# ga/ted2020-276.xml.gz
# nb/ted2020-276.xml.gz
(src)="1"> Bhuel , tá baint agam le rudaí eile seachas fisic
(trg)="1"> Vel , jeg er involvert i andre ting enn fysikk .
(src)="2"> I bhfirínne , in ábhair seachas fisic is mó faoi láthair .
(trg)="2"> Nå er det faktisk mest andre ting .
(src)="3"> Tá rud amháin faoi leith i dteangacha an chine daonna .
(trg)="3"> En ting er fjerne forbindelser mellom menneskepråk .
(src)="4"> Déanann teangeolaithe gairmiúla , stairiúla sna SAM
(trg)="4"> De profesjonelle språkforskerene i USA
(src)="5"> agus in Iarthar na hEorpa iarracht chun cianchaidrimh a sheachaint ; grúpaí móra , grúpaí a théann i bhfad siar níos faide siar ná na teaghlaigh teanga cailiúla .
(trg)="5"> og i Vest-Europa prøver å holde seg unna disse langdistanse forholdene ; store samlinger , samlinger som går langt tilbake i tid , lenger enn kjente språkfamilier .
(src)="6.1"> Cha dtaitníonn sé sin leo ; síleann gur raiméis í .
(src)="6.2"> Ach , ní shílim gur amhlaidh atá .
(trg)="6.1"> De tenker ikke slik ; de tror det er for drøyt .
(trg)="6.2"> Jeg tror ikke det er for drøyt .
(src)="7"> Agus tá roinnt mhaith teangeolaithe iontacha , Rúisigh is mó , atá ag déanamh staidéir air sin ag Institiúd Santa Fe agus i Moscó , agus ba bhreá liom na torthaí a fheiceáil .
(trg)="7"> Og det er noen briljante språkforskere , mest russere , som jobber på Santa Fe Instituttet og i Moskva , og jeg vil gjerne se hva det leder til .
(src)="8"> An dtéann sé i bhfad siar go sinsear amháin 20,000 nó 25,000 bliain ó shin ?
(trg)="8"> Kommer det til å lede til en enkelt stamfar for sånn 20-25,000 år tilbake ?
(src)="9"> Agus cad é a tharlaíonn má théann muid níos faide siar roimh an tsinsir amháin sin , nuair is dócha go raibh iomaíocht idir roinnt mhaith teangacha ?
(trg)="9"> Og hva om det går tilbake før den stamfaren , der det sikkert var konkurranse mellom forskjellige språk ?
(src)="10.1"> Cé chomh fada siar a théann sé sin ?
(src)="10.2"> Cé chomh fada siar a théann teangacha an lae inniu ?
(trg)="10.1"> Hvor langt tilbake går det ?
(trg)="10.2"> Hvor langt tilbake går det moderne språk ?
(src)="11"> Cá mhéad mílte bliain a théann sé siar ?
(trg)="11"> Hvor mange titusener av år tilbake ?
(src)="12"> Chris Anderson : An bhfuil cliú nó smaoineamh ar an fhreagra a bhfaighfear ?
(trg)="12"> Chris Anderson : Har du en tanke eller et håp om hva svaret kan være ?
(src)="13"> Murray Gell-Mann : Bhuel , mheasfainn go gcaithfidh teangacha an lae inniu a bheith níos sine ná na pictiúir agus an ghreanadóireacht agus na dealraimh a tchítear sna huaimheanna agus lorg coise ó rincí a fágadh i gcré bhog uaimheanna in Iarthar na hEorpa. sa Tréimhse Aragnaisiúnach timpeall 35,000 bliain ó shin , nó níos túisce .
(trg)="13"> Murray Gell-Mann : Vel , jeg antar at det moderne språk er eldre enn hulemalerier , graveringer , skulpturer , og den myke leiren i Vest-Europeiske huler under den Aurignacianske perioden for 35,000 år siden , eller tidligere .
(src)="14"> Cha dtig liom a chreidbheáil go ndearna siad na rudaí seo go léir agus nach raibh cumas acu i dteanga nua-aimseartha .
(trg)="14"> Jeg kan ikke tro at de gjorde alle de tingene og ikke hadde et moderne språk .
(src)="15"> Mar sin mheasfainn ar a laghad go dtéann na fréamhacha comh fada siar sin , agus b 'fhéidr níos faide arís .
(trg)="15"> Så jeg antar at det går tilbake , kanskje enda lengre .
(src)="16.1"> Ach , chan ionann é sin is a rá nach dtig leis na teangacha uilig , nó cuid mhaith acu , nó an chuid is mó acu , a bheith tagtha ó abraimis , 20,000 bliain ó shin , nó rud éigin cosúil leis sin .
(src)="16.2"> Tugaimid caolas teanga air sin .
(trg)="16.1"> Men det betyr ikke at alle , eller mange , eller de fleste av dagens språk ikke kunne stamme fra et yngre enn det for omtrent 20,000 år , eller noe slikt .
(trg)="16.2"> Det er det vi kaller en flaskehals .
(src)="17"> CA : Bhuel , b 'fhéidir go raibh an ceart ag Philip Anderson .
(trg)="17"> CA : Vell , Phillip Anderson kan ha hatt rett .
(src)="18"> B 'fhéidir go bhfuil níos mó eolais agatsa ar achan rud ná duine ar bith eile .
(trg)="18"> Du kan kansje mer om alt enn noen andre .
(src)="19.1"> Mar sin , ónóir a bhí ann domhsa .
(src)="19.2"> Go raibh maith agat a Mhurray Gell-Mann .
(trg)="19.1"> Så det har vært en ære .
(trg)="19.2"> Takk til Murray Gell-Mann .
(src)="20"> ( Bualadh bos )
(trg)="20"> ( Applaus )