# hr/ted2020-1.xml.gz
# mk/ted2020-1.xml.gz
(src)="1"> Hvala ti puno , Chris .
(trg)="1"> Ти благодарам многу Крис .
(src)="2.1"> Zaista mi je velika čast imati priliku dvaput doći na ovu pozornicu .
(src)="2.2"> Iznimno sam zahvalan .
(trg)="2.1"> И навистина е голема чест да имаш можност да дојдеш на оваа сцена двапати .
(trg)="2.2"> Крајно сум благодарен .
(src)="3"> Očaran sam ovom konferencijom , i želim se zahvaliti svima vama na mnogim lijepim komentarima na moj govor otprije par dana .
(trg)="3"> Воодушевен сум од оваа конференција , и сакам да ви се заблагодарам на сите за многуте убави коментари околу тоа што имав да го кажам пред некоја вечер .
(src)="4"> I iskreno to mislim , dijelom iz razloga što ... mi to treba !
(trg)="4"> И го велам ова искрено , делумно бидејќи -- ( лажно плаче ) -- потребно ми е !
(src)="5"> ( Smijeh ) Stavite se u moju kožu !
(trg)="5"> ( смеа ) Ставете се во мојата кожа !
(src)="6"> Letio sam u Air Force Two osam godina .
(trg)="6"> Осум години летав со авионот на потпретседателот на САД .
(src)="7"> Sada moram skidati cipele ili čizme ako želim ući u zrakoplov !
(trg)="7"> А сега треба да ги соблечам моите чевли или чизми за да влезам во авион !
(src)="8"> ( Smijeh ) ( Pljesak ) Ispričat ću Vam jednu kratku priču da vam približim kako mi je bilo .
(trg)="8"> ( Смеа ) ( Аплауз ) Ќе ви кажам една кратка приказна за да ви ја илустрирам мојата ситуација .
(src)="9"> Istinita je priča -- svaki dio je istina .
(trg)="9"> Ова е вистинска приказна -- секој дел од неа е вистинит .
(src)="10"> Ubrzo nakon što smo Tipper i ja otišli iz -- Bijele Kuće ( Smijeh ) -- vozili smo se iz našeg doma u Nashvilleu prema maloj farmi koju posjedujemo 50 milja istočno od Nashvillea --
(trg)="10"> Одкако сопругата Типер и јас ја напуштивме -- ( лажен плач ) -- Белата Куќа -- ( Смеа ) -- се возевме од нашиот дом во Нешвил до една мала фарма која ја имаме 50 милји источно од Нешвил --
(src)="11"> vozeći se .
(trg)="11"> се возевме самите себеси .
(src)="12"> Znam da vama to zvuči kao mala stvar , ali -- ( Smijeh ) -- Pogledao sam u retrovizor i odjednom mi je sinulo .
(trg)="12"> Знам дека ви звучи како мала работа , но -- ( Смеа ) -- Погледнав во ретровизорот и одеднаш ми светна .
(src)="13"> Iza nas nije bilo povorke .
(trg)="13"> Немаше поворка од коли позади мене .
(src)="14"> Čuli ste za fantomsku limb bol ?
(trg)="14"> Сте слушнале за синдромот кога мислите дека ве боли екстремитет којшто ви е всушност ампутиран ?
(src)="15"> ( Smijeh ) To je bio iznajmljeni Ford Taurus .
(trg)="15"> ( Смеа ) Автомобилот беше изнајмен Форд Таурус .
(src)="16"> Bilo je doba večere , i počeli smo tražiti mjesto za jelo .
(trg)="16"> Беше време за вечера , и почнавме да бараме место за да јадеме .
(src)="17"> Bili smo na cesti I-40 .
(trg)="17"> Бевме на патот И-40 .
(src)="18"> Izašli smo na izlazu 238 za Lebanon , Tennessee .
(trg)="18"> Стигнаме до излезот 238 , кај Лебанон во Тенеси .
(src)="19"> Sišli smo s autoceste , počeli tražiti -- pronašli smo Shoney 's restoran .
(trg)="19"> Се исклучивме кај излезот , и почнавме да бараме -- најдовме еден Шоуни ресторан .
(src)="20"> Lanac povoljnih obiteljskih restorana , za vas koji za njega niste čuli .
(trg)="20"> За тие од вас што не чуле за Шоуни , тоа е ланец на нискобуџетни семејни ресторани .
(src)="21"> Ušli smo unutra i sjeli u separe , konobarica je prišla , napravila veliku buku oko Tipper .
(trg)="21"> Влеговме внатре и седнавме во едно сепаре , и келнерката дојде , и се возбуди многу поради Типер ( Смеа )
(src)="22"> ( Smijeh ) Uzela je naše narudžbe , otišla do para koji je sjedio u separeu do nas , i spustila glas toliko da sam se morao doista naprezati kako bih čuo što govori .
(trg)="22"> Ја запиша нашата нарачка , а потоа отиде до двојката што седеше во соседното сепаре , го намали својот глас толку многу што морав навистина да се напрегам за да ја слушнам .
(src)="23"> Rekla je " Da , to su bivši potpredsjednik Al Gore i njegova žena Tipper . "
(trg)="23"> И рече " Да , тоа е поранешниот подпретседател Ал Гор и неговата сопруга Типер . "
(src)="24"> I čovjek joj je odgovorio , " On je zaista nisko pao . "
(trg)="24"> И човекот рече " Се има спуштено многу ниско , зар не ? "
(src)="25"> ( Smijeh ) Dogodila mi se cijela serija prosvjetljenja .
(trg)="25"> ( Смеа ) Имав своевидна серија на просветлувања .
(src)="26"> Već sljedeći dan , naravno potpuno istinita priča , ušao sam u G-5 kako bih odletio u Afriku i održao govor u Nigeriji , u gradu Lagosu , na temu energije .
(trg)="26"> Следниот ден , во продолжение на мојата целосно вистинска приказна , се качив на Г-5 да летам до Африка за да оддржам говор во Нигерија , во градот Лагос ; темата беше енергија .
(src)="27"> Započeo sam govor pričajući im tu istu priču o događajima dan prije u Nashvilleu .
(trg)="27"> И го почнав говорот раскажувајќи им ја приказната за тоа што се случи претходниот ден во Нешвил .
(src)="28.1"> Ispričao sam im otprilike jednako kao i vama sada .
(src)="28.2"> Tipper i ja smo se vozili , Shoney 's , povoljni lanac obiteljskih restorana , ono što je čovjek rekao - smijali su se !
(trg)="28.1"> Им ја раскажав горе-долу на истиот начин на којшто пред малку ја споделив со вас .
(trg)="28.2"> Типер и ја се возевме самите себеси , Шоуни , ланец на нискобуџетни семејни ресторани , што кажа оној човек -- тие се смееа .
(src)="29"> Održao sam govor , a zatim se vratio u zračnu luku kako bih odletio nazad kući .
(trg)="29"> Го оддржав мојот говор , потоа се вратив на аеродромот за да го фатам летот за дома .
(src)="30"> Zaspao sam u zrakoplovu , dok nismo odjednom , usred noći , sletjeli na Azore kako bismo natočili još goriva .
(trg)="30"> Спиев во авионот , до моментот кога во сред ноќ , слетавме на Азорните Острови за да наполниме гориво .
(src)="31"> Probudio sam se , otvorili su vrata , a ja sam izašao na svjež zrak , pogledao sam van i vidio čovjeka kako trči preko piste .
(trg)="31"> Се разбудив , вратата беше отворена , излегов малку на свеж воздух , погледнав наоколу и видов еден човек како трча по пистата .
(src)="32.1"> Mahao je komadićem papira i vikao , " Zovite Washington !
(src)="32.2"> Zovite Washington ! "
(trg)="32.1"> Мавташе со некој лист , и викаше , " Јавете се во Вашинтон !
(trg)="32.2"> Јавете се во Вашингтон ! "
(src)="33.1"> I pomislio sam , usred noći , usred Atlantika , što bi to moglo biti krivo u Washingtonu ?
(src)="33.2"> Onda sam se sjetio kako bi toga moglo biti puno .
(trg)="33.1"> И си помислив , во сред ноќ , на сред Атлантик што ли е тоа што може да се случува во Вашингтон ?
(trg)="33.2"> Тогаш ми текна дека може да се еден куп работи .
(src)="34"> ( Smijeh )
(trg)="34"> ( Смеа )
(src)="35.1"> Ali , ispostavilo se da je moje osoblje bilo veoma uzrujano jer je jedna od nigerijskih dopisničkih kuća već napisala priču o mom govoru .
(src)="35.2"> I ta priča je već bila tiskana u gradovima diljem Sjedinjenih Američkih Država
(trg)="35.1"> Но тоа што на крај се дозна е дека мојот персонал беше крајно вознемирен бидејќи една новинска агенција во Нигерија веќе имала напишано сторија за мојот говор .
(trg)="35.2"> И веќе се испечатила во градови ширум САД
(src)="36"> -- bilo je tiskano u Montereyu , provjerio sam .
(trg)="36"> -- беше испечатена во Монтереј , проверив .
(src)="37.1"> Priča je išla ovako , " Bivši potpredsjednik Al Gore jučer je u Nigeriji najavio , ' Moja žena Tipper i ja otvorili smo lanac povoljnih obiteljskih restorana , nazvali smo ga Shoney 's , i sami ga vodimo . ' "
(src)="37.2"> ( Smijeh ) Prije nego što sam se uspio vratiti na teritorij SAD-a , David Letterman i Jay Leno već su počeli -- jedan od njih prikazao me s velikom kuharskom kapom , Tipper je govorila , " Još jedan hamburger , s pomfritom ! "
(trg)="37"> И сторијата почнуваше , " Поранешниот потпретседател Ал Гор изјави вчера во Нигерија , ' Мојата сопруга Типер и јас отворивме нискобуџетен семеен ресторан наречен Шоуни , и го управуваме сами . ' " ( Смеа ) Пред да имав време да се вратам на Американско копно , Дејвид Летерман и Џеј Лено веќе имаа почнато -- еден од нив покажа слика од мене со голема бела шефовска капа , и Типер како вели , " Уште еден бургер , со помфрит ! "
(src)="38"> Tri dana kasnije dobio sam lijepo , dugačko , rukom pisano pismo od svog prijatelja i partnera i kolege Billa Clintona u kojem je stajalo , " Čestitam na novom restoranu , Al ! "
(trg)="38"> Три дена подоцна , добив едно убаво , долго , на рака напишано писмо од мојот пријател и партнер и колега Бил Клинтон во коe што се велеше , " Честитки за новиот ресторан , Ал ! "
(src)="39"> ( Smijeh ) Volimo slaviti međusobne životne uspjehe .
(trg)="39"> ( Смеа ) Сакаме да си ги славиме успесите во нашите животи .
(src)="40"> Mislio sam govoriti o informacijskoj ekologiji .
(trg)="40"> Планирав да зборувам за информациска екологија .
(src)="41"> Ali razmišljao sam , obzirom da sam planirao napraviti doživotnu naviku dolazaka na TED da bih mogao o tome pričati drugi put .
(trg)="41"> Но мислев , бидејќи планирам да создадам доживотна навика да се враќам на ТЕД , можеби ќе зборувам за тоа некој друг пат ( Аплауз )
(src)="42"> ( Pljesak ) Chris Anderson : Dogovoreno !
(trg)="42"> Крис Андерсон : Договорено !
(src)="43.1"> Al Gore : Htio bih reći više o onome o čemu me većina vas zatražila da govorim .
(src)="43.2"> Što Vi možete učiniti u vezi klimatske krize ?
(trg)="43.1"> Ал Гор : Сакам да се фокусирам на оние работи за кои многумина од вас побараа да ги објаснам подетално .
(trg)="43.2"> Што можете да направите за климатската криза ?
(src)="44.1"> Započeo bih ...
(src)="44.2"> Pokazat ću neke nove fotografije , a sumirati ću samo četiri ili pet .
(trg)="44"> Сакам да почнам со -- Ќе ви покажам некои нови слики , и ќе рекапитулирам само четири-пет .
(src)="45"> A sad , prezentacija fotografija .
(trg)="45"> Сега , презентацијата на слајдови .
(src)="46"> Ažuriram je svaki put kad je predstavljam .
(trg)="46"> Ја ажурирам презентацијата секој пат .
(src)="47"> Dodajem nove fotografije zato jer naučim nešto novo svaki put kad je pokazujem .
(trg)="47"> Додавам нови слики бидејќи учам нешто ново секој пат кога ја покажувам .
(src)="48"> Nešto kao na pješčanoj plaži .
(trg)="48"> Тоа е како пречешлување на плажата , знаете ?
(src)="49"> Svaki put kad plima dođe i ode , pronađete neke nove školjke .
(trg)="49"> Секој пат кога плимата ќе надојде и потоа ќе си отиде , наоѓата уште по некоја школка .
(src)="50"> Samo u protekla dva dana dobili smo nove siječanjske temperaturne rekorde .
(trg)="50"> Во последните два дена , ги имавме новите рекордни температури за Јануари .
(src)="51"> Samo za Sjedinjene Američke Države .
(trg)="51"> Ова е само за САД .
(src)="52"> Povijesni prosjek u siječnju iznosi oko 0 ° C. Prošli mjesec prosjek temperature iznosio je 4 ° C.
(trg)="52.1"> Историски , просекот за Јануари е 0 степени целзиусови .
(trg)="52.2"> Минатиот месец беше 4 степени .
(src)="53"> Znam da ste htjeli još loših vijesti koje se tiču okoliša -- šalim se -- ali ovo su sumirani slajdovi ,
(trg)="53"> Знам дека сакавте уште повеќе лоши вести за животната средина -- се шегувам -- но ова се слајдовите каде што резимирам ,
(src)="54"> a zatim ću pokazati nove materijale o tome što vi možete učiniti .
(trg)="54"> а потоа ќе навлезам во новиот материјал околу тоа што вие можете да направите .
(src)="55"> Želio bih prvo elaborirati nekoliko ovih .
(trg)="55"> Но сакав да образложам некои од овие .
(src)="56"> Prije svega , ovo je projicirano odredište uz količinu kojom SAD doprinosi globalnom zatopljenju , uz sadašnje poslovanje .
(trg)="56.1"> Најпрво , ова е каде планираме да стигнеме со придонесот на САД кон глобалното затоплување , во вообичаени услови .
(trg)="56.2"> Ефикасност во крајното користење на струјата и користењето на целата енергија
(src)="57"> Učinkovitost u struji i u svoj energiji za krajnju potrošnju je voće s niskih grana .
(trg)="57"> е лесно дофатливо .
(src)="58"> Učinkovitost i očuvanje : to nije trošak , već profit .
(trg)="58"> Ефикасност и конзервација. не е трошок , туку е профит .
(src)="59"> Krivi je predznak .
(trg)="59"> Знакот е погрешен .
(src)="60"> Nije negativno , već je pozitivno .
(trg)="60"> Не е негативно , туку е позитивно .
(src)="61"> To su investicije koje se same isplaćuju .
(trg)="61"> Овие инвестиции се самоисплатливи .
(src)="62"> Ali isto tako su jako učinkovite u skretanju s naše staze .
(trg)="62"> Но исто така тие се многу ефективни во скршнувањето од нашиот пат .
(src)="63"> Automobili i kamioni -- pričao sam o tome na prezentaciji , ali želim da to stavite u perspektivu .
(trg)="63"> Автомобили и камиони - зборував за тоа во презентацијата , но сакам да го ставите во перспектива .
(src)="64"> To je laka , vidljiva meta za brigu , i trebala bi biti , ali više zagađenja dolazi od zgrada , nego od automobila i kamiona .
(trg)="64"> Тоа е лесна , видлива цел на грижа , и треба да биде , но има повеќе загадување кое придонесува кон глобално затоплување а кое доаѓа од градбите а не од автомобилите или камионите .
(src)="65"> Automobili i kamioni su jako značajni , a mi imamo najniže standarde na svijetu ,
(trg)="65"> Автомобилите и камионите се многу значајни , и ние ги имаме најниските стандарди во светот ,
(src)="66.1"> i trebali bi se osvrnuti na to .
(src)="66.2"> Ali to je dio slagalice .
(trg)="66.1"> и треба да го направиме нешто во врска со тоа .
(trg)="66.2"> Но тоа е дел од сложувалката .
(src)="67"> Učinkovitost drugog transporta je jednako važna kao i automobili i kamioni !
(trg)="67"> Нашата ефикасност во транспортот е исто толку битна колку и самите автомобили и камиони !
(src)="68"> Obnovljivi izvori na današnjoj razini tehnološke učinkovitosti , mogu napraviti ovoliko razlike , i s onim što Vinod , i John Doerr i drugi ,
(trg)="68"> Обновливите ресурси со моменталното ниво на технолошка ефикасност можат да направат толку разлика , и со тоа што Винод и Џон Доер , и други ,
(src)="69"> mnogi od vas ovdje -- puno ljudi koji su direktno uključeno u ovo -- taj rascjep će rasti puno brže od sadašnjih projekcija .
(trg)="69"> многу од вас тука -- многу луѓе директно инволвирани во ова -- овој дел ќе расте многу побрзо од моменталните проекции .
(src)="70"> Prikupljanje i uklanjanje ugljika -- to je što kratica CCS označava -- će vjerojatno postati ubojita aplikacija koja će nam omogućiti uporabu fosilnih goriva na siguran način .
(trg)="70"> Собирањето и изолирањето на јаглерод диоксидот -- на скратено CCS -- најверојатно ќе стане новата најбарана апликација што ќе ни овозможи да продолжиме да ги користиме фосилните горива на начин којшто е безбеден .
(src)="71"> Nismo još tamo .
(trg)="71"> Сеуште не сме таму .
(src)="72.1"> OK .
(src)="72.2"> Sada , što vi možete učiniti ?
(trg)="72.1"> Во ред .
(trg)="72.2"> Сега , што можете вие да направите ?
(src)="73"> Smanjite emisije u vašem domu .
(trg)="73"> Намалете ги загубите во вашиот дом .
(src)="74"> Većina tih rashoda je ujedno i profitabilna .
(trg)="74"> Многу од овие трошоци се исто така профитабилни .
(src)="75"> Izolacija , bolji dizajn , kupovanje zelene struje gdje možete .
(trg)="75"> Инсулација , подобар дизајн , купување на ' зелена ' енергија кога имате можност за тоа .
(src)="76"> Spomenuo sam automobile -- kupite hibrid .
(trg)="76"> Ги споменав автомобилите -- купете хибридно возило .
(src)="78"> Osmislite još par opcija koje su mnogo bolje .
(trg)="77"> Пронајдете други опции што се подобри .
(src)="79"> To je važno .
(trg)="78"> Многу е битно .
(src)="80"> Budite zeleni potrošač .
(trg)="79"> Бидете ' зелени ' потрошувачи .
(src)="81"> Izbor vam se pruža sa svime što kupujete , od stvari koje imaju snažan utjecaj ili mnogo manji utjecaj na globalnu klimatsku krizu .
(trg)="80"> Имате избор со се што купувате , помеѓу работи коишто имаат груб ефект или многу помалку груб ефект на глобалната климатска криза .
(src)="82.1"> Razmislite o ovome .
(src)="82.2"> Donesite odluku o životu bez ugljika .
(trg)="81.1"> Размислете околу ова .
(trg)="81.2"> Донесете одлука да живеете јаглерод-неутрален живот .
(src)="83"> Oni koji su dobri u brandingu , volio bih primiti vaš savjet i pomoć o načinu na koji bi se to moglo prenijeti i spojiti s većinom ljudi .
(trg)="82"> Оние од вас коишто се добри во брендирање , би сакал ваш совет и помош околу тоа како да го наречеме ова нешто ( климатската криза ) на начин што ќе значи нешто за повеќето од луѓето .
(src)="84"> Lakše je nego što mislite .
(trg)="83"> Полесно е отколку што мислите .
(src)="85"> Stvarno je .
(trg)="84"> Навистина е .
(src)="86"> Mnogi od nas ovdje su donijeli tu odluku i zapravo je prilično lagano .
(trg)="85"> Многу од нас тука ја имаат веќе донесено таа одлука и е навистина доста лесно .
(src)="87"> Smanjite svoje emisije ugljičnog dioksida s paletom izbora koje donesete , i zatim kupite ili prisvojite neutralizatore za ostatak koji niste potpuno smanjili .
(trg)="86"> намалете ги зрачењата на јаглерод диоксид со целиот спектар на одлуки што ги носите и потоа доплатете или допринесете за остатокот од зрачењата што не сте ги комплетно намалиле .
(src)="88"> A što to znači , je objašnjeno na climatecrisis.net .
(trg)="87"> А што тоа значи е детално објаснето на www.climatecrisis.net
(src)="89"> Tamo se nalazi kalkulator ugljika .
(trg)="88"> Има калкулатор за јаглеродни зрачења .
(src)="90"> Participant Productions su sazvali , uključujući moje aktivno sudjelovanje , vodeće svjetske programere za pisanje softvera iz područja tajanstvene znanosti izračuna ugljika kako bi konstruirali kalkulator ugljika koji je jednostavan za korištenje .
(trg)="89"> Продукцијата Партиципант ги собра , со моја активна инволвираност , водечките софтвер креатори во светот за оваа таинствена наука на калкулирање на јаглеродот , да конструираат калкулатор за јаглеродни зрачења којшто е лесен за користење .
(src)="91"> Možete vrlo precizno izračunati koja je vaša CO2 emisija , i onda će vam se ponuditi opcije za smanjenje .
(trg)="90"> Можете многу прецизно да пресметате кои се вашите CO2 зрачења , и потоа ќе ви бидат дадени опции за тоа како да ги намалите .
(src)="92"> I za vrijeme izlaska filma u svibnju , to će biti nadograđeno na 2.0 i moći ćemo kupovati neutralizatore pomoću klikova mišem .
(trg)="91"> И до моментот кога ќе се појави филмот во Мај , ова ќе биде ажурирано во 2.0 верзија и ќе имате можност со еден клик да купите компензации за вашите зрачења .
(src)="93"> Nadalje , razmislite o stvaranju vašeg poslovanja ugljično neutralnim .
(trg)="92"> Понатаму , размислете околу тоа да го направите вашиот бизнис јаглерод-неутрален .
(src)="94"> Ponovno , neki od nas su to napravili , i nije tako teško kao što mislite .
(trg)="93"> Повторно , некои од нас го имаат тоа направено , и не е толку тешко колку што мислите .
(src)="95"> Integrirajte klimatska rješenja u sve vaše inovacije , bez obzira pripadate li tehnološkoj , ili zabavnoj , ili zajednici dizajna i arhitekture .
(trg)="94"> Интегрирајте климатски решенија во сите ваши иновации , без разлика дали се од областа на технологијата , или забавата , или од дизајнот и архитектурата .
(src)="96"> Investirajte održivo .
(trg)="95"> Оддржливо инвестирајте .
(src)="97"> Majora je to spomenula .
(trg)="96"> Маџора го спомена ова .
(src)="98"> Slušajte , ukoliko ste investirali novac u menadžere kojima plaćate naknade na bazi njihove godišnje izvedbe , nikada se više nemojte žaliti na kvartalna izvješća menadžmenta .
(trg)="97"> Слушнете , ако имате инвестирано пари со менаџери коишто ги наградувате на база на годишните перформанси , немојте веќе да се жалите за кварталните менаџмент извештаи .
(src)="99"> S vremenom , ljudi naprave ono za što ih plaćate da rade .
(trg)="98"> Со тек на време , луѓето го прават тоа за кое што ги плаќате .
(src)="100"> I ako procjenjuju koliko će biti plaćeni za svoju investiciju u vaš kapital , temeljeno na kratkoročnim povratima , dobivat ćete kratkoročne odluke .
(trg)="99"> И ако тие судат колку ќе бидат платени според капиталот кој што го инвестирале , на база на краткорочните резултати , ќе добите краткорочни одлуки .
(src)="101"> Puno toga će se reći o tome .
(trg)="100"> Има уште многу да се каже околу тоа .