# hu/ted2020-1.xml.gz
# mk/ted2020-1.xml.gz
(src)="1"> Köszönöm szépen , Chris .
(trg)="1"> Ти благодарам многу Крис .
(src)="2.1"> Hatalmas megtiszteltetés , hogy újra lehetőségem van ezen a színpadon állni .
(src)="2.2"> Igazán hálás vagyok .
(trg)="2.1"> И навистина е голема чест да имаш можност да дојдеш на оваа сцена двапати .
(trg)="2.2"> Крајно сум благодарен .
(src)="3"> Lenyűgözőnek tartom ezt a konferenciát , és szeretném mindenkinek megköszönni azt a sok észrevételt , amelyet a legutóbbi előadásom után kaptam .
(trg)="3"> Воодушевен сум од оваа конференција , и сакам да ви се заблагодарам на сите за многуте убави коментари околу тоа што имав да го кажам пред некоја вечер .
(src)="4"> Őszintén mondom , részben azért mert -- ( Szipogás ) -- szükségem van rá !
(trg)="4"> И го велам ова искрено , делумно бидејќи -- ( лажно плаче ) -- потребно ми е !
(src)="5"> ( Nevetés ) Képzeljék magukat a helyembe !
(trg)="5"> ( смеа ) Ставете се во мојата кожа !
(src)="6"> Nyolc évig az Air Force 2-n ( alelnöki különgép ) repültem .
(trg)="6"> Осум години летав со авионот на потпретседателот на САД .
(src)="7"> Most meg le kell vennem a cipőm vagy a csizmám , hogy felszállhassak egy repülőgépre !
(trg)="7"> А сега треба да ги соблечам моите чевли или чизми за да влезам во авион !
(src)="8"> ( Nevetés ) ( Taps ) Elmesélek egy rövid történetet , hogy átérezzék milyen is volt ez nekem .
(trg)="8"> ( Смеа ) ( Аплауз ) Ќе ви кажам една кратка приказна за да ви ја илустрирам мојата ситуација .
(src)="9"> Ez egy igaz történet -- minden szava igaz .
(trg)="9"> Ова е вистинска приказна -- секој дел од неа е вистинит .
(src)="10"> Nem sokkal az után , hogy Tipper és én elhagytuk a -- ( Szipogás ) -- Fehér Házat -- ( Nevetés ) -- úton voltunk a nashville-i házunktól a kis farmunkhoz , amely 80 kilométerre fekszik Nashville-től keletre --
(trg)="10"> Одкако сопругата Типер и јас ја напуштивме -- ( лажен плач ) -- Белата Куќа -- ( Смеа ) -- се возевме од нашиот дом во Нешвил до една мала фарма која ја имаме 50 милји источно од Нешвил --
(src)="11"> nem volt velünk sofőr .
(trg)="11"> се возевме самите себеси .
(src)="12"> Tudom , maguknak ez nem olyan nagy dolog , de hát ... -- ( Nevetés ) -- Mikor rápillantottam a visszapillantó tükörre , amit láttam szíven ütött :
(trg)="12"> Знам дека ви звучи како мала работа , но -- ( Смеа ) -- Погледнав во ретровизорот и одеднаш ми светна .
(src)="13"> Nem volt motoros kíséretünk .
(trg)="13"> Немаше поворка од коли позади мене .
(src)="14"> Hallottak már a fantom végtag fájdalomról ?
(trg)="14"> Сте слушнале за синдромот кога мислите дека ве боли екстремитет којшто ви е всушност ампутиран ?
(src)="15"> ( Nevetés ) Egy bérelt Ford Taurus-ban ültünk .
(trg)="15"> ( Смеа ) Автомобилот беше изнајмен Форд Таурус .
(src)="16"> Vacsoraidő volt , ezért kerestünk egy vendéglőt , ahol ehetnénk .
(trg)="16"> Беше време за вечера , и почнавме да бараме место за да јадеме .
(src)="17"> Az I-40-es úton haladtunk .
(trg)="17"> Бевме на патот И-40 .
(src)="18"> A 238-as kijáratnál Lebanon felé indultunk Tennessee-be .
(trg)="18"> Стигнаме до излезот 238 , кај Лебанон во Тенеси .
(src)="19"> A kijáratot elhagyva , némi keresgélés után -- végül egy Shoney 's étteremben kötöttünk ki .
(trg)="19"> Се исклучивме кај излезот , и почнавме да бараме -- најдовме еден Шоуни ресторан .
(src)="20"> Olcsó étteremlánc családoknak , ha valaki nem ismerné .
(trg)="20"> За тие од вас што не чуле за Шоуни , тоа е ланец на нискобуџетни семејни ресторани .
(src)="21"> Bementünk és leültünk az egyik bokszban , aztán odajött a pincérnő , és nagy felhajtást csapott Tipper körül .
(trg)="21"> Влеговме внатре и седнавме во едно сепаре , и келнерката дојде , и се возбуди многу поради Типер ( Смеа )
(src)="22"> ( Nevetés ) Felvette a rendelésünket , majd a következő bokszban ülő párhoz ment , és olyan halkan beszélt hozzájuk , hogy igazán erősen kellett figyelnem , hogy halljam mit mond .
(trg)="22"> Ја запиша нашата нарачка , а потоа отиде до двојката што седеше во соседното сепаре , го намали својот глас толку многу што морав навистина да се напрегам за да ја слушнам .
(src)="23"> Azt mondta : „ Igen , ott ül Al Gore , a volt alelnök és a felesége Tipper . "
(trg)="23"> И рече " Да , тоа е поранешниот подпретседател Ал Гор и неговата сопруга Типер . "
(src)="24"> A férfi így válaszolt : „ Rájár a rúd mostanában , nemde ? "
(trg)="24"> И човекот рече " Се има спуштено многу ниско , зар не ? "
(src)="25"> ( Nevetés ) Ezt megvilágosodások sorozata követte .
(trg)="25"> ( Смеа ) Имав своевидна серија на просветлувања .
(src)="26"> Másnap , folytatva a minden részletében igaz történetet , egy G-5-ön repültem Afrikába , hogy egy beszédet tartsak Nigériában , Lagosban , a téma az energia volt .
(trg)="26"> Следниот ден , во продолжение на мојата целосно вистинска приказна , се качив на Г-5 да летам до Африка за да оддржам говор во Нигерија , во градот Лагос ; темата беше енергија .
(src)="27"> Azzal kezdtem az előadást , hogy elmeséltem nekik ezt a történetet , az előző nap Nashville-ben történteket .
(trg)="27"> И го почнав говорот раскажувајќи им ја приказната за тоа што се случи претходниот ден во Нешвил .
(src)="28.1"> Ugyanúgy meséltem el nekik , mint ma itt önöknek .
(src)="28.2"> Tipper és én magunkban autóztunk , Shoney 's olcsó étteremlánca családoknak , a férfi megjegyzése -- a közönség jót nevetett rajta .
(trg)="28.1"> Им ја раскажав горе-долу на истиот начин на којшто пред малку ја споделив со вас .
(trg)="28.2"> Типер и ја се возевме самите себеси , Шоуни , ланец на нискобуџетни семејни ресторани , што кажа оној човек -- тие се смееа .
(src)="29"> Előadtam a beszédemet , aztán kimentem a repülőtérre , hogy hazarepüljek .
(trg)="29"> Го оддржав мојот говор , потоа се вратив на аеродромот за да го фатам летот за дома .
(src)="30"> A gépen aludtam , egészen addig , amíg az éjszaka közepén le nem szálltunk tankolni az Azori szigeteken .
(trg)="30"> Спиев во авионот , до моментот кога во сред ноќ , слетавме на Азорните Острови за да наполниме гориво .
(src)="31"> Felébredtem , kinyitották az ajtót , kimentem egy kicsit levegőzni , és láttam , hogy egy ember fut keresztbe a kifutópályán .
(trg)="31"> Се разбудив , вратата беше отворена , излегов малку на свеж воздух , погледнав наоколу и видов еден човек како трча по пистата .
(src)="32.1"> Egy darab papírt lobogtatott és azt ordibálta , hogy : „ Hívja Washingtont !
(src)="32.2"> Hívja Washingtont ! "
(trg)="32.1"> Мавташе со некој лист , и викаше , " Јавете се во Вашинтон !
(trg)="32.2"> Јавете се во Вашингтон ! "
(src)="33.1"> És azt gondoltam magamban az éjszaka és az Atlanti óceán közepén : mi baj lehet Washingtonban ?
(src)="33.2"> Aztán eszembe jutott , hogy elég sok minden .
(trg)="33.1"> И си помислив , во сред ноќ , на сред Атлантик што ли е тоа што може да се случува во Вашингтон ?
(trg)="33.2"> Тогаш ми текна дека може да се еден куп работи .
(src)="34"> ( Nevetés )
(trg)="34"> ( Смеа )
(src)="35.1"> De mint később kiderült , a személyzetem azért volt izgatott , mert az egyik hírügynökség Nigériában már le is közölt egy cikket a beszédemről .
(src)="35.2"> És már meg is jelent a cikk az újságokban Egyesült Államok-szerte .
(trg)="35.1"> Но тоа што на крај се дозна е дека мојот персонал беше крајно вознемирен бидејќи една новинска агенција во Нигерија веќе имала напишано сторија за мојот говор .
(trg)="35.2"> И веќе се испечатила во градови ширум САД
(src)="36"> -- Monterey-ben nyomtatták , ellenőriztem .
(trg)="36"> -- беше испечатена во Монтереј , проверив .
(src)="37.1"> És a cikk így kezdődött : " A volt al-elnök , Al Gore tegnap Nigériában jelentette be , ' A feleségem Tipper és én egy olcsó , családi éttermet nyitottunk , a Shoney 's-t , és mi magunk vezetjük . ' "
(src)="37.2"> ( Nevetés ) Még mielőtt az USA földjére léphettem volna , David Letterman és Jay Leno már rákaptak a hírre -- az egyikük egy nagy , fehér séf sapkában ábrázolt engem , Tippert pedig ezzel a szöveggel ábrázolták : „ Még egy hambi sültkrumplival ! "
(trg)="37"> И сторијата почнуваше , " Поранешниот потпретседател Ал Гор изјави вчера во Нигерија , ' Мојата сопруга Типер и јас отворивме нискобуџетен семеен ресторан наречен Шоуни , и го управуваме сами . ' " ( Смеа ) Пред да имав време да се вратам на Американско копно , Дејвид Летерман и Џеј Лено веќе имаа почнато -- еден од нив покажа слика од мене со голема бела шефовска капа , и Типер како вели , " Уште еден бургер , со помфрит ! "
(src)="38"> Három nappal később kaptam egy szép hosszú kézzel írott levelet kedves barátomtól és kollégámtól Bill Clintontól : „ Gratulálok az új éttermedhez , Al ! "
(trg)="38"> Три дена подоцна , добив едно убаво , долго , на рака напишано писмо од мојот пријател и партнер и колега Бил Клинтон во коe што се велеше , " Честитки за новиот ресторан , Ал ! "
(src)="39"> ( Nevetés ) Szeretjük megünnepelni egymás sikereit az életben .
(trg)="39"> ( Смеа ) Сакаме да си ги славиме успесите во нашите животи .
(src)="40"> Ma az információs ökölógiáról akartam beszélni .
(trg)="40"> Планирав да зборувам за информациска екологија .
(src)="41"> De eszembe jutott , hogy terveim szerint még sokszor tartok előadást a TED-en , majd egy másik alkalommal beszélek róla .
(trg)="41"> Но мислев , бидејќи планирам да создадам доживотна навика да се враќам на ТЕД , можеби ќе зборувам за тоа некој друг пат ( Аплауз )
(src)="42"> ( Taps ) Chris Anderson : Megegyeztünk !
(trg)="42"> Крис Андерсон : Договорено !
(src)="43.1"> Al Gore : A mai téma valami olyasmi , amiről már sokan kérték , hogy beszéljek .
(src)="43.2"> Mit tehet egy hétköznapi ember a klímaválság ellen ?
(trg)="43.1"> Ал Гор : Сакам да се фокусирам на оние работи за кои многумина од вас побараа да ги објаснам подетално .
(trg)="43.2"> Што можете да направите за климатската криза ?
(src)="44.1"> Kezdjük is ...
(src)="44.2"> Mutatok majd új képeket , de előbb négy-öt dia alatt összefoglalom az eddigi ismereteinket .
(trg)="44"> Сакам да почнам со -- Ќе ви покажам некои нови слики , и ќе рекапитулирам само четири-пет .
(src)="45"> Pár szó a diákról .
(trg)="45"> Сега , презентацијата на слајдови .
(src)="46"> Minden előadás után frissítem őket .
(trg)="46"> Ја ажурирам презентацијата секој пат .
(src)="47"> Új képek kerülnek bele , mert minden előadás alatt tanulok valami újat .
(trg)="47"> Додавам нови слики бидејќи учам нешто ново секој пат кога ја покажувам .
(src)="48"> Mint a kagylókeresés a tengerparton .
(trg)="48"> Тоа е како пречешлување на плажата , знаете ?
(src)="49"> Minden dagály után találsz pár új kagylót .
(trg)="49"> Секој пат кога плимата ќе надојде и потоа ќе си отиде , наоѓата уште по некоја школка .
(src)="50"> Az elmúlt két nap alatt kerültek nyilvánosságra az új januári hőmérsékleti értékek .
(trg)="50"> Во последните два дена , ги имавме новите рекордни температури за Јануари .
(src)="51"> A következő adatok az Amerikai Egyesült Államokra vonatkoznak .
(trg)="51"> Ова е само за САД .
(src)="52"> A januári történelmi átlag -0,5 ° C. Az elmúlt havi átlag 4,2 ° C volt .
(trg)="52.1"> Историски , просекот за Јануари е 0 степени целзиусови .
(trg)="52.2"> Минатиот месец беше 4 степени .
(src)="53"> Tudom , hogy több rossz hírt akartak hallani a környezettel kapcsolatban -- csak viccelek -- de ezek csak az összefoglaló diák ,
(trg)="53"> Знам дека сакавте уште повеќе лоши вести за животната средина -- се шегувам -- но ова се слајдовите каде што резимирам ,
(src)="54"> utánuk az új anyaggal folytatjuk , arról , hogy önök mit tehetnek .
(trg)="54"> а потоа ќе навлезам во новиот материјал околу тоа што вие можете да направите .
(src)="55"> De előbb szeretnék ezekről beszélni .
(trg)="55"> Но сакав да образложам некои од овие .
(src)="56"> Először is , ezek az USA várható hozzájárulását mutatják a globális felmelegedéshez , összességében .
(trg)="56.1"> Најпрво , ова е каде планираме да стигнеме со придонесот на САД кон глобалното затоплување , во вообичаени услови .
(trg)="56.2"> Ефикасност во крајното користење на струјата и користењето на целата енергија
(src)="57"> A villamosenergia és más energiafogyasztás hatékonyságának növelése könnyen elérhető .
(trg)="57"> е лесно дофатливо .
(src)="58"> Hatékonyság és megőrzés : ez nem kiadás , hanem bevétel .
(trg)="58"> Ефикасност и конзервација. не е трошок , туку е профит .
(src)="59"> A előjel nem jó .
(trg)="59"> Знакот е погрешен .
(src)="60"> Nem negatív , hanem pozitív .
(trg)="60"> Не е негативно , туку е позитивно .
(src)="61"> Ezek olyan befektetések , amik megtérülnek .
(trg)="61"> Овие инвестиции се самоисплатливи .
(src)="62"> Ezek azonban könnyen le is téríthetnek a helyes útról .
(trg)="62"> Но исто така тие се многу ефективни во скршнувањето од нашиот пат .
(src)="63"> Autók és kamionok -- Erről már beszéltem az előadásom során , de most szeretnék bemutatni egy másik nézőpontot is .
(trg)="63"> Автомобили и камиони - зборував за тоа во презентацијата , но сакам да го ставите во перспектива .
(src)="64"> Bár a közlekedésből származó szennyeződés könnyen és egyértelműen azonosítható , az épületek nagyobb mértékben járulnak hozzá a globális felmelegedéshez .
(trg)="64"> Тоа е лесна , видлива цел на грижа , и треба да биде , но има повеќе загадување кое придонесува кон глобално затоплување а кое доаѓа од градбите а не од автомобилите или камионите .
(src)="65"> Az autók és kamionok problémája nagyon fontos , sajnos a legrosszabb statisztikáink
(trg)="65"> Автомобилите и камионите се многу значајни , и ние ги имаме најниските стандарди во светот ,
(src)="66.1"> nekünk vannak a világon .
(src)="66.2"> De ez csak egy része egy nagyobb képnek .
(trg)="66.1"> и треба да го направиме нешто во врска со тоа .
(trg)="66.2"> Но тоа е дел од сложувалката .
(src)="67"> Egyéb szállítási eszközök hatékonysága épp olyan fontos mint az autóké és teherautóké !
(trg)="67"> Нашата ефикасност во транспортот е исто толку битна колку и самите автомобили и камиони !
(src)="68"> A technológiai hatékonyság jelenlegi szintjén álló megújuló energiaforrások sokat számítanak , és azáltal , hogy Vinod és John Doerr és mások , sokan önök
(trg)="68"> Обновливите ресурси со моменталното ниво на технолошка ефикасност можат да направат толку разлика , и со тоа што Винод и Џон Доер , и други ,
(src)="69"> közül is - közvetlen érintett ebben ez a terület , az előrejelzésekhez képest , gyorsabban fog fejlődni .
(trg)="69"> многу од вас тука -- многу луѓе директно инволвирани во ова -- овој дел ќе расте многу побрзо од моменталните проекции .
(src)="70"> A szén-dioxid leválasztás és tárolás ( CCS ) nevű eljárás lehet az élenjáró megoldás , amelynek a segítségével a fosszilis tüzelőanyagokat biztonságos módon használhatjuk a jövőben .
(trg)="70"> Собирањето и изолирањето на јаглерод диоксидот -- на скратено CCS -- најверојатно ќе стане новата најбарана апликација што ќе ни овозможи да продолжиме да ги користиме фосилните горива на начин којшто е безбеден .
(src)="71"> Azonban még nem tartunk ott .
(trg)="71"> Сеуште не сме таму .
(src)="72.1"> Oké .
(src)="72.2"> Szóval mit is lehet tenni ?
(trg)="72.1"> Во ред .
(trg)="72.2"> Сега , што можете вие да направите ?
(src)="73"> Csökkentsük otthonunk kibocsátását .
(trg)="73"> Намалете ги загубите во вашиот дом .
(src)="74"> Az ilyenfajta kiadások nagy része a pénztárcánknak is jó .
(trg)="74"> Многу од овие трошоци се исто така профитабилни .
(src)="75"> Szigetelés , jobb kivitelezés , energiatakarékos berendezések , ahol ez megoldható .
(trg)="75"> Инсулација , подобар дизајн , купување на ' зелена ' енергија кога имате можност за тоа .
(src)="76"> Említettem az autókat -- vegyenek hibridet .
(trg)="76"> Ги споменав автомобилите -- купете хибридно возило .
(src)="78"> Mindig keressék a takarékos megoldásokat .
(trg)="77"> Пронајдете други опции што се подобри .
(src)="79"> Ez fontos .
(trg)="78"> Многу е битно .
(src)="80"> Váljon önökből zöld fogyasztó .
(trg)="79"> Бидете ' зелени ' потрошувачи .
(src)="81"> Minden egyes vásárlásnál választaniuk kell , hogy olyan termékeket vásárolnak-e , amelyek erősen hozzájárulnak vagy csak kevésbé erősen járulnak hozzá a globális klímaválsághoz .
(trg)="80"> Имате избор со се што купувате , помеѓу работи коишто имаат груб ефект или многу помалку груб ефект на глобалната климатска криза .
(src)="82.1"> Gondolják végig .
(src)="82.2"> Határozzák el magukat , hogy olyan életet élnek , amely nem növeli a CO2 kibocsátást .
(trg)="81.1"> Размислете околу ова .
(trg)="81.2"> Донесете одлука да живеете јаглерод-неутрален живот .
(src)="83"> Most pedig azokhoz szólok , akik jók a marketingben : szeretném , ha tanácsot adnának és segítenének , hogy ezt az üzenetet hogyan juttassuk el az emberekhez .
(trg)="82"> Оние од вас коишто се добри во брендирање , би сакал ваш совет и помош околу тоа како да го наречеме ова нешто ( климатската криза ) на начин што ќе значи нешто за повеќето од луѓето .
(src)="84"> Könnyebb , mint azt elsőre gondolnák .
(trg)="83"> Полесно е отколку што мислите .
(src)="85"> Tényleg az .
(trg)="84"> Навистина е .
(src)="86"> A jelenlévők közül sokan meghoztuk ezt a döntést és tényleg nem nehéz .
(trg)="85"> Многу од нас тука ја имаат веќе донесено таа одлука и е навистина доста лесно .
(src)="87"> Csökkentsék a szén-dioxid kibocsátásukat minden egyes döntéssel , amelyet meghoznak és azt , amit nem lehetett nullára csökkenteni kompenzálják a szén-dioxid-kibocsátást ellentételező rendszerekbe való csatlakozással .
(trg)="86"> намалете ги зрачењата на јаглерод диоксид со целиот спектар на одлуки што ги носите и потоа доплатете или допринесете за остатокот од зрачењата што не сте ги комплетно намалиле .
(src)="88"> További információért : climatecrisis.net
(trg)="87"> А што тоа значи е детално објаснето на www.climatecrisis.net
(src)="89"> Ott találnak egy szén-dioxid kalkulátort .
(trg)="88"> Има калкулатор за јаглеродни зрачења .
(src)="90"> A Participant Productions összegyűjtötte - az én aktív közreműködésemmel - a világ vezető szoftver programozóit , akik a karbon fogyasztás kiszámítására specializálódtak , hogy alkossanak egy felhasználó-barát karbon kalkulátort .
(trg)="89"> Продукцијата Партиципант ги собра , со моја активна инволвираност , водечките софтвер креатори во светот за оваа таинствена наука на калкулирање на јаглеродот , да конструираат калкулатор за јаглеродни зрачења којшто е лесен за користење .
(src)="91"> Így nagyon pontosan ki tudja bárki számolni , hogy mennyi a CO2 kibocsátása és utána ötleteket is ad a kalkulátor a kibocsátás csökkentésére .
(trg)="90"> Можете многу прецизно да пресметате кои се вашите CO2 зрачења , и потоа ќе ви бидат дадени опции за тоа како да ги намалите .
(src)="92"> Májusra , a film premierjével egyidőben , megjelenik a kalkulátor 2.0-ás verziója. és lehetőség lesz a szén-dioxid ellentételező egységek közvetlen vásárlására .
(trg)="91"> И до моментот кога ќе се појави филмот во Мај , ова ќе биде ажурирано во 2.0 верзија и ќе имате можност со еден клик да купите компензации за вашите зрачења .
(src)="93"> Aztán , gondolkodjanak el az üzletük karbon-semlegessé tételén .
(trg)="92"> Понатаму , размислете околу тоа да го направите вашиот бизнис јаглерод-неутрален .
(src)="94"> Ezt közülünk , már néhányan megtették és nem is olyan nehéz , mint azt gondolják .
(trg)="93"> Повторно , некои од нас го имаат тоа направено , и не е толку тешко колку што мислите .
(src)="95"> Integrálják a klímaváltozás elleni lépéseket minden innovációjukba , bármilyen területtel is foglalkoznak : technológia , szórakoztatás , tervezés vagy építészet .
(trg)="94"> Интегрирајте климатски решенија во сите ваши иновации , без разлика дали се од областа на технологијата , или забавата , или од дизајнот и архитектурата .
(src)="96"> Fektessen be fenntarthatóan .
(trg)="95"> Оддржливо инвестирајте .
(src)="97"> Majora ezt már említette .
(trg)="96"> Маџора го спомена ова .
(src)="98"> Ha a pénzét egy olyan vezetőségbe fekteti , akiket az éves teljesítményük alapján díjaz , akkor ne panaszkodjon a negyedéves vezetőségi jelentés miatt .
(trg)="97"> Слушнете , ако имате инвестирано пари со менаџери коишто ги наградувате на база на годишните перформанси , немојте веќе да се жалите за кварталните менаџмент извештаи .
(src)="99"> Az emberek azt végzik el , amiért megfizetik őket .
(trg)="98"> Со тек на време , луѓето го прават тоа за кое што ги плаќате .
(src)="100"> És ha az , hogy mennyi pénzhez jutnak a tőkéből , amelybe ők is befektettek a rövid-távú megtérülés reményében - rövid-távú döntésekre számíthat .
(trg)="99"> И ако тие судат колку ќе бидат платени според капиталот кој што го инвестирале , на база на краткорочните резултати , ќе добите краткорочни одлуки .
(src)="101"> Erről még sokat lehetne beszélni .
(trg)="100"> Има уште многу да се каже околу тоа .