# hr/ted2020-1004.xml.gz
# ky/ted2020-1004.xml.gz
(src)="1"> Danas sam ovdje da vam pokažem svoje fotografije Lakota naroda .
(trg)="1"> Мен бүгүн бул жерде Лакота жергесинде тартылган сүрөттөрүмдү көрсөтмөкчүмүн .
(src)="2"> Veliki broj vas je vjerojatno čuo za Lakote , ili barem za veliku skupinu plemena nazvanu Sioux .
(trg)="2"> Көбүңүздөр Лакота тууралуу мурда уккансыздар , же жок дегенде андан чоңураак уруулар топтору жөнүндө мисалга , Сиу аттуу .
(src)="3"> Lakote su jedno od mnogih plemena koja su preseljena sa svoje zemlje u zarobljeničke ratne logore , danas zvane rezervatima .
(trg)="3"> Лакота уруусу башка бир топ уруулардай эле өз жерлеринен көчүрүлүп согуш абактарынын туткуну болуп калган андай жерлер азыркы мезгилде резервация-корук деп аталат .
(src)="4"> Pine Ridge rezervat , predmet današnje prezentacije , smješten je nekih 120 km jugoistočno od Black Hillsa u Južnoj Dakoti .
(trg)="4.1"> Pine Ridge ( Пайн Ридж ) аттуу резервациясы бүгүнкү алып баруумдун темасы болот .
(trg)="4.2"> Бул резервация Түштүк Дакотанын Black Hills ( Блэк Хилз ) деген жеринен болжол менен 120 км чакырым алыстыгында жайгашкан .
(src)="5.1"> Ponekad se naziva i zatvoreničkim ratnim logorom br .
(src)="5.2"> 334 i to je mjesto gdje sada Lakote žive .
(trg)="5"> Ал жерди кээ бирде дагы 334 номериндеги Согуш Абагынын Туткуну деп аташат , жана ушул жерде азыркы убакта Лакота уруусу жашайт .
(src)="6"> Ako je itko od vas čuo za AIM , American Indian Movement ( pokret za prava Indijanaca ) ili za Russella Meansa ili Leonarda Peltiera ili ustanka kod Oglala , tada znate da je Pine Ridge nulta točka za domorodačka pitanja u SAD-u .
(trg)="6"> Кана эмесе айткылачы , араңыздарда канчооңор AIM , башкача айтканда Америкалык Түпкүлүктүү Калктын Кыймылы тууралуу уктуңуздар эле же болбосо Russell Means ( Рассел Минз ) тууралуу , же Leonard Peltier ( Леонард Пелтиер ) жөнүндө , же Огалала уругунун бийликтегилер менен болгон тирешүүсүн билсеңиздер анда сиздер Пайн Ридж бул Америкадагы түпкүлүктүү элдин көйгөйлөрүн чечүү боюнча даана ортосу экендигин билесиздер .
(src)="7.1"> Dakle , pitali su me da danas malo govorim o svom odnosu s Lakotama , a to je dosta teško za mene .
(src)="7.2"> Zato što , ako niste primijetili po mojoj boji kože , ja sam bijelac , a to je ogromna prepreka u domorodačkom rezervatu .
(trg)="7.1"> Ошентип биздин бүгүнкү жолугушуубузда менден менин Лакота калкы менен болгон карым-катнашым тууралуу сүйлөп берүүнү суранышкан , а бирок чындыгында ушул жөнүндө сүйлөшүү мен үчүн абдан оор .
(trg)="7.2"> Анткени , эгер сиздер менин денемдин түсүн байкабай калсаңыздар , анда караңыздар , мен ак кишимин , анан бул жагдай Түпкүлүктүү калк резервациясында абдан чоң тоскоолдук болуп эсептелет .
(src)="8"> Danas ćete na mojim fotografijama vidjeti puno ljudi
(trg)="8"> Бүгүнкү менин сүрөттөрүмдө сиздер көп адамдарды көрөсүздөр ,
(src)="9"> s kojima sam se zbližio , koji su me prihvatili kao dio obitelji .
(trg)="9"> ал кишилер менен мен аябай жакын мамилелерди түздүм жана алар мени бир туугандай кылып эле тозуп алышты .
(src)="10.1"> Zvali su me bratom , ujakom i pozivali me nazad ponovno i ponovno tijekom pet godina .
(src)="10.2"> Ali u Pine Ridgu ću
(trg)="10.1"> Алар мени ага жана тайаке деп аташып беш жыл бою кайра кайра үйлөрүнө чыкырып жатышты .
(trg)="10.2"> Бирок Пайн Риджде
(src)="11"> uvijek biti onaj kojeg nazivaju wasichu ,
(trg)="11"> мен ар дайым " Уасишу " деген ысым менен кала берем ,
(src)="12"> a wasichu je Lakota riječ koja znači ne-Indijanac , ali druga verzija ove riječi glasi : „ onaj koji uzima najbolje meso za sebe “ .
(trg)="12"> Уасишу Лакота тилиндеги сөз жана ал түпкүлүктүү калк эмес дегенди билдирет , Васишу деген сөздүн дагы бир котормосу " өзүнө эттин эң сонун бөлүгүн алган адамды " билгизет .
(src)="13"> To je nešto što želim naglasiti – onaj koji uzima najbolji dio mesa .
(trg)="13"> Менин сөзүмдүн маңызы мына ушунда - эттин эң сонун бөлүгүн алган адамда болмокчу .
(src)="14"> To znači pohlepan .
(trg)="14"> Бул ач көздүктү билдирет .
(src)="15"> Sada bacite pogled oko sebe u gledalištu .
(trg)="15"> Мына ушул аудиторияда олтургандарды карагылачы .
(src)="16"> Nalazimo se u privatnoj školi na američkom zapadu , sjedimo u crvenim baršunastim stolicama s novcem u džepovima .
(trg)="16"> Биз мына Батыш Америкадагы жеке университеттеринде окуйбуз , азыр олтурганыбыз болсо кызыл тукабадан жабылган олтургучтар чөнтөктөрүбүздө тыйыныбыз жетиштүү .
(src)="17"> I ako promotrimo svoje živote , zaista smo uzeli najbolji komad mesa .
(trg)="17"> Биздин жашоолорубузду карасаңыздар , биз чындыгында эле эттин эң сонун бөлүктөрүн алганбыз .
(src)="18"> Zato pogledajmo nekoliko fotografija ljudi koji su izgubili da bismo mi mogli dobiti i imajte na umu da , kada gledate lica tih ljudi , to nisu slike samo Lakota , nego svih domorodaca .
(trg)="18"> Келгилечи бүгүн бул сүрөттөргө көңүл буралы көп нерселерге жетишсиз болгон адамдардын өмүрлөрүн көрөлү , аларды билели жана ал адамдардын беттерин көргөн сайын бул жалаң гана Лакота калкынын элестери эмес , бул баардык түпкүлүктүү калктын мүдөөсүн үчүн турган эл экендигин түшүнөлү .
(src)="19"> Na ovom komadu papira ispričana je povijest kakvu sam naučio od svojih Lakota prijatelja i obitelji .
(trg)="19"> Бул жөнөкөй кагаздын бетинде мен көргөн тарых барактары жана мен аны Лакота досторуман жана үй-бүлөмөн үйрөндүм .
(src)="20"> Sljedeće je vremenska linija svih dogovorenih sporazuma , prekršenih sporazuma i pokolja maskiranih u bitke .
(trg)="20"> Бул тарых барактары сүйлөшүлгөн жана бузулган келишимдерге согуш деп көз боемочулук болгон кыргын болгон окуялар менен белгилүү .
(src)="21.1"> Počet ću s 1824 . godinom .
(src)="21.2"> " Ono što je poznato pod imenom Ured za indijanska pitanja
(trg)="21.1"> Мен 1824 жыл менен баштаймын .
(trg)="21.2"> Түпкүлүктүү калк менен иштөө деп белгилүү болгон бөлүм
(src)="22"> osnovan je pod Odjelom rata , od počeka potencirajući agresivnost u našem odnosu prema Indijancima .
(trg)="22"> Согуш Департаментинин карамагында ачылып , баскынчылыктын баштапкы деңгээлин Түпкүлүктүү калк менен боло турган кызматташтыкта белгилеп койгон .
(src)="23"> 1851 . godina : Prvi ugovor u Fort Laramieju je sklopljen , jasno određujući granice zemlje Lakota naroda .
(trg)="23"> 1851 жыл : Форд Ларами биринчи келишимине кол коюлган , ал болсо Лакота Улутунун чек аралырын так белгилешкен .
(src)="24"> Prema ugovoru , to je zemlja samostalnog naroda .
(trg)="24"> Келишимге ылайык , ошол жерлер эгемендүү улуттун жерлери деп эсептелет .
(src)="25"> Da su se granice iz sporazuma održale -- a postojala je pravna osnova za to -- danas bi SAD izgledao ovako .
(trg)="25"> Эгер келишимдеги чек аралар ошол бойдон калганда - жана ошол мыйзам негиздерине ылайык ошондой эле болушу абзел - анда бүгүнкү күндөрү Кошмо Штаттары мындай болмок .
(src)="26"> 10 godina kasnije ,
(trg)="26"> 10 жылдан кийин ,
(src)="27"> Homestead Act , koji je i predsjednik Lincoln potpisao , propustio je bujicu bijelih doseljenika na domorodačku zemlju .
(trg)="27"> Линкольн Президенти Homestead Act ( Хоумстед Экт ) аттуу мыйзамды чыгарат , ага ылайык Түпкүлүктүү калктын жерлерине көптөгөн ак кишилер отурукташат .
(src)="28"> 1863 . godine : ustanak Santee Siouxa u Minnesoti završava vješanjem 38 Siouxa , što je najveće masovno pogubljenje u povijesti SAD-a .
(trg)="28"> 1863 : Минесота жерлеринде Санти Сиу калкынын көтөрүлүшү 38 Сиу адамдарын асып өлтүрүү менен аяктап , Ошол мезгилдеги Кошмо Штаттарынын эң чоң жазалоолорунан болот .
(src)="29"> Naredbu za pogubljenje potpisao je predsjednik Lincoln samo dva dana nakon što je potpisao zakon o ukidanju ropstva .
(trg)="29"> Бул жазалоо Линкольн Президентинин буйругу болгон да ал эми ага чейин эки күн мурун Линкольн укуктарды теңдетүүгө багытталган Emancipation Proclamation ( Имансипейшн прокламейшн ) аттуу мыйзамга кол койгон болчу .
(src)="30.1"> 1866 . godina , početak transkontinentalne željeznice – početak nove ere .
(src)="30.2"> Zemlju u središtu Lakota područja prisvojili smo si za
(trg)="30.1"> 1866 жылы трансматериктик темир жолун куруу - жаңы заманы башталат .
(trg)="30.2"> Биз бул темир поездер үчүн жана ал жолдорду кыскартыш үчүн
(src)="31"> željeznicu i vlakove .
(trg)="31"> жергиликтүү Лакота калкынын жерлерин тартып алдык .
(src)="32"> Na ugovore se više nije mislilo .
(trg)="32"> Келишимдердин дээрлик баардыгы ыргытылган болчу .
(src)="33.1"> Kao odgovor na to , tri plemena vođena Lakota poglavicom Crvenim Oblakom napala su i porazila američku vojsku više puta .
(src)="33.2"> Htio bih to ponoviti .
(trg)="33.1"> Ошондуктан Лакота калкынын үч уруулары чогулуп Кызыл Булут аттуу башчынын астында Кошмо Штаттардын аскер күчтөрүнө бир топ ирет чабуул жасап аларды утушат .
(trg)="33.2"> Мен ушул жерди кайталагым келет .
(src)="34"> Lakote su porazili američku vojsku .
(trg)="34"> Лакота Кошмо Штат аскерлерин утат .
(src)="35"> 1868 . godine : Drugi sporazum u Fort Laramieju jasno određuje neovisnost velikog Sioux naroda i vlasništvo Lakota nad svetim Black Hillsom .
(trg)="35"> 1868 : Экинчи Форд Ларами келишими Улуу Сиу Улутунун эгемендүүлүгүнө даана кепилдик берет жана Лакота элинин Black Hills ( Блэк Хилз ) аттуу сыйык жерлерине ээ экендигин көрсөтөт .
(src)="36.1"> Vlada također obećava i zemlju i pravo na lov u okolnim područjima .
(src)="36.2"> Obećajemo da će odsada zemlja Powder Rivera
(trg)="36.1"> Жана ошондой эле Кошмо Штат өкмөтү Лакота элине алардын жанында жайгашкан штаттарындагы башка жерлер боюнча жана уучулук боюнча укуктарын берүүгө сөз берет .
(trg)="36.2"> Биз мындан ары Powder River ( Паудер Ривер ) аймагы
(src)="37"> biti zabranjena za sve bijelce .
(trg)="37"> ак адамдардын баардыгына жабылат деген убада бердик .
(src)="38"> Taj sporazum činio se kao potpuna pobjeda za Crvenog Oblaka i Siouxe .
(trg)="38"> Ошентип бул келишим Кызыл Булут менен Сиу үчүн чоң утуш болду .
(src)="39"> Naglašavam da je to jedini rat u američkoj povijesti koji je vlada završila mirom u kojem su pristali na sve uvjete neprijatelja .
(trg)="39"> Чындыгында , Американын тарыхына таянсак жергиликтүү Америка өкмөтү тарыхта бир гана жолу ушул согушта тынчтык сүйлөшүүлөрун жүргүзүп душмандын баардык талаптарына баш ийген .
(src)="40"> 1869 . godina : Transkontinentalna željeznica je izgrađena .
(trg)="40"> 1869 : Трансматериктик темир жолунун салыныша аяктады .
(src)="41"> Počela je prevozite , između ostaloga , velik broj lovaca koji su započeli ubijati bizone na veliko , eliminirajući izvor hrane , odjeće i zaklona za Siouxe .
(trg)="41"> Бул жол менен ары бери көп нерселер ташылып , алар менен кошо көптөгөн аңчылар да жүргүнчү болушуп буфало , жапайы букаларга , аңчылык кылышып , букалар менен дүн сатуулук боюнча ишкердүүлүктү башташты , жана аны менен бирдикте Сиу элинин азык-түлүк жана кийим-кечелер булактарын жойушту .
(src)="42"> 1871 . godina : Dokument kojim se oduzima neovisnot indijanskim plemenima pretvorio je sve Indijance u štićenike vlade .
(trg)="42"> 1871 : Түпкүлүктүү калк боюнча бөлүштүрүү актысы бүтүн түпкүлүктүү калкты федералдык өкмөткө көз карандуу болгон чөлкөмдөргө айландырды .
(src)="43"> Usto , vojska je izdala naredbu o zabrani zapadnim Indijancima izlazak iz područja rezervata .
(trg)="43"> Буга кошумча атайын аскердик буйрук чыгарылып батыштык түпкүлүктүү калк резервациялардан тышка чыкпоого тыйуу салынат .
(src)="44"> Svi su zapadni Indijanci u tom trenutku postali ratni zarobljenici .
(trg)="44"> Бүтүндөй батыштык түпкүлүктүү калк ошол убакыттан баштап азыркы заманга чейин согуштун абактарында калуудо .
(src)="45"> Također 1871 . smo također prestali i sa sklapanjem ugovora .
(trg)="45"> 1871 жылы биз ошондой эле келишимдерди түзүү адатын токтоттук .
(src)="46"> Problem sa sporazumima je bio što su omogućavali plemenima da postoje kao samostalni narodi , a to nismo mogli dopustiti ;
(trg)="46"> Анткени келишимдер боюнча уруулар эгемендүү улут катары жашашмак , бирок биз болсо андайды каалабайт элек ;
(src)="47"> jer smo imali planove .
(trg)="47"> бизде башкача көз караштар бар болчу .
(src)="48"> 1874 . godina : General George Custer objavio je pronalazak zlata na području Lakota naroda , konkretno u području Black Hillsa .
(trg)="48"> 1874 : George Custer ( Жорж Кастер ) генералы Лакота жергесинде алтын кендери табылгандыгы тууралуу жарыя салып чыкты , ал кендер өзгөчө Black Hills ( Блэк Хилз ) жергесинде болгону айтылды .
(src)="49"> Vjesti o zlatu izazvale su masovne navale bijelih doseljenika na područje Lakota nacije .
(trg)="49"> Алтындын бар экендиги Лакота улутунун айланасына ак адамдардын көптөгөн санда көчүп келүүсүнө алып келди .
(src)="50"> Custer preporučuje Kongresu da pronađe način da se sporazumi s Lakotama prekinu što je prije moguće .
(trg)="50"> Кастер Конгресске атайын сунуш киргизет ага ылайык Лакота менен болгон келишим тез аранын ичинде токтотулуш кажети белгиленет .
(src)="51"> 1875 . godina : Počinje rat s Lakotama zbog kršenja ugovora iz Fort Laramieja .
(trg)="51"> 1875 : Лакота согушу башталат анын негизги себеби болуп Форт Ларами келишиминин бузулушу болот .
(src)="52"> 1876 . godina : 26 . srpanj na putu da napadne jedno selo Lakota , Custerova konjica je u potpunosti poražena u bitci kod Little Big Horna .
(trg)="52"> 1876 : Июль айынын 26сы Лакота кыштагын чалгындоо аракетинде Кастердин 7чи кавалерия бөлүгү талкаланат да бул кармаш Little Big Horn ( литл биг хорн ) - Кичинекей Чоң Мүйүз атына конот .
(src)="53"> 1877 . godine : Veliki Lakota ratnik i poglavica Ludi Konj predaje se kod Fort Robinsona .
(trg)="53"> 1877 : Crazy Horse ( крейзи хорз ) аттуу Лакота элинин мыкты берени жана башчысы Форт Робинзон жергесинде курчалат .
(src)="54"> Kasnije je ubijen u pritvoru .
(trg)="54"> Кийинчерек ал түрмөдөн өлтүрүлөт .
(src)="55"> 1877 . godine smo također uspjeli naći način kako zaobići odrednice sporazuma u Fort Laramieju .
(trg)="55"> Ошол эле 1877 жылы биз дагы бир амал таап Форт Ларами келишдерин одоно буздук .
(src)="56.1"> Novi sporazum predstavljen je poglavicama i vođama Siouxa , poznat i kao kampanja " prodaj ili umri od gladi " .
(src)="56.2"> Potpišite sporazum ili nema hrane za vaše pleme .
(trg)="56.1"> Биз Сиу башчыларына жана аттуу-баштууларына жаңы келишим тартууладык ал келишим " сат же ачкалыкта кал " деген маанайда болгон .
(trg)="56.2"> Келишимге кол коюуу же болбосо урууң азык-түлүксүз калат деген шарттар коюлат .
(src)="57"> Samo je 10 % odraslih muškaraca potpisalo .
(trg)="57"> Ал келишимдерге калктагы улуулардын 10 пайызы гана кол коет .
(src)="58"> Sporazum iz Fort Laramieja zahtijevao je da se barem tri četvrtine plemena odrekne zemlje .
(trg)="58"> Форт Ларами келишимине ылайык уруунун жок дегенде үчтөн же төрттөн бир бөлүгү жерлерди берүү үкугуна ээ болгон .
(src)="59"> Taj je članak očito ignoriran .
(trg)="59"> Албетте келишимдеги бул берене жокко салынган .
(src)="60"> 1887 . godina : Dawes ukaz .
(trg)="60"> 1887 : Dawes ( Доуз ) актысы .
(src)="61"> Prestaje zajedničko vlasništvo nad zemljom rezervata .
(trg)="61"> Резервациядагы жерлерге болгон коомдук менчиктик аяктайт .
(src)="62"> Ona je sasjeckana na dijelove koji su podijeljeni pojedincima osobno , a višak je zbrinut .
(trg)="62"> Резервациялар 160 акр өлчөмдөгү бөлүкчө жерлерине бөлүнүп түпкүлүктүү калкка бөлүштүрүлөт жана калган үлүш жерлердин баары жоюлат .
(src)="63"> Plemena su izgubila ogromna područja .
(trg)="63"> Ошентип , уруулар миллиондогон акр өлчөмдөгү жерлерден ажырайт .
(src)="64"> Američki san o pojedinačnom vlasništvu nad zemljom ispao je kao pametna izlika da se područja rezervata podijele sve dok ništa nije ostalo .
(trg)="64"> Америкалык жерге болгон жеке менчик кыялдануу ушундай амал жолу аркылуу келип резервация жерлеринен эч нерсе калмайынча бөлүштүрүлө берген .
(src)="65"> Taj potez uništio je rezervate , omogućivši lakšu daljnju podjelu i prodaju sa svakom novom generacijom .
(trg)="65"> Биринчиден , көчүп келүү резервацияларды талкалаган , жана аны андан ары бөлүштүрүп , майдалап сатуу муундан муунга улана берген .
(src)="66"> Većina onog viška zemlje sada je u vlasništvu bijelih rančera .
(trg)="66"> Көпчүлүк үлүш жерлер жана резервациялардын чегинде жайгашкан көптөгөн жеке жерлер азыркы убакта ак фермерлердин колунда .
(src)="67"> Još jednom , najbolja zemlja odlazi u ruke wasichua .
(trg)="67"> Кайрадан жакшы жерлерге Уасишу ээ болду .
(src)="68"> Vjerujem da je 1890 . godina najvažnija u ovoj prezentaciji .
(trg)="68"> 1890 жыл менин оюмча бул слайттардын арасында эң маанилүү күн .
(src)="69.1"> To je godina masakra kod Wounded Kneeja .
(src)="69.2"> 29 . prosinca
(trg)="69.1"> Бул жылы Wounded Knee ( Вундид Нии ) аттуу кандуу коогалаңы болгон .
(trg)="69.2"> Декабрдын 29нда
(src)="70"> čete američke vojske opkolile su Sioux tabor kod potoka Wounded Knee i poubijale 300 ratnih zarobljenika zajedno s poglavicom Velikim Stopalom , koristeći novo oružje koje izbacuje eksplozivne čahure nazvan Hotchkiss pištolj .
(trg)="70"> Америкалык аскерлер Вундид Нии булуңунда Сиу эли жайгашкан айылды курчоого алат жана Big Foot ( Биг Фуд ) аттуу эл башчысы менен бирдикте 300дөй жергиликтүү калкты аёсуз өлтүрүшөт , бул кандуу окуяда аскерлер жаңы куралды колдонушат ал автоматтык октор менен атылган Hotchkiss ( Хотчкис ) аттуу мылтыгы болгон .
(src)="71"> Za ovu takozvanu bitku dodijeljeno je 20 kongresnih medalja za čast 7 . konjičkoj .
(trg)="71"> Бул салгылашуу деп аталган өлтүрүүлөр үчүн 20 Конгресстик эрдик үчүн медалдар 7чи кавалериянын жоокерлерине берилген .
(src)="72"> Do današnjeg dana , to je najveći broj medalja za čast dodijeljen za jednu bitku .
(trg)="72"> Бүгүнкү күндө , салгылашуулардын арасындагы эң жогорку дэңгээлде ыйгарылган бул медал чоң сыйлыктуу медал болуп эсептелет .
(src)="73"> Znači , više je medalja podijeljeno za pokolj žena i djece nego za bilo koju bitku iz I. i II. svjetskog rata , Koreje , Vijetnama , Iraka i Afganistana .
(trg)="73"> Мына ушул медалдардын көпчүлүгү аялдар менен жаш балдарды ырайымсыз жок кылуу үчүн берилген мындай сыймыка жетүү Биринчи Дүйнөлүк согушта да , Экинчи Дүйнөлүк согушта да , Корея , Вьетнам , Ирак жана Афганистан согуштарында да болгон эмес .
(src)="74"> Masakr kod Wounded Kneeja smatra se krajem indijanskih ratova .
(trg)="74"> Вундид Нии кандуу коогалаңы түпкүлүктүү калктын согушунун аяктоосу деп эсептелет .
(src)="75"> Kadgod posjetim lokaciju masovne grobnice kod Wounded Kneeja , ne vidim samo grob za Lakote ili Siouxe , nego za sve domorodačke narode .
(trg)="75"> Мен кайсыл гана жактагы Вундид Нииде каза тапкандардын жайларына барбайын , мен ал жайларды жалаң гана Лакота же Сиу элдердики эмес бирок баардык түпкүлүктүү элдердин жайларындай көрөм .
(src)="76"> Sveti čovjek Black Elk je rekao : " Tada još nisam znao koliko toga je završeno .
(trg)="76"> Black Elk ( Блэк Илк ) аттуу ыйык киши айткан бир сөз бар , " Ошондо эмне жок болуп , түгөнгөндүгүн мен билбей калдым .
(src)="77"> Kada sada pogledam unazad iz te visoke pozicije svojih starih godina , još uvijek vidim poklane žene i djecu kako leže raštrkani širom klanca jednako jasno kao što sam ih vidio kad su mi oči još bile mlade .
(trg)="77"> Азыркы карыган жашымда артымды кылчайып караганымда Баягы өтүп кеткен аялдар менен жаш балдардын ар тарапта үйүлүп жаткан денелери кадимки эле ийилген капчыгайды бойлоп мен аларды көргөндө сайды көргөндөй болуп алардын жаш көздөрү элесимде .
(src)="78"> I vidim da je još nešto umrlo tamo u krvavom blatu i bilo pokopano u mećavi .
(trg)="78"> Ошол кандуу жерде дагы башка нерсе түбөлүко жок болгондугун көрөм ал ажал октору менен кошо жерге көмүлгөн .
(src)="79"> Umro je san jednog naroda ,
(trg)="79"> Ал адамдардын келечеке болгон тилектери жок болгон ,
(src)="80"> a bio je to prekrasan san . "
(trg)="80"> жана ал тилектер аябай сонун болгон . "
(src)="81"> S tim događajem započelo je novo razdoblje u indijanskoj povijesti .
(trg)="81"> Бүгүнкү күн менен Түпкүлүктүү Америка Элинин тарыхында жаңы доор пайда болду .
(src)="82.1"> Sve možemo promatrati u okviru događaja prije i poslije Wounded Kneeja .
(src)="82.2"> Zato što je tada , s prstima na okidačima Hotchkiss pištolja , američka vlada javno obznanila svoje stavove prema pravima Indijanaca .
(trg)="82.1"> Баардык нерселерди ченесе болот Вундид Нии окуясына чейин жана андан кийин .
(trg)="82.2"> Анткени накта ошол учурда Хотчкисс мылтыктарын мээлеп туруп Америка өкмөтү түпкүлүктүү калктын укуктарына болгон көз карашын ачык көрсөткөн .
(src)="83.1"> Umorili su se od sporazuma .
(src)="83.2"> Umorili su se od svete zemlje .
(trg)="83.1"> Анткени алар келишимдерден чарчаган .
(trg)="83.2"> Алар ыйык дөбөлөрдөн чарчаган .
(src)="84"> Umorili su se od plesa duhova .
(trg)="84"> Алар арбак бийлеринен чарчаган .
(src)="85"> I umorili su se od svih problema što su ih Siouxi donosili .
(trg)="85"> Иши кылса алар Сиу элинин келип чыккан баардык ыңгайсыздыктарга чарчаган .
(src)="86"> Zato su iznijeli svoje topove .
(trg)="86"> Ошондуктан алар түпкүлүктүү калкка өзүлөрүнүн эрежелерин алып келишкен .
(src)="87"> " Sada želite biti Indijanci " , rekli su s prstom na okidaču .
(trg)="87"> " Мындан ары силер Түпкүлүктүү калк - Indian ( Индиан ) " болосуңар деп , мылтыктары менен жергиликтүү калкты мээлеп маселени чечишкен .
(src)="88"> 1900 . godina : populacija američkih indijanaca dosegla je najniži broj – manje od 250.000 , u usporedbi s procijenjenih 8 milijuna 1492 . godine .
(trg)="88"> 1900 : Америкадагы Түпкүлүктүү калктын саны эң төмөнкү дэңгээлге жетти - 250,000 ден аз болду , салыштырып келгенде бул калк 1492 жылы 8 миллиондогон санды түзгөн .
(src)="89"> Ubrzajmo .
(trg)="89"> Шумдук ылдамдыктагы көрсөткүч .
(src)="90"> 1980 . godina : u najdužoj parnici u američkoj povijesti , Sioux narod protiv SAD-a , odlučivao je Vrhovni sud SAD-a .
(trg)="90"> 1980 : Америка тарыхындагы эң чоң убакытка созулган сот Сиу улуту менен Америка Кошмо Штаттарынын ортосундагы мамилени териштирип Американын Жогорку Соту тарабынан каралган .
(src)="91"> Sud je zaključio da , kada su Siouxi preseljeni u rezervate i 2.832.799,495 hektara njihove zemlje bilo je otvoreno za istražitelje i naseljenike , uslovi drugog sporazuma iz Fort Laramie su prekšeni .
(trg)="91"> Соттун чечими боюнча , Сиу элин резервация жерлерине көчүрүү жана алардын жети миллион акр чакырымдагы жерлери жер изилдөөчүлөр жана отурукташа турган көчмөндөр үчүн берилгени Форд Ларами экинчи келишиминин шарттарынын одоно бузулгандыгы тууралуу тыянак чыгарган .
(src)="92.1"> Sud je zaključio da je područje Black Hillsa ilegalno uzeto te da se mora isplatiti odšteta plus kamata narodu Siouxa .
(src)="92.2"> Kao isplatu za Black Hills ,
(trg)="92.1"> Сотко ылайык Блэк Хилз жерлери мыйзамсыз түрдө тартылып алынган жана ал жерлердин алгачкы баасына пайыз кошулуп Сиу улутуна толук бойдон төлөнүшү керек деген тыянак чыгарылат .
(trg)="92.2"> Блэк Хилз үчүн төлөнө турган акы катары
(src)="93"> sud je dodijelio samo 106 milijuna dolara narodu Siouxa .
(trg)="93"> Сот 106 миллион гана долларды Сиу улутуна берилсин деп чечим чыгарат .
(src)="94"> Oni su taj novac glasno odbili : " Black Hills nije na prodaju . "
(trg)="94"> Сиу эли ал акчадан баш тартат жана " Блэк Хилз жерлери сатылбайт " деген ураан менен кала берет .
(src)="95"> 2010 . godina : statistika o domorodačkoj populaciji danas , više od stoljeća nakon masakra kod Wounded Kneeja , otkriva o ostavštinu kolonizacije , prisilne migracije i kršenja odrednica sporazuma .
(trg)="95"> 2010 : Бүгүнкү күндөгү Түпкүлүктүү калктын статистикасы , Вундид Нии коогалаңынан бир кылым убакыттан кийин , колониялык мурастын ачыка чыгышы , зомбулуктап элди көчүрүү жана келишимдердин одоно бузулган окуяларга бай болду .
(src)="96"> Nezaposlenost u Pine Ridge rezervatu kreće se od 85 do 90 posto .
(trg)="96"> Пайн Ридж Түпкүлүктүү калктын резервациясындагы жумушсуздук 85 жана 90 пайыз ортосунда белгиленет .
(src)="97.1"> Nove zgrade ne mogu se izgraditi , a postojeće se raspadaju .
(src)="97.2"> Mnogi su beskućnici ,
(trg)="97.1"> Америкадагы үй-жай менен камсыз кылуу кызматы жаңы үйлөрдү сала албайт , ал эми азыркы турган турак жайлар акырындан кыйрап жатышат .
(trg)="97.2"> Көпчүлүк эл үй-жайсыз ,
(src)="98"> a i oni koji imaju domove moraju ih dijeliti nekad i s 5 obitelji .
(trg)="98"> ал эми үйлөрү барлар чирип бара жаткан имараттарда беш үй-бүлөөгө чейин жашашат .
(src)="99"> 39 posto kuća u u Pine Ridge-u nema struje .
(trg)="99"> Пайн Ридждеги 39 пайыз үйлөрүндө свет жок .
(src)="100"> Najmanje 60 posto kuća u rezervatu ima problema s crnom plijesni .
(trg)="100"> Резервациядагы дээрлик 60 пайыз үйлөр көк дат менен капталган .