# kk/ted2020-1003.xml.gz
# ru/ted2020-1003.xml.gz
(src)="1"> Бүгін мен этностық конфликт және азаматтық соғыс туралы айтамын .
(trg)="1"> Сегодня я хочу поговорить с вами об этнических конфликтах и гражданских войнах .
(src)="2"> Әдетте бұлар қызық тақырып емес , оның үстіне бұлар бұл конференция тақырыбы аясында жағымды жаңалық та тудырмайды .
(trg)="2.1"> Это , конечно , не самые веселые темы .
(trg)="2.2"> Также не бывает в этих темах и хороших новостей , на которых строятся такие конференции , как эта .
(src)="3"> Дегенмен , жағымды жаңалық та жоқ емес , бүгінде мұндай конфликтілер саны жиырма жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз , бірақ , бәлкім ең маңыздысы – біз этностық конфликтілер мен соғыс санын азайтып , олардың тауқыметін жеңілдету үшін не істеу керектігін жақсырақ түсіне бастадық .
(trg)="3"> И все же есть кое-какие хорошие новости - можно сказать что сейчас таких конфликтов стало меньше , чем два десятилетия назад , и , что , наверно , еще важнее , что мы стали лучше понимать , что можно сделать , чтобы и дальше сокращать число этнических конфликтов , гражданских войн и количества страдания , которое они с собой несут .
(src)="4"> Үш жайт маңызды : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(trg)="4"> Следует выделить три понятия : лидерство , дипломатия и институциональный дизайн .
(src)="5.1"> Баяндамамда бұлардың неге және қаншалық маңызды екенін және олар маңызын жоғалтпауы үшін біздің не істей алатынымызды айтпақпын .
(src)="5.2"> Яғни , біз бәріміз аймақтық және әлемдік лидерлердің бейбітшілікті орнатып , оны баянды ете алу қабілетін қалай арттыра алатынымызды айтпақпын .
(trg)="5.1"> В своем выступлении я хочу сосредоточиться на том , почему они важны , как именно они важны и что все мы можем сделать , чтобы они и дальше имели значение в правильном русле .
(trg)="5.2"> Иными словами , какой вклад мы можем сделать в развитие и оттачивание навыков локальных и мировых лидеров , чтобы они создавали мир и поддерживали его долговечность .
(src)="6"> Бәрін басынан бастайық .
(trg)="6"> Но давайте начнем сначала .
(src)="7.1"> Азаматтық соғыс ондаған жылдар бойы басты ақпарат болып келеді .
(src)="7.2"> Әсіресе этностық конфликтілер халықаралық қауіпсіздікке қатер деп сипатталып келеді .
(trg)="7.1"> Гражданские войны многие десятилетия входят в заголовки новостей .
(trg)="7.2"> В особенности этнические конфликты являются главной непосредственной и постоянной угрозой международной безопасности .
(src)="8"> Осыдан жиырма жыл бұрын жаңалық жағымсыз , ал суреттер сұмдық болатын .
(trg)="8"> Вот уже почти два десятилетия мы узнаем плохие новости , сопровождаемые тревожными образами .
(src)="9.1"> Жылдар бойғы текетірестен соң Грузияда жаппай зорлық-зомбылық басталды .
(src)="9.2"> 2008 жылғы тамызда .
(trg)="9"> В Грузии , после многих лет безвыходного положения , мы стали свидетелями полномасштабного возобновления насилия в августе 2008 года .
(src)="10"> Ушығып , Грузия мен Ресей арасындағы бес күндік соғысқа ұласты , бұл Грузияны тіпті бөлшектеп жіберді .
(trg)="10"> Это быстро переросло в пятидневную войну между Россией и Грузией , после чего Грузия осталась еще более разрозненной .
(src)="11"> Кенияда 2007 жылғы даулы президент сайлауы бұл туралы тек естігеніміз бар , тез арада этносаралық қақтығысқа , мыңдаған адамның өлімі мен босып кетуіне әкеп соқты .
(trg)="11"> В Кении , соревновательные президентские выборы 2007 года - мы только недавно слышали о них - немедленно привели к высокой степени межэтнического насилия , убийств и переселения тысяч людей .
(src)="12"> Шри-Ланкада аз санды тамильдер мен саны көп сингалдар арасындағы ондаған жылға созылған соғыс 2009 жылы қанды қырғынға ұласты , 1983 жылдан бері мұнда 100 мыңға жуық адам опат болған .
(trg)="12"> В Шри-Ланке растянувшаяся на десятилетия гражданская война между тамильским меньшинством и сингальским большинством достигла кровавой кульминации в 2009 году после того как тысяч сто человек было убито начиная с 1983 года .
(src)="13"> Қырғызстанда соңғы бірер аптаның ішінде қырғыз ұлты мен өзбек ұлтының арасында бұрын болмаған деңгейде қақтығыс болды .
(trg)="13"> В Кыргызстане всего за последние несколько недель до беспрецедентного уровня выросло насилие , происходящее , между киргизами и узбеками .
(src)="14"> Жүздеген адам өлді , 100 мыңнан астамы босып кетті , соның ішінде көп өзбек көрші орналасқан Өзбекстанға қарай қашты .
(trg)="14.1"> Убиты сотни людей .
(trg)="14.2"> Более ста тысяч переселены , включая многих узбеков , которые наводнили соседние территории Узбекистана .
(src)="15"> Таяу Шығыста израиль-палестина конфликтісінің бітетін түрі жоқ , әрі оны түбірімен шешудің жолдарын табу күннен күнге қиындап барады .
(trg)="15.1"> На Ближнем Востоке конфликт между израильтянами и палестинцами не ослабевает .
(trg)="15.2"> И становится все сложнее и сложнее увидеть , как , ну как им найти возможное и резонное решение .
(src)="16"> Дарфур басты жаңалық қатарынан түсті , бірақ онда кісі өлтіру , бас сауғалап қашу әлі жалғасып жатыр , ондағы адамдардың ауыр тауқыметін айтып жеткізу қиын .
(trg)="16"> Дарфур возможно и слетел с новостных заголовков , но убийства и переселение там все еще продолжаются , а глубина бедственного положения людей , к которому они привели , просто непостижима .
(src)="17"> Ал , Иракта қантөгіс қайта өршіді , ал соңғы парламент сайлауынан бері төрт-ақ ай өткен бұл ел әлі үкіметін жасақтаған да жоқ .
(trg)="17"> И , наконец , в Ираке насилие вновь растет а стране еще предстоит сформировать правительство , и это через четыре месяца после ее последних парламентских выборов .
(src)="18"> Бірақ , мұнда жақсы жаңалық айтуға келдім ,
(trg)="18"> Но постойте , я обещал хорошие новости .
(src)="19"> Сонымен , бұлар – бұрынғының суреттері ме ?
(trg)="19"> Так можно ли считать все это картинами прошлого ?
(src)="20"> Иә , Таяу Шығыс пен Ирактың , Дарфурдың және басқалардың сұрықсыз суреттерін қоспағанда , ұзақмерзімді тренд тұрғысынан жақсы жаңалықтар бар .
(trg)="20"> Ну , вопреки мрачным кадрам с Ближнего Востока , из Дарфура , Ирака , откуда то ни было , мы все же имеем более долгосрочный тренд , который и является одной из хороших новостей .
(src)="21"> Қырғиқабақ соғыс біткен жиырма жыл ішінде азаматтық соғыстардың жалпы саны азайып келеді .
(trg)="21"> За последние два десятилетия , начиная с момента окончания " холодной войны " , произошло общее сокращение числа гражданских войн .
(src)="22"> 1990-жылдардың басында 50 шақты соғыс жүріп жатқан болса , қазір мұндай конфликтілер саны 30 пайызға азайған .
(trg)="22"> По сравнению с вершиной тренда на начало 1990-х годов , когда насчитывалось около 50 таких действующих гражданских войн , сегодня таких конфликтов у нас на 30 процентов меньше .
(src)="23"> Азамат соғыстарында қаза тапқандар саны да он , жиырма жыл бұрынғымен салыстырғанда едәуір азайған .
(trg)="23"> Количество людей , убитых в гражданских войнах , также гораздо ниже сейчас , чем одно или два десятилетия назад .
(src)="24"> Бірақ бұл трендтің екі қыры бар .
(trg)="24"> А вот этот тренд менее однозначен .
(src)="25.1"> Майдан даласында ең көп адам шығыны 1998-2001 жылдар аралығында тіркелген .
(src)="25.2"> Ол кезде жылына 80 мыңдай солдат , полицей мен жасақ қырылған .
(trg)="25"> Наивысший уровень смертей на поле боя был зафиксирован в период с 1998 по 2001 год , когда каждый год погибало около 80 000 солдат , полицейских и повстанцев .
(src)="26"> Жауынгерлер ең аз өлген жыл – 2003 жыл , сол жылы 20 мың адам қаза тапты .
(trg)="26"> Наименьшее число боевых потерь имело место в 2003 году : тогда было убито всего 20 000 человек .
(src)="27"> Содан бері жоғары-төмен құбылғанымен , жалпы тренд және ең маңызды жайт соңғы жиырма жылда көрсеткіштер төмендеп келеді .
(trg)="27"> Невзирая на все подъемы и падения с того момента , общий тренд - и это важно - четко движется вниз на протяжении последних двух десятилетий .
(src)="28"> Бейбіт адамдар шығыны туралы ақпарлар да бұрынғыдай өте нашар емес .
(trg)="28"> Новости о потерях мирного населения говорят о том , что их стало меньше , чем некогда .
(src)="29"> 1997-1998 жылдары 12 мың бейбіт тұрғын қасақана өлтірілген болса , он жылдан кейін бұл сан 4 мыңға дейін азайған .
(trg)="29"> С отметки в 12 000 мирных жителей , умышленно убитых в гражданских войнах в 1997 и 1998 годах , эта цифра упала до уровня 4 000 десять лет спустя .
(src)="30"> Яғни , үштен екіге азайған .
(trg)="30"> Это сокращение на две трети .
(src)="31"> Егер 1994 жылғы Руандадағы геноцидті есепке алсақ , бұл сан тіпті аз боп көрінеді .
(trg)="31"> Этот спад был бы еще более наглядным , если бы мы учли геноцид в Руанде в 1994 году .
(src)="32"> Ол кезде бірнеше айдың ішінде 800 мыңға жуық бейбіт тұрғын қырылған .
(trg)="32"> Тогда более 800 000 мирных жителей были безжалостно убиты всего за несколько месяцев .
(src)="33"> Бұл – сөзсіз үлкен жетістік , енді бұл сандарға ешқашан оралмау керек .
(trg)="33"> Это несомненно - " достижение " , которое никогда и никем не должно быть превзойдено .
(src)="34"> Мұнда тағы бір маңызды мәселе – бұл сандар оқиғаның бір жағын ғана айтады .
(trg)="34"> Важно также отметить , что эти цифры " рассказывают " нам лишь часть истории .
(src)="35"> Бұл санаққа азамат соғысы салдарынан , мәселен , аштық пен аурудан өлгендер кірмеген .
(trg)="35"> Они не включают людей , которые погибли в следствии гражданских войн , например , от голода или болезни .
(src)="36"> Сонымен қатар , олар жалпы жапа шеккендерді толық есепке алмайды .
(trg)="36"> Эти данные также не отражают должным образом общие страдания мирного населения .
(src)="37"> Ұрып-соғу , зорлау , этностық тазалау – адамдарды өлтірмеген күннің өзінде , азамат соғысындағы ең тиімді құрал болған .
(trg)="37"> Пытки , насилие и этнические чистки стали чрезвычайно эффективным , если даже и несмертельным , оружием в гражданской войне .
(src)="38"> Басқаша айтсақ , этностық конфликт пен азамат соғысынан жапа шеккен бейбіт тұрғындар үшін жақсы соғыс не жаман бейбітшілік деген ұғымдар жоқ .
(trg)="38"> Иными словами , для мирных жителей , страдающих от последствий этнического конфликта или гражданской войны , не бывает хорошей войны , как не бывает и плохого мира .
(src)="39"> Сондықтан , өлтірілген , жарақаттанған , зорланған , азапталған әр адам – қасірет , десе де , бүгінде бейбіт тұрғындар арасында адам шығынының он жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз болуы – жақсы жаңалық .
(trg)="39"> Таким образом , хотя даже один убитый , изувеченный , изнасилованный или измученный мирный житель это уже слишком много , тот факт , что число потерь среди мирного населения явно ниже сегодня , чем десять лет назад. это уже хорошая новость .
(src)="40.1"> Бүгін бізде конфликтілер аз болады .
(src)="40.2"> Адам өлімі де аз .
(trg)="40"> Итак , сегодня у нас меньше конфликтов , в которых убивается меньше людей .
(src)="41"> Мұндағы ең басты сұрақ : мұның себебі неде ?
(trg)="41"> И , конечно , возникает большой вопрос : почему ?
(src)="42"> Кей жағдайларда бір жақ соғыста жеңіске жетеді .
(trg)="42"> В некоторых случаях имеет место военная победа одной из сторон .
(src)="43"> Түрлі шешімдері болуы мүмкін , бірақ адам шығынсыз , гуманитарлық салдарсыз шешілетіндері өте аз .
(trg)="43"> Это своего рода выход из положения , однако он редко достигается без человеческих потерь или гуманитарных последствий .
(src)="44"> Шри-Ланкадағы " Тамиль жолбарыстарының " жеңілуі – осының ең жаңа мысалы дер едім , бірақ біз , сондай-ақ , Балқанда , Солтүстік Кавказда , Африканың көп бөлігінде әскери жолмен шешілгендерін де көрдік .
(trg)="44"> Поражение " тамильских тигров " на Шри-Ланке - это , пожалуй , самый недавний пример такового , но мы видели и подобные примеры так называемого военного способа решения вопроса на Балканах , Северном Кавказе и почти по всей Африке .
(src)="45"> Кей кездері оларға келіссөз арқылы реттеу немесе атысты тоқтату келісімдері қосылып , бітімгерлер жіберіледі .
(trg)="45"> Порой они завершаются урегулированием путем переговоров , или по крайней мере соглашениями о прекращении огня , и с помощью миротворцев .
(src)="46"> Бірақ бұлар ешқашан да толық сәтті болған емес : Босния мен Герцеговина , бәлкім Грузия .
(trg)="46"> Но врядли они представляют собой ошеломляющий успех - Босния и Герцеговина , пожалуй , даже в большей степени , чем Грузия .
(src)="47"> Бірақ Африканың көп бөлігінде жағдайды әріптесім былай сипаттайды : " Сәрсенбі таңда геноцид болғалы тұрғанда сейсенбінің кешінде атысты уақытша тоқтату келісіміне келді " .
(trg)="47"> Однако для многих частей Африки больше свойственно то , что один мой коллега описывает так : " Решение о прекращение огня во вторник вечером было достигнуто как раз ко времени начала геноцида в среду утром " .
(src)="48"> Бірақ қайтадан жақсы жаңалыққа оралайық .
(trg)="48"> Но давайте еще раз взглянем на хорошие новости .
(src)="49"> Майдан алаңында шешімі болмағанымен , этностық конфликт пен азамат соғысының алдын алуға я тұрақты бейбітшілік орнатуға үш фактор әсер етуі мүмкін : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(trg)="49"> Если на поле боя не существует идеальных решений , то для предотвращения этнического конфликта или гражданской войны или для резонного достижения мира после них , можно опираться на 3 фактора : лидерство , дипломатия и институциональный дизайн .
(src)="50"> Солтүстік Ирландияның мысалын алайық .
(trg)="50"> Возьмем для примера Северную Ирландию .
(src)="51"> Ғасырларға созылған жаушылдыққа , ондаған жылға созылған соғысқа , мыңдаған адамның қазасына қарамастан , 1998 жылы тарихи келісімге қол жетті .
(trg)="51"> Несмотря на многовековую враждебность , на десятки лет насилия и на то , что убиты тысячи людей , 1998 год все-таки стал свидетелем заключения исторического соглашения .
(src)="52"> Оның бірінші нұсқасын сенатор Митчелл асқан шеберлікпен әзірледі .
(trg)="52"> Его первоначальная версия была принята к рассмотрению благодаря искусному посредничеству сенатора Джорджа Митчела .
(src)="53"> Солтүстік Ирландиядағы бейбіт процесс ұзақ әрі сәтті болуы үшін қатысу мен келіссөзге байланысты нақты шарттар қоя білді .
(trg)="53"> Принципиально важно в этом то , что для долгосрочного успеха процесса мирного урегулирования в Северной Ирландии , он ввел очень четкие условия в отношении участия и переговоров .
(src)="54"> Ең маңыздысы – бейбітшілікті толық сақтауға деген міндеттеме .
(trg)="54"> Главным из них было условие о приверженности исключительно мирным средствам .
(src)="55"> Британ және ирланд үкіметтері келісімді қайта електен өткізіп отырғанымен , Солтүстік Ирландияда бейбітшілік пен тұрақтылық орнату райынан еш қайтқан емес .
(trg)="55"> Все последующие пересмотры данного соглашения проходили гладко между британским и ирландским правительствами , которые более не колебались в собственном стремлении принести мир и стабильность в Северную Ирландию .
(src)="56"> 1998 жылы құрылған негізгі институттар мен олардың 2006 , 2008 жылдардағы жетілген формалары инновациялық болғаны сондай , кикілжің тараптарының мәселелерін шешіп , талаптарын орындады .
(trg)="56"> Ключевые положения , которые были задействованы в 1998 году и их модификации в 2006 и 2008 годах были поистине инновационными и позволили всем конфликтующим сторонам увидеть попытку найти решение их главных забот и требований .
(src)="57"> Келісімнің ішінде Солтүстік Ирландияда трансшекаралық институттармен билікті бөлісу шарттары пысықталған , Белфаст пен Дублинді жалғаған бұл шарттар " конфликтінің ирландиялық өлшемі " деген атқа ие болған .
(trg)="57"> То соглашение объединяет положения о распределении полномочий Северной Ирландии и меж-граничных институтов , связывающих Белфаст и Дублин , которые признают так называемое ирландское измерение конфликта .
(src)="58"> Тағы бір маңыздысы – мұнда , сондай-ақ , жеке адамдардың да , қоғамдардың да құқықтарына көп көңіл бөлген .
(trg)="58"> И , что показательно , есть также четкая ориентация как на права частных лиц так и на права сообществ .
(src)="59"> Келісімнің талаптары күрделі болуы мүмкін , себебі , конфликтінің өзі де күрделі .
(trg)="59"> Может быть положения соглашения и сложны , но ведь сложен и сам конфликт , лежащий в основе .
(src)="60"> Бәлкім , ең басты жетістік – жергілікті басшылар ымыраласу деңгейіне дейін өсті , әрдайым жылдам болмаса да , әрдайым шын жүректен болмаса да , ақыр соңында биіктік танытты .
(trg)="60"> Самое важное , пожалуй , это то , что местные лидеры постоянно принимали вызов компромисса , не всегда быстро и не всегда с энтузиазмом , но в итоге они делали это .
(src)="61"> Ян Пейсли мен Мартин Макгиннес Бірінші министрі және оның орынбасары Солтүстік Ирландияны бірге басқарады деп кім ойлаған ?
(trg)="61"> Кто бы мог подумать , что Ян Пэйсли и Мартин МакГиннес будут дружно править Северной Ирландией в качестве первого министра и его заместителя ?
(src)="62"> Сосын , Солтүстік Ирландия ерекше мысал ма , әлде ол көбіне демократиялық және дамыған елдерде болатын құбылыс па ?
(trg)="62"> И все же , этот пример с Северной Ирландией уникален , или такое объяснение работает главным образом в демократических и развитых странах ?
(src)="63"> Жоқ , мүлде олай емес .
(trg)="63"> Ни в коем случае .
(src)="64"> 2003 жылғы Либериядағы ұзаққа созылған соғыстың аяқталуы басшылықтың , дипломатияның және институттық құрылымның қаншалық маңызды екенін көрсетті , Македониядағы 2001 жылғы толыққанды азамат соғысының сәтті түрде алдын алу да , Индонезияның Ачех аймағында 2005 жылы қақтығыстың сәтті аяқталуы да сол сияқты .
(trg)="64"> Окончание продолжительной гражданской войны в Либерии в 2003 году олицетворяет важность лидерства , дипломатии и институционального дизайна , равно как и успешное предотвращение полномасштабной войны в Македонии в 2001 году , или благополучное окончание конфликта в индонезийской провинции Ачех в 2005 году .
(src)="65"> Осылардың барлығында жергілікті басшылар бейбітшілік орнатуға құлықты әрі қауқарлы болды , халықаралық қауымдастық келісімді талқылап , іске асыруда әзір тұрды , институттар да келісілген кездегі уәделерінде тұра білді .
(trg)="65"> Во всех этих случаях местные лидеры хотели и могли примириться , международная общественность была готова помочь им в переговорах и в осуществлении соглашения , а институты власти выполнили обещания , которые они дали в день перемирия .
(src)="66"> Басшылыққа , дипломатияға және институттық құрылымдауға көз салу арқылы бейбітшілікке қол жеткізе алмаудың , не оны баянды ете алмаудың себептерін түсінеміз .
(trg)="66"> Пристальное внимание к понятиям лидерства , дипломатии и институционального дизайна также помогает объяснить неудачи попыток прийти к перемирию или обеспечить его долговечность .
(src)="67"> Осло келісімдеріне артылған үміт Израиль-Палестина конфликтін аяқтауға жол аша алмады .
(trg)="67"> Надежды , которыми были наделены соглашения Осло не привели к окончанию израильско-палестинского конфликта .
(src)="68"> Келісім шешілуі тиіс мәселелердің барлығын толық қамти алмады .
(trg)="68"> Не все вопросы , которые следовало бы разрешить , фактически затрагивались соглашениями .
(src)="69"> Бірақ жергілікті басшылар оларды кейін қарастырамыз деп уәде берген .
(trg)="69"> Точнее , лидеры пообещали пересмотреть их позже .
(src)="70"> Алайда мүмкіндікті пайдаланудың орнына , жергілікті және халықаралық басшылар артынша бөлектеніп кетті , оның үстіне екінші Интифада , 11 қыркүйек , Ауғанстан мен Ирактағы соғыс сияқты мәселелерге назар аударып кетті .
(trg)="70"> Но вместо того , чтобы ухватиться за эту возможность , местные и международные лидеры вскоре разобщились и были отвлечены второй интифадой , событиями 11 сентября и войнами в Афганистане и Ираке .
(src)="71"> 2005 жылы қол қойылған Суданға қатысты жан-жақты келісім күткендегідей жан-жақты болмай шықты , оның кейбір шарттары солтүстік пен оңтүстік арасында ашық соғысқа жол ашуы мүмкін .
(trg)="71"> Всеобъемлющее мирное соглашение для Судана , подписанное в 2005 году , оказалось на поверку менее всеобъемлющим , чем предполагалось , а его положения могут даже нести в себе зерно полномасштабного возврата к войне между севером и югом .
(src)="72"> Халықаралық дипломатия мен институттық олқылықтарға қарағанда басшылықтағы өзгерістер мен кемшіліктер бұған шамамен бірдей деңгейде кінәлі .
(trg)="72"> Недобросовестность и переменчивость в лидерстве , скорее присуща международной дипломатии и ошибки властей объясняют все это в почти равной степени .
(src)="73"> Шешілмеген шекара мәселелері , мұнай үшін талас , Дарфур қақтығысы , оңтүстіктегі тайпалар арасындағы қантөгіс және бүкіл Судан аумағында мемлекет мүмкіндіктерінің шектеулілігі Африканың ең ірі елінде тым сұрқай картинаны сомдап тұрған сияқты .
(trg)="73"> Неразрешенные вопросы касательно границы , перепалки из-за доходов от добычи нефти , продолжающийся конфликт в Дарфуре , нарастающее племенное насилие на юге и в целом слабые возможности государства по всему Судану дополняют весьма унылую картину состояния дел в самом крупном государстве Африки .
(src)="74"> Соңғы мысал – Косово .
(trg)="74"> И последний пример : Косово .
(src)="75"> Косово мәселесін шешуде ортақ тоқтамға келе алмау , зорлық-зомбылық пен қақтығыс , соның кесірінен аймақтың де-факто бөлінуі көптеген факторлардың әсерінен болды .
(trg)="75"> Невозможность прийти к переговорному решению в Косово насилие , напряженность и разделение де факто , которое вытекло из него , имеют свои причины по многим-многим различным факторам .
(src)="76"> Ең бастылары – үшеу .
(trg)="76"> И главные из них - три :
(src)="77"> Бірінші , жергілікті басшылардың өз талаптарын толық орындатудан басқаны ойламайтын өркөкіректігі .
(trg)="77"> Первая : непреклонность местных лидеров к установлению чего-либо меньшего , чем их максимальные требования .
(src)="78"> Екінші , Батыс Косовоның тәуелсіздігін қолдаған кезден-ақ кібіртіктеп қалған халықаралық дипломатиялық әрекеттер .
(trg)="78"> Вторая : международные дипломатические усилия были изначально затруднены из-за того , что Запад поддержал независимость Косово .
(src)="79"> Үшіншіден , сербтер мен албандардың қажеттіліктерін толық өтеуге тиіс болған институттарды құрылымдауда қиялдың жетіспеуі .
(trg)="79"> И третья : недостаток воображения , когда надо было разрабатывать положения , которые могли бы удовлетворить нужды как сербов так и албанцев .
(src)="80"> Дәл сол сияқты , мұнда да жақсы жаңалық бар : Косовода , және жалпы Балқан аймағында жоғары деңгейдегі , ресурсқа бай халықаралық өкілдіктің болуы және екі тараптағы жергілікті лидерлердің салыстырмалы түрде тізгінді тартуы 2008-ден бергі екі жылда жағдайдың неге тіпті нашарлап кетпегенін түсіндіреді .
(trg)="80"> Справедливо и то , - и это тоже хорошая новость - что сам факт высокопоставленного и имеющего ресунсы международного присутствия высокого уровня в Косово и в Балканском регионе в целом , и тот факт , что местные лидеры обеих сторон проявили относительную сдержанность , объясняет , почему положение дел не ухудшилось за последние два года , начиная с 2008 .
(src)="81"> Демек , нәтижесі ойдағыдай шықпаған кездердің өзінде де жергілікті лидерлер мен халықаралық қауымдастықтың таңдау еркі бар және олар бұдан да жақсы ете алады .
(trg)="81"> Поэтому даже в ситуациях , исходы которых не столь оптимальны , и у местных лидеров и у международных лидеров есть выбор , и они могут изменить ситуацию к лучшему .
(src)="82"> Қырғиқабақ соғыс қырғиқабақ бейбітшілік сияқты жақсы бола қоймас , бірақ қырғиқабақ бейбітшілік шын соғыстан әлдеқайда жақсы .
(trg)="82"> Холодная война не так хороша как холодный мир , но холодный мир все же лучше чем горячая война .
(src)="83"> Әрнеден дұрыс сабақ алу да – жақсылық .
(trg)="83"> Хорошая новость еще заключается в том , что можно извлечь урок .
(src)="84"> Сонымен , Израиль-Палестина жанжалының Солтүстік Ирландиядан , Судандағы азамат соғысынан , не Либериядан қандай айырмашылығы бар ?
(trg)="84"> Что же отличает израильско-палестинский конфликт от конфликта в Северной Ирландии , или гражданскую войну в Судане от войны в Либерии ?
(src)="85.1"> Сәтсіздіктер де , жеңістер де бізге бірнеше маңызды жайтты үйретеді .
(src)="85.2"> Егер біз жақсы жаңалықтар көп болсын десек осыларды көкейден шығармауымыз керек .
(trg)="85"> И успехи и поражения преподают нам несколько чрезвычайно важных уроков , которые мы должны принимать во внимание , если мы хотим и дальше слышать хорошие новости .
(src)="86"> Біріншіден , басшылық .
(trg)="86"> Первое : лидерство .
(src)="87"> Адам қолымен жасалған апаттар сияқты этностық конфликті мен азамат соғысы да табиғи нәрсе емес , сондықтан олардың алдын алу және реттеу өздігінен бола қалмайды .
(trg)="87"> Поскольку этнические конфликты и гражданские войны являются не природными катаклизмами , а антропогенными катастрофами , их предотвращение и разрешение точно также не происходят сами по себе .
(src)="88"> Басшылық бейбітшілікті сақтауға келгенде қауқарлы , батыл әрі көреген болуы керек .
(trg)="88"> Лидеры должны быть способными , решительными и дальновидными в своей преданности делу мира .
(src)="89"> Лидерлер өз арасында , қолдаушылар арасында байланыс орнатып , оларды бейбіт болашаққа бастайтын бұралаң да ауыр жолмен бірге алып өтуі керек .
(trg)="89"> Лидеры должны быть связаны друг с другом и с их последователями , они должны вести их за собой по зачастую долгому и нелегкому пути к мирному будущему .
(src)="90"> Екінші – дипломатия .
(trg)="90"> Второе : дипломатия .
(src)="91"> Дипломатияға үлкен ресурс пен сенімділік қажет , әрі лидерлер мен қолдаушыларды бір мезетте қолпаштап әрі қысымға алып отыру керек .
(trg)="91"> Дипломатия должна быть хорошо обеспечена ресурсами , она должна быть стабильной , и должна оказывать правильное сочетание кнута и пряника на лидеров и их последователей .
(src)="92.1"> Дипломатия оларға әділ компромиске келу үшін керек .
(src)="92.2"> Бұл оларға жергілікті , аймақтық және халықаралық араағайындардың үлкен коалициясы келісімді жүзеге асыру үшін қажет .
(trg)="92"> Она должна помогать им достигать справедливого компромисса и заботиться о том , чтобы крупное объединение местных , региональных и международных сторонников помогало им выполнять свое соглашение .
(src)="93"> Үшінші – институттық құрылым .
(trg)="93"> Третье : институциональный дизайн .
(src)="94"> Институттық құрылымдау мәселелерге мұқият қарап , инновацияшыл ойлауды , икемді түрде , мол қаржымен орындауды қажет етеді .
(trg)="94"> Институциональный дизайн требует пристального внимания к вопросам , инновационного мышления а также гибкости и хорошего финансирования при внедрении .
(src)="95"> Ұрысушы тараптар өз айтқандарын орындауды талап етпей , бір-бірінің қажеттіліктерін ескеретін компромиске ұмтылуы тиіс .
(trg)="95"> Конфликтующие стороны должны двигаться от своих максимальных требований по направлению к компромиссу , который признает нужды обеих сторон .
(src)="96"> Және олар бір-біріне таңған пікірден гөрі , келісімдерінің түп негізін көбірек ойлауы керек .
(trg)="96"> Они должны думать о сущности своего соглашения больше , чем о ярлыках , которые они хотят " приклеить " к ним .
(src)="97"> Сондай-ақ ұрысушы тараптар келісімді орындау тоқтап қалған жағдайда келіссөз үстеліне қайтуға әзір болуы тиіс .
(trg)="97"> Стороны конфликта также должны быть готовы к тому , чтобы вернуться к переговорному столу , если выполнение соглашения затягивается .
(src)="98"> Менің өз басым үшін осылардың ішіндегі ең басты сабақ – жергілікті халықтың бейбітшілікке ұмтылысы өте маңызды , бірақ ол зорлық-зомбылықты тоқтату немесе оның алдын алу үшін жеткіліксіз .
(trg)="98"> Лично для меня самым важным уроком из всего этого стало вот что : преданность делу мира на местном уровне конечно , очень важна , но этого часто недостаточно , чтобы предотвратить или прекратить насилие .
(src)="99"> Бірақ ешқандай дипломатия да , институттық құрылымдау да жергілікті халықтың қателіктері мен оның салдарын жоя алмайды .
(trg)="99"> И все же , никакая дипломатия или институциональный дизайн не могут исправить провалы на местном уровне и последствия , которые могут из них вытекать .
(src)="100"> Сондықтан , біз бейбітшілік орнатуға деген қабілет-қарымы , ерік-жігері мен көрегендігі бар жергілікті лидерлерді тәрбиелеуге күш салуымыз керек .
(trg)="100"> Поэтому мы должны вкладываться в развитие лидеров , таких лидеров , которые будут обладать способностями , видением и решительностью для создания мира .