# is/ted2020-1282.xml.gz
# kk/ted2020-1282.xml.gz
(src)="1"> Dömur mínar og herrar , hlýðið á.
(trg)="1"> Ханымдар мен мырзалар , бері келіңіздер .
(src)="2"> Sögu vil ég segja stutta .
(trg)="2"> Сіздерге бір хикая айтып берейін .
(src)="3"> Einu sinni í Þýskalandi á 19 . öld var bókin .
(trg)="3"> Бұрынғы заманда 19 ғасыр Германияда бір кітап болыпты .
(src)="4"> Á þeim tíma var bókin best í að segja sögur .
(trg)="4"> Сол уақытта бұл кітап - хикаялардың патшасы еді .
(src)="5"> Hún naut virðingar .
(trg)="5"> Сондай қасиетті ,
(src)="6"> Hún var alls staðar .
(trg)="6"> барлығы танитын бір кітап еді .
(src)="7"> En var svolítið leiðigjörn .
(trg)="7"> Бірақ іш пыстыратындай қызықсыз еді .
(src)="8"> Því í 400 ára sögu bókarinnar höfðu sangnamenn ekkert þróað bókina sjálfa sem tæki til að segja sögur .
(trg)="8"> Себебі хикаяшылар 400 жыл бойы кітапты қызықты жеткізу құралы ретінде дамыта алмады .
(src)="9"> Þá kom fram höfundur sem breytti gangi sögunnar .
(trg)="9"> Бірақ өмірге бір жазушы келді және бәрін түбегейлі өзгертті .
(src)="10"> ( Tónlist ) Hann hét Lothar , Lothar Meggendorfer .
(trg)="10"> ( Әуен ) Оның есімі Лозар еді , Лозар Мэггендорфер .
(src)="11"> Lothar Meggendorfer tók á sig rögg og sagði „ Genug ist genug ! “ ( Nóg er nóg ! )
(trg)="11"> Лозар Мэггендорфер салмақты түрде : " Болды жетер " деді .
(src)="12"> Hann greip pennann hrifsaði til sín skærin .
(trg)="12"> Қолына қалам мен қайшы алды да ,
(src)="13"> Þessi maður neitaði að láta brjóta sig í hefðbundið brot og tók til við brot sín .
(trg)="13"> қалыптасқан жағдайдың бәрін өзгертуге шешім қабылдады .
(src)="14"> Sagan mun þekkja Lothar Meggendorfer sem -- hvern annan en ? -- hinn eina og sanna upphafsmann sprettibóka fyrir börn .
(trg)="14"> Тарихта Лозар Мэггендорфердің есімі балаларға арналған жиналмалы кітаптарды алғаш өмірге әкелген адам ретінде қалды .
(src)="15"> ( Tónlist ) Þessum undrum og stórmerkjum fagnaði fólkið .
(trg)="15"> ( Әуен ) Бұл ғажайыпқа бәрі таңғалды және қуанып көңіл көтерді .
(src)="16"> ( Fagnarðarlæti ) Þau glöddust því sagan lifði af og heimurinn snérist áfram .
(trg)="16"> ( Алақай ) Хикаялар аман қалғанына , өмірдің жалғасатынына қатты қуанды .
(src)="17"> Lothar Meggendorfer var ekki sá fyrsti sem þróaði það hvernig sagan er sögð og sannarlega ekki sá síðasti .
(trg)="17"> Лозар Мэггендорфер хикаялардың жеткізу жолын жасаған алғашқы адам емес , әлбетте соңғысы да емес .
(src)="18"> Hvort sem sagnamenn gerðu sér það ljóst eða ekki voru þeir að feta í fótspor Meggendorfers þegar óperan varð að revíu , útvarpsfréttir að útvarps leikhúsi , ljósmyndir að kvikmyndum að hljóðmyndum , litmyndum , þrívídd á myndböndum og diskum .
(trg)="18"> Хикаяшылар сезсе де , сезбесе де операдан водевильге , радио хабардан радио театрға , алғашқы фильмнен дауысты , түрлі-түсті , 3D фильмге , VHS-тен DVD-ге өткен сайын Мэггендорфердің рухынан күш алады .
(src)="19"> Það virðist ekki til nein lækning á Meggendorgfer-æði
(trg)="19"> Мэггендорфер вирусының емі жоқ .
(src)="20"> og gamanið jókst með tilkomu netsins .
(trg)="20"> Интернет келуімен , тағы қызық бола түсті .
(src)="21"> ( Hlátur ) Því fólk gat ekki bara útvarpað sögum sínum um allan heim , heldur gert það með , að því er virðist , óteljandi tækjum og tólum .
(trg)="21"> ( Күлкі ) Себебі , адамдар өз хикаяларын әлемге тек жариялап қоймай , ол үшін түрлі құрылғыларды қолданды .
(src)="22"> Eitt fyrirtæki , til dæmis sagði ástarsögu með eigin leitarvél .
(trg)="22"> Мысалы бір компания өзінің іздеу жүйесі арқылы бір ғашықтық хикаяны түсіндіреді ,
(src)="23"> Framleiðslu fyrirtæki í Tævan túlkaði bandarísk stjórnmál í þrívídd .
(trg)="23"> ал Тайвандық фильм студиясы америка саясатын 3D арқылы көрсете алады .
(src)="24"> ( Hlátur ) Maður einn sagði sögur af föður sínum og notaði Twitter til að koma til skila drullunni sem faðir hans lét út úr sér .
(trg)="24"> ( Күлкі ) Бір адам Туиттер атты платформа арқылы әкесінің аузынан шыққан бүкіл лас сөздерді түсіндіреді .
(src)="25"> Nú tóku allir pásu ; tóku skref afturábak .
(trg)="25"> Адамзат осы оқиғалардан кейін , бір сәт тоқтап , артқа үңіледі .
(src)="26"> og gerðu sér grein fyrir því að eftir að hafa sagt sögur í 6.000 ár , höfðu þau farið frá því að segja veiðisögur á hellis veggnum til þess að segja Shakespeare sögur á Fésbókar veggnum .
(trg)="26"> Анық болғаны , 6000 жылдық оқиғалар тарихы тастағы тарихи таңбалардан , Шекспирдің фейсбук парақшасына дейінгі аралық екенін түсінді .
(src)="27"> Og þetta var tilefni til að fagna .
(trg)="27"> Бұл тойлауға себеп болды .
(src)="28"> Listin að segja sögur hafði staðist tímans tönn .
(trg)="28"> Хикаяны жеткізу құралы өзгеріссіз қалды .
(src)="29"> Og að stærstum hluta voru sögurnar endurnýttar .
(trg)="29"> Хикаялар үнемі қайталанып тұрды .
(src)="30"> En það hvernig mannkynið segir sögur hefur tekið sífelldum breytingum af hreinni og tærri snilld .
(trg)="30"> Бірақ адамдардың оқиғаны баяндаулары әрқашан өзгеріске ұшырап , табиғи түрде жаңарып отырды .
(src)="31"> Og þeim varð hugsað til manns , undraverðs þjóðverja , hvenær sem nýtt tæki til að segja sögur spratt upp .
(trg)="31"> Алайда баяндаудың жаңа түрі дүниеге келген сайын , ұлты неміс мына адамды барлығы үнемі еске алады .
(src)="32"> Og þess vegna munu áheyrendur -- hinir elskulegu , fallegu áheyrendur -- lifa hamingjusamir til æviloka .
(trg)="32"> Сондықтан , көрермендер , құрметті , бақытты көрермендер , бүгінге дейін бақытты ғұмыр кешті .
(src)="33"> ( Lófatak )
(trg)="33"> ( Қол шапалақ )
# is/ted2020-765.xml.gz
# kk/ted2020-765.xml.gz
(src)="1"> Því miður , á næstu 18 mínútunum meðan að ég flyt þennan fyrirlestur , munu fjórir Bandaríkjamenn sem eru á lífi núna , deyja af völdum matarins sem þeir borða .
(trg)="1"> Өкінішке қарай , мен сөйлейтін алдағы 18 минут ішінде көз алдымыздағы төрт америкалықтан көз жазамыз ажалдары жеген тамақтарынан болмақ .
(src)="2.1"> Ég heiti Jamie Oliver .
(src)="2.2"> Ég er 34 ára gamall .
(trg)="2"> Менің есімім - Джеми Оливер .
(src)="3"> Ég er frá Essex í Englandi
(trg)="3.1"> 34 жастамын .
(trg)="3.2"> Англияның Эссекс деген өлкесіненмін
(src)="4"> Og undanfarin 7 ár hef ég unnið án afláts við að bjarga lífum á minn eigin hátt .
(trg)="4"> соңғы жеті жылдан бері қолымнан келгенінше адамдардың өмірін құтқарып жүрмін .
(src)="5.1"> Ég er ekki læknir .
(src)="5.2"> Ég er kokkur ; ég hef engar dýrar græjur eða lyf .
(trg)="5.1"> Дәрігер емеспін .
(trg)="5.2"> Аспазшымын .
(trg)="5.3"> Қымбат құрал-саймандарым немесе дәрі-дәрмегім жоқ .
(src)="6"> Ég nota upplýsingar , fræðslu .
(trg)="6"> Мен ақпаратты , білімді қолданамын .
(src)="7"> Ég trúi í einlægni að máttur matar eigi sér grundvallar stöðu á heimilum okkar og tengir okkur við sumar af bestu stundum lífs okkar .
(trg)="7"> Тамақ - өміріміздің маңызды бөлігі , отбасымызда негізгі орынға ие екеніне шексіз сенемін .
(src)="8"> Við erum í hræðilegri , hræðilegri stöðu .
(trg)="8"> Алайда қазіргі өміріміз жантүршігерлік болып тұр .
(src)="9"> Bandaríkin , þið eruð í essinu ykkar .
(trg)="9"> Америка , сіз әрдайым алдасыз .
(src)="10"> Þetta er eitt af óheilbrigðustu löndunum í heiminum .
(trg)="10"> Сіз әлемдегі ең дені сау емес елдің бірісіз .
(src)="11"> Má ég fá að sjá ykkur rétta upp hönd til að sjá hversu mörg ykkar eiga börn í þessu herbergi í dag ?
(trg)="11"> Қолдарыңызды көтересіздер ме , бөлмеде отырғандардан кімде бала бар ?
(src)="12"> Gjörið svo vel að rétta upp hönd .
(trg)="12"> Қолыңызды түсірмеңіз
(src)="13.1"> Frænkur , frændur , þið megið það líka ...
(src)="13.2"> Réttið upp hendur .
(src)="13.3"> Frænkur og frændur líka .
(trg)="13"> Тәтелер , көкелер , сіздер де қолдарыңызды көтерсеңіздер .
(src)="14.1"> Flest ykkar .
(src)="14.2"> Allt í lagi .
(trg)="14.1"> Көпшілігіміз екен .
(trg)="14.2"> Түсінікті .
(src)="15"> Við , fullorðið fólk síðustu fjögurra kynslóða , höfum skapað börnum okkar þau örlög að hafa styttri lífaldur en foreldrar þeirra .
(trg)="15"> Соңғы төрт ұрпақтың өкілі ретінде біз - ересектер , балаларымыздың ғұмырын ата-аналарының өміріне қарағанда қысқартып отырмыз .
(src)="16.1"> Barnið þitt mun lifa tíu árum styttra en þú út af matarumhverfinu sem að við höfum búið til í kringum þau .
(src)="16.2"> Tveir þriðji hluti af þessu herbergi ,
(trg)="16.1"> Сіздің балаңыз сізге қарағанда он жыл кем өмір сүреді .
(trg)="16.2"> Себебі біз оған тамақтан қамал құрып отырмыз .
(trg)="16.3"> Осы бөлмедегінің үштен екісі
(src)="17"> í dag , í Bandríkjunum , eru tölfræðilega í yfirvigt eða að glíma við offitu
(trg)="17"> Америкалық көрсеткіш бойынша семіздікпен ауырады
(src)="18.1"> Þið öll , þið eruð öll í góðum málum , en við munum ná ykkur að lokum , ekki hafa áhyggjur af því .
(src)="18.2"> Þið öll , þið eruð öll í góðum málum , en við munum ná ykkur að lokum , ekki hafa áhyggjur af því .
(trg)="18"> Сіз , сіздің жағдайыңыз жақсы , бірақ сіз де қатарға қосыласыз ( Күлкі )
(src)="19.1"> Ekki satt ?
(src)="19.2"> Tölfræði óheilbrigðis er skýr , kristalstær .
(src)="19.3"> Við eyðum lífi okkar upptekin af dauða , morðum , manndrápum ,
(trg)="19.1"> Рас қой ?
(trg)="19.2"> Аурудың асқынып бара жатқаны анық қой .
(trg)="19.3"> Біз әдетте өлім-жітімнен , өз-өзіне қол жұмсаудан
(src)="20.1"> hvað sem er .
(src)="20.2"> Það er á forsíðu á hverju blaði , CNN .
(trg)="20.1"> қорқамыз .
(trg)="20.2"> CNN-нің , газеттің басты жаңалығы сол .
(src)="21"> Lítið á manndráp hérna á botninum , í Guðanna bænum .
(trg)="21"> Байқасаңыз , өз-өзіне қол жұмсау ең төменде .
(src)="22.1"> Ekki satt ?
(src)="22.2"> Ekki satt ?
(trg)="22.1"> Рас қой ?
(trg)="22.2"> ( Күлкі )
(src)="23"> ( lófatak ) Hvert einasta rauða súla eru sjúkdómar tengdir matarræði .
(trg)="23"> ( Қол шапалақ ) Қызылмен боялған жолақтың әр қайсысы диетаға қатысты ауру .
(src)="24"> Hvaða læknir sem er , hvaða sérfræðingur sem er mun segja ykkur það .
(trg)="24"> Бұны кез-келген дәрігер растай алады .
(src)="25.1"> Staðreynd .
(src)="25.2"> Sjúkdómar tengdir matarræði er mesti skaðvaldurinn í Bandaríkjunum í dag .
(trg)="25"> Өлімнің басты себебі - диетаға қатысты ауру Америкада , дәл қазір , сол болып тұр .
(src)="26.1"> Þetta er alþjóðlegt vandamál .
(src)="26.2"> Þetta eru hamfarir .
(trg)="26.1"> Бұл - жантүршігерлік жағдай .
(trg)="26.2"> Бұл - апат .
(src)="27"> Og þær ríða yfir heiminn .
(trg)="27"> Әлемді жаулауда .
(src)="28"> England er skammt undan , eins og venjulega .
(trg)="28"> Англия әдеттегідей Американы өкшелеп келеді .
(src)="29.1"> England er skammt undan , eins og venjulega .
(src)="29.2"> Ég veit að þeir eru nálægt , en ekki svo nálægt .
(src)="29.3"> Við þurfum byltingu .
(trg)="29.1"> ( Күлкі ) Олар өте жақын , бірақ тым жақын емес .
(trg)="29.2"> Бізге серпіліс қажет .
(src)="30"> Mexíkó , Ástralía , Þýskaland , Indland , Kína , glíma öll við gríðarlegan vanda vegna offitu og óheilbrigðis .
(trg)="30"> Мексика , Австралия , Германия , Үндістан , Қытай барлығы семіздік пен денсаулықтан зардап шегуде .
(src)="31.1"> Hugsið ykkur reykingar .
(src)="31.2"> Þær kosta miklu minna en offita .
(trg)="31.1"> Темекі тарту туралы ойлаңызшы .
(trg)="31.2"> Семіздікке қарағанда оның шығыны аз .
(src)="32"> Offita kostar ykkur Bandaríkjamenn
(trg)="32"> Америкалықтар , сіздер денсаулық салығының
(src)="33.1"> 10 prósent af heilbrigðiskostnaði ykkar .
(src)="33.2"> 150 milljarða dollara á ári .
(src)="33.3"> Eftir 10 ár , mun það tvöfaldast .
(trg)="33.1"> 10 пайызын семіздікке жұмсап отырсыз .
(trg)="33.2"> Бұл жылына 150 миллиард доллар ! 10 жылда бұл екі еселенбек :
(src)="34"> 300 milljarðar dollarar á ári .
(trg)="34"> 300 миллиард доллар .
(src)="35"> Og í hreinskilni sagt , þið eigið ekki þennan pening .
(trg)="35"> Сөздің турасына көшейікші , сіздерде мұндай ақша жоқ .
(src)="36.1"> Og í hreinskilni sagt , þið eigið ekki þennan pening .
(src)="36.2"> Ég kom hingað til þess að byrja matarbyltingu sem ég trúi í einlægni á.
(trg)="36"> ( Күлкі ) Бұл жерге тағам революциясын жасауға келдім менің имандай сенімім де осында .
(src)="37.1"> Við þurfum þess .
(src)="37.2"> Tíminn er kominn .
(trg)="37.1"> Бұл аса қажет .
(trg)="37.2"> Көкейтесті .
(src)="38"> Við stöndum á vatnaskilum .
(trg)="38"> Біз шарықтау шегінде тұрмыз .
(src)="39"> Ég er búin að vera að í sjö ár .
(trg)="39"> Осы іспен айналысқаныма жеті жыл болды .
(src)="40"> Ég er búin að vera að reyna í Bandaríkjunum í sjö ár .
(trg)="40"> Америкада жасап көруге тапынғаныма 7 жыл .
(src)="41"> Núna erum við tilbúin -- tilbúin til athafna .
(trg)="41"> Енді көпшілікпен бөлісетін сәт келді .
(src)="42.1"> Ég fór í auga stormsins .
(src)="42.2"> Ég fór til Vestur Virginiu , óheilbrigðasta fylkis Bandaríkjanna .
(trg)="42.1"> Талай дауға басым қалды .
(trg)="42.2"> Батыс Вирджинияда болдым .
(src)="43"> Eða það var í fyrra .
(trg)="44"> әлде өткен жылы солай болды ма .
(src)="44"> Við erum komin með nýtt fylki þetta árið , en við munum vinna á því í næstu seríu .
(trg)="45"> Биыл басқа жерді атады , бірақ ол штатпен келесі жолы айналысамыз .
(src)="45.1"> Við erum komin með nýtt fylki þetta árið , en við munum vinna á því í næstu seríu .
(src)="45.2"> Huntington , Vestur Virginiu .
(src)="45.3"> Fallegur bær .
(trg)="46.1"> ( Күлкі ) Хантингтон .
(trg)="46.2"> Батыс Вирджиния .
(trg)="46.3"> Әдемі қала .
(src)="46"> Ég vildi setja hugi og hjörtu og fólk , fólkið ykkar , inní tölfræðina sem að við erum orðin svo vön .
(trg)="47"> Шын жүрегіммен тұрғындарға , сіздерге статистикалық жайтты ақтарғым келді .
(src)="47.1"> Ég vil kynna ykkur fyrir sumu af fólkinu sem mér þykir vænt um .
(src)="47.2"> Fólkið ykkar .
(src)="47.3"> Börnin ykkar .
(src)="47.4"> Ég vil sýna ykkur mynd af Brittany , vinkonu minni .
(trg)="48.1"> Сіздерге менің жүрегіме жақын адамдарды : тұрғындарыңызды , балаларыңызды таныстырғым келеді .
(trg)="48.2"> Британи есімді досымның суретін көрсетейін
(src)="48"> Hún er 16 ára .
(trg)="49"> Ол 16 жаста .
(src)="49.1"> Hún á 6 ár eftir ólifuð út af matnum sem að hún hefur borðað .
(src)="49.2"> Hún er af þriðju kynslóð Bandaríkjamanna
(trg)="50.1"> Алты жылдық өмірі қалды ажалы жеп жүрген тамағынан болмақ .
(trg)="50.2"> Ол тағамның қайдан келетінін білмей өскен
(src)="50"> sem hefur ekki alist upp í matarumhverfi þar sem þeim hefur verið kennt að elda heima eða í skólanum , eða mamma hennar , eða mamma mömmu hennar .
(trg)="51"> Америкалықтардың үшінші ұрпағы Бұрынғылар үйінде немесе анасынан , немесе әжесінен тамақ пісіріп үйренген еді .
(src)="51"> Hún á sex ár eftir .
(trg)="52"> Оның алты жылдық өмірі қалды .
(src)="52.1"> Hún er að borða lifrina sína í hel .
(src)="52.2"> Stacy , Edwards fjölskyldan .
(trg)="53.1"> Ол өз өлімінің дәмін татып жүр .
(trg)="53.2"> Стеси .
(src)="53"> Þetta er venjuleg fjölskylda , gott fólk .
(trg)="55"> Бәрінің жағдайы дұрыс , достар .
(src)="54.1"> Stacy gerir sitt besta , en hún er af þriðju kynslóð líka ; henni var aldrei kennt að elda heima eða í skólanum .
(src)="54.2"> Fjölskyldan þjáist af offitu .
(trg)="56.1"> Стеси қолынан келгенше тырысуда , бірақ ол да тамақ пісіруді білмейтін үшінші ұрпақтан .
(trg)="56.2"> Отбасы семіздік азабын тартып отыр .
(src)="55.1"> Justin , hérna , 12 ára gamall .
(src)="55.2"> Hann er 350 pund .
(trg)="57.1"> Мынау - Джастин .
(trg)="57.2"> 12 жаста .
(trg)="57.3"> Салмағы 350 паунд ( 157 кг . )
(src)="56.1"> Hann er lagður í einelti , í Guðanna bænum .
(src)="56.2"> Dóttirin þarna , Katie , hún er fjögurra ára .
(trg)="58.1"> Көрген адам мазақтайды .
(trg)="58.2"> Мынау қызы - Кэти .
(src)="57"> Hún er að berjast við offitu áður en hún svo mikið sem byrjar í grunnskóla .
(trg)="59.1"> Төрт жаста .
(trg)="59.2"> Мектеп табалдырығын аттамастан семіздікке шалдықты
(src)="58"> Marissa .
(trg)="60"> Марисаның денсаулығы жақсы .
(src)="59.1"> Hún er í lagi .
(src)="59.2"> Hún er ein af ykkur .
(src)="59.3"> En vitið þið hvað ?
(trg)="61"> Бірақ білсеңіз , оның семіздікпен ауырған әкесі
(src)="61.1"> dó í örmum hennar .
(src)="61.2"> Og svo annar mikilvægasti maðurinn í lífinu hennar , frændi hennar , dó út offitu .
(src)="61.3"> Og núna er stjúpfaðir hennar offeitur .
(trg)="62"> оның қолында көз жұмды , Содан кейін жүрегіне жақын келесі азаматты , көкесін де , семіздік алып кетті. енді оның өгей әкесі де семіз .
(src)="62"> Sjáiði til , málið er að offita og sjúkdómar tengdir matarræði skaða ekki bara fólkið sem að hafa þá ; það eru allir vinirnir , fjölskyldan , bræðurnir , systurnar .
(trg)="63"> Көрдіңіз бе , семіздік пен диетаға қатысты ауру онымен ауырмайтындарға да қатысты. бұл оның досы , отбасы , ағасы , әпкесіне де қатысты .
(src)="63.1"> Séra Steve .
(src)="63.2"> Maður sem að fyllir manni innblæstri .
(src)="63.3"> Einn af mínum fyrstu bandamönnum í Huntington , Vestur Virginíu .
(src)="63.4"> Hann er á hnífsoddi vandans .
(trg)="64.1"> Пастор Стив : Хантингтон , Батыс Вирджиниядағы тамаша адамдардың бірі .
(trg)="64.2"> Ол осы мәселенің ащы дәмін татып жүр .
(src)="64.1"> Hann þarf að jarða þetta fólk , skiljið þið ?
(src)="64.2"> Og hann er búin að fá upp í kok af þessu .
(trg)="65.1"> Ол адамдарды жерлеуі керек .
(trg)="65.2"> Түсіндіңіз бе ?
(trg)="65.3"> Әрі бұл одан шаршады .
(src)="65"> Hann er búinn að fá uppí kok af því jarða vini sína ,
(trg)="66"> Ол өзінің достарын ,
(src)="66"> og fjölskylduna sína , samfélagið sitt .
(trg)="67"> отбасы мен таныстарын жерлеуден шаршады .
(src)="67"> Þegar að veturinn kemur , munu þrisvar sinnum fleiri deyja .
(trg)="68"> Өткен қыста үш есе көп адам өлді .
(src)="68.1"> Hann er búinn að fá nóg .
(src)="68.2"> Þetta er fyrirbyggjanlegur sjúkdómur .
(trg)="69.1"> Әбден түңіліп кетті .
(trg)="69.2"> Бұл аурудың алдын алуға болады .