# it/ted2020-1003.xml.gz
# kk/ted2020-1003.xml.gz
(src)="1"> Oggi voglio parlarvi di conflitti etnici e guerre civili .
(trg)="1"> Бүгін мен этностық конфликт және азаматтық соғыс туралы айтамын .
(src)="2"> Non si tratta , di solito , di argomenti molto allegri , e non generano neanche il tipo di buone notizie di cui si parla qui .
(trg)="2"> Әдетте бұлар қызық тақырып емес , оның үстіне бұлар бұл конференция тақырыбы аясында жағымды жаңалық та тудырмайды .
(src)="3"> Tuttavia , non c' è solo la buona notizia del minor numero di conflitti rispetto a due decenni fa , ma quel che forse conta di più è che siamo arrivati a una maggiore comprensione di ciò che si può fare per ridurre ulteriormente il numero di conflitti etnici e guerre civili e la sofferenza che essi comportano .
(trg)="3"> Дегенмен , жағымды жаңалық та жоқ емес , бүгінде мұндай конфликтілер саны жиырма жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз , бірақ , бәлкім ең маңыздысы – біз этностық конфликтілер мен соғыс санын азайтып , олардың тауқыметін жеңілдету үшін не істеу керектігін жақсырақ түсіне бастадық .
(src)="4"> Emergono tre cose : la leadership , la diplomazia , e la progettazione istituzionale .
(trg)="4"> Үш жайт маңызды : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(src)="5"> Nel mio intervento , mi concentrerò sul perché e sul come essi siano importanti , e su quel che noi possiamo fare perché continuino ad avere importanza nei modi giusti , cioè su come tutti noi possiamo contribuire allo sviluppo e all' affinarsi delle capacità dei leader locali e globali per instaurare la pace , e di farla durare .
(trg)="5.1"> Баяндамамда бұлардың неге және қаншалық маңызды екенін және олар маңызын жоғалтпауы үшін біздің не істей алатынымызды айтпақпын .
(trg)="5.2"> Яғни , біз бәріміз аймақтық және әлемдік лидерлердің бейбітшілікті орнатып , оны баянды ете алу қабілетін қалай арттыра алатынымызды айтпақпын .
(src)="6"> Cominciamo dall' inizio .
(trg)="6"> Бәрін басынан бастайық .
(src)="7"> Le guerre civili sono in prima pagina da decenni , ormai , e i conflitti etnici in particolare sono una presenza quasi costante , nonché una grossa minaccia alla sicurezza internazionale .
(trg)="7.1"> Азаматтық соғыс ондаған жылдар бойы басты ақпарат болып келеді .
(trg)="7.2"> Әсіресе этностық конфликтілер халықаралық қауіпсіздікке қатер деп сипатталып келеді .
(src)="8"> Per quasi vent' anni , ormai , le notizie sono state negative , e le immagini inquietanti .
(trg)="8"> Осыдан жиырма жыл бұрын жаңалық жағымсыз , ал суреттер сұмдық болатын .
(src)="9"> In Georgia , dopo anni di stallo , abbiamo assistito a una diffusa escalation di violenza , nell' agosto del 2008 .
(trg)="9.1"> Жылдар бойғы текетірестен соң Грузияда жаппай зорлық-зомбылық басталды .
(trg)="9.2"> 2008 жылғы тамызда .
(src)="10"> Questa si è poi trasfornata in una guerra di cinque giorni tra la Russia e la Georgia , che ha lasciato la Georgia ancor più divisa di prima .
(trg)="10"> Ушығып , Грузия мен Ресей арасындағы бес күндік соғысқа ұласты , бұл Грузияны тіпті бөлшектеп жіберді .
(src)="11"> In Kenya , le elezioni presidenziali contestate del 2007 - ne abbiamo appena parlato - hanno portato rapidamente ad alti livelli di violenza interetnica , all' uccisione e allo sradicamento di migliaia di persone .
(trg)="11"> Кенияда 2007 жылғы даулы президент сайлауы бұл туралы тек естігеніміз бар , тез арада этносаралық қақтығысқа , мыңдаған адамның өлімі мен босып кетуіне әкеп соқты .
(src)="12"> In Sri Lanka , una guerra civile lunga decenni tra la minoranza Tamil e la maggioranza Singalese ha portato a un picco sanguinoso nel 2009 , dopo che 100.000 persone , all' incirca , erano già state uccise dal 1983 .
(trg)="12"> Шри-Ланкада аз санды тамильдер мен саны көп сингалдар арасындағы ондаған жылға созылған соғыс 2009 жылы қанды қырғынға ұласты , 1983 жылдан бері мұнда 100 мыңға жуық адам опат болған .
(src)="13"> Nel Kirgistan , nelle ultime settimane , si sono raggiunti livelli mai visti di violenza tra i Kirghizi e gli Uzbeki .
(trg)="13"> Қырғызстанда соңғы бірер аптаның ішінде қырғыз ұлты мен өзбек ұлтының арасында бұрын болмаған деңгейде қақтығыс болды .
(src)="14"> Sono morti a centinaia , e più di 100.000 persone sono state sfollate , inclusi molti Uzbeki , che sono fuggiti nel vicino Uzbekistan .
(trg)="14"> Жүздеген адам өлді , 100 мыңнан астамы босып кетті , соның ішінде көп өзбек көрші орналасқан Өзбекстанға қарай қашты .
(src)="15"> Nel Medio Oriente , il conflitto tra Israeliani e Palestinesi non si assopisce , e diventa sempre più difficile anche solo capire come raggiungere una soluzione una soluzione possibile e sostenibile .
(trg)="15"> Таяу Шығыста израиль-палестина конфликтісінің бітетін түрі жоқ , әрі оны түбірімен шешудің жолдарын табу күннен күнге қиындап барады .
(src)="16"> Il Darfur ormai è sparito dalle prime pagine , ma le uccisioni e gli spostamenti forzati di popolazione continuano , e la pura miseria che essi creano è incommensurabile .
(trg)="16"> Дарфур басты жаңалық қатарынан түсті , бірақ онда кісі өлтіру , бас сауғалап қашу әлі жалғасып жатыр , ондағы адамдардың ауыр тауқыметін айтып жеткізу қиын .
(src)="17"> In Iraq , infine , la violenza sta crescendo di nuovo , e il paese deve ancora formare un governo , 4 mesi dopo le ultime elezioni parlamentari .
(trg)="17"> Ал , Иракта қантөгіс қайта өршіді , ал соңғы парламент сайлауынан бері төрт-ақ ай өткен бұл ел әлі үкіметін жасақтаған да жоқ .
(src)="18.1"> Però ...
(src)="18.2"> Un momento , io dovrei darvi delle buone notizie .
(trg)="18"> Бірақ , мұнда жақсы жаңалық айтуға келдім ,
(src)="19"> Sono immagini del passato , queste ?
(trg)="19"> Сонымен , бұлар – бұрынғының суреттері ме ?
(src)="20"> Beh , nonostante le immagini fosche in arrivo dal Medio Oriente , dal Darfur , dall' Iraq , da altrove , c' è una tendenza sul lungo periodo che ci fa ben sperare .
(trg)="20"> Иә , Таяу Шығыс пен Ирактың , Дарфурдың және басқалардың сұрықсыз суреттерін қоспағанда , ұзақмерзімді тренд тұрғысынан жақсы жаңалықтар бар .
(src)="21"> Negli ultimi vent' anni , dalla fine della Guerra Fredda , c' è stata una generale diminuzione nel numero di guerre civili .
(trg)="21"> Қырғиқабақ соғыс біткен жиырма жыл ішінде азаматтық соғыстардың жалпы саны азайып келеді .
(src)="22"> Dal picco dei primi anni ' 90 , quando c' erano circa 50 guerre civili in corso , abbiamo oggi il 30 % in meno di tali conflitti , oggi .
(trg)="22"> 1990-жылдардың басында 50 шақты соғыс жүріп жатқан болса , қазір мұндай конфликтілер саны 30 пайызға азайған .
(src)="23"> Il numero di persone uccise nelle guerre civili è anche molto più basso oggi di quanto non lo fosse dieci o vent' anni fa .
(trg)="23"> Азамат соғыстарында қаза тапқандар саны да он , жиырма жыл бұрынғымен салыстырғанда едәуір азайған .
(src)="24"> Questo trend è un po' più ambiguo .
(trg)="24"> Бірақ бұл трендтің екі қыры бар .
(src)="25"> Il numero più alto di morti sul campo di battaglia fu registrato tra il 1998 e il 2001 , con circa 80.000 tra soldati , poliziotti e ribelli , uccisi ogni anno .
(trg)="25.1"> Майдан даласында ең көп адам шығыны 1998-2001 жылдар аралығында тіркелген .
(trg)="25.2"> Ол кезде жылына 80 мыңдай солдат , полицей мен жасақ қырылған .
(src)="26"> Il numero più basso di morti in battaglia è stato nel 2003 , con solo 20.000 morti .
(trg)="26"> Жауынгерлер ең аз өлген жыл – 2003 жыл , сол жылы 20 мың адам қаза тапты .
(src)="27"> Nonostante gli alti e bassi da allora , il trend generale - questa è la parte che conta - punta decisamente al ribasso , negli ultimi vent' anni .
(trg)="27"> Содан бері жоғары-төмен құбылғанымен , жалпы тренд және ең маңызды жайт соңғы жиырма жылда көрсеткіштер төмендеп келеді .
(src)="28"> Anche il dato riguardo alle vittime civili è meno grave di quanto non lo fosse prima .
(trg)="28"> Бейбіт адамдар шығыны туралы ақпарлар да бұрынғыдай өте нашар емес .
(src)="29"> Da più di 12.000 civili uccisi deliberatamente nelle guerre civili , nel 1997 e nel 1998 , dieci anni dopo , siamo passato a 4.000 .
(trg)="29"> 1997-1998 жылдары 12 мың бейбіт тұрғын қасақана өлтірілген болса , он жылдан кейін бұл сан 4 мыңға дейін азайған .
(src)="30"> Una diminuzione di due terzi .
(trg)="30"> Яғни , үштен екіге азайған .
(src)="31"> Questa diminuzione diventa ancora più evidente se prendiamo in considerazione il genocidio ruandese del 1994 .
(trg)="31"> Егер 1994 жылғы Руандадағы геноцидті есепке алсақ , бұл сан тіпті аз боп көрінеді .
(src)="32"> Allora , 800.000 civili furono assassinati nel giro di pochi mesi .
(trg)="32"> Ол кезде бірнеше айдың ішінде 800 мыңға жуық бейбіт тұрғын қырылған .
(src)="33"> Si tratta di una nefandezza che non dovrà essere mai ripetuta .
(trg)="33"> Бұл – сөзсіз үлкен жетістік , енді бұл сандарға ешқашан оралмау керек .
(src)="34"> Altra cosa da notare , è che questi numeri ci raccontano solo una parte della storia .
(trg)="34"> Мұнда тағы бір маңызды мәселе – бұл сандар оқиғаның бір жағын ғана айтады .
(src)="35"> Essi escludono coloro che sono morti per le conseguenze della guerra civile , per fame o malattia , per esempio .
(trg)="35"> Бұл санаққа азамат соғысы салдарынан , мәселен , аштық пен аурудан өлгендер кірмеген .
(src)="36"> Essi escludono , in generale , altri patimenti sofferti dalla popolazione .
(trg)="36"> Сонымен қатар , олар жалпы жапа шеккендерді толық есепке алмайды .
(src)="37"> La tortura , lo stupro e la pulizia etnica sono diventati armi efficaci , anche se spesso non letali , nelle guerre civili .
(trg)="37"> Ұрып-соғу , зорлау , этностық тазалау – адамдарды өлтірмеген күннің өзінде , азамат соғысындағы ең тиімді құрал болған .
(src)="38"> In altre parole , per i civili che hanno sofferto delle conseguenze di conflitti etnici e guerre civili , non c' è una buona guerra o una cattiva pace .
(trg)="38"> Басқаша айтсақ , этностық конфликт пен азамат соғысынан жапа шеккен бейбіт тұрғындар үшін жақсы соғыс не жаман бейбітшілік деген ұғымдар жоқ .
(src)="39"> Quindi , anche se ogni civile che viene ucciso , menomato , violentato o torturato è una vittima di troppo , il fatto che il numero di vittime civili sia chiaramente più basso oggi di quanto non lo fosse dieci anni fa , è una buona notizia .
(trg)="39"> Сондықтан , өлтірілген , жарақаттанған , зорланған , азапталған әр адам – қасірет , десе де , бүгінде бейбіт тұрғындар арасында адам шығынының он жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз болуы – жақсы жаңалық .
(src)="40"> Quindi , oggi abbiamo meno conflitti dove si uccidono meno persone .
(trg)="40.1"> Бүгін бізде конфликтілер аз болады .
(trg)="40.2"> Адам өлімі де аз .
(src)="41"> La grande domanda è , dunque , perché ?
(trg)="41"> Мұндағы ең басты сұрақ : мұның себебі неде ?
(src)="42"> In taluni casi , a causa di una vittoria militare di una delle due parti .
(trg)="42"> Кей жағдайларда бір жақ соғыста жеңіске жетеді .
(src)="43"> E' un tipo di soluzione , ma è raramente una che non ha costi umani o conseguenze umanitare .
(trg)="43"> Түрлі шешімдері болуы мүмкін , бірақ адам шығынсыз , гуманитарлық салдарсыз шешілетіндері өте аз .
(src)="44"> La sconfitta delle Tigri Tamil in Sri Lanka è forse uno dei più recenti esempi di questo tipo , ma abbiamo visto queste cosiddette soluzioni militari nei Balcani , nel Sud del Caucaso e in varie parti dell' Africa .
(trg)="44"> Шри-Ланкадағы " Тамиль жолбарыстарының " жеңілуі – осының ең жаңа мысалы дер едім , бірақ біз , сондай-ақ , Балқанда , Солтүстік Кавказда , Африканың көп бөлігінде әскери жолмен шешілгендерін де көрдік .
(src)="45"> Qualche volta , sono accompagnate da accordi negoziati , o almeno da cessate il fuoco , e dal dispiegamento di forze di pace .
(trg)="45"> Кей кездері оларға келіссөз арқылы реттеу немесе атысты тоқтату келісімдері қосылып , бітімгерлер жіберіледі .
(src)="46.1"> Di solito però non sono quasi mai un grande successo .
(src)="46.2"> In Bosnia-Erzegovina , forse ancor più che in Georgia .
(trg)="46"> Бірақ бұлар ешқашан да толық сәтті болған емес : Босния мен Герцеговина , бәлкім Грузия .
(src)="47"> Ma in molte parti dell' Africa , come mi ha detto una volta un collega , " Il cessate il fuoco di martedì sera è stato concordato appena in tempo cosicché il genocidio potesse avere inizio il mercoledì mattina . "
(trg)="47"> Бірақ Африканың көп бөлігінде жағдайды әріптесім былай сипаттайды : " Сәрсенбі таңда геноцид болғалы тұрғанда сейсенбінің кешінде атысты уақытша тоқтату келісіміне келді " .
(src)="48"> Ma torniamo alle buone notizie .
(trg)="48"> Бірақ қайтадан жақсы жаңалыққа оралайық .
(src)="49"> Se non ci sono soluzioni sul campo di battaglia , ci sono 3 fattori importanti per prevenire conflitti etnici e guerre civili , o per assicurare una pace durevole dopo di essi : la leadership , la diplomazia , e la progettazione istituzionale .
(trg)="49"> Майдан алаңында шешімі болмағанымен , этностық конфликт пен азамат соғысының алдын алуға я тұрақты бейбітшілік орнатуға үш фактор әсер етуі мүмкін : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(src)="50"> Prendiamo l' esempio dell' Irlanda del Nord .
(trg)="50"> Солтүстік Ирландияның мысалын алайық .
(src)="51"> Nonostante secoli di ostilità , decenni di violenza , e migliaia di morti , il 1998 ha visto la conclusione di un accordo storico .
(trg)="51"> Ғасырларға созылған жаушылдыққа , ондаған жылға созылған соғысқа , мыңдаған адамның қазасына қарамастан , 1998 жылы тарихи келісімге қол жетті .
(src)="52"> La versione iniziale fu abilmente mediata dal Senatore George Mitchell .
(trg)="52"> Оның бірінші нұсқасын сенатор Митчелл асқан шеберлікпен әзірледі .
(src)="53"> In modo determinante per il successo a lungo termine del processo di pace in Irlanda del Nord , ha imposto chiare condizioni per la partecipazione e per i negoziati .
(trg)="53"> Солтүстік Ирландиядағы бейбіт процесс ұзақ әрі сәтті болуы үшін қатысу мен келіссөзге байланысты нақты шарттар қоя білді .
(src)="54"> La condizione fondamentale era l' impegno a usare solo ed esclusivamente mezzi pacifici .
(trg)="54"> Ең маңыздысы – бейбітшілікті толық сақтауға деген міндеттеме .
(src)="55"> Revisioni successive dell' accordo furono poi facilitate dai governi irlandese e britannico , che non hanno mai vacillato nella loro determinazione a portare pace e stabilità nell' Irlanda del Nord .
(trg)="55"> Британ және ирланд үкіметтері келісімді қайта електен өткізіп отырғанымен , Солтүстік Ирландияда бейбітшілік пен тұрақтылық орнату райынан еш қайтқан емес .
(src)="56"> Le istituzioni chiave messe in piedi nel 1998 e le loro modifiche nel 2006 e nel 2008 furono molto innovative e permisero alle parti in conflitto di vedere le proprie domande e preoccupazioni risolte .
(trg)="56"> 1998 жылы құрылған негізгі институттар мен олардың 2006 , 2008 жылдардағы жетілген формалары инновациялық болғаны сондай , кикілжің тараптарының мәселелерін шешіп , талаптарын орындады .
(src)="57"> L' accordo combina una condivisione del potere in Irlanda del Nord con istituzioni trans-nazionali che legano Belfast e Dublino e quindi riconoscono la " dimensione irlandese " del conflitto .
(trg)="57"> Келісімнің ішінде Солтүстік Ирландияда трансшекаралық институттармен билікті бөлісу шарттары пысықталған , Белфаст пен Дублинді жалғаған бұл шарттар " конфликтінің ирландиялық өлшемі " деген атқа ие болған .
(src)="58"> In maniera significativa , c' è anche una grande attenzione sia ai diritti degli individui che a quelli delle comunità .
(trg)="58"> Тағы бір маңыздысы – мұнда , сондай-ақ , жеке адамдардың да , қоғамдардың да құқықтарына көп көңіл бөлген .
(src)="59"> Le misure dell' accordo sono certamente complesse , ma lo è anche la natura del conflitto .
(trg)="59"> Келісімнің талаптары күрделі болуы мүмкін , себебі , конфликтінің өзі де күрделі .
(src)="60"> La cosa più importante , forse è che i leader locali hanno accettato più volte la sfida del compromesso , non rapidamente né in modo entusiastico , ma alla fine l' hanno fatto .
(trg)="60"> Бәлкім , ең басты жетістік – жергілікті басшылар ымыраласу деңгейіне дейін өсті , әрдайым жылдам болмаса да , әрдайым шын жүректен болмаса да , ақыр соңында биіктік танытты .
(src)="61"> Chi avrebbe mai immaginato Ian Paisley e Martin LcGuinness governare insieme l' Irlanda come capo e vice-capo del governo ?
(trg)="61"> Ян Пейсли мен Мартин Макгиннес Бірінші министрі және оның орынбасары Солтүстік Ирландияны бірге басқарады деп кім ойлаған ?
(src)="62"> Dunque , l' Irlanda del Nord è un esempio unico o questo tipo di spiegazione funziona solo in modo generale e in paesi democratici e sviluppati ?
(trg)="62"> Сосын , Солтүстік Ирландия ерекше мысал ма , әлде ол көбіне демократиялық және дамыған елдерде болатын құбылыс па ?
(src)="63"> Assolutamente no .
(trg)="63"> Жоқ , мүлде олай емес .
(src)="64"> La fine della lunga guerra civile in Liberia , nel 2003 , illustra l' importanza della leadership , della diplomazia e della progettazione istituzionale , così come la prevenzione riuscita di una guerra civile su larga scala in Macedonia nel 2001 , o la fine del conflitto ad Aceh , in Indonesia , nel 2005 .
(trg)="64"> 2003 жылғы Либериядағы ұзаққа созылған соғыстың аяқталуы басшылықтың , дипломатияның және институттық құрылымның қаншалық маңызды екенін көрсетті , Македониядағы 2001 жылғы толыққанды азамат соғысының сәтті түрде алдын алу да , Индонезияның Ачех аймағында 2005 жылы қақтығыстың сәтті аяқталуы да сол сияқты .
(src)="65"> In tutti e tre i casi , i leader locali volevano e potevano fare pace , la comunità internazionale è stata pronta ad aiutare i negoziati e a mettere in atto un accordo , le istituzioni hanno mantenuto la promessa fatta il giorno dell' accordo .
(trg)="65"> Осылардың барлығында жергілікті басшылар бейбітшілік орнатуға құлықты әрі қауқарлы болды , халықаралық қауымдастық келісімді талқылап , іске асыруда әзір тұрды , институттар да келісілген кездегі уәделерінде тұра білді .
(src)="66"> Concentrarsi su leadership , diplomazia e progettazione istituzionale aiuta anche a spiegare i fallimenti dei processi per ottenere la pace , o per farla durare .
(trg)="66"> Басшылыққа , дипломатияға және институттық құрылымдауға көз салу арқылы бейбітшілікке қол жеткізе алмаудың , не оны баянды ете алмаудың себептерін түсінеміз .
(src)="67"> Le speranze investite negli accordi di Oslo non hanno portato alla fine dei conflitto israelo-palestinese .
(trg)="67"> Осло келісімдеріне артылған үміт Израиль-Палестина конфликтін аяқтауға жол аша алмады .
(src)="68"> Non tutte le questioni che andavano risolte erano coperte dagli accordi .
(trg)="68"> Келісім шешілуі тиіс мәселелердің барлығын толық қамти алмады .
(src)="69"> Piuttosto , i leader locali hanno promesso di riparlarne più avanti .
(trg)="69"> Бірақ жергілікті басшылар оларды кейін қарастырамыз деп уәде берген .
(src)="70"> Tuttavia , invece di approfittare di questa opportunità , i leader locali e internazionali si sono disimpegnati e sono stati distratti dalla Seconda Intifada , dagli eventi dell' 11 / 9 , e dalle guerre in Afghanistan e Iraq .
(trg)="70"> Алайда мүмкіндікті пайдаланудың орнына , жергілікті және халықаралық басшылар артынша бөлектеніп кетті , оның үстіне екінші Интифада , 11 қыркүйек , Ауғанстан мен Ирактағы соғыс сияқты мәселелерге назар аударып кетті .
(src)="71"> L' accordo generale di pace per il Sudan , firmato nel 2005 , alla fine era molto meno generale di quanto si credesse , anzi le sue misure potrebbero creare le condizioni per un ritorno alla guerra totale , tra nord e sud .
(trg)="71"> 2005 жылы қол қойылған Суданға қатысты жан-жақты келісім күткендегідей жан-жақты болмай шықты , оның кейбір шарттары солтүстік пен оңтүстік арасында ашық соғысқа жол ашуы мүмкін .
(src)="72"> I cambiamenti e i difetti della leadership , più che la diplomazia internazionale e i fallimenti istituzionali sono causa di questo in misura quasi eguale .
(trg)="72"> Халықаралық дипломатия мен институттық олқылықтарға қарағанда басшылықтағы өзгерістер мен кемшіліктер бұған шамамен бірдей деңгейде кінәлі .
(src)="73"> Dispute di confine irrisolte , litigi sui ricavi del petrolio , il conflitto che continua in Darfur , la crescente violenza etnica nel sud e in generale la debolezza dello stato in tutto il Sudan dipingono un' immagine davvero deprimente dello stato delle cose nel paese più grande dell' Africa .
(trg)="73"> Шешілмеген шекара мәселелері , мұнай үшін талас , Дарфур қақтығысы , оңтүстіктегі тайпалар арасындағы қантөгіс және бүкіл Судан аумағында мемлекет мүмкіндіктерінің шектеулілігі Африканың ең ірі елінде тым сұрқай картинаны сомдап тұрған сияқты .
(src)="74"> Un ultimo esempio : il Kosovo .
(trg)="74"> Соңғы мысал – Косово .
(src)="75"> L' incapacità di raggiungere una soluzione negoziata per il Kosovo e la violenza , la tensione e la secessione di fatto che ne è risultata , trovano le proprie ragioni in molti fattori differenti .
(trg)="75"> Косово мәселесін шешуде ортақ тоқтамға келе алмау , зорлық-зомбылық пен қақтығыс , соның кесірінен аймақтың де-факто бөлінуі көптеген факторлардың әсерінен болды .
(src)="76"> Ce ne sono tre , in particolare .
(trg)="76"> Ең бастылары – үшеу .
(src)="77"> Primo , l' intransigenza dei leader locali che non avrebbero concesso un accordo a meno di avere soddisfatte tutte le loro condizioni .
(trg)="77"> Бірінші , жергілікті басшылардың өз талаптарын толық орындатудан басқаны ойламайтын өркөкіректігі .
(src)="78"> Secondo , uno sforzo diplomatico internazionale ostacolato fin dall' inizio dal supporto occidentale all' indipendenza kosovara .
(trg)="78"> Екінші , Батыс Косовоның тәуелсіздігін қолдаған кезден-ақ кібіртіктеп қалған халықаралық дипломатиялық әрекеттер .
(src)="79"> Terzo fattore , la mancanza di immaginazione delle istituzioni che hanno formulato l' accordo , che avrebbero potuto risolvere le preoccupazioni di Serbi e Albanesi .
(trg)="79"> Үшіншіден , сербтер мен албандардың қажеттіліктерін толық өтеуге тиіс болған институттарды құрылымдауда қиялдың жетіспеуі .
(src)="80"> Allo stesso modo - e qui abbiamo altre buone notizie - il fatto che ci sia una presenza internazionale di alto livello e dotata di buone risorse in Kosovo e nei Balcani , in generale , e il fatto che i leader locali di ognuna delle due parti hanno mostrato un certo ritegno , spiega perché le cose non siano peggiorate negli ultimi due anni , dal 2008 .
(trg)="80"> Дәл сол сияқты , мұнда да жақсы жаңалық бар : Косовода , және жалпы Балқан аймағында жоғары деңгейдегі , ресурсқа бай халықаралық өкілдіктің болуы және екі тараптағы жергілікті лидерлердің салыстырмалы түрде тізгінді тартуы 2008-ден бергі екі жылда жағдайдың неге тіпті нашарлап кетпегенін түсіндіреді .
(src)="81"> Quindi anche in situazioni dove i risultati sono meno che ottimali , i leader locali e quelli internazionali hanno la possibilità di scegliere , e possono fare la differenza e migliorare le cose .
(trg)="81"> Демек , нәтижесі ойдағыдай шықпаған кездердің өзінде де жергілікті лидерлер мен халықаралық қауымдастықтың таңдау еркі бар және олар бұдан да жақсы ете алады .
(src)="82"> Una guerra fredda non è buona come una pace fredda , ma una pace fredda è sempre molto meglio di una guerra calda .
(trg)="82"> Қырғиқабақ соғыс қырғиқабақ бейбітшілік сияқты жақсы бола қоймас , бірақ қырғиқабақ бейбітшілік шын соғыстан әлдеқайда жақсы .
(src)="83"> Le buone notizie si fanno anche imparando la lezione .
(trg)="83"> Әрнеден дұрыс сабақ алу да – жақсылық .
(src)="84"> Cosa distingue , quindi , il conflitto israelo-palestinese da quello nordirlandese o la guerra civile in Sudan da quella liberiana ?
(trg)="84"> Сонымен , Израиль-Палестина жанжалының Солтүстік Ирландиядан , Судандағы азамат соғысынан , не Либериядан қандай айырмашылығы бар ?
(src)="85"> Sia i successi che i fallimenti ci insegnano cose estremamente importanti che dobbiamo tenere a mente se vogliamo che le buone notizie continuino ad arrivare .
(trg)="85.1"> Сәтсіздіктер де , жеңістер де бізге бірнеше маңызды жайтты үйретеді .
(trg)="85.2"> Егер біз жақсы жаңалықтар көп болсын десек осыларды көкейден шығармауымыз керек .
(src)="86"> Primo , la leadership .
(trg)="86"> Біріншіден , басшылық .
(src)="87"> Dato che conflitti etnici e guerre civili non sono catastrofi naturali ma sono procurate dall' uomo , la loro prevenzione e risoluzione non accade automaticamente .
(trg)="87"> Адам қолымен жасалған апаттар сияқты этностық конфликті мен азамат соғысы да табиғи нәрсе емес , сондықтан олардың алдын алу және реттеу өздігінен бола қалмайды .
(src)="88"> La leadership deve essere capace , determinata e visionaria nel suo impegno per la pace .
(trg)="88"> Басшылық бейбітшілікті сақтауға келгенде қауқарлы , батыл әрі көреген болуы керек .
(src)="89"> I leader devono comunicare l' uno con l' altro e coi propri seguaci , portarli con sé in quel che è spesso un arduo viaggio verso un futuro pacifico .
(trg)="89"> Лидерлер өз арасында , қолдаушылар арасында байланыс орнатып , оларды бейбіт болашаққа бастайтын бұралаң да ауыр жолмен бірге алып өтуі керек .
(src)="90"> Secondo : la diplomazia .
(trg)="90"> Екінші – дипломатия .
(src)="91"> Ad essa servono risorse , sostegno , e si deve applicare il giusto mix di incentivi e pressioni su leader e seguaci .
(trg)="91"> Дипломатияға үлкен ресурс пен сенімділік қажет , әрі лидерлер мен қолдаушыларды бір мезетте қолпаштап әрі қысымға алып отыру керек .
(src)="92"> Questo li aiuterà a raggiungere un compromesso equo e ad assicurare una larga coalizione di supporto locale , regionale e internazionale , che li aiuterà a mettere in atto l' accordo .
(trg)="92.1"> Дипломатия оларға әділ компромиске келу үшін керек .
(trg)="92.2"> Бұл оларға жергілікті , аймақтық және халықаралық араағайындардың үлкен коалициясы келісімді жүзеге асыру үшін қажет .
(src)="93"> Terzo , la progettazione istituzionale .
(trg)="93"> Үшінші – институттық құрылым .
(src)="94"> Essa richiede la concentrazione su alcuni temi precisi , un pensiero innovativo e flessibile e fondi per l' implementazione .
(trg)="94"> Институттық құрылымдау мәселелерге мұқият қарап , инновацияшыл ойлауды , икемді түрде , мол қаржымен орындауды қажет етеді .
(src)="95"> Le parti in conflitto devono abbandonare le loro richieste eccessive e accettare un compromesso che riconosca i bisogni dell' altro .
(trg)="95"> Ұрысушы тараптар өз айтқандарын орындауды талап етпей , бір-бірінің қажеттіліктерін ескеретін компромиске ұмтылуы тиіс .
(src)="96"> Devono pensare alla sostanza del proprio accordo , molto di più che alle etichette che ci vorranno attaccare .
(trg)="96"> Және олар бір-біріне таңған пікірден гөрі , келісімдерінің түп негізін көбірек ойлауы керек .
(src)="97"> Le parti in conflitto devono essere pronte a tornare al tavolo dei negoziati se la messa in atto dell' accordo va in stallo .
(trg)="97"> Сондай-ақ ұрысушы тараптар келісімді орындау тоқтап қалған жағдайда келіссөз үстеліне қайтуға әзір болуы тиіс .
(src)="98"> Personalmente , per me , la lezione più importante è questa : l' impegno locale per la pace è importantissimo , ma spesso non è sufficiente per prevenire o mettere fine alla violenza .
(trg)="98"> Менің өз басым үшін осылардың ішіндегі ең басты сабақ – жергілікті халықтың бейбітшілікке ұмтылысы өте маңызды , бірақ ол зорлық-зомбылықты тоқтату немесе оның алдын алу үшін жеткіліксіз .
(src)="99"> Ciononostante , nessuna diplomazia o progettazione istituzionale può risolvere i fallimenti locali e le conseguenze che essi avranno .
(trg)="99"> Бірақ ешқандай дипломатия да , институттық құрылымдау да жергілікті халықтың қателіктері мен оның салдарын жоя алмайды .
(src)="100"> Quindi , dobbiamo investire nello sviluppo dei leader , di leader che abbiano capacità , visione e determinazione a instaurare la pace .
(trg)="100"> Сондықтан , біз бейбітшілік орнатуға деген қабілет-қарымы , ерік-жігері мен көрегендігі бар жергілікті лидерлерді тәрбиелеуге күш салуымыз керек .