# gl/ted2020-276.xml.gz
# la/ted2020-276.xml.gz
(src)="1"> Ben , ademais da física , estou enleado noutras cousas .
(trg)="1"> Cetera praeter res physicam mihi placent .
(src)="2"> De feito , agora estou principalmente noutras cousas .
(trg)="2"> pleraque nunc cetera .
(src)="3"> Unha delas é a relación distante entre as diferentes linguas humanas .
(trg)="3"> Inter linguas cognatio est una ex his .
(src)="4"> Os profesionais , lingüistas históricos nos EEUU
(trg)="4"> Ac docti linguistae historiales Civitatibus Foederatis
(src)="5"> e en Europa Occidental , tentan de maneira especial manterse lonxe de calquera relación afastada no tempo , das grandes agrupacións , agrupacións que se remontan moito no tempo , moito máis cás familias familiares .
(trg)="5"> Europaeique plerumque vitant cognationes diffusas familiasque magnas familias cascas , cascior quam familias suetas .
(src)="6"> Eles non gustan disto , cren que son excentricidades .
(trg)="6.1"> Monstrosas arbitrantur .
(trg)="6.2"> Immo ego haud monstrosas arbitror .
(src)="7.1"> Eu non .
(src)="7.2"> E hai algúns lingüistas brillantes , a maioría rusos , que están a traballar nisto no Instituto de Santa Fe e en Moscú , e a min encantaríame ver a onde os leva .
(trg)="7"> Perdocti linguistae , fere Russi , id petunt in instituto Sanctae Fidei et Moscua , et consummationem videre me iuvet .
(src)="8"> Lévanos realmente a un único antepasado de hai uns 20 ou 25 000 anos ?
(trg)="8"> Accedetne ad matrem solam XX aut XXV milium abhinc annos ?
(src)="9"> E que pasa se imos máis alá de este antepasado único , cando imaxino que había unha competición entre moitas linguaxes ?
(trg)="9"> Si etiam matrem solam excedemus , dum fortasse multae linguae se certent ?
(src)="10.1"> Como de lonxe se remonta isto ?
(src)="10.2"> Ata onde se remontan as linguas modernas ?
(trg)="10.1"> Quo usque tandem continuat ?
(trg)="10.2"> Quo tempore lingua moderna continuat ?
(src)="11"> Cantas decenas de miles de anos ?
(trg)="11"> Quot milium annorum continuat ?
(src)="12"> Vostede ten o presentimento ou a esperanza de cal é a resposta ?
(trg)="12"> Chris Anderson : Coniecturamne aut spes responsi habes ?
(src)="13"> Ben , supoño que as linguas modernas deben ser máis antigas cás pinturas , os gravados e as esculturas das cavernas e as pisadas de baile na lama das cavernas de Europa Occidental , no período Auriñacense hai uns 35 000 anos ou máis .
(trg)="13"> Orator : Ut mihi videtur , lingua moderna vetustior quam picturae inscriptaque simulacrique in speluncis et vestigia saltatione in creta in spelunca Europae Occidentalis aetate Aurignacia XXXV millium abhinc annos , fortasse antehac .
(src)="14"> Eu non podo crer que fixeran todas esas cousas e non tiveran xa unha linguaxe moderna .
(trg)="14"> Homines omnia fecisse sed lingua moderna caruisse non credo .
(src)="15"> Así que eu diría que a verdadeira orixe se remonta polo menos ata ese momento e , se cadra , máis .
(trg)="15"> Ergo mater vera saltim huc continuat et fortasse latior .
(src)="16.1"> Pero isto non significa que todas , ou moitas , ou a maioría das linguas que se coñecen na actualidade non proveñan dunha moito máis nova ca iso , como de hai 20 000 anos , ou algo polo estilo .
(src)="16.2"> É o que chamamos unha conxestión .
(trg)="16.1"> Immo non sequitur id quod omnes , aut multae aut plurimae , linguarum modernarum venire propriore quae XX millium abhinc annos nata est possunt .
(trg)="16.2"> Angustiae appellantur .
(src)="17"> Ben , pode que Philip Anderson tivese razón .
(trg)="17"> CA : Philippus Anderson recte fortasse dixit .
(src)="18"> Vostede debe saber máis de todo que ninguén .
(trg)="18"> Plura conctorum quam cuncti tu scias .
(src)="19.1"> Así que , foi todo un honor .
(src)="19.2"> Grazas Murray Gell-Mann .
(trg)="19.1"> Honor apud nos .
(trg)="19.2"> Murraius Gell-Mann , gratias tibi .
(src)="20"> ( Aplausos )
(trg)="20"> ( plausus )