# he/ted2020-10.xml.gz
# ku/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> עם כל החששות הלגיטימיים על איידס , שפעת העופות -- ואנו נשמע על זה מד " ר בריליאנט המבריק מאוחר יותר -- אני אדבר על מגיפות אחרות , מחלות לב , כלי דם , סוכרת ויתר לחץ דם שהן ניתנות למניעה לחלוטין עבור לפחות 95 אחוז של אנשים , על ידי שינוי תזונה ואורח חיים .
(trg)="1"> لەگەڵ ئەو هەموو گرنگیدانە بە نەخۆشی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە هەندێک زانیاری تر لەو بارەیەوە دەبیستین لە لایەن زانای بلیمەت ، دکتۆر بریلیانت دەمەوێت باس لە چەند نەخۆشی یەکی تریش بکەم ، لەوانە نەخۆشی دڵ و مولولەکانی خوێن ، شەکرە و هەروەها بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن کە هەموو ئەم نەخۆشیانە دەکرێت ڕیگریان لێ بکرێت لانی کەم لە % ٩٥ ی خەڵکی دا تەنها بە گۆڕینی سیستمی خۆراکیان و شیوازی ژیانیان
(src)="2"> מה שקורה הוא שיש גלובליזציה של מחלות , כשאנשים מתחילים לאכול כמונו , ולחיות כמונו , ולמות כמונו . בתוך דור אחד , אסיה עברה מאחת מהנמוכות בעולם בשכיחות מחלות לב , השמנת יתר וסוכרת , לאחת מהגבוהות . באפריקה , מחלות הלב שוות למספר מקרי המוות מאיידס ברוב המדינות .
(trg)="2"> ئەوەی کە ڕوو دەدات ئەوەیە کە نەخۆشییەکان بە جیهانی بوون ، چونکە خەڵکی وەک ئێمە نان دەخۆن ، وەک ئێمە دەژین ، هەروەها وەک ئێمەش دەمرن بە تایبەتی لە نەوەیەکی دیاری کراودا ، بۆ نمونە ئاسیا لە نزمترین ئاستی ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ و قەڵەوی و شەکرەوە گۆڕدرا بۆ بەرزترین ئاست . لە ئەفریقاش ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ یەکسانە بە ڕێژەی قوربانیانی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە لە زۆربەی وڵاتاندا
(src)="3"> לכן יש לנו כאן חלון הזדמנויות בו אנו צריכים לעשות שינוי חשוב שיכול להשפיע על החיים של מיליוני אנשים , ולהחיל רפואה מונעת בתפוצה גלובלית .
(trg)="3"> کەواتە ئێمە ماوەیەکی کاتی ناسکمان هەیە ، کە پێویستە لەسەرمان گۆڕانکارییەکی گرنگ درووست بکەین کە بتوانێت کاریگەری لەسەر ژیانی ملیۆنەها کەس درووست بکات هەروەها کار بکەین لەسەر شیوازێکی پزیشکی لە پێوەرێکی جیهانی دا
(src)="4"> מחלות לב וכלי דם עדיין הורגות יותר אנשים - לא רק אצלנו , אלא גם בכל העולם , יותר מאשר כל הדברים האחרים גם יחד , למרות שזה ניתן למניעה מוחלטת לכולם כמעט .
(trg)="4"> نەخۆشییەکانی دڵ و خوێن ، تا ئێستاش زیاتر و زیاتر خەڵک دەکوژن نەک بەتەنها لەم وڵاتەدا ، بەڵکو لە سەر تا سەری جیهاندا -- لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا دەتوانرێت ڕێگری لە تووشبوونی خەڵکی بەم نەخۆشیانە بکرێت
(src)="5"> זה לא רק ניתן למניעה , זה ממש הפיך . במשך 29 השנים האחרונות הצלחנו להראות שעל-ידי שינוי בתזונה ואורח חיים , ניתן להוכיח בטכנולוגיה מתקדמת כמה עוצמה יש בהתערבות קלה עם טכנולוגיה נמוכה בעלות נמוכה . בדיקה של העורקים , לפני ואחרי שנה , וסריקות PET של הלב .
(trg)="5"> تەنها هێندە نی یە کە بتوانرێت ڕێگری بکرێن : بەڵکو لە ڕاستیدا دەکرێت پێچەوانەش بکرێنەوە . هەروەها لەم ٢٩ ساڵەی ڕابردوودا توانیمان ئەو ڕاستییە بخەینە ڕوو کە بە گۆڕینی ژەمە خواردنەکان و جۆرێتی ژیانمان دەتوانین ئەو کارە بکەین ، بە بەکارهێنانی ئامێری پێشکەوتووی گران بەها , کە پێوەرێکی تەواوە بۆ سەلماندنی بەهێزی ئەو تاکتیکە ساکارانە ئەو ڕاستیەمان سەلماند ، کە وەک کەمترین بڕی تێچوونی چارەسەر کردن تەماشا دەکرێن -- هەر وەها بە پێوانە کردن و لێکۆڵینەوە لە مولولەکانی خوێن بە ئامێری تایبەت لە ماوەی ساڵێکدا و ڕوانین لە مولولەکانی خوێن بە تیشک
(src)="6"> לפני כמה חודשים פרסמנו את המחקר הראשון שמראה למעשה שאפשר להפסיק או להפוך את התקדמות סרטן הערמונית על ידי ביצוע שינויים בתזונה ואורח חיים , ו 70 אחוז נסיגה בצמיחת הגידול , או עיכוב של צמיחת הגידול , לעומת רק 9 אחוז בקבוצות ביקורת .
(trg)="6"> چەند مانگێک لەمەوبەر -- هەستاین بە بڵاو کردنەوەی یەکەمین لێکۆڵینەوەمان ، ئەوەی نیشان دەدا کە ئێوە دەتوانن ڕێگری بکەن لە توشبوون بە شیرپەنجەی پڕۆستات بە گۆڕینی جۆرێتی ژیان و ژەمە خواردنەکەکان ، هەروەها لە سەدا ٧٠ ی قەبارەی خانە شێر پەنجەییەکان کەمدەکاتەوە ، یاخود گەشەکردنیان دەوەستێنێت ، بە بەراورد کردنیان لەگەڵ % ٩ ی خانەکانی تر
(src)="7"> וגם ב-MRI ו - ספקטרוסקופיה MR כאן , הגידול בפעילות בלוטת הערמונית מסומן באדום - אפשר לראות שהיא פוחתת אחרי שנה .
(trg)="7"> هەروەها لەم ( ئێم - ئاڕ-ئای ) یەدا دەبینن کە خانە توشبووەکان بە شێرپەنجە ڕەنگیان سورە -- دەتوانن ببینن کە چۆن پاش ساڵێک کەمبوونەتەوە
(src)="8"> בהשמנת יתר , שני שליש מהמבוגרים ו 15 אחוזים של ילדים . מה שבאמת מדאיג היא סוכרת כי היא גדלה ב-70 אחוזים ב-10 השנים האחרונות , וזה יכול להיות הדור הראשון שבו תוחלת החיים של הילדים שלנו תהיה קצרה משלנו . זה מעורר רחמים , וזה ניתן למניעה .
(trg)="8"> ئێستا نەخۆشی قەڵەوی لە ئارادایە : دوو لەسەر سێی لاوان و لەسەدا پانزەی منداڵان ئەم نەخۆشیەیان هەیە ، ئەوەی کە زۆر گرنگە بەلای منەوە ئەوەیە کە ڕێژەی نەخۆشی شەکرە بە ڕێژەی % ٧٠ زیادی کردووە لەم ١٠ ساڵەی ڕابردوودا ، کە پێدەچێت ئەمان ببنە یەکەمین جیل کە تێیدا منداڵەکانمان ژیانێکی کورتتریان هەبێت وەک لە ئێمە ، ئەمە جێگەی داخە ، هەروەها ئەمە دەتوانرێت ڕێگری لێ بکرێت
(src)="9"> אלה לא תוצאות הבחירות , אלה הם אנשים - מספר האנשים הסובלים מהשמנת יתר על פי מדינה , החל משנת 85 , 86 , 87 - אלה מאתר האינטרנט של הסי .די .סי - 88 , 89 , 90 , 91 - יש קטגוריה חדשה - 92 , 93 , 94 , 95 , 96 , 97 , 98 , 99 , 2000 , 2001 - זה נהיה יותר גרוע . אנחנו מתדרדרים [ צחוק ] . מה אפשר לעשות לגבי זה ? התזונה שיכולה לרפא מחלות לב וסרטן היא תזונה אסיאתית .
(trg)="9"> ئەوان تەنها ئەنجامی هەڵبژاردنەکان نین ، بەڵکو ئەوان مرۆڤن -- ژمارەی تووشبوان بە قەڵەوی لە ویلایەتەکەماندا لە ٨٥ ، ٨٦ ، ، ٨٧-ەوە دەستی پێکردووە ، ئەمانە بە گوێرەی وێب سایتی کۆنترۆڵ کردنی نەخۆشییەکان ، ٨٨ ، ٨٩ ، ٩٠ ، ٩١ --- ئێوە ڕیکخستنێکی نوێ دەبینن -- ٩٢ ، ٩٣ ، ٩٤ . ٩٥ ، ٩٦ ، ٩٧ ، ٩٨ ، ٩٩ ، ٢٠٠٠ ، ٢٠٠١ -- تا بێت خراپتر دەبێت ، ئێمە ( بە سێوەیەک لە شێوەکان گەشە دەکەین ( پێکەنین ئێستا ، ئێما دەتوانین لەو بارەیەوە چی بکەین ؟ لە ڕاستیدا . ئێوە دەزانن کە ئەو شیوازە خواردنەی کە ئێمە بۆمان دەرکەوتووە کە دەتوانێت نەخۆشییەکانی دڵ ە شێرپەنجە پێچەوانە بکاتەوە ، شێوازی خواردنی ئاسیاییە
(src)="10"> אבל באסיה מתחילים לאכול כמונו וזו הסיבה שהם מתחילים לחלות כמונו .
(trg)="10"> بەڵام خەڵکی ئاسیاش ئێستا وەک ئێمە نان دەخۆن ئەمەش هۆکاری ئەوەیە کە ئەوانیش نەخۆش دەکەون وەک ئێمە
(src)="11"> אני עובד עם חברות מזון שיכולות לייצר מזון בריא , כייפי , פריך ונוח לאכילה . אני מייעץ למקדונלד ' ס , פפסיקו , ConAgra , סייפוויי , ובקרוב דל מונטה , והם חושבים שזה משתלם .
(trg)="11"> من لەگەڵ چەندین کۆمپانیای گەورەی خواردەمەنیدا کارم کردووە . دەتوانن خۆراکی خۆش و بە تام و هەروەها گونجاو لە ڕووی تەندروستییەوە ئامادە بکەن ، بۆ نمونە ، من بەڕێوبەرایەتی " ماکدۆناڵد و پیپسی و کۆناگرا و سەیف وەی " و هەروەها بەم زووانەش بەڕیوبەرایەتی " دێڵ مۆنت " دەکەم ، ئەوان دەڵێن ئەمە بازرگانییەکی باشە
(src)="12"> הסלטים במקדונלד ' ס מקורם בעבודה זו . בפפסי , שני שליש מהצמיחה מגיע מהאוכל הבריא .
(trg)="12"> ئەو زەڵاتانەی کە لە ماکدۆناڵد پێشکەش دەکرێن بەرهەمی کار کردنن -- بە نیازن زەڵاتەی ئاسیاییش بهێنن . لە کۆمپانیای پیپسیش ، دوو لەسەر سێی هۆکاری گەشەکردنیان خواردنە باشەکانیانە
(src)="13"> אז אם אנחנו יכולים לעשות את זה , אפשר להפנות משאבים עבור רכישת תרופות שבאמת צריכים לטיפול באיידס , מלריה ומניעת שפעת העופות . תודה .
(trg)="13"> کەواتە ئەگەر بتوانین بەم شێوەیە کار بکەین ، ئەوکاتە دەتوانین ئەو داهاتانە بپارێزین کە بەکاریان دەهێنین بۆ کڕینی دەرمانی پێویست بۆ چارەسەرکردنی ئایدز و مەلاریا وە هەروەها ئەنفلۆنزای باڵندە . سوپاس
# he/ted2020-1006.xml.gz
# ku/ted2020-1006.xml.gz
(src)="1"> האם אתם מרגישים לפעמים המומים לגמרי כאשר אתם נתקלים בבעיה מורכבת ?
(trg)="1"> ئایا هەرگیز هەستت کردووە نقوم بویت کاتێ روبەڕوی کێشەیەکی ئاڵۆز بویتەوە ؟
(src)="2"> אנסה לשנות זאת בפחות משלוש דקות .
(trg)="2"> باشە ، هیوام وایە لە ماوەی کەمتر لە سێ خۆلەکدا ئەمە بگۆڕین
(src)="3"> אני מקוה לשכנע אתכם שמורכב אינו בהכרח מסובך .
(trg)="3"> هیوادارم قایلت بکەم بەوەی ئاڵۆز هەمیشە مانای ئاڵۆسکاو ناگەیەنێت
(src)="4"> לכן עבורי , באגט המעוצב היטב , טרי מתנור , הוא מורכב , אבל לחם-גבינה תופח עשוי מבצל קארי וזיתים ירוקים הוא מסובך .
(trg)="4"> بە لای منەوە ، نانێکی باگێتی باش کە تازە لە فڕن دەرهێنرابێت شتێکی ئاڵۆزە بەڵام نانێکی کاری و پیاز و زەیتونی سەوز و پەنیر شتێکی ئاڵۆسکاوە .
(src)="5"> אני אקולוג , ואני חוקר מורכבות .
(trg)="5"> من کەسێکی ژینگەناسم و ئاڵۆزی دەخوێنم .
(src)="6"> אני אוהב מורכבות . ואני חוקר זאת בעולם הטבע , את הקשרים ההדדיים בין המינים .
(trg)="6"> من حەزم لە ئاڵۆزییە . و لێکۆڵینەوە لە ئاڵۆزییەکانی جیهانی سروشتیدا و لە پەیوەندییەکانی نێوان توخمەکاندا دەکەم .
(src)="7"> אז הנה רשת מזון , או מפת קשרי ההזנה בין מינים החיים באגמים הרריים בהרי קליפורניה .
(trg)="7"> ئەمە تۆڕی خۆراکە یاخود نەخشەی خۆراکی نێوان توخمەکان کە لە دەریاچەکانی ئەلپاینی ناو چیاکانی کالیفۆرنیا دەژین .
(src)="8"> וזה מה שקורה לרשת המזון כאשר היא מתאכלסת בדג זר שמעולם לא חי שם קודם .
(trg)="8"> ئەو تۆڕی خۆراکەش بەم جۆرە دەگۆڕێت کاتێ ماسییەکی بۆ زیاد بکرێ کە پێشتر لەو ژینگەیەدا نەبوبێت
(src)="9"> כל המינים הצבועים באפור נעלמים .
(trg)="9"> ئەو هەمو توخمە خۆڵەمێشییانە لەناودەچن
(src)="10"> חלקם על סף הכחדה .
(trg)="10"> هەندێکیان لە راستیدا لەسەر لێواری لەناوچونن .
(src)="11"> באגמים שיש בהם דגים יש יותר יתושים , למרות שהם אוכלים אותם .
(trg)="11"> ئەو دەریاچانەی کە ماسییان هەیە مێشولەیان زۆرترە ، هەرچەندە ماسییەکان دەیانخۆن .
(src)="12"> התוצאות האלו היו כולן בלתי צפויות מראש , אבל אנו מגלים שניתן לחזותן .
(trg)="12"> ئەم کاریگەرییانە هەمویان نەزانراو بون . بەڵام ئێستا بۆمان دەرکەوتووە کە پێشبینیکراون .
(src)="13"> לכן אני רוצה לחלוק אתכם כמה תובנות מפתח שאנו מגיעים אליהן בחקר הטבע שעשויות להיות ישימות בבעיות אחרות .
(trg)="13"> ئێستا دەمەوێ چەند تێگەیشتنێکی گرنگتان بدەمێ سەبارەت بەو ئاڵۆزییەی لە ئێمە لە لێکۆڵینەوەی ژینگەدا فێری بوین کە رەنگە بە سەر کێشەکانی تریش دا بچەسپێت .
(src)="14"> הראשונה היא העוצמה של כלי התבוננות יעיל כדי שיסייע להתיר את המורכבות ויעודד אתכם לשאול שאלות שלא שאלתם קודם .
(trg)="14"> یەکەمیان بریتییە کە توانا سادەکەی ئامێرە باشەکانی بینین کە یارمەتیمان دەدەن ئاڵۆزییەکە رون بکەینەوە و هانت دەدەن ئەو پرسیارانە بکەیت کە پێشتر نەتکردون
(src)="15"> לדוגמא , יכולתם להכין תרשים של זרימת פחמן בשרשרת של קוי-אספקה משותפים במערכת אקולוגית משותפת , או של הקשרים ההדדיים בין אזורי המחיה של מינים בסכנת הכחדה בפארק לאומי יוסימיטי .
(trg)="15"> بۆ نمونە ، دەتوانیت بەرنامەی زیادکردنی کاربۆن دابنێیت لە رێگەی زنجیرەی دابینکردنەکانی ناو ژینگەکەوە یاخود پەیوەندیییە ناوەکییەکانی ناو یەکەی ژینگەکانی ئەو رەگەزانەی لەژێر مەترسی لەناوچوندان لە پارکی نەتەوەیی یۆسمیت دا .
(src)="16"> הדבר הבא הוא שאם ברצונכם לחזות את השפעתו של מין אחד על מין שני , אם אתם מתמקדים רק באותו קשר , ואת השאר אתם מחשיכים , זה למעשה יותר קשה לחיזוי מאשר המצב בו אתם לוקחים צעד אחורה , מתיחסים לכלל המערכת -- כל המינים , כל הקשרים -- ומאותו מקום , מתכנסים אל עבר מרחב ההשפעה שהכי משמעותי עבורכם .
(trg)="16"> دوای ئەوە ئەگەر بتەوێت پێشبینی ئەوە بکەیت کە کاریگەریی رەگەزێک چیە لەسەر رەگەزێکی تر تەنیا ئەگەر تەرکیز بکەیتە سەر ئەو پەیوەندییە و پاشان هەمو ئەوانی تر بشاریتەوە ئەوە لە راستیدا کەمتر پێشبینیکراوە وەک لەوەی بگەڕێیتەوە بۆ دواوە ، و هەمو سیستمەکە لەبەرچاو بگریت - واتە هەمو رەگەزەکان و هەمو پەیوەندییەکان و لەو جێگایەوە بایەخەکە لەسەر ئەو بازنەی کاریگەرییە دەبێت کە لە هەموی گرنگترە .
(src)="17"> ואנו מגלים במחקר שלנו שזה בדרך-כלל סמוך מאוד למוקד בו אתם מתעניינים , בתחום של דרגה אחת או שתיים .
(trg)="17"> ئێمەش لە رێگەی لێکۆڵینەوەکانمان بۆمان دەرکەوتووە کە زۆر جار نزیک لەو خاڵەوە کە بایەخی پێ دەدەیت لە ماوەی نێوان یەک یان دو پلە .
(src)="18"> כך , ככל שלוקחים צעד אחורה , מאמצים את המורכבות לחיקנו , הסיכויים יותר גבוהים למצוא תשובות פשוטות , ובדרך-כלל הן שונות מהתשובה הפשוטה שאיתה התחלנו .
(trg)="18"> کەواتە تا زیاتر بگەڕێیتەوە دواوە ، ئاڵۆزی لە ئامێز بگریت هەلی زیاتر هەیە کە وەڵامە سادەکان بدۆزیتەوە کە هەمیشە لەو وەڵامە سادەیە جیاوازە کە بەوە دەستت پێ کردبو .
(src)="19"> כעת בואו נעביר הילוך ונתבונן בבעיה באמת מורכבת , באדיבות ממשלת ארה " ב .
(trg)="19"> با تەماشای کێشەیەکی زۆر ئاڵۆز بکەین لە رێگەی حکومەتی ئەمریکاوە
(src)="20"> זהו תרשים של אסטרטגיה אמריקאית להתקוממות-נגד באפגניסטן .
(trg)="20"> ئەمە نەخشەی ستراتیجی روبەڕوبەنەوەی یاخیبونی ئەمریکایە لە ئەفغانستان
(src)="21"> הוא הופיע בעמוד הראשון בניו-יורק טיימס לפני כמה חודשים --
(trg)="21"> ئەمە چەند مانگێک لەمەوبەر لە لاپەڕەی یەکەمی نیویۆرک تایمزدا بو
(src)="22"> שבאופן מיידי הושם ללעג בתקשורת על היותו מסובך בטירוף .
(trg)="22"> دەستبەجێ راگەیاندنەکان گاڵتەیان پێ کرد بەوەی کە بە شێوەیەکی شێتانە ئاڵۆزە .
(src)="23"> המטרה המוצהרת היתה להגביר את התמיכה העממית בממשלת אפגניסטן .
(trg)="23"> و ئامانجەکە وەک باسکرابو بریتی بو لە زیادکردنی پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەتی ئەفغانستان .
(src)="24"> בעיה מורכבת ללא ספק , אבל האם היא גם מסובכת ?
(trg)="24"> ئاشکرایە کە کێشەیەکی ئاڵۆزە بەڵام ئایا ئالۆسکاوە ؟
(src)="25"> כאשר ראיתי את זה בניו-יורק טיימס , חשבתי לעצמי , " נהדר . סוף סוף משהו שאני מתחבר אליו .
(trg)="25"> کاتێ کە ئەمەم لەسەر لاپەڕەی یەکەمی تایمز بینی وتم " زۆر باشە ، دواجار شتێکم بینی کە بتوانم پەیوەندی پێوە ببەستم
(src)="26"> אוכל לנעוץ בו את שיניי . "
(trg)="26"> دەتوانم خۆمی پێوە سەرقاڵ بکەم . "
(src)="27"> אז נעשה זאת עכשיו בפעם הראשונה אי-פעם , מבט בכורה עולמי בתרשים ספגטי זה בתור מארג מסודר .
(trg)="27"> باشە با دەست پێ بکەین . کەواتە بۆ یەکەمجار با دەستپێبکەین یەکەم تێگەیشتنی جیهان لەسەر نەخشەی سپاگێتی وەک تۆڕێکی رێکخراو
(src)="28"> המוקד שמוקף בעיגול הוא זה שברצוננו להשפיע עליו -- תמיכה עממית בממשלה .
(trg)="28"> ئەو خاڵەی بازنەی بە دەوردا کێشراوە ئەوەیە کە ئێمە هەوڵ دەدەین کاری تێ بکەین - واتە پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەت .
(src)="29"> אז נוכל כעת להתבונן דרגה אחת , שתי דרגות , שלוש דרגות מעבר למוקד ולבטל שלושת רבעים של התרשים מחוץ למרחב השפעה .
(trg)="29"> ئێستاش دەتوانین تەماشای بکەین ، پلەیەک ، دو پلە و تا سێ پلە لە خاڵەکە دور بکەوینەوە و سێ بەشی نەخشەکە دەسڕینەوە کە دەکەوێتە دەرەوەی بازنەی کاریگەرییەکەوە
(src)="30"> בתוך אותו מרחב , רוב המוקדים אינם ניתנים לשינוי , כגון פני-שטח קשים , ומיעוט שולי של פעולות צבאיות .
(trg)="30"> لەناو ئەو بازنەیەدا زۆربەی ئەو خاڵانە کاریان لەسەر ناکرێت ، بۆ نمونە نەگونجاوی زەوی ناوچەکە و تەنیا بەشێکی زۆر کەمی لە کردەوەی سەربازی پێکهاتووە .
(src)="31"> רובם בלתי אלימים והם נופלים בתוך שתי קטגוריות רחבות : התעסקות יזומה עם יריבויות אתניות ואמונות דתיות , ופיתוח כלכלי הוגן ושקוף ומתן שירותים .
(trg)="31"> زۆربەیان ناتوندوتیژن و بە گشتی دابەش دەکرێن بۆ دو جۆر : بەشداری چالاکانە لە کێبڕکێی رەگەزی و بیروباوەڕی ئایینی و گەشەیەکی رەوا و ئاشکرای ئابوری و دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان
(src)="32"> לא מכיר את הנושא , אבל זה מה שאני מסוגל לפענח מהתרשים בתוך 24 שניות .
(trg)="32"> من نازانم ئەمە چیە ، بەڵام دەتوانم ئەمە لە نەخشەکە تێ بگەم لە ماوەی ٢٤ چرکەدا .
(src)="33"> כאשר רואים תרשים כזה , אין צורך לפחד .
(trg)="33"> کاتێ تۆ نەخشەیەکی لەم جۆرە دەبینیت ، دەمەوێت نەترسیت
(src)="34"> אני רוצה שתהיו נרגשים , שתהיו משוחררים .
(trg)="34"> دەمەوێت خۆشحاڵ بیت . دەمەوێت ئاسودە بیت .
(src)="35"> מכיוון שתשובות פשוטות עשויות לצוץ .
(trg)="35"> چونکە رەنگە وەڵامی سادە دەربکەون .
(src)="36"> אנו מגלים בטבע שפשטות שוכנת לעיתים קרובות מצידה השני של מורכבות .
(trg)="36"> ئێمە لە سروشتەوە فێری ئەوە بوین کە زۆر جار سادەیی دیوەکەی تری ئاڵۆزی پێکدەهێنێت .
(src)="37"> לכן בכל בעיה , ככל שניתן להתרחק ולאמץ לחיקנו את המורכבות , יש לנו את הסיכוי היותר גדול להתכנס אל עבר פרטים פשוטים שהם גם הכי משמעותיים .
(trg)="37"> کەواتە بۆ هەمو کێشەیەک ، تا زیاتر بگەڕێیتەوە بۆ دواوە و ئاڵۆزی قبوڵ بکەیت هەلێکی باشترت دەبێت بۆ دوبارە نزیکبونەوە بۆ ناو ئەو وردەکارییە سادانە کە زۆرترین گرنگییان هەیە .
(src)="38"> תודה לכם .
(trg)="38"> سوپاس
(src)="39"> ( מחיאות כפיים )
(trg)="39"> -چەپڵە
# he/ted2020-101.xml.gz
# ku/ted2020-101.xml.gz
(src)="1"> תודה רבה לכם !
(trg)="1"> .زۆر سوپاس
(src)="2"> .טוב , יש לי סיפור בשבילכם
(trg)="2"> .ئێستا ، چیرۆکێکتان بۆ دەگێڕمەوە
(src)="3"> כשירדתי מהמטוס , אחרי מסע ממושך ביותר ממערב אנגליה , המחשב שלי , הלפטופ האהוב שלי , השתגע , ו -- הו ! -- משהו כזה ! -- והתצוגה שלו -- בכל אופן , הכל שבק .
(trg)="3"> ، کاتێک ، بە فڕۆکەکە گەشتم کرد و گەیشتم ، دوای گەشتێکی درێژ لە ڕۆژئاوای ئینگلاند ، کۆمپیتەرەکەم ، لاپتۆپە خۆشەوستەکەم ، تێکچوو .. وەها بوو .. ئۆه .. کەمێک لەوە ئەچوو .. ئەو لە ئەنجامدا .بەهەرحاڵ ، هەموو شتەکان تەقینەوە
(src)="4"> וניגשתי לאנשי המחשבים כאן וגבר אחד תיקן לי את המחשב , ואז הוא אמר , " מה מעשייך כאן ? "
(trg)="4"> من لێرە چوومە لای پسپۆرانی ئایتی .بەڕێزێک کۆمپیتەرەکەی بۆ چاکردمەوە " گوتیشی ، " تۆ چیدەکەی لێرە ؟
(src)="5"> ועניתי " אני מנגנת בצ ' לו וגם שרה קצת , " והוא אמר , " הו , גם אני , ככה , מנגן בצ ' לו . "
(trg)="5"> " ، گوتم " چەلۆ دەژەنم و کەمێکیش گۆرانی دەڵێم " .گوتی ، " ئۆە ، منیش لەو جۆرە چەلۆیە دەژەنم
(src)="6"> ואני אמרתי , " באמת ? "
(trg)="6"> " منیش گوتم ، " بەڕاست تۆش ؟
(src)="7"> בכל אופן , צפוי לכם פינוק , כי הוא פנטסטי , ושמו מארק .
(trg)="7"> ، بەهەرحاڵ ، کەواتە بۆ مەشقکردن لێرەی .لەبەرئەوەی ئەو مەزنەوە ، ئەو ناوی مارکە
(src)="8"> [ מחיאות כפיים ] מצטרף אליי גם שותפי לפשע , תומס דולבי .
(trg)="8"> ( چەپڵە ) هەروەها منیش بەهۆی هاوڕێکەمەوە .ثوماس دولبی خراومەتە ناو ئەو کارەوە
(src)="9"> [ מחיאות כפיים ] השיר הזה נקרא " רחוק יותר מהשמש . "
(trg)="9"> ( چەپڵە ) ئەم گۆرانیە بە ناوی " .دوورتر لە خۆر "
(src)="10"> [ מוזיקה ] ♫ כמו מיתר ברוח קראתי לך ♫ ♫ אבל אתה לא שמעת ... ♫ ♫ ואתה מחרשה הזקוקה לאדמה ♫ ♫ והתייחסתי אליך יותר מדיי טוב ♫ ♫ מכדי לוותר על הפרחים ... ♫ ♫ הו , הייתי עשירה מדיי בשבילך ... ♫ ♫ רחוק יותר משהשמש רחוקה ממני ♫ ♫ רחוק יותר ממה שהייתי רוצה שתהיה ♫ ♫ כשאני מרחיקה צפונה נעשה לי כל כך קר ♫ ♫ ליבי הוא לַבָּה מתחת לאבן ♫ ♫ אינך ראוי ♫ ♫ אינך ראוי ... ♫ ♫ עם מבטך המחושב ♫ ♫ המספרים המרצדים ♫ ♫ אינך יכול לראות אותי ♫ ♫ אינך יכול לראות אותי ... ♫ ♫ ואם אתמיד לומר זאת לעצמי ♫ ♫ אאמין בזה ♫ ♫ אינך ראוי ♫ ♫ הים , הוא קופא לגמרי ♫ ♫ כדי ללכוד את האור ♫ ♫ ואני מאוהבת בלהיות מאוהבת ♫ ♫ ואתה אף פעם לא היית ממש האחד ♫ ♫ בעיני גֶרדָה ♫ ♫ רסיסים ממה שהפכת להיות ♫ ♫ וכל פרפרי העש העפים בלילה ♫ ♫ מאמינים שאור החשמל בהיר הוא ♫ ♫ אינך ראוי ♫ ♫ אינך ראוי ♫ ♫ עם מבטך המחושב ♫ ♫ המספרים המרצדים ♫ ♫ אינך יכול לראות אותי ♫ ♫ ואם אתמיד לומר זאת לעצמי ♫ ♫ אאמין בזה ♫ ♫ אינך ראוי ♫ ♫ רחוק יותר משהשמש רחוקה ממני ♫ ♫ רחוק יותר ממה שהייתי רוצה שתהיה ♫ ♫ כשאני מרחיקה צפונה נעשה לי כל כך קר ♫ ♫ ליבי הוא לַבָּה מתחת לאבן ♫ ♫ אינך ראוי ♫ ♫ אינך ראוי ♫ ♫ עם מבטך המחושב ♫ ♫ המספרים המרצדים ♫ ♫ אינך יכול לראות אותי , לא ... ♫ ♫ ואם אתמיד לומר זאת לעצמי , אאמין בזה . ♫ [ מחיאות כפיים ] תודה רבה .
(trg)="10"> ( مۆسیقا ) ♫ بە زنجیرە بایەکدا بانگم کردیت ♫ ♫ ... بەڵام تۆ نەتبیست ♫ ♫ تۆ ئەو ڕووەکەی کە پێویستت بە خاکی هەژارە ♫ ♫ من زۆر باش مامەڵەم لەگەڵ کردوویت ♫ ♫ تا دەستبەرداری گوڵەکان ببم ... ♫ ♫ ئۆهـ من زۆر شت بووم بۆ تۆ ... ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووری خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچم بۆ باکور تا زۆرم سەرمابێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوە دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ دەریاکە لە سەرەوە دەیبەستێ ♫ ♫ تا بەر بە ڕوناکی بگرێت ♫ من لەگەڵ خۆشەویستیدا ♫ ♫ لە خۆشەویستیدام ♫ تۆ هەرگیز ئەو کەسە گونجاوە نیت ♫ لە چاوەکانی گێردا دا ♫ ♫ ( گێردا ناوی کسێکە ) ♫ پریشنگەکانی ئەو شتەی تۆی لێوە هاتیت ♫ ♫ هەموو ئەو پەپوولە بچوکانە شەوان دەفڕن ♫ ♫ تروسکەی ڕووناکی باوەڕ دەدرەوشێتەوە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووریی خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچمە باکور ، زۆرم سەرمام دەبێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ ... تۆ ناتوانی بمبینی ، نا ♫ ئەگەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەڕ دەکەم ( چەپڵە ) .زۆر سوپاس
# he/ted2020-1012.xml.gz
# ku/ted2020-1012.xml.gz
(src)="1"> משהו מצחיק קרה לי בדרך להפיכתי לנוירופסיכולוגית מבריקה ברמה עולמית : נולד לי תינוק . וזה לא אומר
(trg)="1"> شتێکی خۆش ڕوویدا له ڕێگه‌مدا بۆ ئه‌وه‌ی زیره‌ک بم له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان منداڵێکم هه‌بوو ئه‌وه ئەوە نیه کە ده‌مه‌وێت بیڵێم
(src)="2"> שאי פעם הפכתי לנויורופסיכולוגית מבריקה ברמה עולמית .
(trg)="2"> هه‌تا ئێستا من هه‌وڵم نه‌داوه زیره‌ک ببم ، له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان
(src)="3"> סליחה TED .
(trg)="3"> ببوره ، تێد
(src)="4"> אבל כן הפכתי לדאגנית פקחית למדי , ואולי ברמה עולמית .
(trg)="4"> به‌ڵام ، هه‌وڵمدا تازیره‌ک بم شه‌ڕ که‌رێک ( هه‌وڵ ده‌رێک ) له‌ناو باشترینه‌کان
(src)="5"> אחת החברות שלי מהאוניברסיטה , מארי , אמרה : " קים , סוף סוף הבנתי .
(trg)="5"> یه‌کێک له هاوڕێ کچه‌کانم له خوێندنگای ماسته‌ردا ، ماری وتی ، کیم من دۆزیمه‌وه
(src)="6"> את לא יותר נוירוטית מכל השאר , את פשוט יותר כנה לגבי רמת הנוירויטות שלך . "
(trg)="6"> ئه‌وه نیه که تۆ ده‌ترسی زیاتر له که‌سانی تر ئه‌وه‌یه که تۆ زیاتر ڕاستگۆیت له‌باره‌ی که تۆ چه‌ند ده‌ترسی
(src)="7"> אז ברוח של שקיפות מלאה , הבאתי כמה תמונות להראות לכם .
(trg)="7"> زۆر به‌نهێنی هه‌ندێک وێنه‌م هێناوه تا نیشانی ئێوه‌ی بده‌م
(src)="8"> אוווווו .
(trg)="8"> واوووو
(src)="9"> אני רק אומר - יולי .
(trg)="9"> من ته‌نها ده‌ڵێم ، ته‌مموز
(src)="10"> ( צחוק ) זזזזזיפ
(trg)="10"> پێکه‌نین بێ ده‌نگی
(src)="11"> שיהיה בטוח .
(trg)="11"> بۆ دڵنیایی
(src)="12"> מצופים -- ב-2 ס " מ מים .
(trg)="12"> به‌ڵاکانی ئاو ئینجێک ئاو
(src)="13"> ולבסוף , ארוז היטב לנסיעה בת 90 דקות להר קופר .
(trg)="13"> دواتر ، له‌کۆتایدا هه‌موویان خۆیان کۆکرده‌وه بۆ ( ٩٠ ) خوله‌که‌که‌ی ڕۆشتن بۆ شاخه‌کانی کۆپێر
(src)="14"> אז אתם מתחילים לקבל מושג .
(trg)="14"> ئێوه تۆزێک هه‌ست به‌وه ده‌که‌ن
(src)="15"> אז התינוק שלי , וונדר , הוא בן 8 היום .
(trg)="15"> منداڵه‌که‌م ، ڤاندێر ئێستا ( ٨ ) ساڵانه
(src)="16"> ולמרות שקולל בחוסר היכולת האתלטית שלי , הוא משחק כדורגל .
(trg)="16"> له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی نه‌فره‌تی لێکراوه له‌گه‌ڵ تواناکانی یاری کردنم ئه‌و یاری تۆپی پێ ده‌کات
(src)="17"> הוא רוצה לשחק פוטבול .
(trg)="17"> ئه‌و حه‌زی له‌یاری تۆپی پێ بوو
(src)="18"> הוא ללמוד לרכב על חד-אופן .
(trg)="18"> ده‌یه‌وێت بزانێت چۆن یه‌ک چه‌رخه‌یه‌ک لێ بخوڕێت
(src)="19"> אז למה שאני אדאג ?
(trg)="19"> که‌واته بۆچی من خه‌م ده‌خۆم ؟
(src)="20"> כי זה מה שאני עושה . זה מה שאני מלמדת .
(trg)="20"> چونکه ئه‌مه ئه‌وه‌یه که من ده‌مویست بیکه‌م ، ئه‌مه‌یه که من ده‌یڵێمه‌وه
(src)="21"> זה מה שאני חוקרת . בזה אני מטפלת .
(trg)="21"> ئه‌وه‌یه که ده‌یخوێنم ، ئه‌وه که هه‌ڵسوکه‌وتی له‌گه‌ڵ ده‌که‌م
(src)="22"> ואני יודעת שילדים חוטפים זעזוע מוח כל שנה .
(trg)="22"> وه ده‌زانم که منداڵان هه‌موو ساڵێک نه‌خۆش ده‌که‌ون
(src)="23"> למעשה , יותר מ-4 מיליון אנשים מקבלים זעזוע מוח כל שנה , ואלה רק הנתונים מילדים עד גיל 14 שהגיעו לחדרי מיון .
(trg)="23"> له‌ڕاستیدا ، هه‌موساڵێک زیاتر له ( ٤ ) ملیۆن که‌س نه‌خۆش ده‌که‌ون و به بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه ئه‌و داتایانه له‌ناو منداڵانی خوار ( ١٤ ) ساڵن له‌ژووری فریاگوزاریه‌کاندا ده‌بینرێ
(src)="24"> אז כשילד מקבל זעזוע מוח , אנחנו אומרים שהם חטפו מכה בראש , אבל על מה אנחנו בעצם מדברים ?
(trg)="24"> کاتێک منداڵان به بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه ئێمه باسی ئه‌وان ده‌که‌ین کاتێک زه‌نگه‌کان لێده‌دات به‌ڵام ئێمه به‌ڕاستی باسی چی ده‌که‌ین ؟
(src)="25"> בואו נראה .
(trg)="25"> با ته‌ماشا بکه‌ین
(src)="26"> טוב . סטרסקי והאצ ' , אפשר לומר . כן . אז תאונת דרכים .
(trg)="26"> باشه ، " ستارسکی و هوتچ " به‌بێ هیچ شتێک ، به‌ڵێ که‌واته ، ڕووداوێکی ئوتومبێل
(src)="27"> 60 קמ " ש לתוך מחסום בנוי --
(trg)="27"> ٤٠ میل له کاتژمێرێکدا بۆ گه‌شتن به به‌ربسته جێگیره‌که
(src)="28"> 35G .
(trg)="28"> ٣٥ جی ئێس
(src)="29"> מתאגרף במשקל כבד מכה בך ישר בפנים -- 58G .
(trg)="29"> مشته کۆڵێکی به‌رزکردنه‌وه‌ی قورسایی بۆکسێک له ده‌موو چاوت بدات ٥٨ جی ئێس
(src)="30"> במקרה שפספסתם , נראה שוב .
(trg)="30"> ئه‌گه‌ر تێنه‌گه‌یشتویت ، جارێکی تر باسی ده‌که‌ینه‌وه
(src)="31"> אז תסתכלו בצד הימני של המסך .
(trg)="31"> ته‌ماشای لای ڕاستی شاشه‌که‌وه بکه
(src)="32"> מה הייתם אומרים ?
(trg)="32"> چی ده‌ڵێیت ؟
(src)="33"> כמה G ?
(trg)="33"> چه‌ند ( جی ئێس ) هه‌یه ؟
(src)="34.1"> קרוב .
(src)="34.2"> 72 .
(trg)="34"> نزیک ٧٢
(src)="35"> זה יהיה מטורף לדעת , 103G .
(trg)="35"> شێتانه ده‌بێت ئه‌گه‌ر بزانیت ١٠٣ جی ئێس
(src)="36"> הפגיעה הממוצעת היוצרת זעזוע מוח היא של 95G .
(trg)="36"> تێکڕای کاریگه‌ری بورانه‌وه‌که ٩٥ جی ئێسه
(src)="37"> עכשיו , כשהילד מימין לא קם , אנחנו יודעים שיש לו זעזוע מוח . אבל מה לגבי הילד משמאל ,
(trg)="37"> ئێستا ، کاتێک منداڵه‌که‌ی لای ڕاست هه‌ڵناستێت ده‌زانی که بورانه‌وه‌که ، له‌هۆش چوونە به‌ڵام ، ئه‌ی منداڵه‌که‌ی لای چه‌پ
(src)="38"> או האתלט שיורד מהמגרש ?
(trg)="38"> یان ئه‌و یاریزانه‌ی یاریگا به‌جێ ده‌هێڵێت ؟