# hr/ted2020-865.xml.gz
# tk/ted2020-865.xml.gz
(src)="1"> Bio sam ovdje prije četiri godine , i sjećam se kako tada govore nisu stavljali na Internet ;
(trg)="1"> Men bärde 4 ýyl mundan ozal bolupdym we şol wagtlar
(src)="2"> mislim da su ih TEDovci dobivali u kutiji , kao komplet DVDova , koje su odlagali na svoje police , gdje su još i danas .
(trg)="2.1"> bu gürrüňler internede goýulmaýardy .
(trg)="2.2"> Meň pikirimçe TED-lilere bir gutyň içinde berilýärdi bir DVD gutysynda .
(trg)="2.3"> Bu gutyny tekjelere goýýardylar , häzir hem şol ýerinde durýandyr .
(src)="3"> ( Smijeh ) I , zapravo , Chris me nazvao tjedan dana nakon mog govora i rakao mi : " Početi ćemo ih objavljivati na Internetu .
(trg)="3"> ( Gülüşmeler ) Hatda Kris maňa jaň edende gürrüňümden 1 hepde soňrady maňa şeýle diýdi " Gürrüňleri internede goýýarys .
(src)="4.1"> Smijemo li staviti i tvoj ? "
(src)="4.2"> A ja sam odgovorio : " Naravno . "
(trg)="4.1"> Seniňkileri hem goýup bilerismi ? "
(trg)="4.2"> Menem " elbette " diýdim .
(src)="5.1"> I četiri godine kasnije , kao što rekoh , vidjelo ga je četiri ...
(src)="5.2"> Mislim , preuzet je četiri milijuna puta .
(trg)="5.1"> We 4 ýyl soňra aýdyşym ýaly , gürrüňe tomaşa eden adam sany 4 ...
(trg)="5.2"> Neme , aslynda 4 miliýon gezek ýüklenipdir bu wideo .
(src)="6"> Pretpostavljam kako to možete pomnožiti s 20 ili tako nešto i dobiti koliko ga je ljudi vidjelo .
(trg)="6"> Ýagny bu sany 20-ä köpeltsek ýa-da şoňa ýakyn sana takmynan wideoýa tomaşa eden adam sany taparys .
(src)="7"> I , kao što Chris kaže , postoji glad
(trg)="7"> Diýmek Krisiň aýdyşy ýaly , adamlar meni wideoda görmäge teşne ekenler .
(src)="8.1"> za mojim snimkama .
(src)="8.2"> ( Smijeh ) ( Pljesak ) ... zar ne osjećate ?
(trg)="8"> ( Gülüşmeler ) ( El çarpyşmalar ) ... sizem şeýle duýaňzokmy ?
(src)="9"> ( Smijeh ) Dakle , sve je to bilo smišljeno kako bih se opet pojavim pred vama .
(trg)="9"> ( Gülüşmeler ) Ýagny , bütin bu tertip meniň size ýene bir gürrüň etmegim üçin taýýarlanan bir oýun .
(src)="10.1"> Pa , eto , tu sam .
(src)="10.2"> ( Smijeh ) Al Gore je govorio na istom TEDu prije četiri godine o klimatskoj krizi .
(trg)="10.1"> Ynha baş üstüne .
(trg)="10.2"> ( Gülüşmeler ) 4 ýyl öň Al Gor TED konferensiýasynda çykyş edipdi. we klimat krizisinden söz edipdi .
(src)="11"> I ja sam se osvrnuo na to na kraju mog prošlog govora .
(trg)="11"> Soňky gürrüňümiň soňunda onuň sözlerine deginipdim .
(src)="12"> Želio bih nastaviti od toga jer sam iskreno imao samo 18 minuta na raspolaganju .
(trg)="12"> Galan ýerimden dowam edeýin näme etsemem şol wagt diňe 18 minudym bardy .
(src)="13.1"> Dakle , tada sam rekao ...
(src)="13.2"> ( Smijeh ) Vidite , on je u pravu .
(trg)="13.1"> Nirede galypdyk ...
(trg)="13.2"> ( Gülüşmeler ) Mamlady
(src)="14.1"> Mislim , očigledno imamo veliku klimatsku krizu .
(src)="14.2"> I ako ljudi u to ne vjeruju , trebali bi više izlaziti .
(trg)="14.1"> Möhüm bir krizisiň bardygy gün ýüzündedi .
(trg)="14.2"> Muňa ynanmaýanlara biraz köpüräk köçä çykmaklaryny maslahat berýärin .
(src)="15"> ( Smijeh ) Ali , ja vjerujem , kako postoji i druga klimatska kriza , koja je jednako ozbiljna , koja ima isto podrijetlo , i s kojom se moramo jednako žurno pozabaviti .
(trg)="15"> ( Gülüşmeler ) Ýöne men ýene bir klimat krizisiniň bardygyna ynanýaryn birinjisi ýaly ýowuz , we çykyş sebäbi deň we bu krizisede deň gyssaglykda çemeleşmelidiris .
(src)="16"> I pod time mislim -- znam kako možete reći : " Gle , meni je i ovako dobro imam samo jednu krizu ;
(trg)="16"> Diýmek isleýänim -- bu ýagdaýda " Seret , başymyzda bir krizis bar
(src)="17"> zbilja mi ne treba još jedna .
(trg)="17"> ikinji birine ätiýajym ýok " diýip bilersiňiz .
(src)="18"> Ali ovo nije kriza prirodnih resursa , iako mislim da je to istina , nego je to kriza ljudskih resursa .
(trg)="18"> Ýöne bu krizis , tebigy sebäplerden däl ynanjyma görä ynsan çeşmeli bir krizis .
(src)="19"> Istinski vjerujem , kao što su mnogi govornici proteklih par dana rekli , kako ne koristimo dovoljno svoju nadarenost .
(trg)="19"> Meniň pikirimçe , esasynda , soňky günlerde köp çykyş edijiniň aýdyşy ýaly ukyplarymyzy örän netijesiz
(src)="20"> Mnogi ljudi prožive cijeli život ne znajući u punom smislu koji su njihovi talenti , odnosno , imaju li ih uopće ?
(trg)="20.1"> ulanýarys .
(trg)="20.2"> Birnäçe adam durmuşyny ukyplarynyň nämedigini bilmän geçirýär , ýada bir ukybynyň bardygyndan hem habarsyz .
(src)="21"> Srećem sve vrste ljudi koji misle kako u ničemu nisu posebni .
(trg)="21"> Birnäçe adam bilen tanyşýan özleriniň gowy edýän hiç işleriniň ýokdygyny çaklaýarlar .
(src)="22"> Zapravo , danas ljude dijelim u dvije skupine .
(trg)="22"> Men dünýäni 2 topara bölýärin .
(src)="23"> Jeremy Bentham , veliki filozof , jednom je o tome rekao :
(trg)="23"> Žeremi Bentam , beýik peýdaçy filozof bir gezek şeýle bir jedel başladypdy .
(src)="24"> " Postoje dvije vrste ljudi , oni koji dijele ljude na dvije vrste i oni koji to ne čine . "
(trg)="24"> Şeýle diýipdi , " Dünýäde 2 görnüş ynsan bar , dünýädäki ynsanlary ikä bölýänler we bölmeýänler . "
(src)="25"> ( Smijeh ) Dobro , ja ih dijelim .
(trg)="25"> ( Gülüşmeler ) Men bölýänlerden .
(src)="26"> ( Smijeh ) Srećem sve vrste ljudi koji ne uživaju u onome što rade .
(trg)="26"> ( Gülüşmeler ) Bir topar adam bilen tanyşýan edýän işlerini söýenoklar .
(src)="27"> Jednostavno prolaze kroz svoj život nastavljajući s time .
(trg)="27"> Durmuşlaryny ýaşmaly
(src)="28"> Ne uživaju previše u tome što rade .
(trg)="28.1"> diýip ýaşaýarlar .
(trg)="28.2"> Edýän işlerinden lezzet almaýarlar .
(src)="29"> Podnose to , umjesto da uživaju , i čekaju vikend .
(trg)="29"> Lezzet almak ýerine , ol işe sabyr edýärler we hepde soňuna garaşýarlar .
(src)="30"> Ali također srećem ljude koji vole to što rade i ne mogu zamisliti kako bi radili bilo što drugo .
(trg)="30"> Emma başga adamlar bilen hem tanyşýaryn edýän işlerini söýýärler we başga iş etmegi pikirem edenoklar .
(src)="31.1"> Kad biste im rekli : " Nemoj to više raditi " , čudili bi se o čemu vi to govorite .
(src)="31.2"> Jer , ne radi se o tome što rade , već tko su .
(trg)="31"> Olara " Indi bu işi etme " diýseňiz , " Sen näme diýýäniňi bilýäňmi ? "
(src)="32"> Oni kažu : " Ali to sam ja , znaš .
(trg)="33"> " Emma bu men . "
(src)="33"> Bilo bi glupo da to odbacim , jer to govori upravo o meni . "
(trg)="34.1"> diýerler .
(trg)="34.2"> " Iň köp özüm ýaly duýmagymy üpjin edýän işden aýrylmak samsyklyk bolar . "
(src)="34"> Ali to nije istina za mnoge ljude .
(trg)="35"> Gynansakda bu ýagdaý ýeterlik adam üçin degişli däl .
(src)="35"> Zapravo , čak suprotno , mislim kako to vrijedi tek za manjinu .
(trg)="36"> Aslyna seredeňde , meniň pikrimçe düýp göter tersi
(src)="36"> Mislim kako postoje mnoga moguća objašnjenja za to .
(trg)="37.1"> gaty az adama degişli .
(trg)="37.2"> Meniň pikrimçe munyň birnäçe
(src)="37"> Visoko na popisu je obrazovanje , jer obrazovanje , na neki način , udaljava mnoge ljude od onoga za što su prirodno nadareni .
(trg)="38.1"> düşündürilişi bolup biler .
(trg)="38.2"> Bulardan iň ýokarda bolany okuw , sebäbi okuw adamlary tebigy ukyplaryndan uzaklaşdyryp biler .
(src)="38"> A ljudski su resursi poput prirodnih ; često su duboko zakopani .
(trg)="39"> Ynsan ukyplary , tebigy çeşmeler ýalydyr köplenç has çuňluklarda gömülgidir .
(src)="39.1"> Morate ih tražiti .
(src)="39.2"> Ne leže uokolo na površini .
(trg)="40.1"> Gowy edip gözlemek gerek .
(trg)="40.2"> Töwerekde , üst ýüzünde durmazlar .
(src)="40"> Morate stvoriti uvjete unutar kojih se pokažu .
(trg)="41"> Ýüze çykyp biljekleri ýagdaýyň taýýarlanmasy gerekli .
(src)="41.1"> I mogli biste zamisliti kako je obrazovanje način da se to dogodi .
(src)="41.2"> Ali prečesto tome nije tako .
(trg)="42.1"> Çak edip biljegiňiz ýaly munuň ýoly okuwdan geçmelidir .
(trg)="42.2"> Ýöne köplenç geçmez .
(src)="42.1"> Svaki obrazovni sustav na svijetu prolazi kroz reformu u ovom trenutku .
(src)="42.2"> Ali to nije dovoljno .
(trg)="43.1"> Dünýädaki ähli okuw sistemalary şuwagt reforma içinde .
(trg)="43.2"> Ýöne bu ýeterli däl .
(src)="43"> Od reforme više nemamo koristi , jer je to tek popravljanje pokvarenog modela .
(trg)="44"> Reforma indi ýeterlik çözgüt däl sebäbi reforma diýmek döwük bir nusgany bejermek diýmekdir .
(src)="44"> Ono što trebamo -- a ta je riječ korištena mnogo puta u ovih nekoliko danas -- nije evolucija , već revolucija u obrazovanju .
(trg)="45"> Gerekli bolan -- dogry bu gep soňky wagtlarda köp ulanylýan boldy özä -- okuwyň ewolusiýa geçirmegi diýmek däldir , gerekli bolan okuwyň rewolusiýasydyr .
(src)="45"> Ono se mora preobraziti u nešto potpuno drugačije .
(trg)="46"> Indi okuw öz halyndan başga bir hala geçmelidir .
(src)="46"> ( Pljesak ) Jedan od velikih izazova jest temeljna preobrazba
(trg)="47"> ( El çarpyşmalar ) Iň uly kynçylyklaryň biri okuwyň esasynda
(src)="47.1"> obrazovanja .
(src)="47.2"> Inovacija je teška jer to znači kako treba raditi nešto što mnogi ljudi doživljavaju teškim .
(src)="47.3"> To znači izazvati ono što uzimamo zdravo za gotovo ,
(trg)="48.1"> täzeçileşdirmekdir .
(trg)="48.2"> Täzelik kyndyr sebäbi adamlar öwrenişmekde kynçylyk çekjekler täze bir zatlar etmeli bolarlar .
(src)="48"> stvari za koje mislimo kako su očigledne .
(trg)="49"> Dogry diýýan zatlarymyzy derňemegimizi gerekli , ap-aýdyňdygyny pikir etýän zatlarymyzy täzeden gözden geçirmelidiris .
(src)="49"> Veliki problem za reformu ili preobrazbu jest tiranija zdravog razuma ,
(trg)="50"> Reforma ýa-da üýtgetmek bilen baglanşykly iň uly mesele umumy duýgynyň şertsiz kabul edilmegidir .
(src)="50"> stvari za koje ljudi misle , " To se ne može raditi drugačije , jer je ovo ( jedini ) način da se to napravi . "
(trg)="51"> Adamlar bir zady kabul ederler sebäbi olar " Bu iş başga görnüşde edilmez çünki bu hemişe şeyle edildi " diýerler .
(src)="51"> Naišao sam nedavno na veliki citat Abrahama Lincolna , za koji mi se čini kako biste ga sada voljeli čuti .
(trg)="52"> Geçen bir gün Abraham Linkolnyň ajaýyp sözüne gabat geldim , bu ýerde ondan bir çykarma etsem göwnüňizden turar diýip pikir edýärin ,
(src)="52"> ( Smijeh ) Rekao je ovo u prosincu 1862 . na drugom godišnjem zasjedanju Kongresa .
(trg)="53.1"> şeýle dälmi ?
(trg)="53.2"> ( Gülüşmeler ) Muny 1862-iň Dekabrynda kongresiň ikinji ýyllyk ýygnagynda aýdypdyr .
(src)="53"> Moram objasniti kako nemam pojma što se tada događalo .
(trg)="54"> Ýöne şuny boýnuma alýan , ol wagtlar nämeler bolup geçýändigi barada
(src)="54"> Mi ne poučavamo američku povijest u Britaniji .
(trg)="55"> hiç pikrim ýok. çünki biz Angiliýada Amerikanyň taryhyny okatmaýarys .
(src)="55.1"> ( Smijeh ) Mi ju potiskujemo .
(src)="55.2"> Znate , to je naša politika .
(trg)="56"> ( Gülüşmeler ) Ýörite gizleýäris , syýasatymyz şeýle .
(src)="56"> ( Smijeh ) Dakle , bez sumnje , nešto fascinantno se događalo u prosincu 1862 . čega će , Amerikanci među nama , biti svjesni .
(trg)="57"> ( Gülüşmeler ) Borla , 1862-de dogurdanam örän möhüm zatlar bolýardy aramyzdaky Amerikalylar bilerler .
(src)="57"> Rekao je ovo : " Dogme mirne prošlosti ne odgovaraju olujnoj sadašnjosti .
(trg)="58"> Şeýle diýipdir : " Asuda geçmişiň doguşlary tupanly bugün üçin ýetersizdir .
(src)="58"> Situacija je prepuna teškoća i mi se moramo prilagoditi situaciji . "
(trg)="59"> Bir ýagdaý şertler kynlaşdykça aşylmagy kyn ýagdaýa gelip biler , onda biz bu kynçylyklaryň üstine çykyp bu ýagdaýy aşmalydyrys .
(src)="59.1"> Sviđa mi se to .
(src)="59.2"> Ne riješiti , već prilagoditi .
(trg)="60"> Men bu garaýyşa haýran galdym .
(src)="60"> " S obzirom da je problem nov , moramo misliti na nov način i djelovati na nov način ,
(trg)="62"> " Biziň dawamyz täze , diýmek täze düşünjelerimiz bolmaly we hereketlerimizde täze bolmaly .
(src)="61"> moramo se osloboditi starog i onda ćemo spasiti domovinu . "
(trg)="63"> Özümizi azat etmelidiris diňe şonda soňra öz ýurdymyzy halas edip bileris . "
(src)="62"> Sviđa mi se ta riječ " osloboditi " .
(trg)="64"> " Azat etmek " bu söze haýran .
(src)="63"> Znate li što to znači ?
(trg)="65"> Näme diýmekdigini bilýänizmi ?
(src)="64"> Postoje ideje kojima svi robujemo , koje uzimamo zdravo za gotovo kao prirodni poredak , kako stvari moraju biti .
(trg)="66"> Tussagy bolan pikirlerimiz bar diýmek hemişe bolandygyny we boljagyny kabul eden öz ugurly gidişiň bölegi hasaplaýan pikirlerimiz .
(src)="65"> A mnoge od naših ideja su oblikovane , ne kako bi riješile okolnosti ovog stoljeća , već kako bi se nosile s okolnostima prošlih stoljeća .
(trg)="67"> Pikirlerimiziň köpüsi içinde bolan asyrmyzyň şertlerine görä döremedik tersine geçen asyrlaryň meselelerini çözmek üçin ýüze çykandyrlar .
(src)="66.1"> Ali su naši umovi još uvijek opčinjeni njima .
(src)="66.2"> I mi se moramo osloboditi nekih od njih .
(trg)="68.1"> Emma zehinlerimiz häzirem bu düşünjelere gipnoz edilen .
(trg)="68.2"> Bu düşünjelerden özümizi azat etmelidiris .
(src)="67"> No , to je lakše reći nego učiniti .
(trg)="69"> Muny etmegi aýtmak elbette etmekden has aňsat .
(src)="68"> Usput budi rečeno , vrlo je teško prepoznati što uzimamo zdravo za gotovo .
(trg)="70"> Bu ýagdaýda nämani soragsyz kabul edýändigimizi bilmek örän kyndyr .
(src)="69"> A razlog je što to uzimamo zdravo za gotovo .
(trg)="71"> Munuň sebäbide soraglamazlygymyzdyr .
(src)="70"> Dozvolite da vas pitam nešto što možda uzimate zdravo za gotovo .
(trg)="72"> Mysal bermek üçin size bir sorag soraýyn
(src)="71"> Koliko vas je starije od 25 godina ?
(trg)="73"> Bu zaldaky näçe kişi 25 ýaşynyň üstinde ?
(src)="72.1"> To nije ono što mislim da uzimate zdravo za gotovo .
(src)="72.2"> Siguran sam kako ste s time već upoznati .
(trg)="74.1"> Soraglamazdan kabul edýän zadyňyz bu däl .
(trg)="74.2"> Bu hakykady bilýändigiňizi bilýän .
(src)="73"> Ima li ovdje netko mlađi od 25 godina ?
(trg)="75"> Bärde 25 ýaşyň aşagynda kimdir biri barmy ?
(src)="74.1"> Izvrsno .
(src)="74.2"> Sada , ovi preko 25 , možete li dignuti ruke u zrak ako nosite sat ?
(trg)="76"> Örän gowy , Indi , 25-iň üstinde bolanlar , goşar sagadynyz bar bolsa eliňizi galdyryp bilermisiniz ?
(src)="75"> To je većina nas , zar ne ?
(trg)="77"> Örän köp sanda şeýle dämi ?
(src)="76"> Probajte pitati isto pitanje sobu punu tinejdžera .
(trg)="78"> Birem bu zal dolysy okuwçylara soraň bu soragy .
(src)="77"> Tinejdžeri ne nose satove .
(trg)="79"> Ol ýaşda ýaşlaryň köpüsi sagat dakynmaýar .
(src)="78"> Ne želim reći kako to ne znaju ili ne smiju raditi , oni često jednostavno odluče kako to ne žele .
(trg)="80"> Dakmazlar ýa-da dakmaklaryna rugsat edilmez diýýemmok. köplenç diňe dakmazlygy saýlaýarlar .
(src)="79"> Vidite , razlog je u tome što smo mi odrasli u pred-digitalnoj kulturi , mi stariji od 25 .
(trg)="81"> Munuň sebäbi , biziň , ýagy 25 üstindäkileriň , digital öňündäki bir dünýäde ulalan bolmagymyz .
(src)="80"> A za nas to znači , da ako želiš znati koliko je sati , moraš nositi nešto što će ti to pokazati .
(trg)="82"> Biz wagty bilmek üçin wagty bize görkezjek bir gurala mätäçlik duýýarys .
(src)="81"> Djeca danas žive u svijetu koji je digitaliziran , i za njih je vrijeme posvuda .
(trg)="83"> Çagymyzyň çagalary digital dünýäde ýaşaýarlar , we olar üçin wagt her ýerde .
(src)="82"> Ne vide razlog zašto bi to činili .
(trg)="84"> Yzarlamak üçin aýratyn bir gurala mätaçlikleri ýok .
(src)="83"> I , usput budi rečeno , ni vi ne trebate ; radi se samo o tome da ste to uvijek radili i nastavljate to raditi .
(trg)="85"> Hä , siziňde ýok. diňe muny hemişe edendigiňiz üçin endik bolupdyr .
(src)="84"> Moja kćer , Kate kojoj je 20 , nikad ne nosi sat .
(trg)="86"> Gyzym Keýt , 20 ýaşynda , hiç sagat dakynanok .
(src)="85"> Ona ne vidi svrhu .
(trg)="87"> Gereksiz görýär .
(src)="86"> Kao što kaže ; " To je uređaj sa samo jednom funkcijom . "
(trg)="88"> " Ýeke funksiýaly gural bu " diýýar .
(src)="87"> ( Smijeh ) " Kako je to jadno ! "
(trg)="89.1"> ( Gülüşmeler ) " Iç gysgynç . "
(trg)="89.2"> " Ýok ýok ! "
(src)="88"> A ja kažem , " Ne , ne , pokazuje i datum . "
(trg)="90.1"> diýýärin .
(trg)="90.2"> " Senänide görkezýär . "
(src)="89"> ( Smijeh ) " Ima više funkcija . "
(trg)="91"> ( Gülüşmeler ) " Birden köp aýratynlygy bar . "
(src)="90"> Vidite , ima stvari kojima robujemo u obrazovanju .
(trg)="92"> Aý bolýar görýänizä , okuw temasynda tussagy bolan düşünjelerimiz bar .
(src)="91"> Dati ću vam nekoliko primjera .
(trg)="93"> Bir näçe mysal getirmegime rugsat ediň
(src)="92"> Jedna od njih je ideja linearnosti , kako počinjemo ovdje , i ako se držimo pravila , i sve činimo kako treba , završit ćemo , osigurani za cijeli život .
(trg)="94"> Bulardan biri çyzgylylyk pikri , bir ýerden başlarsyňyz , bir ýoly yzarlarsyňyz , we eger hemme zady dogry eden bolsaňyz , durmuşyňyzyň soňunda durmyşyňyzy gowy bir ýere oturdan bolarsyňyz .
(src)="93"> Svi koji su govorili na TEDu , implicitno su nam rekli , a ponekad i eksplicite , sasvim drugačiju priču , život nije linearan , već organski .
(trg)="95"> TED-de gürlän hemme kişi bize gizlin-gizlin kä wagtda açyk-açyk şuny diýdi , durmuş çyzgyly däldir , organikdir .
(src)="94"> Svoje živote stvaramo simbiotski dok istražujemo svoje talente , u odnosu na okolnosti koje nam pomažu stvoriti za nas .
(trg)="96"> Durmyşlarymyzy simbiotik bolup ukyplarmyzy ýüze çykarjak hadysa we ýagdaýlara bagly edip emele getireris .
(src)="95"> Ali znate , postali smo opsjednuti tom linearnom pripovjetkom .
(trg)="97"> Eger bilýän bolsaňyz çyzgyly düşündirişi kellämizde müdimi hala getiripdiris .
(src)="96"> I vjerojatno je vrhunac obrazovanja upisati se na fakultet .
(trg)="98"> Okuwyň çür depesi uniwersitede girmek .
(src)="97"> Mislim kako smo opsjednuti time da se ljudi upišu na fakultet ,
(trg)="99"> Çaklaýyşyma görä adamlary üniwersitede salmagy hem kellämizde müdimi hala getirdik ,
(src)="98"> fakultet određene vrste .
(trg)="100"> iň azyndan käbir görüş uniwersitetlere .
(src)="99"> Ne želim vam reći kako ne treba ići na fakultet , ali ne trebaju ići svi , i ne trebaju svi ići sada .
(trg)="101"> Uniwersitede gitmäň diýýemmok , ýöne herkimiň gitmegine zerurlyk ýok .
(src)="100"> Možda će ići kasnije , ali ne odmah .
(trg)="102"> Ýa-da herkimiň derrew gitmegine zerurlyk ýok .