# it/ted2020-1004.xml.gz
# ky/ted2020-1004.xml.gz
(src)="1"> Sono qui oggi per mostrare le mie fotografie dei Lakota .
(trg)="1"> Мен бүгүн бул жерде Лакота жергесинде тартылган сүрөттөрүмдү көрсөтмөкчүмүн .
(src)="2"> Molti di voi avranno forse sentito parlare dei Lakota o almeno della più grande tribù , quella dei Sioux .
(trg)="2"> Көбүңүздөр Лакота тууралуу мурда уккансыздар , же жок дегенде андан чоңураак уруулар топтору жөнүндө мисалга , Сиу аттуу .
(src)="3"> I Lakota sono una delle molte tribù che sono state cacciate dalla loro terra e mandate nei campi dei prigionieri di guerra , oggi chiamate riserve .
(trg)="3"> Лакота уруусу башка бир топ уруулардай эле өз жерлеринен көчүрүлүп согуш абактарынын туткуну болуп калган андай жерлер азыркы мезгилде резервация-корук деп аталат .
(src)="4"> La riserva Pine Ridge , argomento della presentazione di oggi , è situata a circa 120 km a sud est delle Black Hills del South Dakota .
(trg)="4.1"> Pine Ridge ( Пайн Ридж ) аттуу резервациясы бүгүнкү алып баруумдун темасы болот .
(trg)="4.2"> Бул резервация Түштүк Дакотанын Black Hills ( Блэк Хилз ) деген жеринен болжол менен 120 км чакырым алыстыгында жайгашкан .
(src)="5"> Viene spesso indicato come Campo dei Prigionieri di Guerra Numero 334 ed è il luogo in cui vivono oggi i Lakota .
(trg)="5"> Ал жерди кээ бирде дагы 334 номериндеги Согуш Абагынын Туткуну деп аташат , жана ушул жерде азыркы убакта Лакота уруусу жашайт .
(src)="6"> Se qualcuno di voi ha sentito parlare dell' AIM , il Movimento degli Indiani d' America , o di Russell Means , Leonard Peltier o della situazione di stallo ad Oglala , allora saprà che Pine Ridge è il punto di partenza per le questioni sui nativi negli USA .
(trg)="6"> Кана эмесе айткылачы , араңыздарда канчооңор AIM , башкача айтканда Америкалык Түпкүлүктүү Калктын Кыймылы тууралуу уктуңуздар эле же болбосо Russell Means ( Рассел Минз ) тууралуу , же Leonard Peltier ( Леонард Пелтиер ) жөнүндө , же Огалала уругунун бийликтегилер менен болгон тирешүүсүн билсеңиздер анда сиздер Пайн Ридж бул Америкадагы түпкүлүктүү элдин көйгөйлөрүн чечүү боюнча даана ортосу экендигин билесиздер .
(src)="7.1"> Mi è stato chiesto di parlare un po' di questo oggi , sul mio rapporto con i Lakota che è piuttosto complesso per quanto mi riguarda .
(src)="7.2"> Infatti , nel caso non lo aveste notato dal colore della mia pelle , sono bianco e questo rappresenta un grande limite in una riserva di nativi .
(trg)="7.1"> Ошентип биздин бүгүнкү жолугушуубузда менден менин Лакота калкы менен болгон карым-катнашым тууралуу сүйлөп берүүнү суранышкан , а бирок чындыгында ушул жөнүндө сүйлөшүү мен үчүн абдан оор .
(trg)="7.2"> Анткени , эгер сиздер менин денемдин түсүн байкабай калсаңыздар , анда караңыздар , мен ак кишимин , анан бул жагдай Түпкүлүктүү калк резервациясында абдан чоң тоскоолдук болуп эсептелет .
(src)="8"> Vedrete molte persone nelle mie foto oggi .
(trg)="8"> Бүгүнкү менин сүрөттөрүмдө сиздер көп адамдарды көрөсүздөр ,
(src)="9"> Sono stato a stretto rapporto con loro e mi hanno accolto come una famiglia .
(trg)="9"> ал кишилер менен мен аябай жакын мамилелерди түздүм жана алар мени бир туугандай кылып эле тозуп алышты .
(src)="10.1"> Mi hanno chiamato " fratello " e " zio " e mi hanno continuato ad invitare per più di 5 anni .
(src)="10.2"> Ma a Pine Ridge
(trg)="10.1"> Алар мени ага жана тайаке деп аташып беш жыл бою кайра кайра үйлөрүнө чыкырып жатышты .
(trg)="10.2"> Бирок Пайн Риджде
(src)="11"> sarò sempre quello che viene chiamato " wasichu "
(trg)="11"> мен ар дайым " Уасишу " деген ысым менен кала берем ,
(src)="12"> una parola Lakota che significa " non Indiano " , ma un altro significato di questa parola è " colui che prende la carne migliore per se stesso " .
(trg)="12"> Уасишу Лакота тилиндеги сөз жана ал түпкүлүктүү калк эмес дегенди билдирет , Васишу деген сөздүн дагы бир котормосу " өзүнө эттин эң сонун бөлүгүн алган адамды " билгизет .
(src)="13"> Ed è su questo che vorrei porre l' attenzione ... colui che prende la parte migliore della carne .
(trg)="13"> Менин сөзүмдүн маңызы мына ушунда - эттин эң сонун бөлүгүн алган адамда болмокчу .
(src)="14"> Significa avido .
(trg)="14"> Бул ач көздүктү билдирет .
(src)="15"> Guardatevi intorno in questo auditorium , oggi ...
(trg)="15"> Мына ушул аудиторияда олтургандарды карагылачы .
(src)="16"> Siamo in una scuola privata nell' America occidentale seduti in poltroncine rosse , con soldi in tasca .
(trg)="16"> Биз мына Батыш Америкадагы жеке университеттеринде окуйбуз , азыр олтурганыбыз болсо кызыл тукабадан жабылган олтургучтар чөнтөктөрүбүздө тыйыныбыз жетиштүү .
(src)="17"> Se guardiamo le nostre vite ... in effetti abbiamo preso la parte migliore della carne .
(trg)="17"> Биздин жашоолорубузду карасаңыздар , биз чындыгында эле эттин эң сонун бөлүктөрүн алганбыз .
(src)="18"> Dunque , guardiamo oggi alcune fotografie di persone che hanno perso affinchè noi potessimo guadagnare e ricordate che quando vedrete i volti di queste persone non saranno soltanto immagini dei Lakota ma di un qualsiasi gruppo indigeno .
(trg)="18"> Келгилечи бүгүн бул сүрөттөргө көңүл буралы көп нерселерге жетишсиз болгон адамдардын өмүрлөрүн көрөлү , аларды билели жана ал адамдардын беттерин көргөн сайын бул жалаң гана Лакота калкынын элестери эмес , бул баардык түпкүлүктүү калктын мүдөөсүн үчүн турган эл экендигин түшүнөлү .
(src)="19"> Su questo foglio c' è la storia così come l' ho imparata io dai miei amici e dalla mia famiglia Lakota .
(trg)="19"> Бул жөнөкөй кагаздын бетинде мен көргөн тарых барактары жана мен аны Лакота досторуман жана үй-бүлөмөн үйрөндүм .
(src)="20"> Quella che segue è una linea del tempo dei trattati stipulati , dei trattati stracciati e dei massacri fatti passare come battaglie .
(trg)="20"> Бул тарых барактары сүйлөшүлгөн жана бузулган келишимдерге согуш деп көз боемочулук болгон кыргын болгон окуялар менен белгилүү .
(src)="21.1"> Comincerò dal 1824 .
(src)="21.2"> " Quello che è conosciuto come Ufficio degli Affari Indiani .
(trg)="21.1"> Мен 1824 жыл менен баштаймын .
(trg)="21.2"> Түпкүлүктүү калк менен иштөө деп белгилүү болгон бөлүм
(src)="22"> venne creato all' interno del Dipartimento di Guerra , ponendo un iniziale tono di aggressione nei nostri rapporti con i nativi americani .
(trg)="22"> Согуш Департаментинин карамагында ачылып , баскынчылыктын баштапкы деңгээлин Түпкүлүктүү калк менен боло турган кызматташтыкта белгилеп койгон .
(src)="23.1"> 1851 .
(src)="23.2"> Venne stipulato il primo trattato di Fort Laramie marcando chiaramente i confini della nazione dei Lakota .
(trg)="23"> 1851 жыл : Форд Ларами биринчи келишимине кол коюлган , ал болсо Лакота Улутунун чек аралырын так белгилешкен .
(src)="24"> Secondo il trattato quelle terre costituivano una nazione sovrana .
(trg)="24"> Келишимге ылайык , ошол жерлер эгемендүү улуттун жерлери деп эсептелет .
(src)="25"> Se i confini in questo trattato fossero stati rispettati , e per la legge si sarebbero dovuti rispettare , ecco come sarebbero oggi gli USA .
(trg)="25"> Эгер келишимдеги чек аралар ошол бойдон калганда - жана ошол мыйзам негиздерине ылайык ошондой эле болушу абзел - анда бүгүнкү күндөрү Кошмо Штаттары мындай болмок .
(src)="26"> 10 anni dopo
(trg)="26"> 10 жылдан кийин ,
(src)="27"> l' Homestead Act firmato dal Presidente Lincoln , portò un' orda di conquistatori bianchi nelle terre dei nativi .
(trg)="27"> Линкольн Президенти Homestead Act ( Хоумстед Экт ) аттуу мыйзамды чыгарат , ага ылайык Түпкүлүктүү калктын жерлерине көптөгөн ак кишилер отурукташат .
(src)="28.1"> 1863 .
(src)="28.2"> Un' insurrezione dei Santee Sioux nel Minnesota finì con l' impiccagione di 38 uomini Sioux : la più grande esecuzione di massa nella storia degli USA .
(trg)="28"> 1863 : Минесота жерлеринде Санти Сиу калкынын көтөрүлүшү 38 Сиу адамдарын асып өлтүрүү менен аяктап , Ошол мезгилдеги Кошмо Штаттарынын эң чоң жазалоолорунан болот .
(src)="29"> Questa esecuzione venne ordinata dal Presidente Lincoln che solo due giorni dopo firmò la Proclamazione di emancipazione .
(trg)="29"> Бул жазалоо Линкольн Президентинин буйругу болгон да ал эми ага чейин эки күн мурун Линкольн укуктарды теңдетүүгө багытталган Emancipation Proclamation ( Имансипейшн прокламейшн ) аттуу мыйзамга кол койгон болчу .
(src)="30.1"> 1866 .
(src)="30.2"> L' inizio della ferrovia transcontinentale ... una nuova era .
(src)="30.3"> Destinammo le terre ai binari e ai treni
(trg)="30.1"> 1866 жылы трансматериктик темир жолун куруу - жаңы заманы башталат .
(trg)="30.2"> Биз бул темир поездер үчүн жана ал жолдорду кыскартыш үчүн
(src)="31"> per avere una scorciatoia nel cuore della nazione Lakota .
(trg)="31"> жергиликтүү Лакота калкынын жерлерин тартып алдык .
(src)="32"> I trattati sparirono .
(trg)="32"> Келишимдердин дээрлик баардыгы ыргытылган болчу .
(src)="33.1"> In risposta , tre tribù condotte dal capo Lakota Nuvola Rossa attaccarono e sconfissero l' esercito statunitense più volte .
(src)="33.2"> Ci tengo a sottolinearlo .
(trg)="33.1"> Ошондуктан Лакота калкынын үч уруулары чогулуп Кызыл Булут аттуу башчынын астында Кошмо Штаттардын аскер күчтөрүнө бир топ ирет чабуул жасап аларды утушат .
(trg)="33.2"> Мен ушул жерди кайталагым келет .
(src)="34"> I Lakota sconfissero l' esercito americano .
(trg)="34"> Лакота Кошмо Штат аскерлерин утат .
(src)="35.1"> 1868 .
(src)="35.2"> Il secondo trattato di Fort Laramie garantisce chiaramente la sovranità della Grande Nazione Sioux e il possesso delle Black Hills ai Lakota .
(trg)="35"> 1868 : Экинчи Форд Ларами келишими Улуу Сиу Улутунун эгемендүүлүгүнө даана кепилдик берет жана Лакота элинин Black Hills ( Блэк Хилз ) аттуу сыйык жерлерине ээ экендигин көрсөтөт .
(src)="36.1"> Inoltre , il governo promise terreni e diritti di caccia negli stati confinanti .
(src)="36.2"> Abbiamo promesso che la Contea di Powder River
(trg)="36.1"> Жана ошондой эле Кошмо Штат өкмөтү Лакота элине алардын жанында жайгашкан штаттарындагы башка жерлер боюнча жана уучулук боюнча укуктарын берүүгө сөз берет .
(trg)="36.2"> Биз мындан ары Powder River ( Паудер Ривер ) аймагы
(src)="37"> sarebbe stata chiusa ai bianchi da quel momento in poi .
(trg)="37"> ак адамдардын баардыгына жабылат деген убада бердик .
(src)="38"> Il trattato sembrava essere una vittoria totale per Nuvola Rossa e per i Sioux .
(trg)="38"> Ошентип бул келишим Кызыл Булут менен Сиу үчүн чоң утуш болду .
(src)="39"> Questa è , infatti , l' unica guerra nella storia americana in cui il governo negoziò la pace concedendo tutto ciò che veniva richiesto dai nemici .
(trg)="39"> Чындыгында , Американын тарыхына таянсак жергиликтүү Америка өкмөтү тарыхта бир гана жолу ушул согушта тынчтык сүйлөшүүлөрун жүргүзүп душмандын баардык талаптарына баш ийген .
(src)="40.1"> 1869 .
(src)="40.2"> La ferrovia transcontinentale venne completata .
(trg)="40"> 1869 : Трансматериктик темир жолунун салыныша аяктады .
(src)="41"> Iniziò a portare , tra le altre cose , un gran numero di cacciatori che iniziarono la totale uccisione del bisonte. eliminando una fonte di cibo , di vestiario e di difesa per i Sioux .
(trg)="41"> Бул жол менен ары бери көп нерселер ташылып , алар менен кошо көптөгөн аңчылар да жүргүнчү болушуп буфало , жапайы букаларга , аңчылык кылышып , букалар менен дүн сатуулук боюнча ишкердүүлүктү башташты , жана аны менен бирдикте Сиу элинин азык-түлүк жана кийим-кечелер булактарын жойушту .
(src)="42.1"> 1871 .
(src)="42.2"> L' Indian Appropriation Act sottopone gli Indani al potere del governo federale .
(trg)="42"> 1871 : Түпкүлүктүү калк боюнча бөлүштүрүү актысы бүтүн түпкүлүктүү калкты федералдык өкмөткө көз карандуу болгон чөлкөмдөргө айландырды .
(src)="43"> Inoltre i militari diedero l' ordine proibendo agli Indiani dell' ovest di lasciare le riserve .
(trg)="43"> Буга кошумча атайын аскердик буйрук чыгарылып батыштык түпкүлүктүү калк резервациялардан тышка чыкпоого тыйуу салынат .
(src)="44"> Tutti gli Indiani dell' Ovest erano da quel momento prigionieri di guerra .
(trg)="44"> Бүтүндөй батыштык түпкүлүктүү калк ошол убакыттан баштап азыркы заманга чейин согуштун абактарында калуудо .
(src)="45"> Nel 1871 mettemmo fine ai trattati .
(trg)="45"> 1871 жылы биз ошондой эле келишимдерди түзүү адатын токтоттук .
(src)="46"> Il problema con i trattati è che permettono alle tribù di esistere come nazioni sovrane e noi non possiamo permetterlo .
(trg)="46"> Анткени келишимдер боюнча уруулар эгемендүү улут катары жашашмак , бирок биз болсо андайды каалабайт элек ;
(src)="47"> Avevamo dei piani .
(trg)="47"> бизде башкача көз караштар бар болчу .
(src)="48.1"> 1874 .
(src)="48.2"> Il generale George Custer annunciò la scoperta di oro nel territorio dei Lakota , in particolare nelle Black Hills .
(trg)="48"> 1874 : George Custer ( Жорж Кастер ) генералы Лакота жергесинде алтын кендери табылгандыгы тууралуу жарыя салып чыкты , ал кендер өзгөчө Black Hills ( Блэк Хилз ) жергесинде болгону айтылды .
(src)="49"> Le notizie sull' oro portarono un consistente afflusso di conquistatori bianchi nella nazione dei Lakota .
(trg)="49"> Алтындын бар экендиги Лакота улутунун айланасына ак адамдардын көптөгөн санда көчүп келүүсүнө алып келди .
(src)="50"> Custer consigliò al Congresso di trovare un modo per porre fine ai trattati con i Lakota il prima possibile .
(trg)="50"> Кастер Конгресске атайын сунуш киргизет ага ылайык Лакота менен болгон келишим тез аранын ичинде токтотулуш кажети белгиленет .
(src)="51.1"> 1875 .
(src)="51.2"> Inizio della guerra dei Lakota per la violazione del trattato di Fort Laramie .
(trg)="51"> 1875 : Лакота согушу башталат анын негизги себеби болуп Форт Ларами келишиминин бузулушу болот .
(src)="52.1"> 1876 .
(src)="52.2"> Il 26 Luglio mentre raggiungeva il villaggio dei Lakota per attaccarlo , la settima cavalleria di Custer venne assalita nella battaglia di Little Big Horn .
(trg)="52"> 1876 : Июль айынын 26сы Лакота кыштагын чалгындоо аракетинде Кастердин 7чи кавалерия бөлүгү талкаланат да бул кармаш Little Big Horn ( литл биг хорн ) - Кичинекей Чоң Мүйүз атына конот .
(src)="53.1"> 1877 .
(src)="53.2"> Il grande guerriero e capo Lakota Cavallo Pazzo si arrende a Fort Robinson .
(trg)="53"> 1877 : Crazy Horse ( крейзи хорз ) аттуу Лакота элинин мыкты берени жана башчысы Форт Робинзон жергесинде курчалат .
(src)="54"> Venne poi ucciso quando era in custodia .
(trg)="54"> Кийинчерек ал түрмөдөн өлтүрүлөт .
(src)="55"> Il 1877 è anche l' anno in cui trovammo il modo per aggirare i trattati di Fort Laramie .
(trg)="55"> Ошол эле 1877 жылы биз дагы бир амал таап Форт Ларами келишдерин одоно буздук .
(src)="56.1"> Viene presentato un nuovo accordo ai capi Sioux e ai loro comandanti nella campagna chiamata " vendi o muori di fame " .
(src)="56.2"> Firma o non ci sarà cibo per la tua tribù .
(trg)="56.1"> Биз Сиу башчыларына жана аттуу-баштууларына жаңы келишим тартууладык ал келишим " сат же ачкалыкта кал " деген маанайда болгон .
(trg)="56.2"> Келишимге кол коюуу же болбосо урууң азык-түлүксүз калат деген шарттар коюлат .
(src)="57"> Solo il 10 % della popolazione adulta maschile firmò .
(trg)="57"> Ал келишимдерге калктагы улуулардын 10 пайызы гана кол коет .
(src)="58"> Il trattato di Fort Laramie richiedeva ad almeno ¾ della tribù di rinunciare alla terra .
(trg)="58"> Форт Ларами келишимине ылайык уруунун жок дегенде үчтөн же төрттөн бир бөлүгү жерлерди берүү үкугуна ээ болгон .
(src)="59"> Questo venne ovviamente ignorato .
(trg)="59"> Албетте келишимдеги бул берене жокко салынган .
(src)="60.1"> 1887 .
(src)="60.2"> La legge di Dawes .
(trg)="60"> 1887 : Dawes ( Доуз ) актысы .
(src)="61"> La proprietà comunale delle terre della riserva finisce .
(trg)="61"> Резервациядагы жерлерге болгон коомдук менчиктик аяктайт .
(src)="62"> Le riserve sono suddivise in zone di 160 acri e consgnati a ciascun Indiano tralasciando il surplus .
(trg)="62"> Резервациялар 160 акр өлчөмдөгү бөлүкчө жерлерине бөлүнүп түпкүлүктүү калкка бөлүштүрүлөт жана калган үлүш жерлердин баары жоюлат .
(src)="63"> Le tribù hanno perso milioni di acri .
(trg)="63"> Ошентип , уруулар миллиондогон акр өлчөмдөгү жерлерден ажырайт .
(src)="64"> Il sogno americano di possedere individualmente del terreno si rivelò essere un modo molto astuto di dividere le riserve fino a non lasciare nulla .
(trg)="64"> Америкалык жерге болгон жеке менчик кыялдануу ушундай амал жолу аркылуу келип резервация жерлеринен эч нерсе калмайынча бөлүштүрүлө берген .
(src)="65"> Questa mossa distrusse le riserve , rendendo più semplice un' ulteriore suddivisione e vendita di generazione in generazione .
(trg)="65"> Биринчиден , көчүп келүү резервацияларды талкалаган , жана аны андан ары бөлүштүрүп , майдалап сатуу муундан муунга улана берген .
(src)="66"> La maggior parte del terreno in eccesso e molti degli appezzamenti all' interno dei confini delle riserve sono ora nelle mani di proprietari bianchi .
(trg)="66"> Көпчүлүк үлүш жерлер жана резервациялардын чегинде жайгашкан көптөгөн жеке жерлер азыркы убакта ак фермерлердин колунда .
(src)="67"> Ancora una volta , la meglio va ai wasichu .
(trg)="67"> Кайрадан жакшы жерлерге Уасишу ээ болду .
(src)="68"> 1890 , una data che credo essere la più importante in questa presentazione .
(trg)="68"> 1890 жыл менин оюмча бул слайттардын арасында эң маанилүү күн .
(src)="69.1"> Fu l' anno del massacro di Wounded Knee .
(src)="69.2"> Il 29 Dicembre
(trg)="69.1"> Бул жылы Wounded Knee ( Вундид Нии ) аттуу кандуу коогалаңы болгон .
(trg)="69.2"> Декабрдын 29нда
(src)="70"> le truppe americane assalirono un accampamento Sioux a Wounded Knee Creek e massacrarono il capo tribù Piede Grosso e 300 prigionieri di guerra con una mitragliatrice che dava fuoco a proiettoli esplosivi , chiamata Hotchkiss gun .
(trg)="70"> Америкалык аскерлер Вундид Нии булуңунда Сиу эли жайгашкан айылды курчоого алат жана Big Foot ( Биг Фуд ) аттуу эл башчысы менен бирдикте 300дөй жергиликтүү калкты аёсуз өлтүрүшөт , бул кандуу окуяда аскерлер жаңы куралды колдонушат ал автоматтык октор менен атылган Hotchkiss ( Хотчкис ) аттуу мылтыгы болгон .
(src)="71"> Per questa pseudo battaglia 20 medaglie all' onore per il valore vennero date alla settima cavalleria .
(trg)="71"> Бул салгылашуу деп аталган өлтүрүүлөр үчүн 20 Конгресстик эрдик үчүн медалдар 7чи кавалериянын жоокерлерине берилген .
(src)="72"> Fino ad oggi questa è la più numerosa consegna di medaglie d' onore che siano mai state date per una singola battaglia .
(trg)="72"> Бүгүнкү күндө , салгылашуулардын арасындагы эң жогорку дэңгээлде ыйгарылган бул медал чоң сыйлыктуу медал болуп эсептелет .
(src)="73"> Vennero date più medaglie all' onore per l' indiscriminato massacro di donne e bambini che per qualsiasi battaglia della Prima Guerra Mondiale , della Seconda Guerra Mondiale Korea , Vietnam , Iraq e Afghanistan .
(trg)="73"> Мына ушул медалдардын көпчүлүгү аялдар менен жаш балдарды ырайымсыз жок кылуу үчүн берилген мындай сыймыка жетүү Биринчи Дүйнөлүк согушта да , Экинчи Дүйнөлүк согушта да , Корея , Вьетнам , Ирак жана Афганистан согуштарында да болгон эмес .
(src)="74"> Il massacro di Wounded Knee segna la fine delle guerre indiane .
(trg)="74"> Вундид Нии кандуу коогалаңы түпкүлүктүү калктын согушунун аяктоосу деп эсептелет .
(src)="75"> Ogni volta che visito il luogo della fossa comune di Wounded Knee , non vedo solo una fossa per i Lakota e per i Sioux , ma una fossa per tutti i popoli indigeni .
(trg)="75"> Мен кайсыл гана жактагы Вундид Нииде каза тапкандардын жайларына барбайын , мен ал жайларды жалаң гана Лакота же Сиу элдердики эмес бирок баардык түпкүлүктүү элдердин жайларындай көрөм .
(src)="76"> L' uomo santo Alce Nero disse : " Allora non sapevo cosa finì .
(trg)="76"> Black Elk ( Блэк Илк ) аттуу ыйык киши айткан бир сөз бар , " Ошондо эмне жок болуп , түгөнгөндүгүн мен билбей калдым .
(src)="77.1"> Quando ci ripenso adesso dall' alto della mia vecchiaia , riesco ancora a vedere le donne e i bambini trucidati , ammassati e sparpagliati tutt' attorno al curvo burrone .
(src)="77.2"> Tutto così chiaro come quando li vidi con i miei occhi da bambino .
(trg)="77"> Азыркы карыган жашымда артымды кылчайып караганымда Баягы өтүп кеткен аялдар менен жаш балдардын ар тарапта үйүлүп жаткан денелери кадимки эле ийилген капчыгайды бойлоп мен аларды көргөндө сайды көргөндөй болуп алардын жаш көздөрү элесимде .
(src)="78"> E riesco a vedere che qualcos' altro morì là , nella fanghiglia insanguinata , qualcos' altro andò a fuoco .
(trg)="78"> Ошол кандуу жерде дагы башка нерсе түбөлүко жок болгондугун көрөм ал ажал октору менен кошо жерге көмүлгөн .
(src)="79"> Là morì il sogno di una persona
(trg)="79"> Ал адамдардын келечеке болгон тилектери жок болгон ,
(src)="80"> ed era un sogno bellissimo " .
(trg)="80"> жана ал тилектер аябай сонун болгон . "
(src)="81"> Con questo evento cominciò una nuova era per la storia dei nativi americani .
(trg)="81"> Бүгүнкү күн менен Түпкүлүктүү Америка Элинин тарыхында жаңы доор пайда болду .
(src)="82.1"> Tutto può essere definito prima e dopo Wounded Knee .
(src)="82.2"> Perchè fu in quel momento , con le dita sui grilletti delle Hotchkiss gun , che il governo americano dichiarò apertamente la sua posizione nei confronti dei diritti dei nativi .
(trg)="82.1"> Баардык нерселерди ченесе болот Вундид Нии окуясына чейин жана андан кийин .
(trg)="82.2"> Анткени накта ошол учурда Хотчкисс мылтыктарын мээлеп туруп Америка өкмөтү түпкүлүктүү калктын укуктарына болгон көз карашын ачык көрсөткөн .
(src)="83.1"> Erano stanchi dei trattati .
(src)="83.2"> Erano stanchi delle montagne sacre .
(trg)="83.1"> Анткени алар келишимдерден чарчаган .
(trg)="83.2"> Алар ыйык дөбөлөрдөн чарчаган .
(src)="84"> Erano stanchi delle danze degli spiriti .
(trg)="84"> Алар арбак бийлеринен чарчаган .
(src)="85"> Ed erano stanchi di tutti gli inconvenienti dei Sioux .
(trg)="85"> Иши кылса алар Сиу элинин келип чыккан баардык ыңгайсыздыктарга чарчаган .
(src)="86"> Così portarono fuori i loro cannoni .
(trg)="86"> Ошондуктан алар түпкүлүктүү калкка өзүлөрүнүн эрежелерин алып келишкен .
(src)="87"> " Vuoi essere un indiano adesso " , dissero , dito sul grilletto .
(trg)="87"> " Мындан ары силер Түпкүлүктүү калк - Indian ( Индиан ) " болосуңар деп , мылтыктары менен жергиликтүү калкты мээлеп маселени чечишкен .
(src)="88.1"> 1900 .
(src)="88.2"> La popolazione indiana americana raggiunse il numero più basso ... meno di 250.000 , in confronto a un approssimativo 8 milioni nel 1492 .
(trg)="88"> 1900 : Америкадагы Түпкүлүктүү калктын саны эң төмөнкү дэңгээлге жетти - 250,000 ден аз болду , салыштырып келгенде бул калк 1492 жылы 8 миллиондогон санды түзгөн .
(src)="89"> Andiamo avanti .
(trg)="89"> Шумдук ылдамдыктагы көрсөткүч .
(src)="90.1"> 1980 .
(src)="90.2"> Il più lungo processo nella storia degli USA , la nazione Sioux contro gli Stati Uniti , venne svolto dalla Corte Suprema americana .
(trg)="90"> 1980 : Америка тарыхындагы эң чоң убакытка созулган сот Сиу улуту менен Америка Кошмо Штаттарынын ортосундагы мамилени териштирип Американын Жогорку Соту тарабынан каралган .
(src)="91"> La corte stabilì che , quando i Sioux vennero fatti ritornare nelle riserve e sette milioni di acri delle loro terre vennero aperte ai cercatori d' oro e ai coloni , i termini del secondo trattato di Fort Laramie vennero violati .
(trg)="91"> Соттун чечими боюнча , Сиу элин резервация жерлерине көчүрүү жана алардын жети миллион акр чакырымдагы жерлери жер изилдөөчүлөр жана отурукташа турган көчмөндөр үчүн берилгени Форд Ларами экинчи келишиминин шарттарынын одоно бузулгандыгы тууралуу тыянак чыгарган .
(src)="92.1"> La corte stabilì che le Black Hills vennero prese illegalmente e che l' iniziale offerta di prezzo con gli interessi si sarebbe dovuta pagare alla nazione Sioux .
(src)="92.2"> Come pagamento per le Black Hills ,
(trg)="92.1"> Сотко ылайык Блэк Хилз жерлери мыйзамсыз түрдө тартылып алынган жана ал жерлердин алгачкы баасына пайыз кошулуп Сиу улутуна толук бойдон төлөнүшү керек деген тыянак чыгарылат .
(trg)="92.2"> Блэк Хилз үчүн төлөнө турган акы катары
(src)="93"> la corte stabilì solo 106 milioni di dollari alla nazione Sioux .
(trg)="93"> Сот 106 миллион гана долларды Сиу улутуна берилсин деп чечим чыгарат .
(src)="94"> I Sioux rifiutarono il denaro con la frase " Le Black Hills non sono in vendita " .
(trg)="94"> Сиу эли ал акчадан баш тартат жана " Блэк Хилз жерлери сатылбайт " деген ураан менен кала берет .
(src)="95.1"> 2010 .
(src)="95.2"> Le statistiche sulla popolazione nativa di oggi , più di un secolo dopo il massacro di Wounded Knee , mostrano il lascito della colonizzazione , della migrazione forzata e delle violazioni del trattato .
(trg)="95"> 2010 : Бүгүнкү күндөгү Түпкүлүктүү калктын статистикасы , Вундид Нии коогалаңынан бир кылым убакыттан кийин , колониялык мурастын ачыка чыгышы , зомбулуктап элди көчүрүү жана келишимдердин одоно бузулган окуяларга бай болду .
(src)="96"> La disoccupazione nella riserva indiana di Pine Ridge oscilla tra l' 85 % e il 90 % .
(trg)="96"> Пайн Ридж Түпкүлүктүү калктын резервациясындагы жумушсуздук 85 жана 90 пайыз ортосунда белгиленет .
(src)="97.1"> Non si riescono a costruire nuove strutture e quelle esistenti stanno cadendo a pezzi .
(src)="97.2"> Molti sono senzatetto
(trg)="97.1"> Америкадагы үй-жай менен камсыз кылуу кызматы жаңы үйлөрдү сала албайт , ал эми азыркы турган турак жайлар акырындан кыйрап жатышат .
(trg)="97.2"> Көпчүлүк эл үй-жайсыз ,
(src)="98"> e quelli con una casa sono barricati in edifici fatiscenti con più di cinque famiglie ciascuno .
(trg)="98"> ал эми үйлөрү барлар чирип бара жаткан имараттарда беш үй-бүлөөгө чейин жашашат .
(src)="99"> Il 39 % delle abitazioni di Pine Ridge non hanno elettricità .
(trg)="99"> Пайн Ридждеги 39 пайыз үйлөрүндө свет жок .
(src)="100"> Almeno il 60 % delle case nella riserva sono infestate da muffa nera .
(trg)="100"> Резервациядагы дээрлик 60 пайыз үйлөр көк дат менен капталган .