# kk/ted2020-1003.xml.gz
# pt_br/ted2020-1003.xml.gz
(src)="1"> Бүгін мен этностық конфликт және азаматтық соғыс туралы айтамын .
(trg)="1"> Hoje eu quero falar a vocês sobre conflitos étnicos e guerra civil .
(src)="2"> Әдетте бұлар қызық тақырып емес , оның үстіне бұлар бұл конференция тақырыбы аясында жағымды жаңалық та тудырмайды .
(trg)="2"> Estes não são normalmente dos temas mais animados , nem têm geralmente o tipo de boa notícia comum a esta conferência .
(src)="3"> Дегенмен , жағымды жаңалық та жоқ емес , бүгінде мұндай конфликтілер саны жиырма жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз , бірақ , бәлкім ең маңыздысы – біз этностық конфликтілер мен соғыс санын азайтып , олардың тауқыметін жеңілдету үшін не істеу керектігін жақсырақ түсіне бастадық .
(trg)="3"> No entanto , não só existe , pelo menos , algumas boas notícias para serem dadas sobre haver menos conflitos agora do que há duas décadas , mas , o que talvez seja mais importante , é que também temos caminhado para uma melhor compreensão do que pode ser feito para reduzir ainda mais o número de conflitos étnicos e guerras civis e o sofrimento que eles causam .
(src)="4"> Үш жайт маңызды : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(trg)="4"> Três coisas se destacam : liderança , diplomacia e projeto institucional .
(src)="5.1"> Баяндамамда бұлардың неге және қаншалық маңызды екенін және олар маңызын жоғалтпауы үшін біздің не істей алатынымызды айтпақпын .
(src)="5.2"> Яғни , біз бәріміз аймақтық және әлемдік лидерлердің бейбітшілікті орнатып , оны баянды ете алу қабілетін қалай арттыра алатынымызды айтпақпын .
(trg)="5"> O que focarei em minha palestra será sua importância e como são importantes , e o que todos nós podemos fazer para termos certeza de que elas continuem a importar da maneira correta , isto é , como todos nós podemos contribuir para desenvolver e aperfeiçoar as habilidades de líderes locais e globais para fazer a paz e fazê-la durar .
(src)="6"> Бәрін басынан бастайық .
(trg)="6"> Mas vamos começar pelo início .
(src)="7.1"> Азаматтық соғыс ондаған жылдар бойы басты ақпарат болып келеді .
(src)="7.2"> Әсіресе этностық конфликтілер халықаралық қауіпсіздікке қатер деп сипатталып келеді .
(trg)="7"> As guerras civis têm dado manchetes por muitas décadas , e os conflitos étnicos em particular têm tido presença quase constante como grande ameaça à segurança internacional .
(src)="8"> Осыдан жиырма жыл бұрын жаңалық жағымсыз , ал суреттер сұмдық болатын .
(trg)="8"> Por quase duas décadas , as notícias têm sido ruins e as imagens , assombrosas .
(src)="9.1"> Жылдар бойғы текетірестен соң Грузияда жаппай зорлық-зомбылық басталды .
(src)="9.2"> 2008 жылғы тамызда .
(trg)="9"> Na Geórgia , após anos de impasse , vimos um ressurgimento em grande escala da violência em agosto de 2008 .
(src)="10"> Ушығып , Грузия мен Ресей арасындағы бес күндік соғысқа ұласты , бұл Грузияны тіпті бөлшектеп жіберді .
(trg)="10"> Isto rapidamente se tornou uma guerra de cinco dias entre a Rússia e a Geórgia , deixando a Geórgia cada vez mais dividida .
(src)="11"> Кенияда 2007 жылғы даулы президент сайлауы бұл туралы тек естігеніміз бар , тез арада этносаралық қақтығысқа , мыңдаған адамның өлімі мен босып кетуіне әкеп соқты .
(trg)="11"> No Quênia , as eleições presidenciais impugnadas em 2007 - acabamos de ouvir sobre elas - levaram rapidamente a níveis elevados de violência inter-étnica e ao assassinato e exílio de milhares de pessoas .
(src)="12"> Шри-Ланкада аз санды тамильдер мен саны көп сингалдар арасындағы ондаған жылға созылған соғыс 2009 жылы қанды қырғынға ұласты , 1983 жылдан бері мұнда 100 мыңға жуық адам опат болған .
(trg)="12"> No Sri Lanka , uma guerra civil de décadas entre a minoria tâmil e a maioria cingalesa levou a um clímax sangrento em 2009 , após cerca de 100 mil pessoas serem assassinadas desde 1983 .
(src)="13"> Қырғызстанда соңғы бірер аптаның ішінде қырғыз ұлты мен өзбек ұлтының арасында бұрын болмаған деңгейде қақтығыс болды .
(trg)="13"> No Quirguistão , nas últimas semanas , níveis sem precedentes de violência ocorreram entre a etnia quirguiz e a etnia uzbeque .
(src)="14"> Жүздеген адам өлді , 100 мыңнан астамы босып кетті , соның ішінде көп өзбек көрші орналасқан Өзбекстанға қарай қашты .
(trg)="14"> Centenas de pessoas foram assassinadas , e mais de 100 mil exiladas , incluindo muitos da etnia uzbeque que fugiram para o vizinho Usbequistão .
(src)="15"> Таяу Шығыста израиль-палестина конфликтісінің бітетін түрі жоқ , әрі оны түбірімен шешудің жолдарын табу күннен күнге қиындап барады .
(trg)="15"> No Oriente Médio , conflitos entre israelenses e palestinos continuam sem decréscimo , e torna-se cada vez mais difícil ver como , apenas como , uma solução possível , sustentável , pode ser alcançada .
(src)="16"> Дарфур басты жаңалық қатарынан түсті , бірақ онда кісі өлтіру , бас сауғалап қашу әлі жалғасып жатыр , ондағы адамдардың ауыр тауқыметін айтып жеткізу қиын .
(trg)="16"> Darfur pode ter escapado das manchetes , mas lá os assassinatos e exílios também continuam , e a miséria humana que isso cria é muito difícil de entender .
(src)="17"> Ал , Иракта қантөгіс қайта өршіді , ал соңғы парламент сайлауынан бері төрт-ақ ай өткен бұл ел әлі үкіметін жасақтаған да жоқ .
(trg)="17"> E , por fim , no Iraque a violência está em ascensão novamente , e o país ainda tem de formar um governo quatro meses depois de suas últimas eleições parlamentares .
(src)="18"> Бірақ , мұнда жақсы жаңалық айтуға келдім ,
(trg)="18"> Mas espera aí , essa palestra é para ser sobre boas notícias .
(src)="19"> Сонымен , бұлар – бұрынғының суреттері ме ?
(trg)="19"> Então são essas , agora , imagens do passado ?
(src)="20"> Иә , Таяу Шығыс пен Ирактың , Дарфурдың және басқалардың сұрықсыз суреттерін қоспағанда , ұзақмерзімді тренд тұрғысынан жақсы жаңалықтар бар .
(trg)="20"> Bem , não obstante as imagens sombrias do Oriente Médio , Darfur , Iraque , outro lugar , há uma tendência de longo prazo que representa algumas boas notícias .
(src)="21"> Қырғиқабақ соғыс біткен жиырма жыл ішінде азаматтық соғыстардың жалпы саны азайып келеді .
(trg)="21"> Durante as últimas duas décadas desde o fim da Guerra Fria , tem havido uma diminuição global do número de guerras civis .
(src)="22"> 1990-жылдардың басында 50 шақты соғыс жүріп жатқан болса , қазір мұндай конфликтілер саны 30 пайызға азайған .
(trg)="22"> Desde a alta no início dos anos 90 , com cerca de 50 guerras civis em curso , agora há 30 por cento a menos de tais conflitos .
(src)="23"> Азамат соғыстарында қаза тапқандар саны да он , жиырма жыл бұрынғымен салыстырғанда едәуір азайған .
(trg)="23"> O número de pessoas mortas em guerras civis também é muito menor hoje do que há uma década ou duas .
(src)="24"> Бірақ бұл трендтің екі қыры бар .
(trg)="24"> Mas essa tendência é menos inequívoca .
(src)="25.1"> Майдан даласында ең көп адам шығыны 1998-2001 жылдар аралығында тіркелген .
(src)="25.2"> Ол кезде жылына 80 мыңдай солдат , полицей мен жасақ қырылған .
(trg)="25"> O nível mais alto de mortes no campo de batalha foi registrado entre 1998 e 2001 , com cerca de 80.000 soldados , policiais e rebeldes mortos a cada ano .
(src)="26"> Жауынгерлер ең аз өлген жыл – 2003 жыл , сол жылы 20 мың адам қаза тапты .
(trg)="26"> O menor número de vítimas combatentes ocorreu em 2003 , com apenas 20 mil mortos .
(src)="27"> Содан бері жоғары-төмен құбылғанымен , жалпы тренд және ең маңызды жайт соңғы жиырма жылда көрсеткіштер төмендеп келеді .
(trg)="27"> Apesar dos altos e baixos desde então , a tendência geral – e esta é a parte importante – claramente aponta para baixo para as duas últimas décadas .
(src)="28"> Бейбіт адамдар шығыны туралы ақпарлар да бұрынғыдай өте нашар емес .
(trg)="28"> As notícias sobre vítimas civis também são menos ruins do que costumavam ser .
(src)="29"> 1997-1998 жылдары 12 мың бейбіт тұрғын қасақана өлтірілген болса , он жылдан кейін бұл сан 4 мыңға дейін азайған .
(trg)="29"> De mais de 12 mil civis deliberadamente mortos em guerras civis em 1997 e 1998 , uma década depois , esse valor situa-se em 4 mil .
(src)="30"> Яғни , үштен екіге азайған .
(trg)="30"> Essa é uma diminuição de dois terços .
(src)="31"> Егер 1994 жылғы Руандадағы геноцидті есепке алсақ , бұл сан тіпті аз боп көрінеді .
(trg)="31"> Ela seria ainda mais evidente se registrada no genocídio em Ruanda em 1994 .
(src)="32"> Ол кезде бірнеше айдың ішінде 800 мыңға жуық бейбіт тұрғын қырылған .
(trg)="32"> Na ocasião , 800 mil civis foram abatidos em questão de poucos meses .
(src)="33"> Бұл – сөзсіз үлкен жетістік , енді бұл сандарға ешқашан оралмау керек .
(trg)="33"> Isso certamente é uma proeza que nunca deve ser superada .
(src)="34"> Мұнда тағы бір маңызды мәселе – бұл сандар оқиғаның бір жағын ғана айтады .
(trg)="34"> Também é importante observar que esses números representam apenas uma parte da história .
(src)="35"> Бұл санаққа азамат соғысы салдарынан , мәселен , аштық пен аурудан өлгендер кірмеген .
(trg)="35"> Eles ignoram pessoas que morreram em consequência da guerra civil , de fome ou doença , por exemplo .
(src)="36"> Сонымен қатар , олар жалпы жапа шеккендерді толық есепке алмайды .
(trg)="36"> E eles também não contabilizam corretamente o sofrimento em geral dos civis .
(src)="37"> Ұрып-соғу , зорлау , этностық тазалау – адамдарды өлтірмеген күннің өзінде , азамат соғысындағы ең тиімді құрал болған .
(trg)="37"> Torturas , estupros e limpeza étnica tornaram-se altamente eficazes , muitas vezes como armas de guerra civil não-letais
(src)="38"> Басқаша айтсақ , этностық конфликт пен азамат соғысынан жапа шеккен бейбіт тұрғындар үшін жақсы соғыс не жаман бейбітшілік деген ұғымдар жоқ .
(trg)="38"> Apresentando de outra forma , para os civis que sofrem as consequências de conflitos étnicos e guerras civis , não existe guerra boa e não há má paz .
(src)="39"> Сондықтан , өлтірілген , жарақаттанған , зорланған , азапталған әр адам – қасірет , десе де , бүгінде бейбіт тұрғындар арасында адам шығынының он жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз болуы – жақсы жаңалық .
(trg)="39"> Assim , apesar de todos os civis mortos , mutilados , estuprados ou torturados ... o fato de que o número de vítimas civis é claramente mais baixo hoje do que era há uma década , é uma boa notícia .
(src)="40.1"> Бүгін бізде конфликтілер аз болады .
(src)="40.2"> Адам өлімі де аз .
(trg)="40"> Então , temos menos conflitos hoje , nos quais menos pessoas são mortas .
(src)="41"> Мұндағы ең басты сұрақ : мұның себебі неде ?
(trg)="41"> E a grande pergunta , naturalmente , é " por quê ? "
(src)="42"> Кей жағдайларда бір жақ соғыста жеңіске жетеді .
(trg)="42"> Em alguns casos , há uma vitória militar de um lado .
(src)="43"> Түрлі шешімдері болуы мүмкін , бірақ адам шығынсыз , гуманитарлық салдарсыз шешілетіндері өте аз .
(trg)="43"> Esse é um tipo de solução , mas raramente é um que vem sem custos humanos ou consequências humanitárias .
(src)="44"> Шри-Ланкадағы " Тамиль жолбарыстарының " жеңілуі – осының ең жаңа мысалы дер едім , бірақ біз , сондай-ақ , Балқанда , Солтүстік Кавказда , Африканың көп бөлігінде әскери жолмен шешілгендерін де көрдік .
(trg)="44"> A derrota dos Tigres Tamil no Sri Lanka é talvez o exemplo mais recente desse tipo , mas temos visto semelhantes das chamadas soluções militares nos Balcãs , no Cáucaso do Sul e na maior parte da África .
(src)="45"> Кей кездері оларға келіссөз арқылы реттеу немесе атысты тоқтату келісімдері қосылып , бітімгерлер жіберіледі .
(trg)="45"> Às vezes , elas são complementadas por acordos travados , ou pelo menos os acordos de cessar-fogo , e forças de paz são implantadas .
(src)="46"> Бірақ бұлар ешқашан да толық сәтті болған емес : Босния мен Герцеговина , бәлкім Грузия .
(trg)="46.1"> Mas dificilmente representam um sucesso retumbante .
(trg)="46.2"> A Bósnia e Herzegovina , talvez mais do que a Geórgia ,
(src)="47"> Бірақ Африканың көп бөлігінде жағдайды әріптесім былай сипаттайды : " Сәрсенбі таңда геноцид болғалы тұрғанда сейсенбінің кешінде атысты уақытша тоқтату келісіміне келді " .
(trg)="47"> mas , para muitas partes da África , um colega meu uma vez disse assim : " O cessar-fogo na terça-feira chegou na hora certa para o genocídio começar na manhã de quarta-feira . "
(src)="48"> Бірақ қайтадан жақсы жаңалыққа оралайық .
(trg)="48"> Mas vamos olhar para a boa notícia novamente .
(src)="49"> Майдан алаңында шешімі болмағанымен , этностық конфликт пен азамат соғысының алдын алуға я тұрақты бейбітшілік орнатуға үш фактор әсер етуі мүмкін : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(trg)="49"> Se não há solução no campo de batalha , três fatores podem contar para a prevenção de conflitos étnicos e guerras civis , ou para uma paz duradoura depois : liderança , diplomacia e projeto institucional .
(src)="50"> Солтүстік Ирландияның мысалын алайық .
(trg)="50"> Tomemos o exemplo da Irlanda do Norte .
(src)="51"> Ғасырларға созылған жаушылдыққа , ондаған жылға созылған соғысқа , мыңдаған адамның қазасына қарамастан , 1998 жылы тарихи келісімге қол жетті .
(trg)="51.1"> Apesar de séculos de animosidade , décadas de violência e milhares de pessoas mortas .
(trg)="51.2"> 1998 assistiu à conclusão de um acordo histórico .
(src)="52"> Оның бірінші нұсқасын сенатор Митчелл асқан шеберлікпен әзірледі .
(trg)="52"> Sua versão inicial foi habilmente mediada pelo senador George Mitchell .
(src)="53"> Солтүстік Ирландиядағы бейбіт процесс ұзақ әрі сәтті болуы үшін қатысу мен келіссөзге байланысты нақты шарттар қоя білді .
(trg)="53"> Essencialmente , para o sucesso a longo prazo do processo de paz na Irlanda do Norte , impôs condições muito claras para a participação e as negociações .
(src)="54"> Ең маңыздысы – бейбітшілікті толық сақтауға деген міндеттеме .
(trg)="54"> Entre elas , um compromisso de meios exclusivamente pacíficos .
(src)="55"> Британ және ирланд үкіметтері келісімді қайта електен өткізіп отырғанымен , Солтүстік Ирландияда бейбітшілік пен тұрақтылық орнату райынан еш қайтқан емес .
(trg)="55"> Revisões posteriores do acordo foram facilitadas pelos governos britânico e irlandês , que nunca vacilaram na sua determinação para trazer paz e estabilidade à Irlanda do Norte .
(src)="56"> 1998 жылы құрылған негізгі институттар мен олардың 2006 , 2008 жылдардағы жетілген формалары инновациялық болғаны сондай , кикілжің тараптарының мәселелерін шешіп , талаптарын орындады .
(trg)="56"> As instituições fundamentais que foram postas em prática em 1998 e suas modificações em 2006 e 2008 foram realmente inovadoras e permitiram que todas as partes em conflito vissem suas principais preocupações e demandas dirigidas .
(src)="57"> Келісімнің ішінде Солтүстік Ирландияда трансшекаралық институттармен билікті бөлісу шарттары пысықталған , Белфаст пен Дублинді жалғаған бұл шарттар " конфликтінің ирландиялық өлшемі " деген атқа ие болған .
(trg)="57"> O acordo combina um acordo de partilha do poder na Irlanda do Norte com as instituições transfronteiriças que ligam Belfast e Dublin e , portanto , reconhecer a dimensão chamada irlandesa do conflito .
(src)="58"> Тағы бір маңыздысы – мұнда , сондай-ақ , жеке адамдардың да , қоғамдардың да құқықтарына көп көңіл бөлген .
(trg)="58"> E significativamente , há também um foco claro em ambos os direitos dos indivíduos e os direitos das comunidades .
(src)="59"> Келісімнің талаптары күрделі болуы мүмкін , себебі , конфликтінің өзі де күрделі .
(trg)="59"> O disposto no acordo pode ser complexo , mas assim é o conflito subjacente .
(src)="60"> Бәлкім , ең басты жетістік – жергілікті басшылар ымыраласу деңгейіне дейін өсті , әрдайым жылдам болмаса да , әрдайым шын жүректен болмаса да , ақыр соңында биіктік танытты .
(trg)="60"> Talvez mais importante , líderes locais repetidamente elevaram para o desafio de compromisso , nem sempre rápido e nem sempre com entusiasmo , mas a elevação no final , eles fizeram .
(src)="61"> Ян Пейсли мен Мартин Макгиннес Бірінші министрі және оның орынбасары Солтүстік Ирландияны бірге басқарады деп кім ойлаған ?
(trg)="61"> Quem poderia ter imaginado Ian Paisley e Martin McGuinness conjuntamente governando a Irlanda do Norte como primeiro-ministro e vice-primeiro ?
(src)="62"> Сосын , Солтүстік Ирландия ерекше мысал ма , әлде ол көбіне демократиялық және дамыған елдерде болатын құбылыс па ?
(trg)="62"> Mas então , a Irlanda do Norte é um exemplo único , ou esse tipo de explicação contém apenas um modo mais geral nos países democráticos e desenvolvidos ?
(src)="63"> Жоқ , мүлде олай емес .
(trg)="63"> De maneira nenhuma .
(src)="64"> 2003 жылғы Либериядағы ұзаққа созылған соғыстың аяқталуы басшылықтың , дипломатияның және институттық құрылымның қаншалық маңызды екенін көрсетті , Македониядағы 2001 жылғы толыққанды азамат соғысының сәтті түрде алдын алу да , Индонезияның Ачех аймағында 2005 жылы қақтығыстың сәтті аяқталуы да сол сияқты .
(trg)="64"> O fim da guerra de longa duração civil na Libéria em 2003 ilustra a importância de liderança , diplomacia e desenho institucional tanto quanto a prevenção bem sucedida de uma guerra civil em larga escala na Macedônia em 2001 , ou o sucesso final do conflito em Aceh , na Indonésia , em 2005 .
(src)="65"> Осылардың барлығында жергілікті басшылар бейбітшілік орнатуға құлықты әрі қауқарлы болды , халықаралық қауымдастық келісімді талқылап , іске асыруда әзір тұрды , институттар да келісілген кездегі уәделерінде тұра білді .
(trg)="65"> Nos três casos , líderes locais foram dispostos e capazes de fazer a paz , a comunidade internacional estava pronta a ajudá-los a negociar e implementar um acordo , e as instituições viveram até a promessa que realizaram no dia em que foram implementados .
(src)="66"> Басшылыққа , дипломатияға және институттық құрылымдауға көз салу арқылы бейбітшілікке қол жеткізе алмаудың , не оны баянды ете алмаудың себептерін түсінеміз .
(trg)="66"> Focalizando em liderança , diplomacia e desenho institucional também ajuda a explicar as falhas para alcançar a paz , ou fazê-la durar .
(src)="67"> Осло келісімдеріне артылған үміт Израиль-Палестина конфликтін аяқтауға жол аша алмады .
(trg)="67"> As esperanças que foram investidas nos Acordos de Oslo não conduziram a um fim do conflito israelo-palestiniano .
(src)="68"> Келісім шешілуі тиіс мәселелердің барлығын толық қамти алмады .
(trg)="68"> Nem todas as questões que precisavam ser resolvidas foram realmente contempladas nos acordos .
(src)="69"> Бірақ жергілікті басшылар оларды кейін қарастырамыз деп уәде берген .
(trg)="69"> Em vez disso , os líderes locais comprometidos a revisitá-los mais tarde .
(src)="70"> Алайда мүмкіндікті пайдаланудың орнына , жергілікті және халықаралық басшылар артынша бөлектеніп кетті , оның үстіне екінші Интифада , 11 қыркүйек , Ауғанстан мен Ирактағы соғыс сияқты мәселелерге назар аударып кетті .
(trg)="70"> Contudo , em vez de agarrar esta oportunidade , líderes locais e internacionais logo desocuparam e distraíram-se pela segunda Intifada , os acontecimentos de 9 / 11 e as guerras no Afeganistão e no Iraque .
(src)="71"> 2005 жылы қол қойылған Суданға қатысты жан-жақты келісім күткендегідей жан-жақты болмай шықты , оның кейбір шарттары солтүстік пен оңтүстік арасында ашық соғысқа жол ашуы мүмкін .
(trg)="71"> O acordo de paz para o Sudão assinado em 2005 acabou por ser menos abrangente do que o previsto , e as suas disposições podem ainda ter as sementes de um regresso em grande escala para a guerra entre o norte e o sul .
(src)="72"> Халықаралық дипломатия мен институттық олқылықтарға қарағанда басшылықтағы өзгерістер мен кемшіліктер бұған шамамен бірдей деңгейде кінәлі .
(trg)="72"> As alterações e falhas na liderança , mais do que na diplomacia internacional e falhas institucionais contam quase na mesma medida .
(src)="73"> Шешілмеген шекара мәселелері , мұнай үшін талас , Дарфур қақтығысы , оңтүстіктегі тайпалар арасындағы қантөгіс және бүкіл Судан аумағында мемлекет мүмкіндіктерінің шектеулілігі Африканың ең ірі елінде тым сұрқай картинаны сомдап тұрған сияқты .
(trg)="73"> Questões não-resolvidas de limites , disputas sobre as receitas do petróleo , do conflito em Darfur , escalada da violência tribal no sul e , geralmente , a capacidade do Estado fraco em todo Sudão formam um quadro muito deprimente do estado das coisas no maior país da África .
(src)="74"> Соңғы мысал – Косово .
(trg)="74"> Um último exemplo : o Kosovo .
(src)="75"> Косово мәселесін шешуде ортақ тоқтамға келе алмау , зорлық-зомбылық пен қақтығыс , соның кесірінен аймақтың де-факто бөлінуі көптеген факторлардың әсерінен болды .
(trg)="75"> O fracasso para alcançar uma solução negociada para o Kosovo e para a violência , a tensão e a partição que de fato resultou dele têm as suas razões em muitos , muitos fatores diferentes .
(src)="76"> Ең бастылары – үшеу .
(trg)="76"> São três os centrais entre eles .
(src)="77"> Бірінші , жергілікті басшылардың өз талаптарын толық орындатудан басқаны ойламайтын өркөкіректігі .
(trg)="77"> Em primeiro lugar , a intransigência das lideranças locais de se contentar com nada menos que suas demandas máximas .
(src)="78"> Екінші , Батыс Косовоның тәуелсіздігін қолдаған кезден-ақ кібіртіктеп қалған халықаралық дипломатиялық әрекеттер .
(trg)="78"> Em segundo lugar , um esforço diplomático internacional que foi prejudicado desde o início pelo apoio ocidental à independência do Kosovo .
(src)="79"> Үшіншіден , сербтер мен албандардың қажеттіліктерін толық өтеуге тиіс болған институттарды құрылымдауда қиялдың жетіспеуі .
(trg)="79"> E terceiro , a falta de imaginação quando chegou a projetar instituições que poderiam ter despertado o interesse igualmente de sérvios e albaneses .
(src)="80"> Дәл сол сияқты , мұнда да жақсы жаңалық бар : Косовода , және жалпы Балқан аймағында жоғары деңгейдегі , ресурсқа бай халықаралық өкілдіктің болуы және екі тараптағы жергілікті лидерлердің салыстырмалы түрде тізгінді тартуы 2008-ден бергі екі жылда жағдайдың неге тіпті нашарлап кетпегенін түсіндіреді .
(trg)="80"> Pela mesma razão – e aqui temos algumas boas notícias de novo – o próprio fato de que há um alto nível , bons recursos de presença internacional no Kosovo e na região dos Balcãs em geral e o fato de que os líderes locais em ambos os lados mostraram contenção relativa , explica por que as coisas não têm sido pior nos últimos dois anos desde 2008 .
(src)="81"> Демек , нәтижесі ойдағыдай шықпаған кездердің өзінде де жергілікті лидерлер мен халықаралық қауымдастықтың таңдау еркі бар және олар бұдан да жақсы ете алады .
(trg)="81"> Assim , mesmo em situações onde os resultados estão aquém do ideal , líderes locais e os líderes internacionais têm uma escolha , e eles podem fazer diferença para melhor .
(src)="82"> Қырғиқабақ соғыс қырғиқабақ бейбітшілік сияқты жақсы бола қоймас , бірақ қырғиқабақ бейбітшілік шын соғыстан әлдеқайда жақсы .
(trg)="82"> Uma guerra fria não é tão boa como uma paz fria , mas uma paz fria ainda é melhor do que uma guerra quente .
(src)="83"> Әрнеден дұрыс сабақ алу да – жақсылық .
(trg)="83"> A boa notícia é também sobre aprender a lição direito .
(src)="84"> Сонымен , Израиль-Палестина жанжалының Солтүстік Ирландиядан , Судандағы азамат соғысынан , не Либериядан қандай айырмашылығы бар ?
(trg)="84"> Então , o que distingue o conflito israelo-palestiniano daquele na Irlanda do Norte , ou a guerra civil no Sudão do na Libéria ?
(src)="85.1"> Сәтсіздіктер де , жеңістер де бізге бірнеше маңызды жайтты үйретеді .
(src)="85.2"> Егер біз жақсы жаңалықтар көп болсын десек осыларды көкейден шығармауымыз керек .
(trg)="85"> Ambos os sucessos e fracassos ensinam-nos várias coisas extremamente importantes que precisamos ter em mente Se queremos que a boa notícia continue .
(src)="86"> Біріншіден , басшылық .
(trg)="86"> Primeiro , a liderança .
(src)="87"> Адам қолымен жасалған апаттар сияқты этностық конфликті мен азамат соғысы да табиғи нәрсе емес , сондықтан олардың алдын алу және реттеу өздігінен бола қалмайды .
(trg)="87"> Da mesma forma em que os conflitos étnicos e guerras civis não são naturais , mas catástrofes provocadas pelo homem , sua prevenção e resolução não acontecem automaticamente também .
(src)="88"> Басшылық бейбітшілікті сақтауға келгенде қауқарлы , батыл әрі көреген болуы керек .
(trg)="88"> A liderança tem de ser capaz , determinada e visionária em seu compromisso com a paz .
(src)="89"> Лидерлер өз арасында , қолдаушылар арасында байланыс орнатып , оларды бейбіт болашаққа бастайтын бұралаң да ауыр жолмен бірге алып өтуі керек .
(trg)="89"> Os líderes precisam se conectar uns aos outros e para os seus seguidores , e eles precisam levá-los à frente o que muitas vezes é uma viagem árdua para um futuro pacífico .
(src)="90"> Екінші – дипломатия .
(trg)="90"> Em segundo lugar , a diplomacia .
(src)="91"> Дипломатияға үлкен ресурс пен сенімділік қажет , әрі лидерлер мен қолдаушыларды бір мезетте қолпаштап әрі қысымға алып отыру керек .
(trg)="91"> A diplomacia tem de ser bem-dotada , sustentada , e aplicar a mistura certa de incentivos e pressões a líderes e seguidores .
(src)="92.1"> Дипломатия оларға әділ компромиске келу үшін керек .
(src)="92.2"> Бұл оларға жергілікті , аймақтық және халықаралық араағайындардың үлкен коалициясы келісімді жүзеге асыру үшін қажет .
(trg)="92"> É preciso ajudá-los a alcançar um compromisso equitativo , e é preciso garantir que uma ampla coalizão local , regional e apoiadores internacionais ajudem a implementar o seu acordo .
(src)="93"> Үшінші – институттық құрылым .
(trg)="93"> Em terceiro lugar , o desenho institucional .
(src)="94"> Институттық құрылымдау мәселелерге мұқият қарап , инновацияшыл ойлауды , икемді түрде , мол қаржымен орындауды қажет етеді .
(trg)="94"> Desenho institucional requer enfoque especial sobre as questões , pensamento inovador e flexível e bem financiada implementação .
(src)="95"> Ұрысушы тараптар өз айтқандарын орындауды талап етпей , бір-бірінің қажеттіліктерін ескеретін компромиске ұмтылуы тиіс .
(trg)="95"> As partes em conflito precisam se afastar de demandas máximas e para um compromisso que reconhece as necessidades dos outros .
(src)="96"> Және олар бір-біріне таңған пікірден гөрі , келісімдерінің түп негізін көбірек ойлауы керек .
(trg)="96"> E eles precisam pensar sobre a substância do seu acordo muito mais do que os rótulos que pretende atribuir a eles .
(src)="97"> Сондай-ақ ұрысушы тараптар келісімді орындау тоқтап қалған жағдайда келіссөз үстеліне қайтуға әзір болуы тиіс .
(trg)="97"> As partes em conflito também precisam estar preparadas para voltar à mesa de negociação se o acordo de implementação permanecer .
(src)="98"> Менің өз басым үшін осылардың ішіндегі ең басты сабақ – жергілікті халықтың бейбітшілікке ұмтылысы өте маңызды , бірақ ол зорлық-зомбылықты тоқтату немесе оның алдын алу үшін жеткіліксіз .
(trg)="98"> Para mim , pessoalmente , a lição mais importante de todas é esta : compromisso local para a paz é muito importante , mas muitas vezes não é suficiente para prevenir ou acabar com a violência .
(src)="99"> Бірақ ешқандай дипломатия да , институттық құрылымдау да жергілікті халықтың қателіктері мен оның салдарын жоя алмайды .
(trg)="99"> No entanto , nenhuma quantidade de diplomacia ou desenho institucional pode suprir falhas locais e suas consequências .
(src)="100"> Сондықтан , біз бейбітшілік орнатуға деген қабілет-қарымы , ерік-жігері мен көрегендігі бар жергілікті лидерлерді тәрбиелеуге күш салуымыз керек .
(trg)="100"> Portanto , temos de investir no desenvolvimento de líderes , líderes que tenham as habilidades , visão e determinação para fazer a paz .