> Егер сіз неге мен бұл жағдайға қызығушылық таныттым десеңіз , сізге Сауд Арабиясының басқа жерлерін көру керек , себебі бұл ел адамдарды жыныстарына қарай қатты бөледі .
(trg)="8"> I ako se pitate zbog čega je ovo uopšte zanimljivo , morali biste vidjeti ostatak Saudijske Arabije , jer je to zemlja koja je strogo podjeljena između polova .
(src)="9.1"> Басқаша айтқанда , еркек болсаңыз , әйелдер тұрған физикалық ортада тұра алмайсыз .
(src)="9.2"> Мен бұны өте қызық жолмен байқадым .
(trg)="9.1"> Drugim riječima , od vas , kao muškaraca , se jednostavno ne očekuje da budete u istom fizičkom prostoru sa ženama .
(trg)="9.2"> A to sam primijetio na jako smiješan način .
(src)="10"> Қағбадан шығып , тамақ жеу үшін қаланың орталығына бардым .
(trg)="10"> Krenuo sam iz Kaabe kako bih nešto pojeo u centru Mecce .
(src)="11"> Ең жақын Бургер Кинг ресторанына бет алдым .
(trg)="11"> Uputio sam se ka najbližem Burger King restoranu .
(src)="12"> Сол жерге барғанда мен ерлерге арналған секцияның әйелдер секциясынан жете бөлініп тұрғанын байқадым .
(trg)="12"> I ušao sam -- i primijetio da postoji dio za muškarce , koji je pažljivo odvojen od ženskog dijela .
(src)="13"> Мен ерлер секциясында тапсырыс беріп , ақысын төлеп , жеуге міндетті едім .
(trg)="13"> Morao sam platiti , naručiti i jesti u muškom dijelu .
(src)="14.1"> " Қандай қызық " , -деп , таңдандым .
(src)="14.2"> " Қасиетті Қағбада қарсы жынысты адамдармен тұра аласың , бірақ Бургер Кингта тұра алмайсың " .
(trg)="14"> " Ovo je ludo " , rekao sam sâm sebi , " možeš se miješati sa suprotnim polom u svetoj Kaabi , ali ne u Burger King-u . "
(src)="15.1"> Тіпті жөнсіз .
(src)="15.2"> Менің ойымша , айтудың өзі оғаш .
(trg)="15.1"> Prilično ironično .
(trg)="15.2"> Ironično , no mislim da istovremeno nešto i kazuje .
(src)="16"> Себебі Қағба және оның айналасындағы рәсімдер Исламның ертеден келе жатқан жәдігерлері , Мұхаммед Пайғамбардың ( с.а.с. ) кезінен .
(trg)="16"> Zbog toga što su Kaaba i rituali koji se vrše oko nje relikti iz najranije faze Islama , iz doba proroka Muhammada .
(src)="17"> Егер сол кезде ерлерді әйелдерден бөлуге себеп болған болса , Қағбаны айналу рәсімдері соған сәйкес жасалатын еді .
(trg)="17"> I da se u to vrijeme insistiralo na odvajanju muškaraca od žena , rituali oko Kaabe bi bili osmišljeni u skladu sa time .
(src)="18"> Бірақ сол кезде адамдарды бөлу маңызды емес болды .
(trg)="18"> No , očigledno je da u to vrijeme to nije bio problem .
(src)="19"> Және қажылық салттары соған сәйкес жасалды .
(trg)="19"> Tako su nastali i rituali .
(src)="20"> Менің ойымша , әйелдерді шеттету қоғамды бөлу үшін жасалғаны анық , Құранда қоғамды бөлу туралы айтылмағаны хақ , Құран - Ислам дінінің негізі , Алла Тағаладан келген кітап , барша мұсылман , мені қосқанда оған сенеді .
(trg)="20"> Mislim da je to također potvrđeno činjenicom da je odvajanje žena u stvaranju podijeljenog društva još jedna stvar koja se ne može naći u Kuranu , samoj srži Islama -- božanskoj srži Islama u koju svi Muslimani , kao i ja sam , vjeruju .
(src)="21.1"> Және менің ойымша ол кездейсоқтық емес , Ислам дінінің негізінде қоғамды бөлу жайында ешнәрсе таппауыңыз жайдан жай емес .
(src)="21.2"> Себебі көптеген ғалымдар Ислам тарихын зерттеген Мұсылман немесе Батыс ғалымдарының пікірінше , негізінен әйелдер мен ерлерді физикалық бөлу Исламда кейін дамыған .
(src)="21.3"> Мұсылмандар Таяу Шығыстың кейбір көне мәдениетін және әдет ғұрпын дінге енгізген .
(trg)="21.1"> I mislim da nije slučajnost da se ta ideja ne može naći u samom porijeklu Islama .
(trg)="21.2"> Zbog toga što mnogi učeni ljudi koji izučavaju istoriju islamske misli -- Muslimani , kao i oni sa Zapada -- smatraju da je zapravo fizička podjela muškaraca i žena . postala dio prakse u kasnijem razvoju Islama , kako su Muslimani usvajali neke od postojećih kultura i tradicija Srednjeg istoka .
(src)="22"> Іс жүзінде , әйелдерді шеттету Византиялық және парсылық тәжірибе болды , және мұсылмандар оны қабылдап , дінінің бір бөлшегі етіп алды .
(trg)="22"> Odvajanje žena se zapravo praktikovalo u Vizantiji i Persiji , a Muslimani su usvojili taj običaj i učinili ga dijelom svoje religije .
(src)="23"> Бұл мысал шындығында көптеген көріністердің біреуі ғана .
(trg)="23"> A ovo je zapravo tek jedan od primjera mnogo većeg fenomena .
(src)="24"> Бүгінгі таңда Ислам заңдары , шындығында Ислам мәдениеттері және ондай мәдениеттер өте көп ; Сауд Арабиясында олар мен келген Стамбұлдан немесе Түркиядан өзгеше .
(trg)="24"> Onog koji danas nazivamo islamskim zakonom , i naročito islamskom kulturom -- iako ih zapravo ima više ; islamska kultura u Saudijskoj Arabiji se značajno razlikuje od kulture u Istanbulu , odakle ja dolazim , ili u Turskoj .
(src)="25"> Әйтсе де Ислам мәдениеті жайында айтатын болсаңыз , оның негізі бар , құдайдан хабарлама , яғни діннің басы ,
(trg)="25"> Pa ipak , ako ćemo govoriti o muslimanskoj kulturi , ona ima srž , božansku poruku , kojom je otpočela religija ,
(src)="26"> бірақ кейін дінге көптеген салт-дәстүрлер , көзқарастар , тәжірибелер қосылған .
(trg)="26"> no tada su mnoge tradicije , percepcije , kao i mnoge prakse pridodane na to .
(src)="27"> Бұл дәстүрлер Таяу Шығыс - ортағасыр дәстүрлері .
(trg)="27"> A to su bili tradicije Srednjeg istoka – srednjovjekovne tradicije .
(src)="28"> Және осы ақиқаттан екі маңызды хабарлама , немесе сабақ алуға болады .
(trg)="28"> Dvije značajne poruke , ili dvije lekcije , se mogu izvući iz te realnosti .
(src)="29"> Біріншіден , діншіл , кертартпа , діндар мұсылмандар , дініне адал жандар өздерінің мәдениетіндегі кез-келген нәрсеге жармаспауы қажет , ойлануы қажет .
(trg)="29"> Prije svega , Muslimani -- pobožni , konzervativni , vjernici Muslimani koji žele biti odani svojoj religiji -- ne bi se trebali držati svega u svojoj kulturi , i misliti da je to određeno božanskom nakanom .
(src)="30"> Дәстүрлерінің бірі дінге қайшы болуы мүмкін және өзгертілулері керек шығар .
(trg)="30"> Možda su neke od ovih tradicija loše i trebale bi se izmijeniti .
(src)="31"> Екінші жағынан , батыстықтар Ислам мәдениетіне қарап , кейбір шындыққа жанаспайтын Исламның қырларын көріп , Ислам деген осы екен - деген қорытынды жасамауы керек .
(trg)="31"> S druge strane , Zapadnjaci koji posmatraju islamsku kulturu i u njoj vide neke zabrinjavajuće aspekte ne bi trebali da isuviše olako zaključuju da je to nešto što Islam određuje .
(src)="32"> Ол Таяу Шығыс мәдениеті болуы мүмкін , кейін Исламмен астасқан .
(trg)="32"> Možda je kultura Srednjeg istoka pobrkana sa Islamom .
(src)="33"> Әйелді сүннеттеу деген рәсім бар .
(trg)="33"> Na primjer , praksa ženskog obrezivanja .
(src)="34"> Ол өте желкенішті , қорқынышты рәсім .
(trg)="34"> To je nešto što je užasno , prestrašno .
(src)="35"> Бұл операция негізінен әйелдерді сексуалдық рақатынан айыратын операция .
(trg)="35"> U suštini , to je operacija kojom se ženama oduzima sposobnost seksualnog užitka .
(src)="36"> Батыстықтар , Еуропалықтар немесе Американдықтар , бұл рәсімді бұрын-соңды көрмеген адамдар , кейбір Солтүстік Африкадан көшкен мұсылман қауымынан көргенде ,
(trg)="36"> Zapadnjaci , Evropljani ili Amerikanci , koji nisu znali ništa o ovome suočili su se sa tom praksom u nekima od muslimanskih zajednica koje se migrirale iz sjeverne Afrike .
(src)="37"> " Осындай нәрселерді бұйырған , Бұл қандай қорқынышты дін " , -деген қорытынды жасайды .
(trg)="37"> I pomislili su " Kakva užasna religija da propisuje nešto takvo . "
(src)="38.1"> Бірақ негізінде бұл әйелдерді сүннеттеу рәсімі Исламмен қатысы жоқ .
(src)="38.2"> Бұл Солтүстік Африка әдет-ғұрпы , Исламның соңына ерген .
(trg)="38"> No , zapravo , ako razmislite o ženskom obrezivanju , vidite da ono nema nikakve veze sa Islamom , to je običaj koji se praktikovao u sjevernoj Africi , još prije Islama .
(src)="39"> Осыдан мың жылдар бұрын жасалған .
(trg)="39"> Tu je praktikovan hiljadama godina .
(src)="40.1"> Кейбір мұсылмандар осы күні де сол рәсімді жасап келеді .
(src)="40.2"> Солтүстік Африка мұсылмандары , басқа жерде жасалмайды .
(trg)="40.1"> I sasvim sigurno , neki Muslimani praktikuju taj običaj .
(trg)="40.2"> Muslimani u sjevernoj Africi , ali ne na drugim mjestima .
(src)="41"> Сонымен қатар , Солтүстік Африканың мұсылман емес қауымдары да -- анимисттер , тіпті кейбір христиандар мен яһуди тайпалары әйелдерін сүннеттеу рәсімімен танымал .
(trg)="41"> Međutim , poznato je da čak i ne-muslimanske zajednice u sjevernoj Africi -- Animisti , pa čak i neki Hrišćani i jedno jevrejsko pleme u sjevernoj Africi vrše obrezivanje žena .
(src)="42"> Айналып келгенде , кейбір Ислам дініне қайшы рәсімдер мәселе болып көрінудің орнына дінмен астасып , салтқа әдетке айналған .
(trg)="42"> Znači , moglo bi se ispostaviti da je ono što se posmatra kao problem u islamskoj vjeri zapravo tradicija koju su Muslimani prihvatili .
(src)="43.1"> Дәл осындай жат салтқа абыройынан айырылған қызды ( зина жасаған әйелді ) өлтіру рәсімі жатады .
(src)="43.2"> Батыстық бұқаралық ақпарттың ағымдағы тақырыбына айналған бұл рәсім жан түршігерлік .
(trg)="43"> Isto bi se moglo reći i za ubistva iz časti , koja su vječna tema u Zapadnim medijima -- a koja , naravno , predstavljaju jednu strašnu tradiciju .
(src)="44"> Және біз осы дәстүрдің кейбір мұсылман қауымдарында сақталғанын көріп отырмыз .
(trg)="44"> I mi uistinu vidimo da ta tradicija postoji u nekima od muslimanskih zajednica .
(src)="45.1"> Бірақ Таяу Шығыстың мұсылман емес қауымдары арасында мысалға , христиан және Шығыс қауымдарында да дәл сол рәсім бар екен .
(src)="45.2"> Біз бірнеше ай бұрын Түркиядағы Армяндар
(trg)="45.1"> Ali i u ne-muslimanskim zajednicama Srednjeg istoka , kao i u nekim hrišćanskim zajednicama , istočnim zajednicama , nailazimo na istu praksu .
(trg)="45.2"> Imali smo tragičan slučaj ubistva iz časti
(src)="46"> қауымында болған - арынан айырылған қызды өлтіру амалының куәсі болдық .
(trg)="46"> unutar tursko-jermenske zajednice prije svega nekoliko mjeseci .
(src)="47.1"> Бұл айтылған рәсімдер жалпы мәдениет дәстүрі бойынша жасалып отыр .
(src)="47.2"> Сонымен қатар , мен саяси мәдениетке де көңіл бөлемін , саяси мәдениетте бостандық пен демократияға жеткілікті дәрежеде көңіл бөле ме ? немесе мемлекетте азаматтарын бір істі мәжбүрлеп істете алатын әмірлі саяси мәдениет бар ма ?
(trg)="47"> No , ovo su pitanja opšte kulture , dok sam ja također veoma zainteresovan za političku kulturu i da li se sloboda i demokratija cijene , ili je prisutna autoritarna politička kultura u kojoj se od države očekuje da građanima sve nameće .
(src)="48"> Таяу Шығыс мемлекеттері көптеген ислам іс-әрекеттерінің жақтасы екені анық , және кейбір " Ислам режимі " деп аталатын елдер мысалға : Сауд Арабиясы , Иран , ең құрығанда Афғандағы Талибан осы жаза мен рәсімдерді қолдайды .
(trg)="48"> Nije tajna da mnogi islamski pokreti na Srednjem istoku imaju sklonost ka autoritarizmu , a neki od takozvanih ' islamskih režima ' , poput Saudijske Arabije , Irana i kao najgori primjer Talibana u Afganistanu , su poprilično autoritarni – u to nema sumnje .
(src)="49"> Мысалға , Сауд Арабиясында діни полиция деп аталатын сақшылар бар .
(trg)="49"> Na primjer , u Saudijskoj Arabiji postoji fenomen koji se zove policija za religiju .
(src)="50.1"> Бұл діни сақшылары қиялдағы ислам тұрмыс - салтын әр азаматқа күшпен орындатады. мысалға , әйелдердің басына орамалды күшпен таққызады , Ислам шариғатына сәйкес хиджаб кигізеді .
(src)="50.2"> Билік бұл істі қуана қолдайды
(trg)="50.1"> Ta policija nameće tobožnji islamski način života , svakome građaninu , silom -- npr. žene su primorane da pokrivaju glave -- nose hidžab , islamsko pokrivalo za glavu .
(trg)="50.2"> To je nešto što je prilično autoritarno
(src)="51.1"> және мен оған қарсымын .
(src)="51.2"> Кейін мен бұл іс-әрекеттерді
(trg)="51.1"> i prema čemu sam jako kritičan .
(trg)="51.2"> Međutim , kada sam uvidjeo
(src)="52"> сол географиялық ортада басқа мұсылман емес , немесе Исламмен қатысы жоқ қауымдардың қайталап жатқанын көргенде , мәселенің тек Ислам дінінде емес , бүкіл аймақтың саяси мәдениетінде жатқанын түсіндім .
(trg)="52"> da se oni koji nisu Muslimani , ili nisu istomišljenici Islama u istom geografskom okruženju , ponekad ponašaju na sličan način , shvatio sam da je problem možda u političkoj kulturi cijelog regiona , ne samo Islama .
(src)="53.1"> Сізге мысал келтірейін : Менің отаным Түркия ақсүйектер мемлекеті , күні кешеге дейін бізге атеисттік деп аталатын полиция қажет болды .
(src)="53.2"> Олар университеттерді жабық киінген студенттерден қорғаушы еді .
(trg)="53"> Daću vam jedan primjer : u Turskoj , odakle dolazim , koja je jedna izuzetno sekularna republika , sve donedavno smo imali nešto što ja nazivam sekularističkom policijom koja je čuvala univerzitete od pokrivenih studentkinja .
(src)="54"> Басқаша айтқанда , олар студенттердің бастарынан орамалды күшпен шешетін еді .
(trg)="54"> Drugim riječima , oni bi primoravali studentkinje da otkriju glave .
(src)="55"> Менің ойымша , әйелдердің басынан орамалды зорлап шешу оны зорлап кигізумен бірдей зомбылық .
(trg)="55"> A ja smatram da je prisiljavanje žena da otkriju glave podjednako tiranski kao i prisiljavanje da ih pokriju .
(src)="56"> Кию-кимеу әр азаматтың таңдауы .
(trg)="56"> To bi trebala biti odluka građana .
(src)="57"> Мен осы көріністерден кейін " Мүмкін мәселе авторитарлық мәдениетте жатқан болар және кейбір мұсылман соның ықпалына түскен болар " деген қорытындыға келдім .
(trg)="57"> No , kada sam to vidjeo , rekao sam , " Možda je problem naprosto u autoritarnoj kulturi ovog regiona , i neki Muslimani su bili pod tim uticajem . "
(src)="58"> Олай болса зайырлы көзқарастағы адамдар да соның ықпалына түсуі мүмкін .
(trg)="58"> Ali i ljudi koji su po svojim ubjeđenjima sekularni se mogu naći pod tim uticajem .
(src)="59"> Егер бұл саяси мәдениеттің мәселесі болса , біз осы саяси мәдениетті қалай өзгертуге болатыны жайлы ойлануымыз керек .
(trg)="59"> Možda je to problem političke kulture i mi moramo razmisliti kako da promijenimo tu političku kulturu .
(src)="60"> Міне осы сұрақтар бірнеше жыл бұрын мен кітап жазғанға дейін мені мазалады .
(trg)="60"> Ovo su neka od pitanja o kojima sam razmišljao prije nekoliko godina kada sam sjeo da napišem knjigu .
(src)="61"> Мен : " Ислам бүгінгі деңгейге қалай жеткенін зерттеп , және қандай жолдармен келгенін , қандай жолдар таңдалуы мүмкін болғанын анықтап білемін " , - деп шештім .
(trg)="61"> Rekao sam : " Pa dobro , sprovešću istraživanje o tome kako je Islam zapravo postao ovo što je danas , kojim putevima se išlo a kojima se moglo ići . "
(src)="62"> Кітаптың аты " Экстримсіз Ислам : Мұсылманның азаттық үшін құқығы " .
(trg)="62"> Naslov knjige je ' Islam bez ekstrema : Borba Muslimana za slobodu . '
(src)="63"> Кітаптың аты айтып тұрғандай , мен ислам дәстүрлеріне және Ислам көзқарас тарихына жеке азат тұлғаның көзқарасымен қарадым , және жеке тұлғаның азаттығы үшін қажетті қуатты нүктелерді табуға тырыстым .
(trg)="63"> Kao što i sam podnaslov sugeriše , posmatrao sam islamsku tradiciju i istoriju islamske misli iz perspektive pojedinačne slobode , i pokušao sam utvrditi koje su snažne strane u vezi sa pojedinačnom slobodom .
(src)="64"> Ислам дәстүрлерінің жақсы жақтары бар .
(trg)="64"> Postoje jake strane u islamskoj tradiciji .
(src)="65"> Ислам негізінен монотеистік дін болғандықтан , адамды жауапкершілікке міндеттеген , Таяу Шығыста жеке адам идеясын қалыптастырып , коммунитарианизмнен , яғни тайпаларды біріктіруден құтқарған .
(trg)="65"> Islam zapravo , kao monoteistička religija , koja definiše čovjeka kao odgovornog faktora samog po sebi , stvorila je ideju o pojedincu na Srednjem istoku i spasila ga od komunitarizma , plemenskog kolektivizma .
(src)="66"> Осы жерден көпті түсінуге болады .
(trg)="66"> Iz toga se može izvući mnogo ideja .
(src)="67"> Осыған қарамастан мен Ислам дәстүрлерінің ішіндегі проблемаларды көрдім .
(trg)="67"> No , pored toga , također sam uvidjeo probleme unutar islamske tradicije .
(src)="68.1"> Қызық жері : осы проблемалардың көбісі кейінірек пайда болған , Алла Тағала тарапынан келген жоқ , яғни Құраннан алынбаған .
(src)="68.2"> Әр халықтың өз дәстүрі мен өмірге деген көзқарасынан немесе орта ғасырдағы мұсылмандардың Құраннан қате мағына шығаруынан туындаған .
(trg)="68"> Jedna stvar je bila neobična : ispostavilo se da većina ovih problema predstavlja probleme koji su se pojavili kasnije , i to ne iz božanske srži Islama , Kurana , već opet iz tradicija i mentaliteta ili tumačenja Kurana od strane Muslimana u srednjem vijeku .
(src)="69"> Мысалы Құран таспен ұруды бұйырмайды .
(trg)="69"> Kuran , na primjer , ne osuđuje kamenovanje .
(src)="70"> Оның ішінде адасқандарды олай жазалауға болатыны айтылмаған .
(trg)="70"> Nema kazne za izdaju .
(src)="71"> Адамдардың жеке өміріне қатысты , мысалға маскүнемдерді жазалау туралы айтылмаған .
(trg)="71"> Nema kazne za stvari lične prirode , poput konzumiranja alkohola .
(src)="72"> Міне , осы жазалар Ислам заңдарын шындықтан алшақтатып , адамдар Құранды өз түсінігі бойынша тәпсірлеуінен туындаған .
(trg)="72"> Ove stvari koji čine islamski Zakon , zabrinjavajući aspekti islamskog Zakona , kasnije su razvijeni u naknadna tumačenja Islama .
(src)="73"> Бүгін әр мұсылман осы проблемаларға қарап , " Діннің негізі - мынау , және біз соған сәйкес өмір сүруіміз керек ,
(trg)="73"> Što znači da Muslimani danas mogu pogledati na ove stvari i reći , " Pa dobro , suština naše religije će ostati nepromijenjena .
(src)="74"> бұл біздің наным және біз оған адал боламыз " дей алады .
(trg)="74"> To je naša vjera i mi ćemo joj biti odani . "
(src)="75.1"> Біз бұл қате түсініктерді өзгерте аламыз .
(src)="75.2"> Себебі Құраннан қате мағына шығару орта ғасыр уақытында және ортасында болған .
(src)="75.3"> Кәзір біз басқа заманда , басқа құндылықтар мен
(trg)="75.1"> Ali mi možemo izmijeniti sâmo tumačenje , jer je vjera protumačena u skladu sa vremenom i miljeom srednjeg vijeka .
(trg)="75.2"> Sada živimo u drugačijem svijetu
(src)="76.1"> басқа саяси жүйелер заманында өмір сүріп жатырмыз .
(src)="76.2"> Бұрынғы қате түсініктерді түзетуге мүмкіндігіміз бар .
(trg)="76.1"> sa drugačijim vrijednostima i drugačijim političkim sistemima .
(trg)="76.2"> Takvo tumačenje je sasvim moguće i ostvarivo .
(src)="77"> Егер оны тек мен қаласам , онда біз бәлеге ұшырағанымыз .
(trg)="77"> Kada bih ja bio jedina osoba koja razmišlja na takav način , imali bismo problem .
(src)="78"> Бірақ басты мәселе бұл емес .
(trg)="78"> Međutim , to uopšte nije slučaj .
(src)="79"> Іс жүзінде 19 ғасырдан бері Ислам түсінігінде бір қатар ревизионисттік немесе реформисттік ( қалай атасаңыз да өз еркіңіз ) , дәстүр тенденция алып жатыр .
(trg)="79"> Zapravo , od 19 . vijeka naovamo , postoji cijela revizionistička , reformistička -- kako god da je nazovete -- tradicija , trend u islamskoj misli .
(src)="80"> 19 ғасырда ислам зиялылары немесе мемлекет қайраткерлері болған , кейінірек 20 ғасырда олар Еуропаға қарап , Еуропаның таңданып қарайтын жетістіктері көп екенін түсінді , мысалы : ғылым мен технология .
(trg)="80"> To su bili intelektualci ili državnici iz 19 . vijeka , i kasnije 20 . vijeka , koji su zapravo posmatrali Evropu i shvatili da Evropa ima mnogo toga za divljenje , poput nauke i tehnologije .
(src)="81"> Тек бұл жетістіктер емес , сонымен қатар , демократия , парламент , және өмірге деген көзқарас , азаматтардың теңдігі идеясы .
(trg)="81"> I ne samo to ; također i demokratiju , parlament , ideju o predstavljanju , ideju o jednakim pravima građana .
(src)="82.1"> 19 ғасырдың бұл мұсылман ойшылдары мен қайраткерлері бұл жетістіктерді көріп , өздеріне : " Неге біз бұл табыстарға жетпедік ? " деген сұрақ қойды .
(src)="82.2"> Олар Ислам дәстүрлеріне көз жүгіртіп ,
(trg)="82.1"> Ti muslimanski mislioci i intelektualci i državnici iz 19 . vijeka posmatrali su Evropu i vidjeli sve to .
(trg)="82.2"> Rekli su : " Zašto mi to nemamo ? "
(trg)="82.3"> I potom su se osvrnuli na islamsku tradiciju ,
(src)="83"> Исламға жатпайтын салттардың мәселе туғызып отырғанын және оларды қайта зерттеп , орта ғасыр түсініктерінен айырып , Құранды қайта оқытудың маңызын түсінді .
(trg)="83"> vidjeli su da postoje problematični aspekti , ali oni ne čine suštinu religije , što znači da se mogu iznova shvatiti , i da Kuran može da se iznova izuči u suvremenom svijetu .
(src)="84"> Бұл беталыс негізінен Ислам модернизациясы деп аталды , және мемлекет қайраткерлері мен зиялылары Исламды жаңалауды тек интеллектуалдық идеямен емес , сонымен қатар саяси бағдарламалармен дамытты .
(trg)="84"> Taj trend se generalno naziva islamskim modernizmom , a unaprijedili su ga intelektualci i državnici , doduše ne samo kao intelektualnu ideju , već i kao politički program .
(src)="85.1"> Осы себептен 19 ғасырда Таяу Шығысты толығымен басып алған , Осман Империясы өте маңызды реформалар жасады .
(src)="85.2"> Реформалардың арқасында христиандар мен яһудилер мұсылмандармен тең құқылы болды .
(src)="85.3"> Конституция мен өкілді парламентте дінді таңдау бостандығына қатысты реформалар жасалды .
(trg)="85"> I upravo zbog toga je u 19 . vijeku Otomansko carstvo , koje je u to vrijeme zauzimalo cijeli Srednji istok , sprovelo izuzetno značajne reforme -- poput onih koje su Hrišćanima i Jevrejima dale jednak status građana , prihvatanja ustava , prihvatanja reprezentativnog parlamenta , unaprjeđenje ideje slobode religije .
(src)="86.1"> Дәл осы себептен Осман Империясы өзінің соңғы он жылдықтарында прото-демократиялық , конституциялық монархияға айналды .
(src)="86.2"> Бостандық өте маңызды саяси құндылыққа айналды .
(trg)="86.1"> I stoga se Otomansko carstvo u svojim poslednji decenijama pretvorilo u proto-demokratiju , ustavnu monarhiju .
(trg)="86.2"> A sloboda je u to vrijeme imala izuzetno značajnu političku vrijednost .
(src)="87"> Осы кезде Араб әлеміндегідей , ұлы араб тарихшысы Алберт Хурани атаған Либералдық кезең орын алды .
(trg)="87"> Slično tome , u arapskom svijetu je nastupilo ono što čuveni arapski istoričar Albert Hourani definiše kao liberalno doba .
(src)="88.1"> Хуранидің " Либералдық кезеңдегі араб көзқарасы " атты кітабы бар .
(src)="88.2"> Ол либералдық кезеңді 19 ғ . - 20 ғ. басы деп белгіледі .
(trg)="88.1"> On je napisao knjigu " Arapska misao u liberalnom dobu " .
(trg)="88.2"> A kao liberalno doba on definiše 19 . vijek i početak 20 . vijeka .
(src)="89"> 20 ғасырдың басында ислам ойшылдары , мемлекет қайраткерлері және діндарлар арасында бұл беталыс үстемділік танытты .
(trg)="89"> Sasvim primjetno , ovo je bio trend koji je prevladavao s početka 20 . vijeka među islamskim misliocima , državnicima i teolozima .
(src)="90"> Бірақ 20 ғасырдың қалған уақытында өте қызық көрініс болды , оған себеп , Исламды модернизациялау қарқынының түсіп кетуі .
(trg)="90.1"> .
(trg)="90.2"> Međutim , postoji jako zanimljiv obrazac tokom ostatka 20 . vijeka , gdje vidimo snažan pad u toj islamskoj modernističkoj liniji .
(src)="91"> Оның орнына біз Исламизмнің идеология ретінді әмірлі идеология ретінде өскенін көріп отырмыз , бұл идеология өте ұшқыр , батысқа қарсы , қияли көзқарасқа негізделген қоғамды орнатқысы келеді .
(trg)="91"> Umjesto toga , došlo je do jačanja Islamizma kao autoritarne ideologije , koja je prilično prodorna , prilično anti-zapadna i koja želi oblikovati društvo na osnovu utopističke vizije .
(src)="92"> Сонымен , Исламизм 20 ғасырда Ислам әлемінде көптеген мәселелерді туғызды .
(trg)="92"> Znači , Islamizam je problematična ideja koja je zapravo stvorila mnogo problema u islamskom svijetu 20 . vijeka .
(src)="93"> Исламизмнің экстримді түрлері Исламның атын жамылып , терроризмді дүниеге әкелді , Терроризм негізінен дінді бұрмалағаннан шықты , ал Ислам дінге өзгертулер енгізуге қарсы , бірақ кейбір экстримисттер олай ойламайды әлбетте .
(trg)="93"> Čak su i veoma ekstremni vidovi Islamizma doveli do terorizma u ime Islama -- koji je zapravo praksa za koju smatram da je protiv Islama , međutim neki očigledno ekstremisti nisu mislili na isti način .
(src)="94"> Осы жерден қызық сұрақ туады : Егер 19 ғ . - 20 ғ. басында Ислам модернизациясы қарқынды дамыса , неге 20 ғасырдың қалған уақытында Исламизм үстем болды ?
(trg)="94"> No , javlja se zanimljivo pitanje : ako je islamski modernizam bio toliko popularan u 19 . i početkom 20 . vijeka , zašto je Islamizam postao tako popularan kasnije tokom ostatka 20 . vijeka ?
(src)="95"> Менің ойымша , бұл сұрақты жете талқылау қажет .
(trg)="95"> Ovo je pitanje o kojem je , smatram , potrebno pažljivo razgovarati .
(src)="96"> Менің кітабымда осы сұрақтарға толық жауаптар бар .
(trg)="96"> U svojoj knjizi sam se takođe bavio tim pitanjem .
(src)="97"> Және сол жауаптарға қол жеткізу үшін сіздің аса дарынды ғалым болуыңыз шарт емес .
(trg)="97"> Zapravo ne morate biti pretjerano pametni da biste to shvatili .
(src)="98.1"> 20 ғасырдың саяси тарихына көз жүгіртсеңіз болғаны , нәтижесінде сіз көп өзгеріс болғанын байқайсыз .
(src)="98.2"> Өмірдің
(trg)="98.1"> Pogledajte samo političku istoriju 20 . vijeka i vidjećete da se mnogo toga jako promijenilo .
(trg)="98.2"> Kontekst je izmijenjen .
(src)="99"> 19 ғасырда мұсылмандар Еуропаға қарап еліктегенде , еуропалықтар азат болған және өз күштеріне көбірек сенетін еді .
(trg)="99"> U 19 . vijeku , kada su se Muslimani ugledali na Evropu kao primjer , bili su nezavisni i imali su mnogo više samopouzdanja .
(src)="100"> 20 ғ. басында Осман Империясының құлдырау нәтижесінде бүкіл Таяу Шығыс отарланды .
(trg)="100"> Početkom 20 . vijeka , padom Otomanskog carstva , cijeli Srednji istok je bio kolonizovan .